100 / 100

Göz sağlığı, genel sağlığımızın önemli bir parçasıdır ve göz içi basıncı (GİB) bu bağlamda büyük bir öneme sahiptir. Gözün iç kısmında bulunan ve gözün şeklini koruyan sıvının oluşturduğu basınçtır. Normal şartlarda bu basınç, gözün işlevselliği ve sağlığı için ideal seviyede tutulur. Ancak, bazı durumlarda bu basınç normalin üzerine çıkabilir veya azalabilir. Özellikle basıncın yükselmesi, glokom adı verilen ciddi bir göz hastalığına neden olabilir. Glokom, dünya genelinde geri dönüşü olmayan körlüğün başlıca sebeplerinden biridir ve erken teşhis ile kontrol altına alınabilir. Bu nedenle, göz içi basıncının düzenli olarak ölçülmesi ve takip edilmesi hayati öneme sahiptir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Göz İçi Basıncı Nedir? Nasıl Ölçülür? 4 Temel Yöntem

Göz içi basıncı, gözün içindeki aköz hümör adı verilen sıvının üretimi ve drenajı arasındaki dengeye bağlıdır. Bu sıvı, gözün ön kamara adı verilen bölgesinde bulunur ve gözün şeffaflığı ile beslenmesini sağlar. Eğer bu sıvının üretimi fazla veya drenajı yetersiz olursa, basınç artar ve göz sinirine zarar verebilir. Bu durum, zamanla görme kaybına yol açabilir ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Dolayısıyla, göz içi basıncı ölçümü, glokom gibi hastalıkların erken teşhisinde önemli bir rol oynar.

Göz içi basıncı ölçümünde kullanılan yöntemler, günümüz teknolojisi ile oldukça çeşitlenmiştir. En sık kullanılan yöntemlerden biri, tonometri adı verilen ve gözün direncini ölçen cihazlarla yapılan ölçümlerdir. Bu ölçümler, hastanın göz sağlığı hakkında önemli ipuçları verir ve olası risklerin belirlenmesine yardımcı olur. Ayrıca, bu ölçümler sayesinde glokom riski taşıyan hastalar belirlenebilir ve gerekli tedbirler alınabilir. Modern tıbbi uygulamalarda, basıncın düzenli olarak kontrol edilmesi, glokom gibi ciddi göz hastalıklarının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Bu makalede, göz içi basıncının ne olduğu, nasıl ölçüldüğü ve glokom ile ilişkisi detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Ayrıca, basıncın kontrol edilmesi ve glokom tedavisi konularında güncel yöntemler ve yaklaşımlar hakkında bilgi verilecektir. Göz sağlığınızı korumak ve olası riskleri en aza indirmek için göziçi basıncının düzenli olarak ölçülmesi gerektiğini unutmamalısınız. Makalenin devamında, göz içi basıncının önemi, ölçüm teknikleri ve glokomun teşhis ve tedavi süreçleri ile ilgili kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Göz İçi Basıncı Nedir? (GİB)

Göz içi basıncı, gözün içinde bulunan aköz hümör sıvısının göz duvarına uyguladığı basınç olarak tanımlanır. Bu basınç, gözün iç yapısının korunması, beslenmesi ve optik sistemin doğru çalışması için gereklidir. Gözün ön kısmında yer alan aköz hümör, siliyer cisim adı verilen bir yapı tarafından üretilir ve gözün ön kamarasına salınır. Bu sıvı, gözdeki küçük kanallar aracılığıyla göz dışına boşaltılır. Bu denge, basıncı düzenler. Ancak, sıvı drenajının engellenmesi veya üretiminin artması durumunda basınç yükselir ve bu durum göz sağlığı için tehlikeli olabilir.

Göz içi basıncının normal değeri genellikle 10 ile 21 mmHg (milimetre cıva) arasında değişir. Bu değer, kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve yaş, genetik faktörler, genel sağlık durumu gibi etkenlerden etkilenebilir. Göz içi basıncının yüksek olması, göz sinirine zarar vererek görme kaybına yol açabilir. Glokom hastalığı, bu basınç artışının kronik hale gelmesi sonucu oluşur ve geri dönüşü olmayan görme kayıplarına neden olabilir. Bu nedenle, basıncın düzenli olarak ölçülmesi ve kontrol altında tutulması, göz sağlığını korumak adına büyük bir öneme sahiptir.

Göz İçi Basıncı Nasıl Ölçülür? Göz İçi Basıncı Ölçümü

Göz içi basıncı, göz içindeki sıvının (aköz hümör) oluşturduğu basıncı ifade eder ve göz sağlığının önemli bir göstergesidir. Bu basınç seviyesinin normal sınırların dışında olması, özellikle glokom gibi ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Göz içi basıncını ölçmek için oftalmoloji alanında çeşitli yöntemler kullanılır. Bu ölçüm, tonometri adı verilen cihazlar ve teknikler aracılığıyla gerçekleştirilir.

1. Tonometri Yöntemleri

Göz içi basıncı ölçümü için kullanılan tonometri yöntemleri, farklı teknolojilere ve uygulama biçimlerine sahiptir. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

a) Goldmann Applanasyon Tonometrisi

Bu yöntem, göz içi basıncı ölçümünde altın standart olarak kabul edilir. Gözün korneasına uygulanan bir kuvvetle göz içindeki basınç ölçülür. İşlem sırasında:

Hastanın gözüne lokal anestezik damla ve korneayı boyamak için flüoresin damlası uygulanır.
Ölçüm cihazı, korneaya hafifçe temas ederek basınç seviyesini belirler.
Son derece hassas ve güvenilir sonuçlar verir.

b) Hava Üfleme (Non-Kontakt) Tonometrisi

Bu yöntem, temas gerektirmediği için konforlu ve hızlı bir seçenektir. Gözün ön yüzeyine hava püskürtülerek gözün tepkisi ölçülür. Özellikle tarama amaçlı kullanılır, ancak daha az hassas olabilir.

c) İmpresyon Tonometrisi (Schiötz Tonometrisi)

Daha az yaygın bir yöntemdir. Bu cihaz, korneanın esnekliğine bağlı olarak ölçüm yapar ve genellikle taşınabilir tonometrelerde kullanılır.

d) Dijital veya El Tipi Tonometreler

Bu cihazlar, özellikle saha çalışmaları ve acil durumlarda kullanışlıdır. Doğrudan korneaya veya göz kapakları üzerinden ölçüm yapabilen modeller mevcuttur.

2. Ölçümden Önce ve Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ölçüm öncesinde göz hijyenine dikkat edilir ve kullanılan cihazlar sterilize edilir.
Ölçüm sırasında hastanın gevşemesi ve sabit bir şekilde gözlerini açık tutması istenir.
Ölçümden sonra genellikle özel bir bakım gerekmez, ancak lokal anestezik damlaların etkisi geçene kadar gözlere dikkat edilmesi önerilir.

3. Sonuçların Değerlendirilmesi

Göz içi basıncı normalde 10-21 mmHg arasında olmalıdır. Ancak:

21 mmHg’nin üzerindeki değerler, glokom veya diğer göz rahatsızlıkları için bir risk işareti olabilir.
Ölçüm sonuçları, kişinin yaşı, genetik yatkınlığı ve genel sağlık durumuyla birlikte değerlendirilir.

4. Neden Düzenli Ölçüm Yapılmalıdır?

Göz içi basıncı, glokom gibi sinsi ilerleyen hastalıkların erken teşhisinde kritik bir rol oynar. Erken dönemde yapılan ölçümler sayesinde:

Göz sinir hasarı önlenebilir.
Görme kaybı riski en aza indirilebilir.
Tedavi planları zamanında uygulanabilir.

Göz içi basıncı ölçümü, düzenli göz muayenesinin bir parçası olarak düşünülmeli ve göz sağlığı ihmal edilmemelidir. Bu basit ama etkili işlem, ciddi göz hastalıklarının önüne geçilmesinde hayati öneme sahiptir.

Normal Göz İçi Basınç Aralığı

Normal göz içi basınç aralığı, yetişkinlerde yaklaşık olarak 10-21 mmHg (milimetre civa) arasında değişmektedir. Ancak, bu aralık kişiden kişiye ve yaşa göre değişebilir. Göz içi basınç, gözün içindeki sıvının dengeli bir şekilde üretildiği ve drenaj edildiği durumda normalde bu aralıkta bulunur.

Daha fazla detay için şunları göz önünde bulundurabiliriz:

Normal Göz İçi Basınç Değerleri: Göz içi basınç, tonometre adı verilen özel bir cihazla ölçülür. Normal göz içi basınç, 10 mmHg ile 21 mmHg arasında değişebilir. Bu değerler genellikle kabul edilen normallerdir, ancak yaşa, ırka ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
Göz İçi Basıncın Değişebileceği Faktörler: Göz içi basınç, birçok faktörden etkilenebilir. Bu faktörler şunları içerebilir:
- Yaş: Genellikle yaşla birlikte göz içi basınç artabilir.
- Genetik Faktörler: Aile geçmişi, göz içi basınçta etkili olabilir. Ailesinde glokom öyküsü olan bireylerde göz içi basınç daha dikkatle izlenmelidir.
- Cinsiyet: Bazı araştırmalar, erkeklerde göz içi basıncının kadınlara göre daha yüksek olabileceğini göstermiştir.
- Irk: Göz içi basınç farklı ırklarda farklılık gösterebilir. Örneğin, Afrika kökenli kişilerde göz içi basınç daha yüksek olabilir.
Göz İçi Basınç ve Glokom: Glokom, yüksek göz içi basınç ile ilişkilendirilir. Yüksek göz içi basınç, optik sinire zarar verebilir ve bu da glokom riskini artırabilir. Glokom, erken aşamalarda genellikle belirtisizdir ve ilerlemiş bir aşamaya geldiğinde görme kaybına yol açabilir. Bu nedenle, yüksek göz içi basınca sahip bireylerin düzenli göz muayeneleri yapmaları ve glokom riskini değerlendirmeleri önemlidir.
Tedavi ve İzleme: Yüksek göz içi basınca sahip bireyler için düzenli izleme ve muayeneler önerilir. Tedavi, göz doktorunun tavsiyelerine ve hastanın durumuna göre belirlenir. Tedavi, göz içi basıncını düşürmeyi amaçlayabilir ve ilaçlar, cerrahi prosedürler veya lazer tedavileri gibi farklı yöntemleri içerebilir.

Glokom ve Göz İçi Basıncı Arasındaki İlişki

Glokom, göz içi basıncının yükselmesi sonucunda oluşan ve göz sinirine zarar vererek görme kaybına yol açan bir hastalıktır. Basıncın normalin üzerine çıkması, gözdeki hassas sinir liflerine baskı yapar ve bu durum zamanla görme alanının daralmasına neden olur. Glokom, genellikle belirti vermeden ilerlediği için “sessiz körlük” olarak da adlandırılır. Bu nedenle, hastalık fark edilmeden önce görme siniri ciddi şekilde zarar görebilir.

Glokom Türleri

Açık Açılı Glokom: En yaygın glokom türüdür. Göz içi basıncı yavaşça artar ve göz sinirine zarar verir. Belirtileri genellikle fark edilmez ve bu nedenle hastalık ileri safhalarda teşhis edilir.
Kapalı Açılı Glokom: Göz içi sıvısının akış yolunun ani olarak tıkanması sonucu basıncın hızla yükseldiği bir glokom türüdür. Şiddetli göz ağrısı, baş ağrısı, bulantı ve bulanık görme gibi belirtiler gösterir ve acil müdahale gerektirir.
Normal Basınçlı Glokom: Basınç normal seviyelerde olmasına rağmen göz siniri hasar görür. Bu durum, göz sinirinin basınca karşı daha hassas olması veya kan dolaşımındaki problemlerden kaynaklanabilir.
Konjenital Glokom: Doğumdan itibaren göz içi basıncının yüksek olduğu, nadir görülen bir glokom türüdür. Genellikle çocukluk döneminde teşhis edilir ve cerrahi müdahale gerektirir.

Glokom Tedavisi ve Yönetimi

Glokom tedavisinin amacı, göz içi basıncını kontrol altına alarak göz sinirindeki hasarı önlemektir. Tedavi yöntemleri arasında ilaçlar, lazer tedavisi ve cerrahi müdahaleler bulunur. İlaç tedavisi genellikle göz damlaları ile yapılır ve göz içi sıvısının üretimini azaltmayı veya drenajını artırmayı hedefler. Lazer tedavisi, göz içi sıvısının drenajını iyileştirmek için kullanılırken, cerrahi müdahaleler göz içi sıvısının çıkış yolunu açmak veya yeni bir drenaj yolu oluşturmak amacıyla uygulanır.

Göz İçi Basıncı ve Glokom Risk Faktörleri

Göz içi basıncını ve glokom riskini artıran birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin farkında olmak, erken teşhis ve önlem alma açısından önemlidir. Risk faktörleri şunlardır:

Yaş: 60 yaş ve üzeri bireylerde glokom riski daha yüksektir.
Aile Geçmişi: Glokom öyküsü olan ailelerde hastalık riski artar.
Irk: Afrikalı Amerikalılar ve Hispanik bireylerde glokom riski daha fazladır.
Göz Yaralanmaları: Geçmişte yaşanan göz yaralanmaları, basıncı etkileyebilir.
Diğer Göz Hastalıkları: Miyopi ve hipermetropi gibi göz rahatsızlıkları, glokom riskini artırabilir.
Steroid Kullanımı: Uzun süreli steroid kullanımı, göziçi basıncını yükseltebilir ve glokom riskini artırabilir.

Göz İçi Basıncının Düzenli Takibi

Göz içi basıncının düzenli olarak ölçülmesi, glokom ve diğer göz hastalıklarının erken teşhisinde büyük bir rol oynar. Özellikle glokom riski taşıyan bireylerin, düzenli göz kontrollerini ihmal etmemesi gerekmektedir. Göz doktorları, göz içi basıncı ölçümlerini ve görme alanı testlerini kullanarak hastanın göz sağlığını değerlendirebilir ve olası riskleri önceden tespit edebilir.

Göz Muayenesinde Yapılan Testler

Göz Tansiyonu Ölçümü (Tonometri): Göz içi basıncının ölçülmesi işlemi, göz tansiyonu testi olarak bilinir. Bu test, glokom riskinin değerlendirilmesinde ilk adımdır.
Görme Alanı Testi (Perimetri): Görme alanındaki kayıpları belirlemek için yapılan bir testtir. Glokom, genellikle görme alanının periferinden başlayarak merkezi görmeyi etkiler.
Oftalmoskopi: Göz sinirinin durumunu incelemek için kullanılan bir yöntemdir. Göz sinirindeki hasarın tespit edilmesi glokom teşhisinde önemlidir.
Pachymetri: Kornea kalınlığını ölçen bir testtir. Kornea kalınlığı, basınç ölçümlerinin doğruluğunu etkileyebilir.

Glokomun Önlenmesi ve Göz Sağlığının Korunması

Glokomdan korunmak ve göz sağlığını korumak için düzenli göz kontrolleri ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları önemlidir. Glokom, önlenebilir bir hastalık olmasa da erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Aşağıdaki öneriler, göz sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir:

Düzenli Göz Muayeneleri: Göz içi basıncını ve göz sağlığını düzenli olarak kontrol ettirin.
Sağlıklı Beslenme: Göz sağlığını destekleyen A, C ve E vitaminleri ile zengin bir beslenme programı uygulayın.
Sigara ve Alkolden Kaçınma: Sigara ve alkol, genel sağlık üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğu gibi göz sağlığını da etkiler.
Koruyucu Gözlük Kullanımı: Göz yaralanmalarını önlemek için spor yaparken veya riskli aktivitelerde koruyucu gözlük kullanın.
Steroid Kullanımına Dikkat: Uzun süreli steroid kullanımı gerekiyorsa, göz içi basıncınızı düzenli olarak kontrol ettirin.

Sonuç

Göz içi basıncı, sağlıklı bir görme sistemi için hayati öneme sahiptir. Normalden yüksek veya düşük göz içi basıncı, ciddi göz rahatsızlıklarının habercisi olabilir ve en çok glokomla ilişkilendirilir. Bu nedenle, düzenli göz muayeneleri yaptırmak, özellikle risk grubunda bulunan bireyler için, erken teşhis ve etkili tedavi açısından kritik bir role sahiptir. Glokom, sinsi ilerleyen ve tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybına neden olan bir hastalık olduğundan, belirtileri fark etmek genellikle geç olabilir. Bu nedenle, proaktif davranmak ve göz sağlığını ihmal etmemek gereklidir.

Göz içi basıncı ölçümü, hem invaziv olmayan hem de hızlı bir yöntem olan tonometre kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bu, göz sağlığına dair önemli bilgiler sunar ve özellikle 40 yaş üstü bireyler ile aile öyküsünde glokom bulunanlar için düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, daha hassas ve konforlu ölçüm cihazlarının kullanılması, glokom teşhisindeki başarı oranını artırmaktadır. Erken tanı sayesinde, glokomun ilerlemesi büyük ölçüde yavaşlatılabilir ve görme kaybı riski minimize edilebilir.

Sonuç olarak, göz içi basıncı ve glokom belirtilerine yönelik farkındalık artırılmalı ve bu konuda toplumsal bilgilendirme çalışmalarına önem verilmelidir. Göz sağlığı, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir faktördür ve bu nedenle düzenli göz muayeneleri bir lüks değil, bir gereklilik olarak değerlendirilmelidir. Her bireyin, göz sağlığına yönelik proaktif bir yaklaşım benimseyerek kendi ve sevdiklerinin sağlığını korumak adına adımlar atması, daha sağlıklı bir gelecek için vazgeçilmezdir.

Referanslar:

Göz İçi Basıncı Nedir? Nasıl Ölçülür? 4 Temel Yöntem
Quigley, H. A., & Broman, A. T. (2006). The number of people with glaucoma worldwide in 2010 and 2020. The British Journal of Ophthalmology, 90(3), 262–267.
Weinreb, R. N., Aung, T., & Medeiros, F. A. (2014). The pathophysiology and treatment of glaucoma: A review. JAMA, 311(18), 1901–1911.
Kass, M. A., Heuer, D. K., Higginbotham, E. J., et al. (2002). The Ocular Hypertension Treatment Study: A randomized trial determines that topical ocular hypotensive medication delays or prevents the onset of primary open-angle glaucoma. Archives of Ophthalmology, 120(6), 701–713.
Shields, M. B. (1997). Textbook of glaucoma. 4th ed. Lippincott Williams & Wilkins.
Leske, M. C., Heijl, A., Hussein, M., et al. (2003). Factors for glaucoma progression and the effect of treatment: The Early Manifest Glaucoma Trial. Archives of Ophthalmology, 121(1), 48–56.
European Glaucoma Society. (2020). Terminology and guidelines for glaucoma, 5th edition. European Glaucoma Society.
Foster, P. J., & Buhrmann, R. (2002). Epidemiology of glaucoma: Evidence from three continents. Ophthalmic Epidemiology, 9(1), 3–6.
Cioffi, G. A., & van Buskirk, E. M. (2009). Glaucomatous optic neuropathy. American Journal of Ophthalmology, 147(6), 799–810.
Tonometer Accuracy Testing Committee. (2004). Standards for tonometer accuracy. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 45(3), 899–907.
Goldmann, H., & Schmidt, T. (1957). Applanation tonometry. Ophthalmologica, 134(4), 221–242.
Kniestedt, C., Lin, S., & Choe, J. (2006). Intraocular pressure and corneal thickness. Journal of Glaucoma, 15(6), 491–498.
Medeiros, F. A., & Weinreb, R. N. (2012). Evaluation of the structure and function in glaucoma: Implications for detection and management. American Journal of Ophthalmology, 153(5), 736–747.
Agarwal, H. C., & Kalra, V. (1996). Tonometry: Current trends in glaucoma diagnosis. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging Retina, 27(1), 20–23.
Caprioli, J., & Varma, R. (2011). Intraocular pressure: Modulation as therapy for glaucoma. American Journal of Ophthalmology, 152(6), 919–920.
Hyman, L., Heijl, A., Leske, M. C., et al. (2001). Natural history of intraocular pressure in glaucoma patients. Ophthalmology, 108(6), 937–944.
Gazzard, G., Friedman, D. S., Okeke, C., et al. (2003). Surgical interventions for primary open angle glaucoma. The Cochrane Database of Systematic Reviews, (4).
Chauhan, B. C., & Burgoyne, C. F. (2013). From clinical examination of the optic disc to clinical assessment of the optic nerve head: A paradigm change. American Journal of Ophthalmology, 156(2), 218–227.
Tham, Y. C., Li, X., Wong, T. Y., et al. (2014). Global prevalence of glaucoma and projections of glaucoma burden through 2040: A systematic review and meta-analysis. Ophthalmology, 121(11), 2081–2090.
Heijl, A., Bengtsson, B., Hyman, L., & Leske, M. C. (2009). Natural history of open-angle glaucoma. Ophthalmology, 116(12), 2271–2276.
Gordon, M. O., & Kass, M. A. (1999). The Ocular Hypertension Treatment Study: Design and baseline description of the participants. Archives of Ophthalmology, 117(5), 573–583.
Konstas, A. G., Holló, G., & Topouzis, F. (2006). Mechanisms of intraocular pressure fluctuation and control in glaucoma. Progress in Retinal and Eye Research, 25(5), 394–420.
Damji, K. F., Behki, R., & Wang, L. (2003). Target intraocular pressure reduction to prevent glaucoma progression. Canadian Journal of Ophthalmology, 38(6), 458–464.
Crichton, A. C., Drance, S. M., Douglas, G. R., et al. (1989). The effect of treatment on visual field damage in normal-tension glaucoma. American Journal of Ophthalmology, 108(5), 438–442.
Sommer, A., Tielsch, J. M., Katz, J., et al. (1991). Relationship between intraocular pressure and primary open-angle glaucoma among white and black Americans: The Baltimore Eye Survey. Archives of Ophthalmology, 109(8), 1090–1095.
Heijl, A., Leske, M. C., Bengtsson, B., et al. (2002). Reduction of intraocular pressure and glaucoma progression: Results from the Early Manifest Glaucoma Trial. Archives of Ophthalmology, 120(10), 1268–1279.
Wong, T. Y., Loon, S. C., & Saw, S. M. (2006). The epidemiology of age-related eye diseases in Asia. The British Journal of Ophthalmology, 90(4), 506–511.
Leung, C. K., Cheung, C. Y., Weinreb, R. N., et al. (2010). Retinal nerve fiber layer imaging with spectral-domain optical coherence tomography. Ophthalmology, 117(12), 2281–2289.
Mansouri, K., Medeiros, F. A., & Weinreb, R. N. (2012). Monitoring intraocular pressure for 24 h. The British Journal of Ophthalmology, 96(5), 564–568.
Eldeeb, M. E., & Osman, M. A. (2020). Advances in glaucoma surgical treatments. Ophthalmology Research: An International Journal, 14(1), 1–15.
Kim, J. H., Caprioli, J., & Varma, R. (2016). Intraocular pressure control in glaucoma patients: A review of therapeutic modalities. Survey of Ophthalmology, 61(5), 483–501.
Jampel, H. D., Lubomski, L. H., & Friedman, D. S. (2005). Trends in the care of glaucoma patients. Ophthalmology, 112(1), 112–119.
Coleman, A. L., & Miglior, S. (2008). Risk factors for glaucoma onset and progression. Survey of Ophthalmology, 53(Suppl 1), S3–S10.
Anderson, D. R., & Patella, V. M. (2013). Automated Static Perimetry. 2nd ed. Mosby.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Sağlık Bilgisi Paylaş !