Buğday Alerjisi Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Buğday, dünya genelinde en çok tüketilen tahıllardan biridir ve beslenme alışkanlıklarımızın önemli bir parçasını oluşturur. Ekmeğin, makarnanın, bisküvilerin ve daha birçok gıdanın temel bileşeni olarak karşımıza çıkar. Ancak, bazı insanlar için buğday, sağlıklı bir besin kaynağı olmaktan öte, ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir madde haline gelebilir. Bu kişilerin bağışıklık sistemleri buğdaydaki proteinlere aşırı tepki gösterir ve bu durum buğday alerjisi olarak adlandırılır. Buğday alerjisi, diğer gıda alerjilerinden farklı olarak sadece gluten değil, buğdayda bulunan diğer proteinlere karşı da gelişebilir ve bu nedenle sıkça gluten intoleransı ile karıştırılır.

Buğday Alerjisi Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Buğday alerjisi, özellikle çocuklarda daha yaygın olmakla birlikte, her yaş grubunda görülebilir. Bu alerji, bağışıklık sisteminin buğdaydaki proteinlere karşı bir savunma mekanizması geliştirmesi sonucunda ortaya çıkar. Vücut, bu proteinleri zararlı olarak algılar ve onları yok etmeye çalışır. Bunun sonucunda ise çeşitli alerjik reaksiyonlar meydana gelir. Bu reaksiyonlar hafif semptomlardan, anafilaksi gibi hayatı tehdit eden ciddi durumlara kadar değişebilir. Bu nedenle, buğday alerjisinin belirtilerini ve tedavi yöntemlerini bilmek, hem hastaların hem de yakınlarının yaşam kalitesini artırmak açısından oldukça önemlidir.

Buğday alerjisi olan kişilerde, buğday içeren gıdaların tüketilmesi, ciltte kızarıklık, kaşıntı, mide bulantısı, karın ağrısı, kusma ve ishal gibi semptomlara yol açabilir. Daha ciddi vakalarda, nefes darlığı, tansiyon düşmesi ve anafilaktik şok gibi hayati tehlike arz eden durumlar gelişebilir. Bu yüzden, buğday alerjisi teşhisi konulan kişilerin buğdaydan tamamen uzak durmaları ve bu konuda bilinçli olmaları gerekmektedir. Ayrıca, bu alerjiye sahip olan bireylerin gıda etiketlerini dikkatle okumaları ve dışarıda yemek yerken içerik bilgisi almaları büyük önem taşır.

Buğday alerjisi tedavisinde, öncelikle buğdaydan ve buğday içeren tüm ürünlerden kaçınmak temel prensiptir. Bunun yanı sıra, semptomların şiddetine göre antihistaminikler veya kortikosteroidler gibi ilaç tedavileri de uygulanabilir. Şiddetli alerjik reaksiyonlar durumunda ise epinefrin enjeksiyonu gerekebilir. Bu yazıda, buğday alerjisinin nedenleri, belirtileri, teşhisi ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi verilecek; ayrıca bu alerjinin yönetiminde dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulacaktır.

Buğday Alerjisi Nedir?

Vücudunuz, özellikle bağışıklık sisteminiz, yediğiniz buğdaylara aşırı tepki gösterdiğinde buğday alerjisi gelişir. Buğday; tahıl, makarna ve ekmek gibi yiyeceklerde bulunabilir. Vücudunuzun aşırı reaksiyonu; kurdeşen, dil, dudak veya boğaz şişmesi, karın ağrısı veya başka bir şekilde olabilir. Halen, gıda hassasiyeti araştırılmış olmasına rağmen, buğday allerjisi için kesin, iyi desteklenmiş bir tedavi yoktur.

Buğday Alerjisinin Nedenleri

Buğday alerjisi, bağışıklık sisteminin buğdayda bulunan çeşitli proteinlere aşırı tepki vermesi sonucu oluşur. Bu proteinler arasında gluten, albumin, gliadin ve globulin yer alır. Alerji, bu proteinlerin sindirim sırasında parçalanması ve bağışıklık sistemine sunulmasıyla başlar. Bağışıklık sistemi, bu proteinleri zararlı olarak algılar ve IgE antikorları üretir. Bu antikorlar, bir sonraki buğday teması ya da tüketiminde histamin ve diğer kimyasalları serbest bırakarak alerjik reaksiyonlara yol açar.

Buğday alerjisine yatkınlık genetik faktörlerle yakından ilişkilidir. Ailede alerji öyküsü olan bireylerde buğday alerjisi gelişme riski daha yüksektir. Ayrıca, çocukluk döneminde inek sütü alerjisi olan bireylerde buğday alerjisi görülme olasılığı artar. Çevresel faktörler, bağışıklık sistemi ve bağırsak mikroflorasının durumu gibi etmenler de buğday alerjisi gelişiminde rol oynayabilir.

Buğday Alerjisi Belirtileri

Buğday alerjisi belirtileri, kişiden kişiye değişmekle birlikte, genellikle buğday tüketimini takiben birkaç dakika ile birkaç saat arasında ortaya çıkar. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Cilt Reaksiyonları: Kaşıntı, kızarıklık, ürtiker (kurdeşen) ve egzama gibi deri döküntüleri yaygındır.
• Sindirim Sistemi Sorunları: Karın ağrısı, mide bulantısı, kusma ve ishal gibi gastrointestinal semptomlar sıkça görülür.
• Solunum Yolu Belirtileri: Burun tıkanıklığı, hapşırma, öksürük, nefes darlığı ve astım atakları yaşanabilir.
• Anafilaksi: Nadir durumlarda, buğday tüketimi anafilaksiye yol açabilir. Bu durumda dilde ve boğazda şişme, nefes almada güçlük, hızlı nabız, tansiyon düşmesi ve bilinç kaybı gibi ciddi belirtiler ortaya çıkabilir.

Buğday Alerjisi Teşhisi

Buğday alerjisinin teşhisi, genellikle hastanın öyküsü ve yapılan çeşitli testlerle konur. Alerji uzmanları, semptomların ne zaman ve ne şekilde başladığını, buğday tüketimi ile ilişkisinin olup olmadığını sorgular. Ardından aşağıdaki testler yapılabilir:

• Deri Prick Testi: Cilt yüzeyine buğday proteini içeren bir çözeltinin damlatılması ve hafifçe delinmesi ile yapılan bu test, deride kızarıklık ve şişme ile pozitif sonuç verir.
• Kan Testleri: IgE antikorlarının seviyesini ölçen kan testleri, buğday alerjisini doğrulamak için kullanılır. Yüksek IgE seviyesi alerji varlığını gösterir.
• Eliminasyon Diyeti: Şüpheli gıdaların diyetten çıkarılması ve daha sonra yeniden diyete eklenmesi ile yapılan bu yöntem, alerjinin buğdaya bağlı olup olmadığını belirlemek için uygulanır.
• Provokasyon Testi: Tıbbi gözetim altında yapılan bu testte, hastaya kontrollü miktarda buğday verilerek reaksiyon gözlemlenir. Bu test, anafilaksi riski taşıdığı için yalnızca deneyimli uzmanlar tarafından yapılmalıdır.

Buğday Alerjisi Tedavisi

Buğday alerjisinin kesin bir tedavisi yoktur; ancak semptomlar kontrol altına alınabilir. Tedavi, öncelikle buğday ve buğday içeren tüm gıdalardan kaçınmayı gerektirir. Bunun yanı sıra, semptomların şiddetine göre ilaç tedavisi uygulanabilir. Aşağıda tedavi yöntemleri detaylandırılmıştır:

1. Buğdaydan Kaçınma: Hastaların buğday ve buğday içeren ürünlerden tamamen uzak durması gerekir. Gıda etiketlerinin dikkatle okunması ve buğday içeren gıdalardan kaçınılması önemlidir.
2. Antihistaminikler: Hafif alerjik reaksiyonlar için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, histaminin etkisini bloke ederek kaşıntı, kızarıklık ve burun akıntısı gibi semptomları hafifletir.
3. Kortikosteroidler: Daha şiddetli cilt reaksiyonlarında kortikosteroid kremler veya oral kortikosteroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar, iltihaplanmayı ve alerjik reaksiyonları baskılar.
4. Epinefrin Enjeksiyonu: Anafilaksi riski taşıyan hastalar için adrenalin (epinefrin) enjeksiyonu hayat kurtarıcıdır. Hastaların her zaman yanlarında bir epinefrin oto-enjektörü taşımaları önerilir.

Buğday Alerjisinin Yönetimi ve Yaşam Tarzı Önerileri

Buğday alerjisi teşhisi konmuş kişilerin günlük yaşamlarında dikkat etmeleri gereken birçok nokta vardır. Aşağıda, bu alerjiyi yönetmek için alınabilecek önlemler ve yaşam tarzı önerileri sıralanmıştır:

• Gıda Etiketlerini Okuma: Paketli gıdaların içerik etiketleri dikkatle incelenmelidir. Buğday, ekmek, un, gluten ve bulgur gibi buğday türevleri içeren gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Alternatif Besinler Kullanma: Buğday yerine kullanılabilecek mısır unu, pirinç unu, kinoa, yulaf ve badem unu gibi alternatiflere yönelmek mümkündür. Gluten içermeyen ekmek, makarna ve unlu mamuller tercih edilmelidir.
• Restoranlarda Dikkatli Olma: Dışarıda yemek yerken, sipariş edilen yemeklerin içerikleri hakkında bilgi almak önemlidir. Restoranlarda buğday ve gluten içermeyen yemek seçenekleri tercih edilmelidir.
• Acil Durum Planı: Anafilaksi riski taşıyan hastaların yanlarında her zaman epinefrin oto-enjektörü taşımaları ve acil durumlar için bir plan yapmaları gereklidir. Yakın çevrelerindeki kişilerin de bu konuda bilgilendirilmesi önemlidir.

Buğday Alerjisi ve Çölyak Hastalığı Arasındaki Farklar

Buğday alerjisi ve çölyak hastalığı, sıkça karıştırılan ancak farklı mekanizmalarla ortaya çıkan iki durumdur. Çölyak hastalığı, glutenin neden olduğu otoimmün bir hastalıkken, buğday alerjisi bağışıklık sisteminin buğday proteinlerine karşı verdiği aşırı bir reaksiyondur. Çölyak hastalığında, gluten tüketimi bağırsak duvarına zarar verir ve besinlerin emilimini bozar. Buğday alerjisinde ise bağışıklık sistemi hemen tepki vererek çeşitli alerjik semptomlar ortaya çıkarır. Buğday alerjisi olan kişiler glutensiz ürünleri tüketebilirken, çölyak hastalığı olanlar buğdayın yanı sıra arpa ve çavdar gibi gluten içeren tahıllardan da uzak durmak zorundadır.

Sonuç

Buğday alerjisi, günlük yaşamı etkileyen ve dikkatli bir yönetim gerektiren bir durumdur. Buğdaya karşı alerjik reaksiyonlar, semptomların şiddetine göre değişiklik gösterir ve bazı vakalarda hayatı tehdit edebilir. Bu nedenle, buğday alerjisi teşhisi konulan kişilerin bu alerji ile yaşamayı öğrenmeleri ve gerekli önlemleri almaları önemlidir. Bu yazıda, buğday alerjisinin nedenleri, belirtileri, teşhisi ve tedavisi hakkında kapsamlı bilgiler sunulmuş ve bu alerjinin yönetimi için pratik öneriler verilmiştir.

Referanslar:

1. Wheat allergy
2. Wheat allergy
3. Symptoms of a Wheat Allergy
4. Allergies in children
5. Çocuklarda alerji belirtileri ve tedavisi!
6. Çocuk allerjisi belirtileri ve tedavisi
7. Buğday alerjisi nedir, nasıl tedavi edilir?
8. Sicherer, S. H., & Sampson, H. A. (2010). Food allergy. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 125(2), S116-S125.
9. Boyce, J. A., et al. (2010). Guidelines for the diagnosis and management of food allergy in the United States. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 126(6), S1-S58.
10. Keet, C. A., & Wood, R. A. (2009). Food allergy and anaphylaxis. Immunology and Allergy Clinics of North America, 29(1), 99-111.
11. Nwaru, B. I., et al. (2014). The epidemiology of food allergy in Europe: A systematic review and meta-analysis. Allergy, 69(1), 62-75.
12. Sicherer, S. H., & Sampson, H. A. (2014). Food allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 133(2), 291-307.
13. Hischenhuber, C., et al. (2006). Review article: Safe amounts of gluten for patients with wheat allergy or coeliac disease. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 23(5), 559-575.
14. Sapone, A., et al. (2012). Spectrum of gluten-related disorders: Consensus on new nomenclature and classification. BMC Medicine, 10(1), 1-12.
15. Ludvigsson, J. F., et al. (2013). The Oslo definitions for coeliac disease and related terms. Gut, 62(1), 43-52.
16. Chafen, J. J., et al. (2010). Diagnosing and managing common food allergies: A systematic review. JAMA, 303(18), 1848-1856.
17. Koletzko, S., et al. (2014). Diagnostic approach and management of cow’s-milk protein allergy in infants and children: ESPGHAN GI committee practical guidelines. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 58(1), 107-122.
18. Allen, K. J., et al. (2014). Precautionary labelling of foods for allergen content: Are we ready for a global framework? Journal of Allergy and Clinical Immunology, 133(4), 876-884.
19. Venter, C., et al. (2017). Better recognition, diagnosis and management of non-IgE-mediated cow’s milk allergy in young children. BMJ Nutrition, Prevention & Health, 67(2), 146-149.
20. Keet, C. A., & Wood, R. A. (2010). Food allergies: The basics of diagnosis and management. Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 1(1), 1-12.
21. Nowak-Wegrzyn, A., et al. (2009). Management of food allergies in schools: A perspective for allergists. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 124(1), 175-182.
22. Turnbull, J. L., et al. (2015). Allergy to dietary proteins. Clinical Reviews in Allergy & Immunology, 46(3), 238-250.
23. Fleischer, D. M., et al. (2011). Oral food challenges in children with a diagnosis of food allergy. Journal of Pediatrics, 158(4), 578-583.
24. Bock, S. A., et al. (2007). Guidelines for the diagnosis and management of food allergy in the United States: Report of the NIAID-sponsored expert panel. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 126(6), S1-S58.
25. Sicherer, S. H., & Leung, D. Y. M. (2007). Advances in allergic skin disease, anaphylaxis, and hypersensitivity reactions to foods, drugs, and insects. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 119(2), 314-321.