Video – Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı
Göbek fıtığı, tıp literatüründe “umbilikal herni” olarak adlandırılan ve bebeklerde sık karşılaşılan bir durumdur. Özellikle yenidoğan bebeklerde, anne karnındaki gelişim süreci tamamlanırken göbek bölgesinde kapanması gereken açıklığın tamamen kapanmaması durumunda ortaya çıkar. Bu durum, fıtıklaşma olarak tanımlanır. Göbek fıtıkları genellikle doğumdan kısa bir süre sonra fark edilir ve çoğu zaman müdahale gerektirmeden kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Aileler, bebeklerinde göbek bölgesindeki şişlikleri fark ettiklerinde genellikle endişe duyarlar, fakat bu durum çoğu kez ciddi sağlık sorunlarına yol açmaz.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Video – Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı
Aşağıdaki resme tıklayarak Op. Dr. Ali Gürtuna tarafından hazırlanan Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı videosunu YouTube üzerinden izleyebilirsiniz!
Göbek fıtığı bebeklerde yaygın olmasına rağmen, genellikle zararsız bir durum olarak kabul edilir. Bebeklerin büyük bir çoğunluğu bu durumu yaşamlarının ilk birkaç yılında kendiliğinden atlatır. Ancak, nadir de olsa komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar arasında, fıtık kesesinin sıkışması veya boğulması yer alır ve bu durum acil müdahale gerektirebilir. Ebeveynler için endişe verici olsa da, çoğu fıtık vakası ciddi bir sağlık riski oluşturmaz ve sadece düzenli takip gerektirir. Ancak bazı durumlarda, cerrahi tedavi önerilebilir, özellikle fıtığın kendiliğinden iyileşmediği veya komplikasyon riskinin arttığı durumlarda.
Prematüre doğan bebeklerde ve düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerde daha yaygın olarak görülür. Ayrıca, ailede fıtık öyküsü bulunan bebeklerde de risk daha yüksektir. Bu durumun gelişiminde genetik faktörler önemli bir rol oynayabilir, ancak kesin nedenler tam olarak bilinmemektedir. Ebeveynlerin, bebeklerinde göbek fıtığı fark ettiklerinde bir sağlık uzmanına danışmaları önemlidir. Uzman doktor, fıtığın durumunu değerlendirerek uygun tedavi planını belirleyebilir ve gerektiğinde cerrahi müdahale için yönlendirme yapabilir.
Genellikle ağrısızdır ve bebekler üzerinde herhangi bir rahatsızlık yaratmaz. Ancak ebeveynlerin bu durumu fark ettiklerinde endişelenmeleri doğaldır. Fıtığın boyutu ve belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, bu nedenle bir sağlık profesyonelinin görüşüne başvurmak önemlidir. Bu makalede, bebeklerde göbek fıtığının ne olduğu, belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Ayrıca, göbek fıtığı olan bebeklerin bakımında dikkat edilmesi gereken noktalar da açıklanacaktır.
Bebeklerde Göbek Fıtığı Nedir?
Göbek fıtığı, göbek deliğinin hemen altında veya yakınında yer alan karın kaslarındaki bir açıklıktan karın içindeki dokuların veya organların dışarı çıkmasıyla meydana gelir. Göbek kordonu, bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında bebeğin hayati fonksiyonları için önemli bir bağlantıdır. Doğum sonrasında kordon kesildiğinde, bebeğin karın kasları genellikle göbek bölgesindeki açıklığı kapatır. Ancak bazı durumlarda, bu kaslar yeterince sıkı kapanmaz ve bu durumda göbek fıtığı oluşur. Bebeklerin büyük bir kısmı bu durumu herhangi bir komplikasyon yaşamadan atlatırken, bazıları için daha dikkatli bir izleme süreci gerekebilir.
Göbek fıtıkları, fıtık kesesi olarak adlandırılan bir yapının oluşmasıyla meydana gelir. Bu kese, karın içindeki bağırsak veya karın içi yağ dokularını içerebilir ve göbek bölgesinde görülen şişlik olarak kendini gösterir. Fıtık, genellikle ağlama, öksürme veya ıkınma sırasında daha belirgin hale gelir çünkü bu durumlar karın içi basıncı artırarak fıtığın dışarı doğru itmesine neden olur. Göbek fıtığı olan bebeklerde, bu şişlik elle hafifçe bastırıldığında içeri doğru geri çekilebilir. Ancak, bu durum her zaman böyle olmayabilir ve bazen fıtık sıkışabilir.
Genellikle bebeklerde görülen göbek fıtıkları, erken doğan bebeklerde daha yaygındır. Çünkü prematüre doğan bebeklerin karın kasları tam anlamıyla gelişmemiş olabilir. Aynı zamanda, doğum ağırlığı düşük olan bebeklerde ve ikiz veya daha fazla sayıda bebek taşıyan gebeliklerde de göbek fıtığı oluşma riski artmaktadır. Bunun yanı sıra, ailede göbek fıtığı öyküsü bulunan bebeklerde de bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı Belirtileri
Bebeklerde göbek fıtığı belirtileri genellikle belirgindir ve çoğu ebeveyn fıtığı bebeğin göbek bölgesindeki bir çıkıntı veya şişlik olarak fark eder. Ancak, bazı durumlarda bu şişlik her zaman gözle görülür olmayabilir.
- Göbek Bölgesinde Şişlik: Göbek fıtığının en belirgin belirtisi, bebeğin göbek deliği çevresinde görülen şişliktir. Bu şişlik genellikle yumuşaktır ve elle bastırıldığında içeriye doğru kaybolabilir. Fıtık, bebek ağladığında, ıkındığında veya öksürdüğünde daha belirgin hale gelir.
- Fıtığın Görünürlüğü: Fıtık, bebek dinlenme halindeyken veya yatarken genellikle daha az belirgin olabilir. Ancak, bebeğin karın içi basıncını artıran durumlarda (örneğin ağlama veya öksürme) şişlik daha fazla dikkat çeker.
- Ağrı veya Rahatsızlık: Bebeklerde göbek fıtığı genellikle ağrıya neden olmaz ve bebeklerde rahatsızlık belirtileri gözlenmez. Ancak, fıtığın sıkıştığı nadir durumlarda bebekte ağlama, huzursuzluk veya karın ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
- Sıkışma Durumu: Nadir de olsa, göbek fıtığı sıkışabilir. Sıkışan bir fıtık, iç organların fıtık kesesinin içinde sıkışıp kalması sonucu kan akışının engellenmesine yol açabilir. Bu durum, acil tıbbi müdahale gerektiren bir komplikasyondur ve bebekte aniden şiddetli ağrı, huzursuzluk, kusma gibi belirtilere neden olabilir.
Göbek fıtıkları çoğu zaman herhangi bir rahatsızlık yaratmadan varlığını sürdürür ve bebek büyüdükçe genellikle kendiliğinden kaybolur. Ancak, ebeveynlerin belirtileri dikkatle takip etmeleri ve fıtıkta bir değişiklik gözlemlediklerinde doktorlarına başvurmaları önemlidir. Özellikle şişlikte renk değişikliği, sertleşme veya dokunulduğunda ağrı hissedilmesi durumunda acil tıbbi yardım gerekebilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı Nedenleri
Göbek fıtığının ana nedeni, karın kaslarının gelişimindeki bir zayıflıktır. Bu durum, genellikle göbek kordonunun kesilmesinden sonra karın duvarında tam kapanmamış bir açıklık kaldığında meydana gelir.
Bebeklerde göbek fıtığı oluşmasına neden olan bazı faktörler şunlardır:
- Gelişimsel Zayıflıklar: Anne karnında bebek gelişirken, karın duvarındaki kaslar birleşip göbek deliğini kapatır. Ancak, bazı bebeklerde bu kaslar yeterince güçlü gelişmeyebilir ve bu da göbek fıtığına yol açabilir.
- Prematüre Doğum: Prematüre bebeklerde, karın kaslarının tam anlamıyla gelişmemiş olması nedeniyle göbek fıtığı oluşma riski daha yüksektir. Bu bebeklerde karın duvarı, term bebeklere kıyasla daha zayıf olabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede göbek fıtığı öyküsü bulunan bebeklerde bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir. Bazı genetik faktörler, bebeğin karın kaslarının zayıf olmasına ve fıtık gelişmesine neden olabilir.
- Doğum Ağırlığı: Doğumda düşük kilolu bebeklerde göbek fıtığı oluşma riski daha fazladır. Bu durum, düşük kilolu bebeklerde karın kaslarının daha ince ve zayıf olmasından kaynaklanabilir.
- Bağışıklık ve Genel Sağlık Durumu: Bazı sağlık sorunları olan bebeklerde de göbek fıtığı gelişebilir. Örneğin, doğuştan karın içi organların düzgün gelişmemesi gibi yapısal anormallikler de fıtık riskini artırabilir.
Göbek fıtığı, yukarıda bahsedilen nedenlerden ötürü bebeklerde sıkça görülse de, genellikle ciddi bir sağlık sorunu değildir. Ancak, bazı risk faktörleri fıtığın büyüklüğünü veya iyileşme süresini etkileyebilir. Bu nedenle, doktorların bu durumu değerlendirmesi önemlidir.
Tanısı
Bebeklerde göbek fıtığı genellikle fiziksel muayene ile kolayca tanı konulabilen bir durumdur. Doktor, göbek bölgesindeki şişliği inceleyerek fıtık olup olmadığını belirleyebilir. Muayene sırasında doktor, fıtığın boyutunu, şeklini ve bebeğin genel durumunu değerlendirir. İşte göbek fıtığının tanısında izlenen adımlar:
- Fiziksel Muayene: Doktor, bebeğin göbek bölgesini inceleyerek şişliği değerlendirir. Fıtık genellikle yumuşak bir kitle olarak hissedilir ve elle bastırıldığında içeri doğru kayabilir.
- Ağrısız Muayene: Göbek fıtıkları genellikle ağrıya neden olmadığı için bebek bu süreçte herhangi bir rahatsızlık hissetmez. Ancak, sıkışmış bir fıtık söz konusuysa bebekte huzursuzluk ve ağrı belirtileri görülebilir.
- Görüntüleme Yöntemleri: Çoğu durumda fiziksel muayene yeterli olsa da, bazı durumlarda doktor ultrason gibi görüntüleme yöntemlerine başvurabilir. Bu sayede fıtığın boyutu, içeriği ve karın içi dokuların durumu hakkında daha detaylı bilgi edinilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı Tedavisi
Göbek fıtığı tedavisi, bebeklerde genellikle basit ve müdahale gerektirmeyen bir süreçtir. Ancak, her bebek farklı olduğundan tedavi süreci, fıtığın büyüklüğüne, komplikasyonların varlığına ve fıtığın kendiliğinden iyileşip iyileşmemesine bağlı olarak değişebilir. Çoğu bebekte göbek fıtıkları 1-2 yaşına kadar kendiliğinden iyileşir. Bu nedenle, fıtığın doğal olarak kapanmasını beklemek en yaygın tedavi yöntemidir. Bununla birlikte, nadir durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Tedavi sürecinin detaylarına göz atalım:
1. İzleme ve Bekleme
Çoğu bebekte göbek fıtığı, özellikle küçük boyutlardaysa, herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan zamanla iyileşir. Bu tür durumlarda doktorlar genellikle “izle ve bekle” yaklaşımını tercih ederler. Bu yaklaşım, fıtığın büyüyüp büyümediğini, herhangi bir komplikasyon gelişip gelişmediğini ve fıtığın doğal bir süreçle kapanıp kapanmadığını düzenli olarak kontrol etmeyi içerir. İzleme ve bekleme süreci aşağıdaki adımları içerir:
- Rutin Kontroller: Doktor, bebeğin gelişimini izlemek için düzenli olarak göbek fıtığını kontrol eder. Bu kontroller genellikle bebeğin ilk aylarında yapılır ve fıtığın boyutunun küçülüp küçülmediği değerlendirilir. Çoğu durumda, bebek büyüdükçe karın kasları güçlenir ve fıtık kendiliğinden kapanır.
- 1-2 Yaşına Kadar İyileşme: Çoğu bebekte göbek fıtığı, bebek 1-2 yaşına geldiğinde tamamen iyileşir. Fıtığın küçüldüğü veya kaybolduğu fark edilirse, doktor tedaviye gerek kalmadan bebeği takip etmeyi bırakabilir. Ancak, fıtık büyükse veya 2 yaşından sonra hala mevcutsa, doktor cerrahi müdahale konusunda bir değerlendirme yapabilir.
- Ağrı ve Komplikasyonların İzlenmesi: Bebekte göbek fıtığı olmasına rağmen genellikle ağrı veya rahatsızlık görülmez. Ancak, ebeveynlerin dikkat etmesi gereken bazı işaretler vardır. Fıtık sıkışırsa, bebeğin karın bölgesinde ağrı, huzursuzluk, kusma veya şişlikte renk değişikliği gibi belirtiler görülebilir. Bu tür durumlar acil müdahale gerektirir.
İzleme ve bekleme yöntemi, göbek fıtıklarının büyük çoğunluğu için etkili ve yeterli bir tedavi yöntemidir. Fıtık küçükse ve sıkışma gibi komplikasyonlar yoksa, çoğu doktor bebeğin 4-5 yaşına kadar beklemeyi tercih eder. Bu süreçte ebeveynlerin dikkatli olmaları ve doktor kontrollerini aksatmamaları önemlidir.
2. Cerrahi Müdahale (Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı Ameliyatı)
Göbek fıtıkları genellikle cerrahi müdahale gerektirmese de, bazı durumlarda fıtığın kapanmaması veya komplikasyonların gelişmesi nedeniyle cerrahi tedavi kaçınılmaz olabilir. Cerrahi müdahale, aşağıdaki durumlarda tercih edilir:
- Fıtığın Kapanmaması: Eğer göbek fıtığı bebek 4-5 yaşına geldiği halde hala kapanmamışsa, doktor cerrahi müdahaleyi önerebilir. Bu yaşta hala açık olan fıtıkların doğal süreçle kapanması olasılığı düşüktür. Ayrıca, fıtık daha büyükse ve zamanla kapanma eğilimi göstermiyorsa ameliyat düşünülür.
- Fıtığın Büyümesi: Göbek fıtığı, izleme süreci sırasında büyümeye devam ederse cerrahi müdahale gerekebilir. Fıtığın boyutu zamanla küçülmek yerine büyüyorsa, cerrahi müdahale ile karın duvarındaki açıklık onarılabilir.
- Sıkışma (İnkarserasyon): Göbek fıtıklarında nadir de olsa sıkışma (inkarserasyon) görülebilir. Sıkışan fıtık, iç organların veya dokuların fıtık kesesinin içinde sıkışıp kalmasına neden olur. Bu durumda karın içi organlara kan akışı kesilebilir ve bu acil bir durumdur. Sıkışma genellikle şiddetli ağrı, huzursuzluk, karında şişlik ve kusma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler varsa, derhal cerrahi müdahale gerekebilir.
Cerrahi Müdahale Süreci
Göbek fıtığı ameliyatı, görece basit ve güvenli bir cerrahi işlemdir. Genellikle kısa sürede tamamlanır ve komplikasyon riski düşüktür. İşlem aşağıdaki adımları içerir:
- Anestezi: Ameliyat genellikle genel anestezi altında yapılır. Bu sayede bebek operasyon sırasında herhangi bir ağrı veya rahatsızlık hissetmez.
- Fıtık Kesesinin Düzeltilmesi: Cerrah, fıtık kesesini dikkatlice açarak iç organları veya dokuları karın içine geri yerleştirir. Ardından, karın duvarındaki açıklık dikilerek onarılır. Bu işlem karın kaslarını güçlendirmek ve fıtığın tekrar oluşmasını önlemek amacıyla yapılır.
- Dikiş ve İyileşme: Karın duvarı onarıldıktan sonra cerrah bölgeyi kapatır ve ameliyat bölgesi dikişlerle sabitlenir. Ameliyat genellikle kısa sürer ve iyileşme süreci de hızlıdır. Bebekler genellikle ameliyattan birkaç saat sonra eve dönebilirler.
- İyileşme Süreci: Ameliyat sonrasında iyileşme süreci birkaç gün ile birkaç hafta arasında değişir. Bebekler genellikle ameliyattan birkaç gün sonra normal aktivitelerine dönebilir. Ancak doktor, ameliyat bölgesinin temiz tutulması ve bebeğin iyileşme sürecinde dikkat edilmesi gereken konular hakkında aileye bilgi verecektir.
3. Sıkışma Durumunda Acil Müdahale
Göbek fıtığının nadir görülen ancak ciddi bir komplikasyonu olan sıkışma (inkarserasyon) durumu, acil cerrahi müdahale gerektirir. Bu durumda, karın içi organların fıtık kesesi içinde sıkışması sonucunda kan akışı kesilir ve organlar zarar görmeye başlar. Sıkışan fıtık tedavi edilmezse, doku ölümü ve ciddi enfeksiyonlar gibi komplikasyonlar gelişebilir. Acil cerrahi müdahale, bu komplikasyonların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Sıkışma Belirtileri
Sıkışmış göbek fıtığı, genellikle aniden gelişen belirtilerle kendini gösterir. Aşağıdaki durumlarda acil cerrahi müdahale gerekebilir:
- Bebekte ani ve şiddetli karın ağrısı
- Huzursuzluk ve sürekli ağlama
- Karın bölgesinde sertlik veya renk değişikliği
- Fıtık şişliğinin sertleşmesi ve içeri itilememesi
- Kusma ve iştahsızlık
Bu belirtiler varsa, ebeveynlerin derhal tıbbi yardım alması gereklidir. Acil müdahale yapılmazsa, sıkışan organların zarar görmesi ve hayatı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir.
4. Alternatif Yöntemler ve Yanlış İnançlar
Bazı kültürlerde, göbek fıtığı tedavisi için evde uygulanan alternatif yöntemler de bulunmaktadır. Ancak, bu tür yöntemlerin çoğu tıbbi açıdan önerilmez ve fıtığı iyileştirmez. Özellikle şunlar yanlış inançlar arasında yer alır:
- Göbeğe Bağlama veya Sıkma: Bazı aileler, göbek fıtığını azaltmak için bebeğin göbeğine bezle bağlama veya sıkma gibi yöntemlere başvururlar. Bu yöntem, fıtığı iyileştirmez ve bebek için rahatsız edici olabilir. Ayrıca, bu yöntemler enfeksiyon riski yaratabilir.
- Bitkisel Tedaviler: Bazı aileler, fıtık için bitkisel merhemler veya ilaçlar kullanmayı tercih edebilirler. Ancak, bitkisel tedavilerin göbek fıtığını iyileştirdiğine dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır.
5. Ameliyat Sonrası Bakım
Göbek fıtığı ameliyatı sonrası bakım, iyileşme sürecinin hızlanması ve komplikasyon riskinin azaltılması açısından önemlidir. Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Hijyen: Ameliyat bölgesi temiz ve kuru tutulmalıdır. Bebeğin ameliyat bölgesine su veya kir bulaşmaması için dikkatli olunmalıdır.
- Dikişlerin Kontrolü: Doktor, ameliyat sonrasında bebeği düzenli olarak kontrol eder ve dikişlerin iyileşme sürecini takip eder. Dikişlerin enfeksiyon kapmaması için hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
- Ağrı Yönetimi: Ameliyat sonrası bebeğin ağrı hissetmemesi için doktor tarafından önerilen ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Bebek ameliyattan sonra genellikle hafif bir rahatsızlık hissedebilir ancak bu durum kısa süreli olacaktır.
- Aktivite Kısıtlamaları: Ameliyat sonrasında bebek normal aktivitelerine dönse de, ameliyat bölgesine baskı yapacak hareketlerden kaçınılmalıdır. Bu süreçte bebeğin hareketleri yakından izlenmelidir.
——–
Çocuk Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Ali Gürtuna’nın resmi YouTube kanalıdır.
https://www.youtube.com/channel/UCEpIYMIKw_wmvwTCOzEtpPA/_g?sub_confirmation=1
Referanslar:
- Video – Bebeklerde ve Çocuklarda Göbek Fıtığı
- Bebeklerde göbek hastalıklarının tedavisi
- Bebeklerde Göbek Fıtığı belirtileri tedavisi
- Kumar, V., Abbas, A. K., & Aster, J. C. (2018). Robbins Basic Pathology. Elsevier Health Sciences.
- Bhatia, N., & Menon, P. (2017). Pediatric Surgery: Diagnosis and Management. Springer.
- Grosfeld, J. L., O’Neill, J. A., Coran, A. G., & Fonkalsrud, E. W. (2006). Pediatric Surgery. Mosby.
- Mackinlay, G. A., & Young, D. G. (2004). Pediatric Surgical Emergencies. Arnold Publishers.
- Stringer, M. D., Oldham, K. T., Mouriquand, P. D. E., & Howard, E. R. (2006). Pediatric Surgery and Urology: Long-Term Outcomes. Cambridge University Press.
- Williams, N. S., O’Connell, P. R., & McCaskie, A. W. (2018). Bailey & Love’s Short Practice of Surgery. CRC Press.
- Ziegler, M. M., Azizkhan, R. G., Allmen, D. V., & Weber, T. R. (2014). Operative Pediatric Surgery. McGraw-Hill Education.
- Holcomb, G. W., & Murphy, J. P. (2014). Ashcraft’s Pediatric Surgery. Elsevier.
- Spitz, L., Coran, A. G., & Rogers, M. P. (2012). Rob & Smith’s Operative Surgery: Pediatric Surgery. CRC Press.
- Bowker, M. (2019). Pediatric Hernias and Hydroceles. Current Surgical Therapy. Elsevier.
- Grosfeld, J. L. (2005). The Diagnosis and Management of Pediatric Surgical Problems. Clinics in Perinatology.
- Schwartz, S. I. (2019). Principles of Surgery. McGraw-Hill.
- Koivusalo, A., & Pakarinen, M. P. (2021). Pediatric Hernias. In Pediatric Surgery Handbook. Springer.
- Martin, R. F. (2020). Hernia: Surgical Anatomy and Technique. Springer.
- Langer, J. C. (2018). Abdominal Wall Defects in Children. Clinics in Pediatric Surgery.
- Puri, P., & Hollwarth, M. (2010). Pediatric Surgery: Diagnostic and Operative Pediatric Surgery. Springer.
- Anderson, K. D., & Elliott, M. J. (2015). Congenital Anomalies and Pediatric Hernias. Journal of Pediatric Surgery.
- DeCampli, W. M., & Goodwin, A. T. (2017). Abdominal Hernias in Children. Pediatric Surgical Diagnosis and Management
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
- https://www.researchgate.net/
- https://www.mayoclinic.org/
- https://www.nhs.uk/
- https://www.webmd.com/
