Erken Boşalma Tedavisi: 4 Nedeni, Tanısı Ve Belirtileri

Erken boşalma (prematüre ejakülasyon), erkeklerin cinsel yaşamında en yaygın karşılaşılan sorunlardan biridir. Bu durum, birçok erkeği psikolojik, duygusal ve sosyal açıdan etkileyen bir rahatsızlık olarak tanımlanabilir. Genellikle cinsel ilişki sırasında kontrolsüz bir şekilde, erkeğin arzu ettiğinden çok daha önce boşalmasıyla karakterize edilir. Dünya genelinde milyonlarca erkek bu sorunla karşı karşıya kalmakta olup, çeşitli tedavi yöntemleri ile bu problemin üstesinden gelinmeye çalışılmaktadır. Cinsel sağlığın önemli bir parçası olan erken boşalma sorunu, sadece bireyin değil aynı zamanda partnerinin de cinsel yaşam kalitesini etkileyebilir.

Erken Boşalma Tedavisi: 4 Nedeni, Tanısı Ve Belirtileri

Erken boşalma problemi, çoğu zaman bireylerin yaşam kalitesini ve öz güvenini doğrudan etkileyen bir cinsel işlev bozukluğu olarak kabul edilir. Bu durum, her yaştan erkeği etkileyebilir ve bazı vakalarda yaşam boyu süren bir sorun olabilir. Kesin nedeni tam olarak bilinmese de, bu durumun biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Tedavi edilmediği takdirde, erken boşalma cinsel ilişkiden duyulan memnuniyeti ciddi şekilde azaltabilir ve hatta çiftler arasındaki ilişkileri olumsuz etkileyebilir.

Erken boşalmanın tanısı ve belirtileri genellikle hastanın şikayetlerine dayanarak yapılır. Bu durum, cinsel ilişki sırasında erkeğin kontrolünü kaybetmesi, istediği süreden önce boşalması ve bu durumun sık sık tekrarlanması ile belirgin hale gelir. Tanı koymak için detaylı bir fiziksel muayene ve hastanın cinsel sağlık öyküsü alınır. Tedaviye geçmeden önce, altında yatan olası fiziksel ya da psikolojik nedenler araştırılmalıdır. Ayrıca, bu durumun diğer cinsel işlev bozuklukları ile ilişkili olup olmadığına da dikkat edilmelidir.

Erken boşalma tedavisi, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve şikayetlerin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Çoğu zaman, tedavi sürecinde birden fazla yöntem kombine edilerek kullanılır. Bu yöntemler arasında ilaç tedavisi, cinsel terapi, psikolojik destek ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleler yer alabilir. Hastalar için en uygun tedavi yöntemi, bireysel gereksinimlere ve hastalığın altında yatan nedenlere göre belirlenir. Tedavinin etkinliği, hastanın ve partnerinin tedavi sürecine aktif katılımıyla da doğrudan ilişkilidir.

Erken Boşalmanın Nedenleri

Erken boşalma sorununun nedenleri karmaşık ve çok yönlüdür. Bu duruma biyolojik, psikolojik ve çevresel birçok faktör katkıda bulunabilir.

1. Biyolojik Nedenler

Biyolojik faktörler, önemli bir rol oynayabilir. Bazı erkeklerde nörolojik anormallikler, hormon dengesizlikleri veya genetik yatkınlıklar bu durumu tetikleyebilir. Örneğin, düşük serotonin seviyeleri, erken boşalmaya neden olabilecek nörotransmitter dengesizliklerine işaret eder. Ayrıca, tiroit hastalıkları veya prostat iltihapları gibi bazı tıbbi durumlar da biyolojik nedenler arasında sayılabilir. Penis hassasiyeti de biyolojik bir faktör olarak değerlendirilir ve bu durum, cinsel ilişki sırasında boşalmanın kontrol edilmesini zorlaştırabilir.

2. Psikolojik Nedenler

Erken boşalmanın en yaygın nedenlerinden biri de psikolojik etkenlerdir. Kaygı, stres, depresyon ve düşük öz güven gibi duygusal durumlar, cinsel performansı olumsuz yönde etkileyebilir. Cinsel ilişki sırasında yaşanan aşırı heyecan, performans kaygısı ya da partnerin beklentilerini karşılama endişesi, önemli psikolojik faktörler arasında yer alır. Ayrıca, travmatik cinsel deneyimler ya da partnerle yaşanan duygusal problemler de bu durumu tetikleyebilir.

3. Çevresel Faktörler

Bazı durumlarda, çevresel faktörler de erken boşalma üzerinde etkili olabilir. Örneğin, cinsel yaşamla ilgili tabular, aileden gelen yanlış cinsel bilgiler ya da cinsellik hakkında konuşmanın ayıp sayıldığı kültürel yapılar, bireyde cinsel sorunlara yol açabilir. Cinsel deneyimin sınırlı olması, bireyin cinsel ilişki sırasında boşalma kontrolünü sağlamasını zorlaştırabilir. Ayrıca, uzun süreli cinsel yoksunluk da erkeklerde erken boşalmaya neden olabilir.

4. İlişki Sorunları

Çiftler arasında yaşanan duygusal ya da fiziksel problemler, erken boşalma üzerinde doğrudan etkili olabilir. İletişim eksikliği, güvensizlik ya da partnerler arasında yaşanan çatışmalar, cinsel ilişki sırasında ortaya çıkabilecek cinsel işlev bozukluklarını tetikleyebilir. Özellikle uzun süreli ilişkilerde cinsel tatminsizlik veya partnerle yaşanan uyumsuzluklar, erken boşalma sorununu daha da belirgin hale getirebilir.

Erken Boşalmanın Belirtileri

Erken boşalmanın belirtileri genellikle cinsel ilişki sırasında yaşanan belirli durumlarla ortaya çıkar. Bu belirtiler, hastanın cinsel deneyimlerine ve yaşadığı boşalma kontrol sorununa bağlı olarak değişiklik gösterebilir:

• Kontrolsüz Boşalma: Erken boşalmanın en belirgin belirtisi, cinsel ilişki sırasında boşalma süresinin kontrol edilememesidir. Erkek, cinsel ilişkinin başında ya da penetrasyonun hemen ardından boşalabilir. Bu durum, hem erkeğin hem de partnerinin cinsel tatminini olumsuz etkileyebilir.
• Boşalma Süresinin Kısalığı: Boşalma süresi, erken boşalma tanısında önemli bir kriterdir. Cinsel ilişki süresinin penetrasyon öncesinde ya da penetrasyondan hemen sonra sonlanması, erken boşalma belirtilerinden biridir.
• Cinsel Memnuniyetsizlik: Sorunu yaşayan erkekler ve partnerleri, cinsel ilişkiden yeterince memnun kalmayabilir. Bu durum, cinsel tatmini azaltarak ilişkide duygusal sorunlara yol açabilir.
• Performans Kaygısı: Erken boşalma sorunu yaşayan erkekler, genellikle cinsel ilişki öncesinde performans kaygısı yaşarlar. Bu kaygı, cinsel ilişki sırasında kontrolün kaybedilmesine ve erken boşalma sorunlarının daha da artmasına neden olabilir.

Erken Boşalmanın Tanısı

Erken boşalmanın tanısı, hastanın cinsel sağlık öyküsünün alınması ve fiziksel muayene ile konulur. Tanı süreci, doktorun hastanın belirtilerini değerlendirmesi ve erken boşalmaya neden olabilecek diğer tıbbi durumları dışlamasıyla başlar. Tanı koyma sürecinde şu adımlar izlenir:

• Cinsel Sağlık Öyküsü: Doktor, hastanın cinsel sağlık öyküsünü detaylı bir şekilde alır. Bu öyküde, cinsel ilişki sırasında yaşanan sorunlar, boşalma süresi ve cinsel memnuniyetsizlik gibi faktörler değerlendirilir.
• Fiziksel Muayene: Erken boşalma tanısında fiziksel muayene, altta yatan biyolojik nedenlerin belirlenmesine yardımcı olabilir. Prostat iltihabı, tiroit sorunları ya da penis hassasiyeti gibi durumlar fiziksel muayene ile tespit edilebilir.
• Psikolojik Değerlendirme: Bu sorunu yaşayan erkeklerde, psikolojik faktörlerin etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle, hastanın duygusal durumu, stres düzeyi ve kaygıları da değerlendirilir.
• Laboratuvar Testleri: Bazı durumlarda, erken boşalmaya neden olabilecek hormonal dengesizlikler ya da nörolojik bozukluklar için laboratuvar testleri yapılabilir. Bu testler, erken boşalmanın biyolojik nedenlerini ortaya koymaya yardımcı olabilir.

Erken Boşalmanın Tedavisi

Erken boşalma tedavisi, hastanın bireysel özelliklerine, cinsel sağlığına ve sorunun şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, tedavi sürecinde hastaya özel bir planlama yapılması gerekir. Tedavi yöntemleri genel olarak ilaç tedavisi, cinsel terapi, psikoterapi, davranışsal teknikler ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleler gibi farklı yaklaşımları kapsar. Aşağıda bu tedavi yöntemlerinin detaylarına yer verilmiştir:

1. İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi, erken boşalma tedavisinde sıkça başvurulan bir yöntemdir. İlaçlar, boşalma süresini uzatarak hastanın boşalma kontrolünü sağlamasına yardımcı olabilir. İlaç tedavisinin detayları şu şekildedir:

• Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar): En sık kullanılan ilaç grubudur. SSRI’lar, serotonin seviyesini artırarak boşalma süresini uzatabilir. Bu ilaçlar depresyon tedavisinde kullanılıyor olsa da, boşalma süresini uzatma özelliği nedeniyle erken boşalma tedavisinde de kullanılır. Paroksetin, sertralin ve fluoksetin gibi SSRI’lar yaygın olarak reçete edilen ilaçlar arasındadır. Bu ilaçlar genellikle düzenli olarak alınır ve birkaç hafta içinde etkisini gösterir.
• Dapoksetin: SSRI grubu bir ilaç olan dapoksetin, özellikle erken boşalma tedavisi için geliştirilmiştir. Diğer SSRI’lardan farkı, kısa etkili olması ve sadece cinsel ilişki öncesinde alınmasıdır. Hızlı etkili olduğu için, dapoksetin çoğu zaman anlık tedavi olarak kullanılır ve genellikle cinsel aktiviteden 1-3 saat önce alınır.
• Topikal Anestezik Kremler ve Spreyler: Lidokain ve prilokain gibi lokal anestezikler içeren kremler ve spreyler, penis üzerindeki sinir uçlarını geçici olarak uyuşturarak hassasiyeti azaltır ve boşalma süresini uzatır. Bu tür kremler, cinsel ilişkiden kısa bir süre önce penise uygulanır ve 15-30 dakika bekletildikten sonra yıkanarak temizlenir. Lokal anestezikler, genellikle yan etkileri minimal olduğu için tercih edilir, ancak bazı hastalarda his kaybına ve dolayısıyla cinsel tatminin azalmasına yol açabilir.
• Fosfodiesteraz Tip 5 (PDE5) İnhibitörleri: Sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis) ve vardenafil (Levitra) gibi PDE5 inhibitörleri genellikle erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılır, ancak erken boşalma tedavisinde de yardımcı olabilir. Bu ilaçlar, ereksiyon süresini uzatarak cinsel ilişki süresini artırabilir. Erken boşalma sorunu olan ve aynı zamanda erektil disfonksiyon yaşayan hastalarda, bu ilaçlar kombine bir etki sağlayabilir.

2. Davranışsal Teknikler

Davranışsal teknikler, tedavide önemli bir yer tutar. Hastalar, bu teknikler sayesinde cinsel ilişki sırasında boşalma kontrolünü artırabilir. Bu yöntemler, çoğu zaman psikoterapi veya cinsel terapi ile birlikte kullanılır. İşte yaygın kullanılan bazı davranışsal teknikler:

• Dur-başla Tekniği (Stop-Start Tekniği): Bu teknik, erkeğin cinsel ilişki sırasında boşalmanın yaklaştığını hissettiği anlarda durup boşalmayı engellemesi ve sonra tekrar devam etmesi üzerine kuruludur. Boşalma kontrolü sağlandığında cinsel ilişkiye yeniden başlanır. Bu yöntem, boşalmayı geciktirmeye yönelik bilinçli bir kontrol geliştirilmesine yardımcı olur. Zamanla boşalma süresi uzayabilir ve kişi cinsel ilişki sırasında daha fazla kontrol sahibi olabilir.
• Sıkma Tekniği: Bu yöntemde, boşalma anı yaklaştığında penisin baş kısmı (glans) sıkılarak boşalma refleksi bastırılır. Bu işlem birkaç kez tekrarlanarak boşalma geciktirilmeye çalışılır. Sıkma tekniği, dur-başla tekniği ile birlikte kullanılabilir ve bu iki teknik hastaların boşalma kontrolünü geliştirmelerine yardımcı olur.
• Zihinsel Dikkat Dağıtma: Hastalara, cinsel ilişki sırasında dikkatlerini boşalmadan uzaklaştırmaları için belirli zihinsel stratejiler öğretilir. Örneğin, cinsel ilişki sırasında farklı bir konuya odaklanarak (matematik problemleri düşünmek, sayılar saymak gibi) boşalma süresi uzatılabilir. Bu yöntem, performans kaygısını da azaltarak boşalmayı geciktirmeye yardımcı olabilir.

3. Cinsel Terapi

Cinsel terapi, erken boşalma sorununu çözmek için hem bireysel hem de çiftlere yönelik terapiler içerir. Bu terapilerde, hastaların cinsel ilişkide daha rahat hissetmeleri ve boşalmalarını kontrol edebilmeleri için cinsel farkındalık ve beceriler geliştirilir. Cinsel terapi sırasında ele alınan konular şunları içerir:

• Cinsel Farkındalık ve Eğitim: Terapi sırasında hastalar, cinsel tepki döngüsünü ve boşalma sürecini daha iyi anlamaya çalışır. Bu eğitim, hastaların vücutlarının verdiği sinyalleri daha iyi tanımalarına ve boşalma kontrolünü sağlamalarına yardımcı olabilir.
• Performans Kaygısının Azaltılması: Erken boşalma sorunu olan erkeklerin çoğu, performans kaygısı yaşar. Bu kaygı, cinsel ilişki sırasında kontrol kaybına ve erken boşalmaya yol açabilir. Cinsel terapi, hastaların bu kaygılarını azaltmayı ve cinsel ilişki sırasında daha rahat olmalarını hedefler. Hastalara, cinsel ilişkide gevşemeyi ve partnerleriyle daha açık iletişim kurmayı öğrenmeleri için rehberlik edilir.
• Çift Terapisi: Erken boşalma sorunu, çiftler arasındaki ilişkiyi de etkileyebilir. Bu nedenle, çiftlerin birlikte cinsel terapi alması faydalı olabilir. Çift terapisi sırasında partnerlerin cinsel beklentileri, tatmin seviyeleri ve birbirleriyle iletişimleri üzerine çalışılır. Bu süreçte, çiftler birbirlerini daha iyi anlamayı ve desteklemeyi öğrenir, böylece cinsel yaşamları üzerinde olumlu bir etki yaratılır.

4. Psikoterapi

Psikolojik faktörlerin erken boşalma üzerindeki etkisi büyüktür. Bu nedenle, erken boşalma sorunu yaşayan erkeklerde psikoterapi, tedavi sürecinin bir parçası olarak önerilir. Psikoterapinin ana amacı, hastanın kaygılarını, stresini ve diğer duygusal sorunlarını yönetmesine yardımcı olmaktır. Psikoterapide kullanılan yaklaşımlar şunlardır:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, hastaların olumsuz düşünce kalıplarını ve cinsel ilişki sırasındaki kaygılarını yönetmeyi amaçlar. Bu terapi yöntemi, hastaların cinsel performansla ilgili irrasyonel korkularını tanımlamalarına ve bu korkularla başa çıkmalarına yardımcı olur. Aynı zamanda, stres ve kaygı yönetimi teknikleri öğretilerek hastaların cinsel ilişki sırasında daha fazla kontrol sağlamaları hedeflenir.
• Duygusal Destek ve Stres Yönetimi: Psikoterapi sırasında, hastaların cinsel yaşamlarını olumsuz etkileyen stres faktörleri üzerine çalışılır. Hastalara, stresle başa çıkma stratejileri ve duygusal destek sunularak cinsel ilişkide daha rahat hissetmeleri sağlanır.

5. Cerrahi Müdahaleler

Cerrahi müdahaleler, erken boşalma tedavisinde nadiren tercih edilen bir yöntemdir. Ancak, diğer tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu veya hastanın anatomik bir sorunu olduğu durumlarda cerrahi müdahaleler düşünülebilir. Cerrahi tedavi seçenekleri arasında şunlar yer alır:

• Dorsal Sinir Kesilmesi (Dorsal Nevrektomi): Bu cerrahi yöntem, penis başındaki sinirlerin hassasiyetini azaltmayı amaçlar. Dorsal sinirlerin kesilmesiyle penis başı daha az hassas hale gelir ve boşalma süresi uzatılabilir. Ancak, bu yöntem sadece son çare olarak düşünülmeli ve deneyimli bir cerrah tarafından uygulanmalıdır.
• Frenuloplasti: Frenulum, penis başının altındaki ince deri parçasıdır ve bazı erkeklerde aşırı hassas olabilir. Frenuloplasti, frenulumun kesilerek hassasiyetin azaltılması işlemidir. Bu yöntem, boşalma süresini uzatabilir ve hassasiyeti azaltarak erken boşalma sorununu çözebilir.

6. Bitkisel ve Alternatif Tedaviler

Bazı hastalar, erken boşalma tedavisi için bitkisel ve alternatif yöntemlere başvurabilir. Ancak, bu tür tedavi yöntemlerinin etkinliği konusunda yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Alternatif tedavi seçenekleri arasında şunlar yer alabilir:

• Bitkisel Ürünler: Ginseng, kediotu, çinko ve magnezyum gibi bazı bitkisel takviyelerin erken boşalma üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir. Ancak, bu ürünlerin güvenilirliği ve etkinliği konusunda dikkatli olunmalı ve mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
• Akupunktur: Akupunktur, vücuttaki enerji akışını düzenleyerek çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmeyi amaçlayan bir alternatif tıp yöntemidir. Bazı çalışmalar, akupunkturun erken boşalma tedavisinde etkili olabileceğini öne sürse de, bu yöntemin etkinliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Sonuç

Erken boşalma, erkeklerin cinsel yaşamını olumsuz etkileyen ciddi bir sağlık sorunudur. Hem biyolojik hem de psikolojik birçok faktörden kaynaklanabilir ve tedavi edilmediği takdirde hem bireysel hem de ilişkisel sorunlara yol açabilir. Erken boşalma tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşımla yapılmalıdır. Tedavi sürecinde, hastaların sabırlı olması ve partnerleriyle işbirliği içinde hareket etmesi önemlidir. Bu sorunu yaşayan erkeklerin, bu durumu bir sağlık profesyoneli ile paylaşarak gerekli tedavi yöntemlerine başvurması önerilir.

Referanslar:

1. Erken Boşalma Tedavisi: 4 Nedeni, Tanısı Ve Belirtileri
2. McMahon, C. G., et al. (2008). Disorders of orgasm and ejaculation in men. The Lancet, 371(9606), 183-195.
3. Serefoglu, E. C., & Saitz, T. R. (2012). New insights on premature ejaculation: A comprehensive review. The Journal of Sexual Medicine, 9(5), 1196-1210.
4. Patrick, D. L., et al. (2005). Premature ejaculation: An observational study of men and their partners. The Journal of Sexual Medicine, 2(3), 358-367.
5. Waldinger, M. D., et al. (1998). Neurophysiology of ejaculation and its disorders. Journal of Neurology, 245(3), 160-168.
6. Laumann, E. O., et al. (1999). Sexual dysfunction in the United States. JAMA, 281(6), 537-544.
7. Giuliano, F., & Clement, P. (2005). Physiology of ejaculation: Emphasis on serotonergic control. European Urology, 48(3), 408-417.
8. Waldinger, M. D. (2015). Lifelong premature ejaculation: Definition, neurobiology, and treatment. The Journal of Sexual Medicine, 12(4), 690-705.
9. Althof, S. E. (2006). Treatment of rapid ejaculation: Psychotherapy, pharmacotherapy, and combined therapy. International Journal of Impotence Research, 18(1), 73-81.
10. Rowland, D. L., et al. (2000). Ejaculatory control and sexual satisfaction in men. The Journal of Sex & Marital Therapy, 26(2), 117-125.
11. Janssen, E., & Bancroft, J. (2007). The dual control model: The role of sexual inhibition and excitation in sexual arousal and behavior. The Journal of Sex Research, 44(2), 85-93.
12. McMahon, C. G. (2005). Premature ejaculation: Pathophysiology and therapy. European Urology, 47(3), 226-234.
13. McMahon, C. G. (2012). Pharmacological therapy of premature ejaculation. Nature Reviews Urology, 9(10), 553-564.
14. Symonds, T., et al. (2007). Development and validation of a premature ejaculation diagnostic tool. European Urology, 52(2), 565-573.
15. Hatzimouratidis, K., et al. (2010). Guidelines on male sexual dysfunction. European Urology, 57(4), 804-814.
16. Waldinger, M. D. (2014). Ejaculation disorders: Epidemiology and current approaches to definition, classification, and subtyping. The World Journal of Urology, 32(5), 769-772.
17. Basar, M. M., et al. (2005). Correlation between anxiety and premature ejaculation: A study in Turkish men. The Journal of Sexual Medicine, 2(3), 441-445.
18. Dinsmore, W. W., & Wyllie, M. G. (2009). Premature ejaculation: An evidence-based review of current therapeutic management options. The Journal of Sexual Medicine, 6(8), 2139-2150.
19. McMahon, C. G., et al. (2011). An evidence-based definition of lifelong premature ejaculation: Report of the International Society for Sexual Medicine Ad Hoc Committee for the Definition of Premature Ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 8(9), 2945-2952.
20. Giuliano, F., & Clément, P. (2012). Serotonin and premature ejaculation: From physiology to patient management. European Urology, 62(4), 547-554.
21. Zhang, H., et al. (2016). Role of the 5-HT1A receptor in premature ejaculation. Asian Journal of Andrology, 18(4), 577-581.
22. Porst, H., et al. (2007). Efficacy of dapoxetine in men with premature ejaculation. The Lancet, 368(9550), 939-947.
23. McMahon, C. G. (2008). Ejaculatory latency time and sexual satisfaction in men with premature ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 5(3), 690-696.
24. Waldinger, M. D., et al. (2004). The pathophysiological role of serotonin in premature ejaculation. European Urology, 46(3), 306-318.
25. Hellstrom, W. J., et al. (2006). The influence of dapoxetine on intravaginal ejaculatory latency time in men with premature ejaculation. The Journal of Urology, 175(3), 1052-1056.
26. Rosen, R. C., et al. (2004). Prevalence and risk factors of sexual dysfunction in men and women. The Journal of Sexual Medicine, 1(1), 48-58.
27. Spector, I. P., & Carey, M. P. (1990). Incidence and prevalence of sexual dysfunctions. Archives of Sexual Behavior, 19(4), 389-408.
28. Rowland, D. L., et al. (1993). Role of self-efficacy in the treatment of premature ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 27(3), 34-43.
29. Gao, J., et al. (2014). Efficacy and safety of on-demand tramadol for premature ejaculation. The International Journal of Impotence Research, 26(2), 54-59.
30. Kim, S. C., et al. (2006). The efficacy of sildenafil in treating premature ejaculation: A double-blind, randomized, placebo-controlled study. The Journal of Sexual Medicine, 3(5), 860-865.
31. Chen, J., et al. (2017). Use of topical anesthetics for premature ejaculation treatment: A meta-analysis. Andrology, 5(3), 665-672.
32. Waldinger, M. D. (2002). Premature ejaculation: State of the art. Urology, 60(4), 457-467.
33. Granato, C., et al. (2004). Behavioral therapy in premature ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 28(3), 33-42.
34. Hatzimouratidis, K., et al. (2009). Recommendations on the treatment of premature ejaculation. European Urology Supplements, 8(6), 400-409.
35. https://scholar.google.com/
36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
37. https://www.researchgate.net/
38. https://www.mayoclinic.org/
39. https://www.nhs.uk/
40. https://www.webmd.com/