Spondilolistezis Nedir? (Bel Kayması)

Spondilolistezis, omurganın bir omurunun diğerinin üzerine kaymasıyla oluşan bir rahatsızlıktır ve bu durum omurgada anormal bir hizalanmaya yol açar. Genellikle alt bel bölgesinde meydana gelir, ancak boyun ve sırtın diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilir. Omurgada oluşan bu kayma, omurganın stabilitesini bozabilir ve sinir sıkışmalarına neden olabilir. Bunun sonucunda, hastalarda ağrı, hareket kısıtlılığı ve nörolojik semptomlar gözlemlenebilir. Spondilolistezis, her yaş grubunda ortaya çıkabilecek bir rahatsızlık olsa da, genellikle orta yaş üzeri bireylerde daha sık görülür. Hastalığın ciddiyeti, omurun kayma derecesine ve sinirler üzerindeki baskıya bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Spondilolistezis Nedir? (Bel Kayması)

Bu rahatsızlık, omurgada oluşan mekanik baskı ve omurların zayıflığı nedeniyle gelişebilir. Yaşlanma, genetik yatkınlık, travmalar veya doğuştan gelen anormallikler, spondilolistezis gelişme riskini artırabilir. Ayrıca, sporcularda, özellikle futbol, jimnastik ve ağırlık kaldırma gibi omurgayı zorlayan aktivitelerde bulunan kişilerde bu rahatsızlığın daha yaygın olduğu bilinmektedir. Bu nedenle spondilolistezis, omurgaya aşırı yüklenmenin ve yanlış hareketlerin sonucunda oluşabilecek bir sorun olarak kabul edilir.

Spondilolistezis, ilk başlarda hafif semptomlar gösterse de, zamanla ilerleyebilir ve günlük yaşam aktivitelerini ciddi şekilde kısıtlayabilir. Tedavi edilmediğinde, omurga ve sinirlerde kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Hastalık, ağrılı ve hareketi zorlaştıran bir durum olarak karakterize edilmesine rağmen, bazı hastalarda hiçbir belirti göstermeyebilir. Bu nedenle, erken teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.

Bu makalede spondilolistezisin ne olduğu, hangi türlerde görüldüğü, belirtileri, nedenleri, nasıl tanı konduğu ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınacaktır. Ayrıca, hastalığın çeşitli aşamalarında uygulanan tedavi seçeneklerine de değinilecektir. Spondilolistezis, her ne kadar omurga ile ilgili bir rahatsızlık olarak tanımlansa da, semptomları ve tedavi seçenekleri oldukça geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Bu nedenle, hastalığın detaylı olarak incelenmesi ve her aşamada nasıl bir yaklaşım izleneceğinin belirlenmesi önemlidir.

Spondilolistezis Nedir?

Bir omurun diğerinin üzerine kayması sonucu ortaya çıkan bir omurga durumudur. Genellikle omurga kemiklerinin zayıflaması veya kırılması sonucu meydana gelir. Bu durum, omurga stabilitesini etkileyebilir ve ağrıya yol açabilir.

Spondilolistezis Türleri

Spondilolistezis, omurların kayma şekline ve kaymanın oluşum nedenine bağlı olarak farklı türlerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmalar, hastalığın tanısını ve tedavi planlamasını belirlemek açısından önem taşır.

Başlıca spondilolistezis türleri şunlardır:

1. Doğumsal (Konjenital) Spondilolistezis: Doğuştan gelen bir omurga anormalliği nedeniyle omurda kayma meydana gelir. Omurların yanlış hizalanması veya eksik gelişimi, bu tip spondilolistezisin nedenleri arasında yer alır. Genellikle çocukluk çağında fark edilmez, ancak büyüme döneminde ortaya çıkabilir.
2. İstmik Spondilolistezis: En sık görülen türlerden biridir. Omurların arka bölümünde bulunan pars interarticularis adı verilen kemik yapısında bir defekt ya da kırık oluşması sonucunda ortaya çıkar. Bu kırık, genellikle tekrarlayan stres veya travmalar sonucu oluşur. Özellikle sporcularda bu tür yaygındır.
3. Dejeneratif Spondilolistezis: Yaşlanmaya bağlı olarak omurgadaki diskler ve eklemlerde oluşan aşınmalar sonucu omurların kaymasıdır. Orta yaş ve üzeri kişilerde sıklıkla görülür ve dejeneratif süreçlerin bir sonucu olarak gelişir.
4. Travmatik Spondilolistezis: Omurga üzerine doğrudan bir darbe veya kaza sonucu omurların yerinden kayması durumudur. Bu tür, ani ve ciddi bir yaralanma sonrasında gelişir.
5. Patolojik Spondilolistezis: Omurgayı etkileyen bir tümör veya enfeksiyon gibi hastalıkların sonucunda omurların zayıflaması ve kayması ile oluşur. Nadir görülür ancak omurganın genel sağlığını tehdit eden önemli bir durumdur.

Her tür spondilolistezis, omurgada farklı mekanizmalarla gelişir ve bu nedenle tanı ve tedavi yaklaşımları da farklılık gösterir. Hastalığın ciddiyeti ve sinir dokusu üzerindeki etkileri, türüne ve kayma derecesine göre değişebilir.

Spondilolistezis Nedenleri

Ana nedeni, spondilolizis adı verilen omurga kemiklerinin zayıflaması veya stres kırılmasıdır. Aşırı zorlamalar, tekrarlayan hareketler, genetik yatkınlık, travmalar ve sporcu faaliyetleri gibi faktörler de yol açabilir.

1. Kongenital Spondilolistezis: Bu tip, kişinin doğuştan sahip olduğu bir yapısal bozukluk sonucu meydana gelir. Omurlardan biri veya birkaçı normalden daha geniş veya daha incedir, bu da omurların kaymasına neden olabilir.
2. İdiopatik Spondilolistezis: Nedeni tam olarak bilinmeyen bir durumdur. Genellikle gençler ve genç yetişkinlerde görülür. Bu tip, ailesel yatkınlıkla ilişkilendirilmiş olabilir.
3. Dejeneratif Spondilolistezis: Yaşla birlikte omurganın normal yaşlanma süreci sırasında omurlar arasındaki disklerin dejenerasyonu (bozulması) sonucu meydana gelir. Bu dejenerasyon, omurların kaymasına neden olabilir.
4. Travma veya Kırıklar: Omur kırıkları veya travmatik yaralanmalar sonucu omurların kayması olabilir. Özellikle bel bölgesine gelen travmalar riskini artırabilir.
5. İltihaplı Spondilolistezis: İltihaplı romatizma veya spondilit gibi inflamatuar hastalıklar, omurların kaymasına yol açabilir.
6. Spinal Cerrahi Sonrası: Nadir durumlarda, spinal cerrahi sonrası omurların kayması (cerrahi spondilolistezis) meydana gelebilir.
7. Stres Kırıkları (Spondiloliz): Sporcuların, özellikle aşırı gerilme ve tekrarlayan hareketlere maruz kaldıkları durumlarda omurların arkasındaki kemiklerde stres kırıkları (spondiloliz) gelişebilir. Bu kırıklar, spondilolistezisin bir nedeni olabilir.

Nedeni bireyden bireye değişebilir ve bazı kişilerde birden fazla faktör rol oynayabilir. Risk yaşla artar ve aktivite düzeyi, genetik faktörler, postür, obezite ve omurganın anatomik yapısı gibi faktörler de etkileyebilir.

Spondilolistezis Belirtileri

Spondilolistezis belirtileri, omurların kayma derecesine, sinirlerin üzerindeki baskıya ve omurga çevresindeki dokuların durumuna göre farklılık gösterebilir. Bazı hastalar hafif semptomlarla yaşarken, bazıları ciddi ağrılar ve hareket kısıtlılığı yaşayabilir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

1. Bel Ağrısı: Spondilolistezis hastalarının çoğu bel bölgesinde ağrı hisseder. Bu ağrı, omurların kaydığı bölgedeki kas spazmları ve sinir sıkışmalarından kaynaklanır. Ağrı genellikle uzun süre ayakta kalma, oturma ya da ağır kaldırma gibi aktivitelerle artar.
2. Bacak Ağrısı (Siyatik): Omurga kayması sonucunda siyatik sinir üzerinde baskı oluşabilir. Bu baskı, bacaklara yayılan keskin ve yanıcı bir ağrıya neden olabilir. Siyatik, spondilolistezis ile birlikte en yaygın görülen belirtilerden biridir.
3. Hareket Kısıtlılığı: Omurgadaki kayma, hareket etmeyi zorlaştırabilir. Özellikle öne eğilme, oturma veya ayakta durma gibi pozisyonlar zorlayıcı hale gelebilir. Bu durum hastanın günlük aktivitelerini olumsuz etkileyebilir.
4. Kas Güçsüzlüğü ve Uyuşma: Omurilik veya sinir kökleri üzerindeki baskı, bacaklarda uyuşma, karıncalanma ve kas güçsüzlüğüne yol açabilir. Bu semptomlar, sinirlerin etkilenme derecesine bağlı olarak değişebilir.
5. Postür Bozuklukları: Omurganın yanlış hizalanması, postür bozukluklarına neden olabilir. Hastalar, vücutlarını dengelemek için doğal olmayan duruşlara yönelebilirler, bu da omurganın diğer bölgelerinde ek stres yaratır.

Bu belirtiler, hastalığın ilerlemesine bağlı olarak zamanla şiddetlenebilir. Erken dönemde hafif semptomlar gösterse bile, spondilolistezis ilerledikçe daha ciddi bir hal alabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde hızlı bir şekilde tıbbi yardım alınması önemlidir.

Teşhis

Teşhis, bir uzman tarafından yapılan bir dizi muayene, görüntüleme testi ve değerlendirme sonucunda konur.

1. Hastanın Tıbbi Geçmişi: İlk adım, hastanın semptomlarını ve tıbbi geçmişini anlatmasıdır. Doktor, semptomların ne zaman başladığını, ağrının şiddetini, yerini ve hangi aktivitelerle ilişkilendirildiğini öğrenir.
2. Fizik Muayene: Doktor, hastanın bel ve sırt bölgesini inceleyerek fiziksel bir muayene yapar. Omurga hareketliliği, ağrı noktaları ve kas gücü değerlendirilir.
3. Görüntüleme Testleri:
   • Röntgen: Teşhis için en yaygın kullanılan görüntüleme testi röntgendir. Röntgen, omurların kayma derecesini ve hangi omurların etkilendiğini gösterir.
   • Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT taraması, omurga yapılarının daha ayrıntılı bir görüntüsünü elde etmek için kullanılabilir. Bu, omurların kayma derecesini ve omurilik veya sinir köklerine uyguladığı basıncı daha iyi değerlendirmeye yardımcı olabilir.
   • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, omuriliğin ve sinir köklerinin durumunu değerlendirmek için kullanılır. Özellikle sinir sıkışması olup olmadığını belirlemek için faydalıdır.
4. Sinir Testleri: Doktor, oluşan sinir sıkışmasını değerlendirmek için sinir iletim testleri yapabilir.
5. Dijital Posteroanterior (PA) Grafiler: Bu görüntüleme testi, hangi tür olduğunu ve omurun hangi seviyede kaydığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Teşhis, görüntüleme sonuçlarına dayanarak konur. Teşhisin ardından, hastanın semptomlarına ve spondilolistezis’in ciddiyetine bağlı olarak uygun tedavi planı oluşturulur.

Spondilolistezis Tedavisi

Bu durum, çoğunlukla bel bölgesindeki omurlarda meydana gelir ve altta yatan nedenlere ve spondilolistezis’in ciddiyetine bağlı olarak farklı tedavi seçenekleri gerektirebilir.

1. Konservatif Tedavi:
   • İstirahat: Dinlenmek ve ağır yüklerden kaçınmak önemlidir. Aktiviteleri sınırlamak ve bel bölgesine fazla stres uygulamamak, iyileşme sürecini destekleyebilir.
   • Fizik Tedavi: Fizyoterapistler, bel bölgesinin güçlendirilmesine ve esnekliğinin artırılmasına yardımcı olacak özel egzersiz programları hazırlayabilirler. Bu egzersizler semptomları hafifletebilir.
   • Ağrı Yönetimi: Ağrı kesiciler ve iltihap önleyici ilaçlar, ağrının kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Bunlar doktor gözetiminde kullanılmalıdır.
2. Epidural Steroid Enjeksiyonlar:
   • Steroid enjeksiyonları, omurilik veya sinir köklerine baskı uygulayan iltihaplanmayı azaltabilir ve ağrıyı hafifletebilir. Bu enjeksiyonlar geçici bir rahatlama sağlayabilir.
3. Cerrahi Tedavi:
   • Cerrahi müdahale, hastalığın ciddiyetine, semptomlara ve hastanın yanıtına bağlı olarak düşünülebilir. Cerrahi seçenekler şunları içerebilir:
     • Spinal Füzyon: Bu işlem, kayan omurları sabitlemek için kullanılır. Omurlar birleştirilir ve sabitlenir, böylece kayma durur.
     • Laminektomi: Bu cerrahi, omurilik veya sinir köklerine baskı uygulayan doku veya kemikleri çıkarmayı içerir.
     • İnterbody Füzyon: Omurlar arasına implantlar yerleştirilir ve kemik büyümesi bu implantların birleşmesine yol açar. Bu, omurları sabitlemek ve kaymayı durdurmak için kullanılır.
     • Dejeneratif Spondilolistezis için Dekompresyon: Omurilik veya sinir köklerine baskı uygulayan doku veya kemikler çıkarılır, böylece baskı azaltılır.

Tedavi, hastanın spesifik durumuna ve semptomlarına göre kişiselleştirilir. Tedavi seçenekleri, spondilolistezis’in derecesine, yaşa, genel sağlık durumuna ve semptomlara bağlı olarak değişebilir. Tedavi planını oluşturmak ve uygun tedavi seçeneğini belirlemek için bir ortopedi uzmanı veya nöroşirürji uzmanı ile görüşmek önemlidir. Ayrıca, cerrahi seçenekler ciddi vakalarda düşünülmelidir ve riskler ve faydalar doktor ile detaylı olarak tartışılmalıdır.

Önlemler

Spondilolistezisi önlemek veya semptomları hafifletmek için düzenli egzersiz yapmak, aşırı yorucu aktivitelerden kaçınmak, doğru vücut mekaniğini korumak ve omurgayı desteklemek için uygun hareketleri kullanmak gibi adımlar atılabilir.

Sonuç

Omurga kaymasının neden olduğu bir durumdur. Erken teşhis, uygun tedavi ve önleyici önlemler, semptomları hafifletebilir ve hastanın daha iyi bir yaşam sürmesini sağlayabilir. Herhangi bir sırt veya bel ağrısı belirtisi olduğunda, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Unutulmaması gereken, omurga sağlığının genel yaşam kalitesi üzerinde büyük bir etkisi olduğudur.

Referanslar:

1. Spondilolistezis Nedir? (Bel Kayması)
2. Borenstein DG, Wiesel SW, Boden SD. Low Back and Neck Pain: Comprehensive Diagnosis and Management. Elsevier Health Sciences, 2004.
3. Wiltse LL, Newman PH, Macnab I. Classification of Spondylolysis and Spondylolisthesis. Clin Orthop Relat Res. 1976.
4. Fredrickson BE, Baker D, McHolick WJ. The Natural History of Spondylolysis and Spondylolisthesis. J Bone Joint Surg Am. 1984.
5. Standaert CJ, Herring SA. Spondylolysis: A Critical Review. Br J Sports Med. 2000.
6. Meyerding HW. Spondylolisthesis. Surgical Clinics of North America. 1932.
7. Wiltse LL, Widell EH, Jackson DW. Fatigue Fracture: The Basic Lesion in Isthmic Spondylolisthesis. J Bone Joint Surg Am. 1975.
8. Fischgrund JS. Degenerative Spondylolisthesis: What’s New? J Bone Joint Surg Am. 1994.
9. Parisien JS. Sports Injuries of the Spine. WB Saunders, 1991.
10. Macnab I. Spondylolisthesis with an Etiological Classification. J Bone Joint Surg Br. 1950.
11. Bogduk N. Clinical Anatomy of the Lumbar Spine and Sacrum. Elsevier Health Sciences, 2005.
12. Vaccaro AR, Zeidman SM. Spinal Trauma: Surgical Techniques. Thieme, 2006.
13. Thome C, Zevgaridis D, Leheta O. Degenerative Lumbar Spondylolisthesis: Clinical and Surgical Prognosis. Acta Neurochir (Wien). 2006.
14. Fujimori T, Kawahara N, Ito K. Surgical Outcomes of Posterior Fusion with or without Posterior Decompression for Degenerative Lumbar Spondylolisthesis. Spine J. 2012.
15. Burgmann PM, Sleik K, Szalay EA. Pediatric Spondylolisthesis: Clinical Presentation and Management. J Pediatr Orthop. 2000.
16. Sachs BL, Vanharanta H, Spivey MA. Dallas Spondylolisthesis Outcome Study. Spine. 1993.
17. Glasauer FE. Operative Treatment of Spondylolisthesis. Clin Orthop Relat Res. 1976.
18. Thome C, Skalej M, Florin M. Minimally Invasive Surgery for Degenerative Lumbar Spondylolisthesis. Spine. 2012.
19. Nachemson AL, Lundgren KD. Spondylolisthesis: A Study of X-ray Findings in 50 Patients with Special Reference to the Etiology of the Condition. J Bone Joint Surg Am. 1968
20. https://www.nhs.uk/conditions/spondylolisthesis/
21. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10302-spondylolisthesis
22. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/spondylolysis-and-spondylolisthesis
23. https://www.webmd.com/back-pain/pain-management-spondylolisthesis