Geniz Akıntısının 12 Nedeni Ve Tedavisi (Postnasal Drip)

Geniz akıntısı, burun ve sinüslerde üretilen mukusun boğaza doğru akması durumudur. Normalde burun ve sinüsler günlük olarak yaklaşık 1 ila 2 litre mukus üretir. Bu mukus, hava yollarını temiz tutar, nemlendirir ve yabancı partikülleri yakalayarak vücudu korur. Ancak, çeşitli nedenlerle bu mukus miktarı artabilir veya kıvamı değişebilir. Bu durumda geniz akıntısı belirgin hale gelir ve rahatsızlık verici semptomlara yol açar. Kişi sürekli boğazını temizleme ihtiyacı hissedebilir, öksürük refleksi tetiklenebilir ve hatta boğazda tahriş meydana gelebilir.

Geniz Akıntısının 12 Nedeni Ve Tedavisi (Postnasal Drip)

Geniz akıntısının en sık karşılaşılan nedenleri arasında alerjiler, enfeksiyonlar ve çevresel faktörler bulunur. Alerjik rinit, özellikle mevsimsel değişikliklerde ortaya çıkan bir durumdur ve akıntıya yol açabilir. Soğuk algınlığı, grip veya sinüzit gibi enfeksiyonlar da mukus üretimini artırarak boğaza doğru akmasına neden olur. Bu durum, sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da sıkça görülür ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Özellikle geceleri daha fazla belirginleşen bu durum, uyku kalitesini de düşürerek gün içinde halsizlik ve yorgunluk hissine yol açar.

Geniz akıntısının yaşam kalitesini düşüren bir diğer etkisi, ağız kokusu, sürekli öksürük ve boğaz ağrısı gibi semptomların ortaya çıkmasıdır. Bu belirtiler, bazen bireyler tarafından göz ardı edilse de altta yatan ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Bu nedenle akıntı şikayeti olan bireylerin, bu durumu ciddiye almaları ve bir uzmana danışmaları önemlidir. Tedavi edilmeyen durumlarda geniz akıntısı kronik hale gelebilir ve daha ciddi solunum yolu problemlerine yol açabilir.

Bu makalede geniz akıntısı nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Ayrıca akıntıyı hafifletmek için evde uygulanabilecek basit yöntemler ve tıbbi müdahaleler hakkında da bilgi verilecektir. Okuyucular, bu rahatsız edici durumun neden kaynaklandığını ve nasıl önlenebileceğini öğrenerek, yaşam kalitelerini artıracak önlemler alabilirler. Aynı zamanda, konuyla ilişkili en sık sorulan sorulara da yanıtlar bulunacaktır. Özellikle, kış aylarında artan solunum yolu problemlerinin önüne geçmek için alınabilecek tedbirler, makalenin ilerleyen bölümlerinde detaylandırılacaktır.

Geniz Akıntısı Nedenleri

Geniz akıntısı, burun ve sinüslerde üretilen mukusun genizden aşağı doğru akarak boğazda birikmesiyle oluşan yaygın bir sağlık sorunudur. Normalde burun ve sinüsler günlük olarak yaklaşık bir litre kadar mukus üretir ve bu mukus, burun ve solunum yollarının nemli kalmasını sağlar. Ancak bu doğal süreçte herhangi bir dengesizlik, mukusun kıvamında, miktarında veya akış yönünde değişikliklere yol açarak geniz akıntısına neden olabilir. Geniz akıntısının altta yatan nedenleri birçok farklı faktörden kaynaklanabilir. İşte geniz akıntısının en yaygın nedenleri:

1. Alerjik Rinit (Saman Nezlesi)

Alerjik rinit, geniz akıntısının en sık görülen nedenlerinden biridir. Alerjenlere (polen, toz akarları, hayvan tüyleri veya küf gibi) maruz kalındığında burun mukozasında inflamasyon meydana gelir ve mukus üretimi artar. Bu durum aşağıdaki şekilde geniz akıntısına yol açar:

• Mukus genizden boğaza doğru akar ve boğazda rahatsızlık hissine neden olur.
• Alerjik rinit genellikle burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı ve gözlerde sulanma gibi diğer belirtilerle birlikte seyreder.

2. Soğuk Algınlığı ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

Viral enfeksiyonlar, özellikle soğuk algınlığı, geniz akıntısının yaygın nedenleri arasındadır. Bu enfeksiyonlar sırasında burun mukozasında şişlik ve mukus üretiminde artış meydana gelir:

• Mukus genellikle daha kalın ve sarı ya da yeşil renkli hale gelir.
• Enfeksiyonun etkisiyle geniz akıntısı, boğazda tahriş ve öksürüğe yol açabilir.
• Soğuk algınlığı ve grip, bu belirtileri yoğunlaştırabilir ve geniz akıntısının şiddetini artırabilir.

3. Sinüzit (Sinüs Enfeksiyonu)

Sinüslerin iltihaplanması veya enfekte olması sonucu oluşan sinüzit, geniz akıntısının diğer yaygın nedenlerindendir. Sinüzit durumunda geniz akıntısı genellikle aşağıdaki özellikleri taşır:

• Mukus kalın ve kötü kokulu olabilir.
• Genellikle sarı ya da yeşil renkli bir akıntı görülür.
• Sinüzit, yüz ağrısı, burun tıkanıklığı ve baş ağrısı gibi belirtilerle birlikte seyreder.

Kronik sinüzit hastalarında geniz akıntısı uzun süre devam edebilir ve hayat kalitesini olumsuz etkileyebilir.

4. Hava Koşulları ve Çevresel Faktörler

Hava koşulları ve çevresel maruziyetler, geniz akıntısının şiddetlenmesine neden olabilir:

• Soğuk veya Kuru Hava: Soğuk hava, burun mukozasının kurumasına ve mukus üretiminde dengesizliklere yol açabilir. Bu durum geniz akıntısını artırabilir.
• Hava Kirliliği ve Sigara Dumanı: Duman, kimyasal buharlar ve hava kirliliği gibi irritan maddeler, burun mukozasında tahrişe neden olarak mukus üretimini artırabilir.

5. Reflü (Gastroözofageal Reflü Hastalığı)

Mide asidinin yemek borusuna ve genze kadar ulaşması geniz akıntısı hissine yol açabilir. Bu durumda geniz akıntısı, genellikle aşağıdaki belirtilerle birlikte görülür:

• Boğazda yanma hissi,
• Kronik öksürük,
• Sabahları boğazda kuruluk.

Reflü hastalarında geniz akıntısı, mukus üretiminin artmasından çok, asidin boğazda tahriş yaratmasıyla ortaya çıkar.

6. Hormonal Değişiklikler

Hormon seviyelerindeki değişiklikler de geniz akıntısını tetikleyebilir:

• Hamilelik: Hamilelik sırasında artan östrojen seviyeleri, burun mukozasında şişlik ve mukus üretiminde artışa yol açabilir. Bu duruma “gebelik riniti” denir ve geniz akıntısı ile kendini gösterebilir.
• Tiroid Hastalıkları: Hormon dengesizliğine neden olan tiroid hastalıkları da burun mukozasında değişikliklere yol açabilir.

7. Burun Yapısındaki Anatomik Problemler

Burun yapısındaki yapısal bozukluklar, mukusun genizden boğaza doğru akışını engelleyebilir veya bu süreci bozabilir:

• Septum Deviasyonu: Burun içindeki kıkırdağın eğrilmesi, mukusun birikmesine ve geniz akıntısına neden olabilir.
• Nazal Polipler: Burun içinde büyüyen iyi huylu dokular (polipler), mukus üretiminde artışa ve akıntının yoğunlaşmasına yol açabilir.

8. Beslenme ve Yiyecek Hassasiyetleri

Bazı yiyecek ve içecekler geniz akıntısını tetikleyebilir:

• Baharatlı Gıdalar: Baharatlı yiyecekler, mukus üretimini artırabilir.
• Süt ve Süt Ürünleri: Bazı bireylerde süt ürünleri tüketimi mukusun kalınlaşmasına ve geniz akıntısı hissine neden olabilir.

9. İlaç Kullanımı

Bazı ilaçlar, burun mukozasında değişikliklere neden olarak geniz akıntısını tetikleyebilir:

• Dekonjestan Spreyler: Uzun süreli kullanım, burun mukozasında kuruluk ve reaktif mukus üretimine yol açabilir.
• Beta-Blokerler ve Antidepresanlar: Bu ilaçlar, burun mukozasında yan etkiler yaratabilir ve geniz akıntısına sebep olabilir.

10. Burun ve Sinüslerde Yabancı Cisim

Özellikle çocuklarda, burun içine kaçan yabancı cisimler mukus üretimini artırabilir ve geniz akıntısına yol açabilir. Bu durum, genellikle kötü kokulu ve tek taraflı bir akıntıya neden olur.

11. Enfeksiyon Dışı İnflamasyonlar

Non-enfeksiyöz rinit olarak adlandırılan ve enfeksiyon kaynaklı olmayan burun inflamasyonları da geniz akıntısına yol açabilir. Bu durumlar arasında:

• Vazomotor Rinit: Çevresel faktörlere bağlı olarak burun mukozasında inflamasyon ve akıntı.
• İlaç Kaynaklı Rinit: Dekonjestanların aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkar.

12. Çocuklarda Geniz Akıntısı

Çocuklarda geniz akıntısının başlıca nedenleri şunlardır:

• Geniz eti büyümesi,
• Alerjiler,
• Burun içine yabancı cisim kaçması,
• Viral enfeksiyonlar.

Çocuklarda geniz akıntısı genellikle kronik öksürük ve boğaz tahrişi ile birlikte görülür.

Geniz Akıntısı Belirtileri

Geniz akıntısı (postnazal damlama), burun ve sinüslerden boğaza doğru mukus birikimi ile karakterize bir durumdur. Genellikle diğer üst solunum yolu hastalıklarının bir belirtisi olarak ortaya çıkar, ancak kronikleştiğinde rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Geniz akıntısının belirtileri, durumun nedenine ve şiddetine göre farklılık gösterebilir. Aşağıda geniz akıntısının en yaygın belirtileri detaylı bir şekilde açıklanmıştır:

1. Boğazda Sürekli Mukus Hissi

Geniz akıntısının en belirgin belirtilerinden biri, boğazda sürekli bir mukus birikimi hissidir. Hasta genellikle mukusun boğaza aktığını hisseder ve bu durum, rahatsızlık yaratabilir. Bazı durumlarda mukusun yapışkan veya yoğun olduğu hissedilir.

2. Yutkunma Zorluğu

Mukus birikimi, boğazda doluluk hissine yol açarak yutkunmayı zorlaştırabilir. Hastalar, sürekli yutkunma ihtiyacı duyar ve bu durum günlük aktivitelerde rahatsızlığa neden olabilir. Özellikle yoğun geniz akıntısı, boğazda kuruma hissi ile birlikte yutkunma güçlüğüne yol açabilir.

3. Boğazda Kaşıntı veya Tahriş

Mukusun sürekli olarak boğaza akması, boğaz mukozasında tahrişe neden olabilir. Bu tahriş, boğazda kaşıntı, yanma veya hafif ağrı gibi hislerle kendini gösterebilir. Uzun süreli geniz akıntısı, boğazın hassaslaşmasına ve enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.

4. Kronik Öksürük

Geniz akıntısı, mukusun solunum yollarını tahriş etmesi nedeniyle öksürüğe yol açabilir. Bu öksürük genellikle inatçı ve kronik bir hal alır. Özellikle gece saatlerinde ve yatay pozisyonda mukusun birikmesi, öksürüğün şiddetini artırabilir. Bu durum, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir.

5. Boğazda Gıcık ve Temizleme İhtiyacı

Mukusun sürekli birikmesi, hastada boğazı temizleme ihtiyacı yaratır. Hasta sık sık boğazını temizlemeye çalışır, ancak bu durum genellikle geçici bir rahatlama sağlar. Boğazdaki bu “gıcık” hissi, kişinin konuşmasını ve yutkunmasını da etkileyebilir.

6. Ağız Kokusu (Halitoz)

Geniz akıntısı, özellikle bakteriyel enfeksiyonlarla ilişkili olduğunda, ağız kokusuna neden olabilir. Mukusta bulunan bakteriler, kötü kokuya yol açabilecek kimyasallar salgılar. Bu durum, hastalar için sosyal açıdan rahatsızlık verici olabilir.

7. Ses Kısıklığı ve Değişiklikler

Mukusun sürekli olarak boğaza akması, ses tellerinde tahrişe yol açarak ses kısıklığına neden olabilir. Bazı durumlarda, ses kalitesinde bozulma veya çatallanma görülebilir. Özellikle mesleği gereği sık konuşma yapan bireylerde bu durum belirgin hale gelebilir.

8. Burun Tıkanıklığı veya Akıntısı

Geniz akıntısı genellikle burun tıkanıklığı veya burun akıntısıyla birlikte görülür. Burun tıkanıklığı, mukusun burun boşluğunda birikmesine neden olurken, burun akıntısı genellikle şeffaf veya sarımsı bir renkte olabilir. Alerjik durumlarda mukus daha şeffaf, enfeksiyon durumlarında ise daha koyu kıvamlı ve renkli olabilir.

9. Baş Ağrısı

Kronik geniz akıntısı, sinüs basıncı ile ilişkili baş ağrısına yol açabilir. Sinüslerdeki mukus birikimi, özellikle alında ve yüzün orta kısmında baskı ve ağrı hissine neden olabilir. Bu ağrı, sinüzit gibi durumlarla ilişkili olabilir.

10. Tat ve Koku Duyusunda Azalma

Geniz akıntısı, özellikle enfeksiyon veya alerjiye bağlı olarak ortaya çıktığında, tat ve koku duyusunda azalmaya neden olabilir. Mukus birikimi ve burun tıkanıklığı, koku algılama kapasitesini azaltarak tat duyusunu da olumsuz etkileyebilir.

11. Uyku Sorunları

Gece boyunca artan geniz akıntısı, horlama, uyku sırasında öksürük ve genel bir huzursuzluk hissine neden olabilir. Mukusun yatay pozisyonda boğaza akması, uyku apnesine benzer belirtilerle uyku düzenini bozabilir. Bu durum, sabahları yorgun ve uykusuz hissetmeye yol açabilir.

12. Kulak Basıncı veya Ağrısı

Eustachii borusu mukusun drenajı ile ilgili olduğu için, geniz akıntısı kulakta basınç veya ağrıya neden olabilir. Bu durum genellikle sinüs enfeksiyonu veya alerjik rinit gibi altta yatan nedenlerle ilişkilidir. Kulaklarda dolgunluk hissi veya işitme sorunları da eşlik edebilir.

Geniz Akıntısı Tedavisi

Geniz akıntısının tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. Alerjik nedenlere bağlı bir akıntı varsa, alerjenlerden uzak durmak ve antihistaminik ilaçlar kullanmak etkili olabilir. Eğer enfeksiyon kaynaklı bir durum söz konusuysa, doktorun reçete edeceği antibiyotik veya antiviral ilaçlar kullanılabilir.

İlaç Tedavisi

1. Antihistaminikler: Alerjik geniz akıntısında etkili olan bu ilaçlar, mukus üretimini azaltarak semptomları hafifletir.
2. Dekonjestanlar: Burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olan bu ilaçlar, mukusun daha rahat akmasını sağlar.
3. Steroid Spreyler: Burun mukozasını yatıştırmaya ve inflamasyonu azaltmaya yardımcı olan steroid spreyler, özellikle kronik geniz akıntısı olan bireylerde etkili olabilir.
4. Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyon kaynaklı akıntıda doktorun önerdiği antibiyotikler kullanılabilir.

Evde Uygulanabilecek Yöntemler

1. Tuzlu Su ile Burun Yıkama: Burun içindeki mukusu temizlemeye ve nemlendirmeye yardımcı olan bu yöntem, akıntıyı hafifletir.
2. Buhar Tedavisi: Sıcak buhar, mukusun incelmesine ve daha kolay atılmasına yardımcı olabilir.
3. Bol Sıvı Tüketimi: Yeterli miktarda su içmek, mukusun kıvamını inceltir ve boğaza doğru akmasını engeller.
4. Yüksek Yastık Kullanımı: Gece uyurken yüksek bir yastık kullanmak, mukusun boğaza doğru akmasını engelleyebilir ve öksürük ataklarını azaltabilir.

Geniz Akıntısının Önlenmesi

Geniz akıntısının önlenmesi için alınabilecek bazı basit tedbirler vardır. Bunlar, çevresel faktörlere karşı korunmayı ve alerjenlerden kaçınmayı içerir.

1. Alerjenlerden Kaçınma: Mevsimsel alerjilere karşı önlem almak, akıntının ortaya çıkmasını engelleyebilir. Polenlerin yoğun olduğu dönemlerde dışarıda fazla vakit geçirmemek ve evde hava filtreleri kullanmak etkili olabilir.
2. Sigara ve Kirli Havadan Uzak Durma: Sigara dumanı ve hava kirliliği, burun mukozasını tahriş ederek mukus üretimini artırır. Bu tür çevresel faktörlerden kaçınmak, akıntıyı azaltabilir.
3. Sağlıklı Beslenme: Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler tüketmek, vücudun enfeksiyonlara karşı direncini artırır ve akıntının önlenmesine yardımcı olabilir.

Sonuç

Geniz akıntısı, günlük yaşamı olumsuz etkileyebilen ancak genellikle ciddi sağlık sorunlarına yol açmayan bir durumdur. Ancak, altta yatan nedenler çeşitlilik gösterdiği için uygun bir teşhis ve tedavi yaklaşımı büyük önem taşır. Sinüzit, alerjiler, enfeksiyonlar ya da çevresel faktörler gibi geniz akıntısına yol açabilecek durumların belirlenmesi, tedavi planının etkinliğini doğrudan etkiler. Özellikle uzun süreli veya kronik hale gelen geniz akıntısı, solunum yolu enfeksiyonları, boğaz tahrişi ve yaşam kalitesinde düşüş gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, erken müdahale ve uygun tedavi yöntemleri ile bu etkiler en aza indirilebilir.

Geniz akıntısının tedavisi, genellikle altta yatan nedene yöneliktir ve semptomları kontrol altına almak için destekleyici yöntemlerle birleştirilir. Burun spreyleri, antihistaminikler, dekonjestanlar ve tuzlu suyla burun yıkama gibi yöntemler, semptomların hafifletilmesinde etkili olabilir. Daha ciddi vakalarda, örneğin sinüzit veya alerjiler nedeniyle oluşan geniz akıntısında, doktor kontrolünde antibiyotikler veya spesifik tedaviler gerekebilir. Bunun yanı sıra, yaşam tarzı değişiklikleri ve çevresel tetikleyicilerin azaltılması da tedavi sürecine olumlu katkı sağlar.

Sonuç olarak, geniz akıntısı genellikle etkili bir şekilde yönetilebilen bir durumdur. Ancak, tedavi edilmediğinde uzun vadede daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hastaların düzenli olarak bir sağlık uzmanına başvurması ve gerekli tedavi yöntemlerini uygulaması, bu durumun kontrol altına alınmasını sağlar. Ayrıca, bireylerin geniz akıntısını tetikleyebilecek faktörlerin farkında olmaları ve bu faktörlerden kaçınmaları, hem önleyici hem de tedavi edici süreçte önemli bir rol oynar. Sağlık profesyonellerinin rehberliğinde alınacak doğru adımlar, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir ve geniz akıntısına bağlı rahatsızlıkları minimum seviyeye indirebilir.

Referanslar:

1. Geniz Akıntısının 12 Nedeni Ve Tedavisi (Postnasal Drip)
2. Krouse, J. H., & Krouse, H. J. (2009). Post-nasal drip syndrome: Diagnosis and treatment. Otolaryngologic Clinics of North America, 42(2), 311-320.
3. Fokkens, W. J., Lund, V. J., & Mullol, J. (2012). European position paper on rhinosinusitis and nasal polyps 2012. Rhinology. Supplement, 23, 1-298.
4. McClay, J. E., & Marple, B. F. (2005). Sinusitis and post-nasal drip. Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery, 13(1), 18-23.
5. Woodworth, B. A., & Schlosser, R. J. (2009). Recent advancements in the management of post-nasal drip. Expert Opinion on Pharmacotherapy, 10(3), 417-423.
6. Baraniuk, J. N. (2001). Subjective nasal fullness and objective congestion. Proceedings of the American Thoracic Society, 8(1), 62-70.
7. Eccles, R. (2005). Understanding the symptoms of the common cold and influenza. The Lancet Infectious Diseases, 5(11), 718-725.
8. Desrosiers, M., & Philpott, C. (2006). Chronic rhinosinusitis: Pathophysiology and management. Canadian Medical Association Journal, 174(7), 757-764.
9. Sedaghat, A. R., & Pletcher, S. D. (2013). Post-nasal drip: Causes, diagnosis, and treatment. Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 1(4), 312-318.
10. Fokkens, W. J., & Lund, V. J. (2003). Upper airway 2: Anatomy and physiology. Rhinology, 41(1), 1-10.
11. Meltzer, E. O., & Hamilos, D. L. (2011). Rhinosinusitis diagnosis and management for the clinician: A synopsis of recent consensus guidelines. Mayo Clinic Proceedings, 86(5), 427-443.
12. Lal, D., & Hwang, P. H. (2011). Oral and topical antibiotic therapy for chronic rhinosinusitis. Otolaryngologic Clinics of North America, 44(3), 611-620.
13. Rosenfeld, R. M., & Piccirillo, J. F. (2007). Clinical practice guideline for the diagnosis and management of acute bacterial rhinosinusitis in adults. Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 137(3), S1-S31.
14. Brook, I. (2007). Sinusitis and post-nasal drip in children. Pediatrics, 119(6), 1397-1404.
15. Ramey, J. T., & Bailen, E. (2009). Non-allergic rhinitis: Pathophysiology and treatment. Immunology and Allergy Clinics of North America, 29(4), 589-603.
16. Baroody, F. M. (2003). Mucociliary function and the role of intranasal corticosteroids in rhinosinusitis. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 108(4), 511-520.
17. Bhattacharyya, N. (2009). Clinical efficacy of nasal irrigation in the management of post-nasal drip. Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery, 135(11), 1135-1139.
18. Simons, F. E. (2004). Advances in H1-antihistamines. New England Journal of Medicine, 351(21), 2203-2217.
19. Kaliner, M., & Kennedy, D. W. (2009). Mechanisms of post-nasal drip and therapeutic implications. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 103(5), 401-412.
20. Passali, D., & Lauriello, M. (2001). Treatment of post-nasal drip syndrome with intranasal corticosteroids. Acta Otorhinolaryngologica Italica, 21(4), 253-259.
21. Small, C. B., & Boyars, M. (2007). The use of decongestants and antihistamines in post-nasal drip. American Family Physician, 75(6), 759-762.
22. Leopold, D. A., & Loehrl, T. A. (2002). Clinical advances in the management of post-nasal drip. The Laryngoscope, 112(12), 2115-2119.
23. Cox, L., & Nelson, H. (2008). Nonallergic rhinitis and the role of leukotriene receptor antagonists. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 112(4), 685-692.
24. Settipane, G. A., & Lieberman, P. (2001). Update on nonallergic rhinitis. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 86(6), 494-507.
25. Christensen, J. M., & Gliklich, R. E. (2014). Nasal airflow and quality of life in post-nasal drip syndrome. The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 2(2), 183-190.
26. Wormald, P. J., & Cain, T. (2004). The role of bacterial biofilms in chronic rhinosinusitis and post-nasal drip. Rhinology, 42(1), 1-5.
27. Kalogjera, L., & Baudoin, T. (2011). Role of sinus surgery in chronic rhinosinusitis with post-nasal drip. European Archives of Otorhinolaryngology, 268(2), 231-237.
28. Hellings, P. W., & Alobid, I. (2012). Management of post-nasal drip in allergy-related rhinosinusitis. Allergy, 67(10), 1305-1312.
29. Han, J. K., & Holbrook, E. H. (2013). Nasal irrigation: Mechanisms of action and clinical benefits in rhinitis and sinusitis. Current Allergy and Asthma Reports, 13(2), 229-236.
30. Rosenfeld, R. M., & Shiffman, R. N. (2006). Clinical practice guideline: Adult sinusitis. Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 134(3), S1-S39.
31. Ferguson, B. J., & Narita, M. (2001). Efficacy of nasal saline irrigation in the treatment of chronic rhinosinusitis. American Journal of Rhinology, 15(1), 15-20.
32. Kennedy, D. W., & Senior, B. A. (1997). Post-nasal drip: Pathogenesis and treatment options. Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, 106(10), 803-809.
33. Gelardi, M., & Ciprandi, G. (2014). Allergic rhinitis and post-nasal drip: Understanding the link. Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology, 14(2), 116-121.
34. Hamilos, D. L. (2011). Role of fungi in chronic rhinosinusitis and post-nasal drip. Medical Mycology, 49(Supplement_1), S9-S16
35. https://scholar.google.com/
36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
37. https://www.researchgate.net/
38. https://www.mayoclinic.org/
39. https://www.nhs.uk/
40. https://www.webmd.com/