100 / 100

Demir eksikliği anemisi, dünya genelinde en yaygın görülen anemi türlerinden biridir ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilir. Bu durum, vücuttaki demir depolarının tükenmesi veya yetersizliği sonucu ortaya çıkar ve kandaki hemoglobin seviyelerinin düşmesine neden olur. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve oksijenin taşınmasından sorumlu olan bir protein olduğu için, demir eksikliği anemisi yaşayan bireyler genellikle yorgunluk, halsizlik ve konsantrasyon bozukluğu gibi semptomlar gösterir. Bu rahatsızlık, her yaş grubunda görülebilmekle birlikte, kadınlar, çocuklar ve yaşlılar arasında daha yaygındır.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Demir Eksikliği Anemisi: 10 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

Demir eksikliği anemisi, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, dünya genelinde yaklaşık 1,6 milyar insan bu durumdan etkilenmektedir. Özellikle gebelik döneminde olan kadınlar için demir eksikliği, hem anne hem de bebeğin sağlığını tehdit eden ciddi sonuçlara yol açabilir. Çocuklarda ise bilişsel gelişim üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve öğrenme güçlüklerine neden olabilir. Bu nedenle, demir eksikliği anemisinin erken tanı ve tedavisi, bireysel sağlık kadar toplum sağlığı açısından da kritik bir öneme sahiptir.

Bu durumun temel nedenleri arasında yetersiz demir alımı, artmış demir ihtiyacı, demirin emilimindeki bozukluklar ve kronik kan kaybı yer alır. Özellikle demir açısından zayıf bir beslenme düzeni, bu sorunun en yaygın nedenlerinden biridir. Bunun yanı sıra, mide-bağırsak hastalıkları gibi demir emilimini etkileyen durumlar da demir eksikliği anemisine yol açabilir. Ayrıca, sık sık ağır adet kanamaları yaşayan kadınlar ve kronik hastalıkları olan bireyler de risk altındadır. Genetik faktörler ve yaşam tarzı seçimleri, bu durumu etkileyebilecek diğer unsurlar arasında yer alır.

Bu makale, demir eksikliği anemisi konusunu detaylı bir şekilde ele alarak hem bireyler hem de sağlık profesyonelleri için farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. İlk olarak, bu durumun temel nedenleri ve risk grupları ele alınacak, ardından tanı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca, demir eksikliğinin önlenmesi için uygulanabilecek pratik öneriler ve beslenme alışkanlıkları da paylaşılacaktır. Bu sayede, okuyucular hem kendileri hem de çevrelerindeki bireyler için bilinçli bir yaklaşım geliştirebilir ve bu yaygın sağlık sorununa karşı daha etkili bir mücadele yürütebilir.

Demir Eksikliği Anemisi Nedir?

Demir eksikliği anemisi, vücudun yeterli miktarda demir bulunduramadığı durumlarda ortaya çıkan ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini olumsuz etkileyen bir sağlık problemidir. Demir, hemoglobin adı verilen proteinin üretiminde kritik bir rol oynar ve hemoglobin, oksijenin akciğerlerden vücut dokularına taşınmasını sağlayan ana bileşendir. Demir eksikliği olduğunda, hemoglobin seviyesi düşer ve vücut yeterince oksijen taşıyamaz hale gelir. Bu durum, yorgunluk, nefes darlığı, solgunluk ve baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Demir eksikliği anemisi, birçok faktöre bağlı olarak gelişebilir; yetersiz demir alımı, aşırı kan kaybı, emilim bozuklukları ve artan demir ihtiyacı gibi nedenler bu duruma yol açabilir. Tedavi edilmediğinde, hem bireysel yaşam kalitesini hem de genel sağlık durumunu ciddi şekilde etkileyen bu rahatsızlık, özellikle kadınlar, çocuklar ve yaşlılar gibi hassas gruplarda daha sık görülür.

Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri Nelerdir?

1. Yorgunluk ve Enerji Kaybı

Demir eksikliği anemisi olan bireylerde yorgunluk en sık görülen belirtilerden biridir. Vücudun yeterince oksijen taşıyamaması nedeniyle kaslar ve organlar ihtiyaç duydukları enerjiyi alamaz, bu da kişinin sürekli yorgun hissetmesine yol açar.

2. Soluk Cilt ve Mukozalar

Kanın kırmızı rengini veren hemoglobin eksikliği nedeniyle cilt ve mukozalar solgun bir görünüm alır. Özellikle avuç içleri, tırnak altı, göz kapaklarının iç kısmı gibi bölgelerde belirgin solgunluk fark edilir.

3. Nefes Darlığı ve Hızlı Kalp Atışı

Vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için kalp daha hızlı çalışır. Bu durum nefes darlığı, egzersiz sırasında çabuk yorulma ve kalp çarpıntısı gibi şikâyetlere neden olabilir.

4. Baş Dönmesi ve Konsantrasyon Eksikliği

Beyine yeterince oksijen gitmemesi, baş dönmesine ve konsantrasyon kaybına yol açabilir. Bu durum, günlük aktivitelerde dikkati sürdürmeyi zorlaştırır ve iş performansını olumsuz etkiler.

5. Soğuk El ve Ayaklar

Demir eksikliği anemisi olan bireylerde dolaşım sistemi etkilenebilir ve el ile ayaklarda sürekli bir soğukluk hissedilebilir. Bu, kan akışının yeterli seviyede olmamasından kaynaklanır.

6. Kırılgan Tırnaklar ve Saç Dökülmesi

Demir eksikliği tırnaklarda incelme, kırılma ve kaşık şeklini alma gibi değişimlere neden olabilir. Saç dökülmesi de yaygın belirtiler arasında yer alır ve genellikle saçların incelmesi ve cansızlaşmasıyla kendini gösterir.

7. İştahsızlık ve Ağız Yaraları

İştahsızlık, demir eksikliği anemisinin sık görülen belirtilerinden biridir. Ayrıca, ağız köşelerinde çatlaklar ve dilde ağrı gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durum, yemek yeme sırasında rahatsızlık hissine neden olabilir.

8. Pika (Toprak ve Buz Yeme İsteği)

Bazı bireylerde demir eksikliği anemisi, toprak, buz veya kağıt gibi besin dışı maddelere karşı bir yeme isteği olan pika ile kendini gösterebilir. Bu alışkanlık, vücudun demir eksikliğine yanıt olarak ortaya çıkan bir davranış olabilir.

9. Uyku Problemleri ve Huzursuz Bacak Sendromu

Demir eksikliği, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir ve huzursuz bacak sendromuna yol açabilir. Bu sendrom, bacaklarda rahatsız edici bir his ve sürekli hareket ettirme isteği ile karakterizedir.

10. Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması

Demir, bağışıklık sistemi için de önemli bir mineraldir. Eksikliği durumunda enfeksiyonlara karşı direnç azalabilir ve kişi sık sık hastalanabilir.

Demir eksikliği anemisi belirtileri, bireyden bireye farklılık gösterebilir ve zamanla şiddetlenebilir. Bu belirtiler fark edildiğinde bir sağlık uzmanına danışılması önemlidir.

Demir Eksikliği Anemisi Nedenleri Nelerdir?

1. Yetersiz Demir Alımı

Yetersiz demir alımı, demir eksikliği anemisinin en sık rastlanan nedenlerinden biridir. Özellikle gelişim çağındaki çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlı bireyler, günlük demir ihtiyacını karşılayamayan diyetler nedeniyle risk altındadır. Vejetaryen veya vegan beslenme şekli benimseyen bireyler de bitkisel kaynaklı demirin emilim oranının daha düşük olması nedeniyle eksiklik yaşayabilir.

2. Artan Demir İhtiyacı

Bazı yaşam dönemlerinde vücudun demir ihtiyacı artar. Örneğin:

Hamilelik ve Emzirme Dönemi: Fetüsün büyümesi ve anne sütü üretimi için ekstra demir gereklidir.
Hızlı Büyüme Dönemi: Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde vücudun hızla büyümesi, artan demir ihtiyacına neden olur.
Yoğun Fiziksel Aktivite: Sporcular, yoğun egzersiz nedeniyle artan oksijen taşıma kapasitesine ihtiyaç duyar ve bu da demir ihtiyacını artırır.

3. Kan Kaybı

Vücutta demir kaybına neden olan kanamalar, demir eksikliğinin başlıca nedenlerinden biridir. Bu kanamalar şu şekillerde ortaya çıkabilir:

Adet Kanamaları: Kadınlarda sık görülen ağır ve düzensiz adet kanamaları önemli miktarda demir kaybına yol açabilir.
Sindirim Sistemi Kanamaları: Ülser, gastrit, hemoroid veya kolon kanseri gibi durumlar sindirim sisteminde gizli kanamalara neden olabilir.
Cerrahi Müdahaleler veya Yaralanmalar: Ameliyatlar ya da travmalar sonucunda yaşanan kan kaybı da demir eksikliğine yol açabilir.

4. Demirin Emilimindeki Problemler

Vücudun besinlerden alınan demiri yeterince emememesi de demir eksikliğine neden olabilir. Emilim problemleri genellikle şu durumlarla ilişkilidir:

Çölyak Hastalığı: Bu hastalık ince bağırsaklarda hasara neden olarak demir emilimini azaltır.
Gastrik Bypass Ameliyatı: Mide ve bağırsak yapısını değiştiren bu tür cerrahi işlemler, demirin emilim alanını küçültebilir.
İnflamatuvar Barsak Hastalıkları: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi durumlar, bağırsakların demir emilim kapasitesini olumsuz etkiler.

5. Kronik Hastalıklar

Kronik hastalıklar vücudun demir depolarını kullanmasını engelleyebilir. Özellikle:

Böbrek Yetmezliği: Böbrek hastalığı olan bireylerde demir eksikliği anemisi yaygın bir problemdir.
Kronik Enfeksiyonlar veya İltihaplı Hastalıklar: Bu durumlarda vücut demiri kullanmakta zorlanabilir.

6. Diyet ve Beslenme Alışkanlıkları

Demirin vücutta emilim oranı, diyetle alınan besinlerin türüne göre değişir. Örneğin:

Çay ve Kahve Tüketimi: Yemek sırasında tüketilen çay ve kahve, içerdiği tanenler nedeniyle demir emilimini azaltabilir.
Kalsiyum Ağırlıklı Beslenme: Yüksek miktarda süt ve süt ürünü tüketimi, demir emilimini engelleyebilir.
Demir Emilimini Artıran Besinlerin Azlığı: C vitamini açısından fakir bir diyet, demirin emilim oranını düşürür.

7. Parazit Enfeksiyonları

Bazı parazitler, özellikle bağırsak solucanları, vücuttaki demir depolarını tüketebilir. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygındır ve ciddi demir eksikliği anemisine neden olabilir.

8. Altta Yatan Genetik Faktörler

Nadir durumlarda, bireylerin genetik yapısı demir metabolizmasını etkileyebilir. Örneğin, demir emilimindeki genetik bozukluklar, vücutta yetersiz demir birikimine yol açabilir.

Bu nedenlerin her biri, demir eksikliği anemisine katkıda bulunabilir ve tedavi sürecinde her bir faktörün dikkatlice değerlendirilmesi önemlidir. Uygun tedavi ve önlem için altta yatan nedenlerin doğru şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Bu insan gruplarında demir eksikliği anemisi riski artabilir:

Kadınlar. Kadınlar menstruasyon sırasında kan kaybettiğinden genel olarak kadınlar demir eksikliği anemisine yakalanma riski daha yüksektir.
Bebekler ve çocuklar. Bebekler, özellikle de düşük doğum ağırlığı olan veya erken doğan, anne sütünden veya mamadan yeterince demir alamayan bebekler, demir eksikliği riski altında olabilir. Büyüme atakları sırasında çocukların ekstra demire ihtiyacı vardır. Çocuğunuz sağlıklı ve çeşitli bir diyet yemiyorsa anemi riski altında olabilir.
Vejetaryenler. Et yemeyen kişiler, demir açısından zengin diğer yiyecekleri yemezlerse demir eksikliği anemisi riski daha yüksek olabilir.
Sık kan bağışçıları. Kan bağışı demir depolarını tüketebileceğinden, rutin olarak kan bağışlayan kişilerde demir eksikliği anemisi riski artabilir. Kan bağışına bağlı düşük hemoglobin, demir açısından zengin gıdaların daha fazla tüketilmesiyle çözülebilen geçici bir sorun olabilir. Hemoglobin düşüklüğü nedeniyle kan bağışı yapamayacağınız söylenirse endişelenmeniz gerekip gerekmediğini doktorunuza sorun.

Komplikasyonlar

Hafif demir eksikliği anemisi genellikle komplikasyonlara neden olmaz. Ancak tedavi edilmezse demir eksikliği anemisi ciddileşebilir ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere sağlık sorunlarına yol açabilir:

Kalp sorunları. Demir eksikliği anemisi hızlı veya düzensiz kalp atışına neden olabilir. Anemik olduğunuzda, kanınızda taşınan oksijen eksikliğini telafi etmek için kalbinizin daha fazla kan pompalaması gerekir. Bu, kalp büyümesine veya kalp yetmezliğine yol açabilir.
Hamilelik sırasında sorunlar. Hamile kadınlarda şiddetli demir eksikliği anemisi erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerle ilişkilendirilmiştir. Ancak doğum öncesi bakımlarının bir parçası olarak demir takviyesi alan hamile kadınlarda bu durum önlenebilir.
Büyüme sorunları. Bebeklerde ve çocuklarda şiddetli demir eksikliği, aneminin yanı sıra büyüme ve gelişmenin gecikmesine de neden olabilir. Ek olarak demir eksikliği anemisi enfeksiyonlara karşı duyarlılığın artmasıyla ilişkilidir.

Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Önlenir?

Demir açısından zengin gıdaları tercih ederek demir eksikliği anemisi riskinizi azaltabilirsiniz.

Demir açısından zengin gıdaları tercih edin

Demir açısından zengin gıdalar şunları içerir:

Kırmızı et, domuz eti ve kümes hayvanları
Deniz ürünleri
Fasulye
Ispanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
Kuru üzüm ve kayısı gibi kuru meyveler
Demirle zenginleştirilmiş tahıllar, ekmekler ve makarnalar
Bezelye

Vücudunuz etten diğer kaynaklardan aldığından daha fazla demir emer. Et yememeyi tercih ederseniz, et yiyen biriyle aynı miktarda demiri absorbe etmek için demir açısından zengin, bitki bazlı gıda alımınızı artırmanız gerekebilir.

Demir emilimini artırmak için C vitamini içeren gıdaları tercih edin

Narenciye suyu içerek veya C vitamini açısından zengin diğer yiyecekleri yiyerek ve aynı zamanda yüksek demir içeren yiyecekler tüketerek vücudunuzun demir emilimini artırabilirsiniz. Portakal suyu gibi narenciye sularındaki C vitamini vücudunuzun diyetteki demiri daha iyi emmesine yardımcı olur.

C vitamini ayrıca şuralarda da bulunur:

Brokoli
Greyfurt
kivi
Yapraklı yeşillikler
Kavunlar
Portakal
Biberler
Çilekler
Mandalina
Domates

Bebeklerde demir eksikliği anemisinin önlenmesi

Bebeklerde demir eksikliği anemisini önlemek için bebeğinizi ilk yıl anne sütü veya demirle zenginleştirilmiş mama ile besleyin. İnek sütü bebekler için iyi bir demir kaynağı değildir ve 1 yaşın altındaki bebekler için önerilmez. 6 aydan sonra, demir alımını artırmak için bebeğinizi günde en az iki kez demirle zenginleştirilmiş tahıllar veya püre haline getirilmiş etlerle beslemeye başlayın. Bir yıl sonra çocukların günde 591 mililitreden fazla süt içmediğinden emin olun. Çok fazla süt genellikle demir açısından zengin olanlar da dahil olmak üzere diğer gıdaların yerini alır.

Demir Eksikliği Anemisi Teşhisi Nasıl Konur?

Demir eksikliği anemisini teşhis etmek için doktorunuz aşağıdakileri aramak için testler yapabilir:

Kırmızı kan hücresi boyutu ve rengi. Demir eksikliği anemisinde kırmızı kan hücreleri normalden daha küçük ve soluk renklidir.
Hematokrit. Bu, kan hacminizin kırmızı kan hücrelerinden oluşan yüzdesidir. Normal seviyeler genellikle yetişkin kadınlar için yüzde 35,5 ila 44,9, yetişkin erkekler için ise yüzde 38,3 ila 48,6 arasındadır. Bu değerler yaşınıza göre değişebilir.
Hemoglobin. Normalden düşük hemoglobin seviyeleri anemiyi gösterir. Normal hemoglobin aralığı genellikle erkekler için desilitre (dL) kan başına 13,2 ila 16,6 gram (g) hemoglobin ve kadınlar için desilitre (dL) kan başına 11,6 ila 15 gram (g) hemoglobin olarak tanımlanır.
Ferritin. Bu protein vücudunuzda demirin depolanmasına yardımcı olur ve düşük düzeyde ferritin genellikle depolanmış demirin düşük düzeyde olduğunu gösterir.

Ek teşhis testleri

Kan tahliliniz demir eksikliği anemisini gösteriyorsa doktorunuz altta yatan nedeni belirlemek için ek testler isteyebilir:

Endoskopi. Doktorlar genellikle endoskopi yardımıyla mide fıtığı, ülser veya mide kanaması olup olmadığını kontrol ederler. Bu işlemde, video kamerayla donatılmış ince, ışıklı bir tüp boğazınızdan midenize kadar geçirilir. Bu, doktorunuzun ağzınızdan midenize (özofagus) kadar uzanan tüpü ve midenizi görüntüleyerek kanama kaynaklarını aramasını sağlar.
Kolonoskopi. Alt bağırsaktaki kanama kaynaklarını dışlamak için doktorunuz kolonoskopi adı verilen bir işlemi önerebilir. Video kamerayla donatılmış ince, esnek bir tüp rektuma yerleştirilir ve kolonunuza yönlendirilir. Bu test sırasında genellikle sakinleştirilirsiniz. Kolonoskopi, doktorunuzun iç kanamayı aramak için kolonunuzun ve rektumunuzun bir kısmını veya tamamını görmesini sağlar.
Ultrason. Kadınlarda ayrıca rahim miyomları gibi aşırı adet kanamasının nedenini araştırmak için pelvik ultrason da yapılabilir.

Demir takviyesi tedavisinin deneme süresinden sonra doktorunuz bu veya diğer testleri isteyebilir.

Demir Eksikliği Anemisi Tedavisi Nasıl Yapılır?

1. Tedaviye Başlamadan Önce: Tanı ve Değerlendirme

Demir eksikliği anemisi tedavisine başlamadan önce, hastalığın altta yatan nedenlerini belirlemek hayati öneme sahiptir. Bu süreçte aşağıdaki adımlar izlenir:

Kan Testleri: Serum demiri, ferritin, total demir bağlama kapasitesi (TIBC) ve hemoglobin seviyelerinin ölçülmesi.
Altta Yatan Sebebin Araştırılması: Kan kaybı, yetersiz beslenme, bağırsak emilim bozuklukları gibi nedenlerin belirlenmesi.
Hasta Hikâyesi ve Muayene: Özellikle kadınlarda adet düzeni, gastrointestinal problemler ve diyet alışkanlıkları değerlendirilir.

2. Diyet Düzenlemeleri ve Demir Takviyesi

Tedavinin ilk adımı, vücudun ihtiyaç duyduğu demiri sağlamak ve mevcut eksikliği gidermektir.

a. Diyetle Demir Alımının Artırılması

Demir açısından zengin besinlerin tüketimi teşvik edilir.

Hekme kaynaklı demir (hem demir): Kırmızı et, karaciğer, tavuk ve balık gibi hayvansal ürünler.
Bitkisel kaynaklı demir (non-hem demir): Ispanak, mercimek, nohut, tam tahıllar ve kuru meyveler.
Emilimi Artırıcı Besinler: C vitamini içeren yiyecekler (portakal, limon, biber) demir emilimini artırır.
Engelleyici Faktörlerden Kaçınma: Çay, kahve ve süt ürünleri gibi demir emilimini azaltabilecek gıdalardan uzak durulması önerilir.

b. Oral Demir Takviyeleri

Tablet veya Şurup Formları: Demir eksikliği anemisinde en yaygın kullanılan tedavi yöntemidir.
Uygulama Şekli: Aç karnına veya C vitamini ile birlikte alınması önerilir.
Yan Etkiler: Mide bulantısı, kabızlık veya karın ağrısı gibi sorunlar yaşanabilir. Bu durumda doktor, doz ayarlaması veya farklı bir formülasyon önerir.

3. Demir Emilimini Artırıcı Tedbirler

Bazı durumlarda, ağız yoluyla alınan demirin emilimi yetersiz olabilir. Bu gibi durumlarda:

Proton Pompa İnhibitörlerinin Kesilmesi: Mide asidinin yeterli olması demir emilimi için önemlidir.
Bağırsak Sağlığının Desteklenmesi: Emilim bozukluklarını önlemek için probiyotikler veya bağırsak florasını düzenleyici diyet önerileri sunulabilir.

4. İntravenöz Demir Tedavisi (Damar İçi)

Ağızdan alınan demir tedavisinin yetersiz kaldığı veya hasta tarafından tolere edilemediği durumlarda kullanılır.

Hızlı Etki: Daha hızlı sonuç alınmasını sağlar.
Endikasyonları: Şiddetli demir eksikliği, cerrahi öncesi hazırlık, hamilelikte emilim sorunları.
Riskler ve Yan Etkiler: Alerjik reaksiyon riski nedeniyle uygulama tıbbi gözetim altında yapılır.

5. Kan Transfüzyonu

Hemoglobin seviyesinin çok düşük olduğu, hayatı tehdit eden durumlarda başvurulan acil bir yöntemdir.

Endikasyonlar: Şiddetli anemi ve organlara yeterli oksijen taşınamaması.
Kısa Süreli Çözüm: Transfüzyon, semptomları hızla hafifletir ancak altta yatan sebebi çözmez.

6. Altta Yatan Nedenin Tedavisi

Demir eksikliği anemisinin yeniden ortaya çıkmasını önlemek için kök neden ele alınmalıdır:

Kanama Kontrolü: Adet kanamalarının düzenlenmesi veya gastrointestinal kanama kaynaklarının tedavisi.
Emilim Bozukluklarının Yönetimi: Çölyak hastalığı veya Crohn hastalığı gibi durumların tedavisi.
Paraziter Enfeksiyonların Tedavisi: Özellikle gelişmekte olan bölgelerde görülen helmint enfeksiyonlarının tedavisi.

7. Tedavi Süreci ve Takip

Tedavi süreci düzenli takip gerektirir:

Kan Testleri ile İzleme: Hemoglobin ve ferritin seviyelerinin kontrolü.
Tedavi Süresinin Belirlenmesi: Demir depoları dolana kadar (genellikle 3-6 ay) tedaviye devam edilmesi gerekir.

Bu detaylı tedavi yaklaşımı, demir eksikliği anemisinin etkili bir şekilde yönetilmesini sağlar ve hastaların yaşam kalitesini artırır.

Referanslar:

Demir Eksikliği Anemisi: 10 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi
Andrews, N. C. (1999). Disorders of iron metabolism. New England Journal of Medicine, 341(26), 1986-1995.
Ganz, T., & Nemeth, E. (2012). Iron homeostasis in host defense and inflammation. Nature Reviews Immunology, 12(8), 505-517.
DeLoughery, T. G. (2017). Iron deficiency anemia. Medical Clinics of North America, 101(2), 319-332.
Short, M. W., & Domagalski, J. E. (2013). Iron deficiency anemia: Evaluation and management. American Family Physician, 87(2), 98-104.
Camaschella, C. (2015). Iron-deficiency anemia. New England Journal of Medicine, 372(19), 1832-1843.
Johnson-Wimbley, T. D., & Graham, D. Y. (2011). Diagnosis and management of iron deficiency anemia in the 21st century. Therapeutic Advances in Gastroenterology, 4(3), 177-184.
McLean, E., Cogswell, M., Egli, I., Wojdyla, D., & de Benoist, B. (2009). Worldwide prevalence of anemia, WHO Vitamin and Mineral Nutrition Information System, 1993–2005. Public Health Nutrition, 12(4), 444-454.
Pasricha, S. R., Drakesmith, H., Black, J., Hipgrave, D., & Biggs, B. A. (2013). Control of iron deficiency anemia in low- and middle-income countries. Blood, 121(14), 2607-2617.
Gattermann, N. (2009). Iron overload in myelodysplastic syndromes. Hematology/Oncology Clinics of North America, 23(4), 759-770.
Sullivan, J. L. (2008). Iron and the sex difference in heart disease risk. The Lancet, 320(8293), 1293-1294.
Clark, S. F. (2008). Iron deficiency anemia: Diagnosis and management. Current Opinions in Gastroenterology, 24(2), 128-135.
Cook, J. D., & Reddy, M. B. (2001). Effect of ascorbic acid intake on nonheme-iron absorption from a complete diet. The American Journal of Clinical Nutrition, 73(1), 93-98.
Hallberg, L., & Hulthén, L. (2000). Prediction of dietary iron absorption: An algorithm for calculating absorption and bioavailability of dietary iron. The American Journal of Clinical Nutrition, 71(5), 1147-1160.
Zimmermann, M. B., & Hurrell, R. F. (2007). Nutritional iron deficiency. The Lancet, 370(9586), 511-520.
Nemeth, E., & Ganz, T. (2006). Regulation of iron metabolism by hepcidin. Annual Review of Nutrition, 26, 323-342.
Lynch, S. R., & Cook, J. D. (1980). Interaction of vitamin C and iron. Annals of the New York Academy of Sciences, 355(1), 32-44.
Garcia-Casal, M. N., Leets, I., & Layrisse, M. (2000). Beta-carotene and inhibitors of iron absorption modify iron uptake by Caco-2 cells. Journal of Nutrition, 130(1), 5-9.
Milman, N. (2011). Anemia–still a major health problem in many parts of the world. Annals of Hematology, 90(4), 369-377.
Barton, J. C., & Conrad, M. E. (1981). Effects of iron deficiency and iron excess on trace metal metabolism. World Review of Nutrition and Dietetics, 37, 82-101.
Yip, R., & Dallman, P. R. (1988). The roles of inflammation and iron deficiency as causes of anemia. The American Journal of Clinical Nutrition, 48(5), 1295-1300.
Fairbanks, V. F., & Beutler, E. (1987). Iron metabolism. Hematology: Principles and Practice, 198, 240-261.
Walter, T., Kovalskys, J., & Stekel, A. (1983). Effect of mild iron deficiency on infant mental development scores. Journal of Pediatrics, 102(4), 519-522.
Latunde-Dada, G. O. (2013). Hepcidin deficiency and iron overload: Pathophysiology and treatment implications. Blood Reviews, 27(4), 219-228.
Hercberg, S., Preziosi, P., & Galan, P. (2001). Iron deficiency in Europe. Public Health Nutrition, 4(2b), 537-545.
Killip, S., Bennett, J. M., & Chambers, M. D. (2007). Iron deficiency anemia. American Family Physician, 75(5), 671-678.
Beard, J. L., & Connor, J. R. (2003). Iron status and neural functioning. Annual Review of Nutrition, 23(1), 41-58.
Thomas, D. W., Hinchliffe, R. F., Briggs, C., et al. (2013). Guideline for the laboratory diagnosis of functional iron deficiency. British Journal of Haematology, 161(5), 639-648.
Ghosh, K., & Ghosh, K. (2007). Pathogenesis of anemia in malaria: A concise review. Parasitology Research, 101(6), 1463-1469.
Li, D. X., & Cao, J. M. (2009). Hepcidin as a therapeutic target in diseases of iron overload and iron deficiency. Trends in Pharmacological Sciences, 30(7), 395-401.
Olsson, K. S., & Ritter, J. (1998). Iron-deficiency anemia: Diagnosis and treatment. Advances in Internal Medicine, 43, 173-195.
Skikne, B. S., & Punnonen, K. (2011). Serum transferrin receptor and soluble transferrin receptor-ferritin index in the diagnosis of iron deficiency. Hematology Reviews, 9(2), 91-99.
Finberg, K. E. (2013). Regulation of systemic iron homeostasis. Current Opinion in Hematology, 20(3), 208-214.
Weinstein, D. A., Roy, C. N., Fleming, M. D., Loda, M. F., & Andrews, N. C. (2002). Inappropriate expression of hepcidin is associated with iron refractory anemia. Blood, 100(10), 3436-3439.
Dignass, A. U., Gasche, C., Bettenworth, D., et al. (2012). European Consensus on the diagnosis and management of iron deficiency and anemia in inflammatory bowel diseases. Journal of Crohn’s and Colitis, 6(3), 195-207.
Schrier, S. L. (2011). So you know you have iron deficiency anemia. Hematology: ASH Education Program, 2011(1), 532-537.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Demir Eksikliği Anemisi: 10 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

Sağlık Bilgisi Paylaş !