Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi

100 / 100

Orak hücreli anemi, dünyada yaygın görülen kalıtsal bir kan hastalığı olup, özellikle Afrika, Orta Doğu, Akdeniz ve Hindistan gibi bölgelerde daha sık rastlanmaktadır. Bu hastalık, kırmızı kan hücrelerinin şeklinin bozulmasıyla karakterizedir. Normalde yuvarlak ve esnek yapıya sahip olan kırmızı kan hücreleri, orak ya da hilal şeklini alır ve bu şekil bozukluğu, kan akışını zorlaştırır. Orak şeklindeki hücrelerin kılcal damarlarda tıkanmalara neden olması, dokulara yeterli oksijen taşınamaması gibi ciddi komplikasyonlara yol açar. Ayrıca, bu hücrelerin ömrü normal kırmızı kan hücrelerine kıyasla daha kısa olduğu için hastalarda sürekli kansızlık (anemi) problemi gözlemlenir.

Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)

Orak hücreli anemi, doğumdan itibaren ortaya çıkan ve hayat boyu devam eden bir hastalık olarak bilinir. Genetik bir hastalık olması sebebiyle, hastalar bu rahatsızlığı genellikle her iki ebeveynden de hastalıklı genleri miras alarak edinirler. Bu rahatsızlığın yaygınlığı bölgelere göre değişmekle birlikte, sıklıkla sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde daha fazla rastlanır. Sıtma parazitine karşı koruma sağladığı düşünülen bu mutasyon, hastalığın ilgili bölgelerde evrimsel bir avantaj olarak kalıcı hale gelmesine neden olmuştur. Ancak orak hücreli anemi, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren, ağrılı krizlere ve organ hasarlarına yol açabilen bir hastalık olduğundan, etkin tedavi yöntemleri büyük bir önem taşır.

Orak hücreli anemi, her yaş grubunda çeşitli semptomlarla kendini gösterir ve özellikle çocukluk döneminde daha belirgin hale gelir. Bebeklik döneminde ellerde ve ayaklarda şişme, aşırı huzursuzluk gibi belirtilerle başlayan bu hastalık, ilerleyen dönemlerde daha ağır sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle kriz dönemlerinde şiddetli ağrı atakları meydana gelir. Bu ağrılar vücudun farklı bölgelerinde hissedilebilir ve birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Ayrıca, enfeksiyonlara karşı direncin azalması, büyüme ve gelişme geriliği gibi sorunlar da yaygın belirtiler arasında yer alır.

Tanı ve tedavi sürecinde erken teşhis kritik bir öneme sahiptir. Orak hücreli aneminin erken dönemde fark edilmesi, hastaların yaşam kalitesini artırmak ve komplikasyonları önlemek açısından gereklidir. Tedavi yöntemleri arasında krizlerin önlenmesi, ağrı yönetimi ve organ hasarlarının engellenmesi hedeflenir. Bunun yanında, kök hücre nakli gibi daha kalıcı çözümler de bazı hastalarda uygulanabilir. Bu makalede, orak hücreli aneminin belirtileri, nedenleri, tanı yöntemleri ve tedavi seçenekleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)

Orak Hücreli Anemi Belirtileri

Orak hücreli aneminin belirtileri bireyin yaşı, hastalığın şiddeti ve krizlerin sıklığına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak hastaların büyük çoğunluğunda benzer semptomlar gözlemlenir. Aşağıda bu belirtiler detaylandırılmıştır:

1. Ağrı Krizleri (Vazo-oklüzif Krizler)

Orak hücreli aneminin en karakteristik belirtisi, ağrılı krizlerdir. Vazo-oklüzif kriz olarak adlandırılan bu durum, orak şeklini alan hücrelerin kan damarlarında birikmesi ve tıkanıklık oluşturması nedeniyle ortaya çıkar. Tıkanıklık olan bölgede kan akışı yavaşlar veya tamamen durur, bu da dokulara yeterli oksijen taşınamamasına yol açar.

  • Ağrıların Bölgesi ve Süresi: Ağrılar, genellikle göğüs, karın, kemikler ve eklemlerde hissedilir. Krizler birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir.
  • Krizlerin Sıklığı: Her hastada krizlerin sıklığı farklılık gösterir. Bazı bireylerde yılda bir kez kriz meydana gelirken, diğerlerinde çok daha sık gözlemlenebilir.
  • Krizleri Tetikleyen Faktörler: Stres, enfeksiyonlar, aşırı soğuk veya sıcak hava, sıvı kaybı ve ağır egzersiz krizleri tetikleyebilir.

Bu krizler, çocukluk döneminde sık sık hastaneye yatışı gerektirir ve hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür. Özellikle göğüs ağrısı, “akciğer krizi” olarak bilinen ve hayatı tehdit edebilen bir komplikasyonun belirtisi olabilir.

2. Kronik Kansızlık (Anemi)

Orak hücrelerin normal kırmızı kan hücrelerine göre daha kısa ömürlü olması (10-20 gün), vücudun yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi üretememesine neden olur. Bu durum sürekli kansızlığa (anemi) yol açar.

  • Belirtileri: Yorgunluk, halsizlik, solgun cilt, baş dönmesi, nefes darlığı ve çarpıntı aneminin yaygın belirtileridir.
  • Çocuklarda Etkileri: Kronik kansızlık nedeniyle çocuklarda enerji düşüklüğü ve dikkat dağınıklığı gözlemlenebilir. Okul performansı üzerinde olumsuz etkiler yaratır.

3. Şişlikler (El-Ayak Sendromu)

Orak hücrelerin küçük damarları tıkaması nedeniyle el ve ayaklarda şişlikler oluşur. Bu durum “el-ayak sendromu” olarak bilinir ve özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda görülür.

  • Belirtileri: El ve ayaklarda ağrılı şişlikler, sıcaklık hissi ve hassasiyet en yaygın semptomlardır.
  • Nedenleri: Orak hücreler küçük damarların tıkanmasına neden olduğu için dokulara yeterli kan akışı sağlanamaz.

4. Sık Enfeksiyonlar

Dalak, vücudun bağışıklık sistemi için kritik bir organdır ve enfeksiyonlarla savaşmada önemli rol oynar. Ancak orak hücreli anemide dalak fonksiyonları bozulabilir ya da dalak küçülerek çalışamaz hale gelebilir (otoinfarkt).

  • Belirtileri: Grip, zatürre ve menenjit gibi enfeksiyonlara karşı artan hassasiyet gözlemlenir.
  • Önlem: Çocukluk döneminde düzenli olarak aşıların yapılması ve profilaktik antibiyotik kullanımı önerilir.

5. Gelişme Geriliği ve Puberte Gecikmesi

Kronik kansızlık ve yetersiz oksijen taşınımı nedeniyle çocukların fiziksel gelişimi yavaşlayabilir. Özellikle ergenlik dönemine geçişte puberte gecikmeleri yaygındır.

  • Belirtileri: Boy uzamasında gecikme, kas kütlesinin az olması ve ergenlik belirtilerinin geç başlaması bu duruma işaret eder.
  • Nedenleri: Vücutta yeterli enerji ve oksijen sağlanamaması büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkiler.

6. Görme Problemleri

Gözdeki küçük damarların tıkanması sonucu retina hasarı oluşabilir. Bu durum görme problemlerine yol açar.

  • Belirtileri: Bulanık görme, gözde ağrı ve ciddi vakalarda görme kaybı meydana gelebilir.
  • Tedavi: Erken dönemde fark edilen retina problemleri lazer tedavisi ile önlenebilir.

Ne zaman doktora görünmeli

Sizde veya çocuğunuzda orak hücreli anemi belirtileri varsa hemen sağlık uzmanınıza başvurun. Orak hücre anemisi olan çocuklar, genellikle ateşle başlayan ve yaşamı tehdit edebilen enfeksiyonlara yatkın olduğundan, 101,5 F’den (38,5 C) yüksek ateş durumunda derhal tıbbi yardım isteyin.

Aşağıdakileri içeren inme belirtileri için acil bakım isteyin:

  • Yüz, kol veya bacaklarda tek taraflı felç veya güçsüzlük
  • Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
  • Yürüme veya konuşma zorluğu
  • Ani görme değişiklikleri
  • Açıklanamayan uyuşukluk
  • Şiddetli başağrısı

Orak Hücreli Anemi Nedenleri

Orak hücreli anemi, genetik bir hastalık olup, hemoglobin moleküllerinde meydana gelen bir mutasyona bağlı olarak gelişir. Bu mutasyon, kırmızı kan hücrelerinin normal yapısının bozulmasına ve hücrelerin orak şeklini almasına neden olur.

1. Genetik Mutasyon ve Kalıtım

Orak hücreli anemi, HBB (hemoglobin beta) geninde meydana gelen bir mutasyon nedeniyle oluşur. Bu mutasyon, hemoglobin S (HbS) adı verilen anormal bir hemoglobin türünün üretilmesine yol açar.

  • Nasıl Kalıtılır? Hastalık, her iki ebeveynden de hastalıklı genin miras alınması durumunda ortaya çıkar (homoziogot durum). Eğer birey yalnızca bir ebeveynden hastalıklı geni almışsa taşıyıcı olur ve genellikle semptom göstermez. Bu durum heterozigot taşıyıcılık olarak adlandırılır.
  • Heterozigot Taşıyıcılığın Avantajı: Tek bir mutasyon geni taşıyan bireyler, sıtma parazitine karşı doğal bir koruma sağlar. Bu nedenle orak hücre mutasyonu, sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde evrimsel bir avantaj sağlamış ve yaygınlaşmıştır.

2. Hemoglobin S Üretimi ve Hücre Yapısının Bozulması

Orak hücreli anemiye neden olan hemoglobin S, oksijen taşımada yetersizdir ve hücre yapısında bozulmaya neden olur. Sağlıklı hemoglobin molekülleri, kırmızı kan hücrelerinin esnekliğini korumasına yardımcı olurken, HbS molekülleri hücrelerin sertleşmesine ve orak şeklini almasına yol açar.

  • Orak Hücrelerin Özellikleri: Orak şekilli hücreler esnekliklerini kaybeder ve küçük damarlar içinde kolayca birikerek tıkanıklıklara yol açar.
  • Kısa Ömür: Orak hücrelerin ömrü, sağlıklı kırmızı kan hücrelerine göre oldukça kısadır. Normal kırmızı kan hücreleri yaklaşık 120 gün yaşarken, orak hücreler 10-20 gün içinde parçalanır. Bu nedenle vücut, yeterli miktarda sağlıklı hücre üretemez ve kansızlık ortaya çıkar.

3. Krizleri Tetikleyen Faktörler

Bazı durumlar, orak hücrelerin birikmesini ve krizlerin ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Bu faktörler şunlardır:

  • Stres ve Enfeksiyonlar: Vücut stres altındayken veya enfeksiyon geçirdiğinde krizler tetiklenebilir.
  • Dehidrasyon: Yeterli sıvı alınmaması durumunda kan yoğunlaşır ve hücrelerin tıkanıklık yapma riski artar.
  • Aşırı Sıcak veya Soğuk Hava: Ani sıcaklık değişiklikleri damarları daraltarak krizlerin başlamasına yol açabilir.
  • Yüksek Rakım: Oksijen seviyesi düşük olan yüksek rakımlarda kriz riski artar.

4. Taşıyıcılık ve Epidemiyoloji

Orak hücreli anemi, sıtma ile ilişkili bölgelerde yaygın görülmektedir. Sıtma parazitinin kan hücrelerine saldırmasını önlemek için HbS mutasyonu, Afrika, Akdeniz, Orta Doğu ve Hindistan gibi bölgelerde daha sık karşımıza çıkar. Bu bölgelerde yaşayan bireylerin bir kısmı heterozigot taşıyıcıdır ve sıtmaya karşı direnç kazanmışlardır. Ancak bu durum, genetik mutasyonun toplumda yayılmasına da sebep olmuştur.

Risk Faktörleri

Bir bebeğin orak hücre anemisi ile doğması için her iki ebeveynin de orak hücre geni taşıması gerekir. Amerika Birleşik Devletleri’nde orak hücreli anemi en yaygın olarak Afrika, Akdeniz ve Orta Doğu kökenli insanları etkilemektedir.

Orak Hücreli Anemi Komplikasyonları

Orak hücreli anemi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi komplikasyona yol açabilir:

  1. Felç. Orak hücreler beynin bir bölgesine kan akışını engelleyebilir. Felç belirtileri arasında nöbetler, kol ve bacaklarda güçsüzlük veya uyuşukluk, ani konuşma güçlükleri ve bilinç kaybı yer alır. Çocuğunuzda bu belirti ve semptomlardan herhangi biri varsa derhal tıbbi tedaviye başvurun. Felç ölümcül olabilir.
  2. Akut göğüs sendromu. Akciğer enfeksiyonu veya akciğerlerdeki kan damarlarını tıkayan orak hücreler, göğüs ağrısı, ateş ve nefes almada zorlukla sonuçlanan bu yaşamı tehdit eden komplikasyona neden olabilir. Acil tıbbi tedavi gerektirebilir.
  3. Pulmoner hipertansiyon. Orak hücreli anemisi olan kişilerin akciğerlerinde yüksek tansiyon gelişebilir. Bu komplikasyon genellikle yetişkinleri etkiler. Nefes darlığı ve yorgunluk, ölümcül olabilen bu durumun yaygın belirtileridir.
  4. Organ hasarı. Organlara kan akışını engelleyen orak hücreler, etkilenen organları kan ve oksijenden mahrum bırakır. Orak hücreli anemide kanın oksijen içeriği de kronik olarak düşüktür. Oksijen açısından zengin kanın eksikliği sinirlere ve böbrekler, karaciğer ve dalak gibi organlara zarar verebilir ve ölümcül olabilir.
  5. Splenik sekestrasyon. Dalakta çok sayıda orak hücre sıkışıp büyüyebilir ve muhtemelen vücudun sol tarafında karın ağrısına neden olabilir. Bu yaşamı tehdit edici olabilir. Orak hücre anemisi olan çocukların ebeveynleri, çocuklarının dalak büyümesini düzenli olarak hissetmeyi öğrenmelidir.
  6. Körlük. Orak hücreler gözleri besleyen küçük kan damarlarını tıkayabilir. Zamanla bu körlüğe yol açabilir.
  7. Bacak ülserleri. Orak hücreli anemi bacaklarda ağrılı açık yaralara neden olabilir.
  8. Safra taşları. Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması bilirubin adı verilen bir madde üretir. Vücuttaki yüksek bilirubin seviyesi safra taşlarına yol açabilir.
  9. Priapizm. Bu durumda, orak hücreli anemisi olan erkekler ağrılı, uzun süreli ereksiyonlara sahip olabilir. Orak hücreler penisteki kan damarlarını tıkayabilir ve bu da zamanla iktidarsızlığa yol açabilir.
  10. Derin ven trombozu. Kırmızı hücrelerin oraklanması kan pıhtılarına neden olabilir, bu da pıhtının derin damarda (derin ven trombozu) veya akciğerde (pulmoner emboli) kalma riskini artırır. Her ikisi de ciddi hastalıklara ve hatta ölüme neden olabilir.
  11. Hamilelik komplikasyonları. Orak hücreli anemi, hamilelik sırasında yüksek tansiyon ve kan pıhtılaşması riskini artırabilir. Ayrıca düşük yapma, erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek sahibi olma riskini de artırabilir.

Önleme

Orak hücre özelliğini taşıyorsanız, hamile kalmaya çalışmadan önce bir genetik danışmanla görüşmek, orak hücre anemisi olan bir çocuğa sahip olma riskinizi anlamanıza yardımcı olabilir. Genetik danışman ayrıca olası tedavileri, önleyici tedbirleri ve üreme seçeneklerini de açıklayabilir.

Orak Hücreli Anemi Teşhisi

Bir kan testi, orak hücreli aneminin altında yatan hemoglobin formunu kontrol edebilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu kan testi rutin yenidoğan taramasının bir parçasıdır. Ancak daha büyük çocuklar ve yetişkinler de test edilebilir.

Yetişkinlerde koldaki bir damardan kan örneği alınır. Küçük çocuklarda ve bebeklerde kan örneği genellikle parmaktan veya topuktan alınır. Numune daha sonra bir laboratuvara gönderilir ve burada hemoglobinin orak hücre formu açısından taranır.

Sizde veya çocuğunuzda orak hücreli anemi varsa, doktorunuz hastalığın olası komplikasyonlarını kontrol etmek için başka testler önerebilir.

Siz veya çocuğunuz orak hücre genini taşıyorsa muhtemelen bir genetik danışmana yönlendirileceksiniz.

İnme riskinin değerlendirilmesi

Özel bir ultrason makinesi hangi çocukların felç riskinin daha yüksek olduğunu ortaya çıkarabilir. Beyindeki kan akışını ölçmek için ses dalgalarını kullanan bu ağrısız test, 2 yaş kadar küçük çocuklarda da kullanılabiliyor. Düzenli kan nakli felç riskini azaltabilir.

Orak hücre genlerini doğumdan önce tespit etmeye yönelik testler

Doğmamış bir bebekte orak hücre hastalığı tanısı, anne rahmindeki bebeği çevreleyen sıvının bir kısmının (amniyotik sıvı) örneklenmesiyle konulabilir. Sizde veya eşinizde orak hücre anemisi veya orak hücre özelliği varsa, bu taramayı doktorunuza sorun.

Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)

Orak Hücreli Anemi Tedavisi

Orak hücreli aneminin tedavisi genellikle ağrı ataklarından kaçınmayı, semptomları hafifletmeyi ve komplikasyonları önlemeyi amaçlar. Tedaviler ilaçları ve kan naklini içerebilir. Bazı çocuklar ve gençler için kök hücre nakli hastalığı tedavi edebilir.

İlaçlar

  1. Hidroksiüre (Droxia, Hydrea, Siklos). Günlük hidroksiüre ağrılı krizlerin sıklığını azaltır ve kan nakli ve hastaneye yatış ihtiyacını azaltabilir. Ancak enfeksiyon riskini artırabilir. Hamileyseniz ilacı almayın.
  2. L-glutamin oral tozu (Endari). Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) yakın zamanda bu ilacı orak hücreli anemi tedavisi için onayladı. Ağrı krizlerinin sıklığının azaltılmasına yardımcı olur.
  3. Crizanlizumab (Adakveo). Enjeksiyon yoluyla verilen bu ilaç, yetişkinlerde ve 16 yaşından büyük çocuklarda ağrı krizlerinin sıklığının azaltılmasına yardımcı olabilir. Yan etkiler bulantı, eklem ağrısı, sırt ağrısı ve ateşi içerebilir.
  4. Vokselotor (Oxbryta). Bu ilaç yetişkinlerde ve 12 yaşından büyük çocuklarda orak hücre hastalığını tedavi etmek için kullanılır. Ağızdan alındığında bu ilaç anemi riskini azaltabilir ve vücuttaki kan akışını iyileştirebilir. Yan etkiler baş ağrısı, mide bulantısı, ishal, yorgunluk, döküntü ve ateşi içerebilir.
  5. Ağrı kesici ilaçlar. Doktorunuz orak hücre ağrısı krizleri sırasında ağrıyı hafifletmeye yardımcı olması için narkotik reçetesi verebilir.

Enfeksiyonları önleme

Orak hücre anemisi olan çocuklara yaklaşık 2 aylıktan en az 5 yaşına kadar penisilin verilebilir. Bunu yapmak, orak hücreli anemisi olan çocuklarda yaşamı tehdit edebilen zatürre gibi enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olur.

Orak hücreli anemisi olan yetişkinlerin, zatürre geçirmeleri veya dalaklarını çıkarmak için ameliyat olmaları durumunda yaşamları boyunca penisilin almaları gerekebilir.

Çocukluk çağı aşıları tüm çocuklarda hastalığın önlenmesi açısından önemlidir. Orak hücreli anemisi olan çocuklar için bu durum daha da önemlidir çünkü enfeksiyonları şiddetli olabilir.

Çocuğunuzun doktoru, çocuğunuzun önerilen tüm çocukluk aşılarının yanı sıra zatürre, menenjit, hepatit B aşılarını ve yıllık grip aşısını aldığından emin olmalıdır. Orak hücre anemisi olan yetişkinler için aşılar da önemlidir.

COVİD 19 salgını sırasında orak hücre anemisi olan kişilerin mümkün olduğunca evde izole kalmak ve uygun durumda olanların aşı yaptırmak gibi ekstra önlemler alması gerekiyor.

Cerrahi ve diğer prosedürler

  • Kan nakilleri. Bunlar orak hücre hastalığı olan kişilerde felç gibi komplikasyonları tedavi etmek ve önlemek için kullanılır.Kırmızı kan hücresi naklinde, kırmızı kan hücreleri bağışlanan kandan alınır ve daha sonra orak hücreli anemisi olan bir kişiye damar yoluyla verilir. Bu, normal kırmızı kan hücrelerinin sayısını artırarak semptomları ve komplikasyonları azaltmaya yardımcı olur.Riskler arasında, donörün kanına karşı oluşan bağışıklık tepkisi yer alır; bu da gelecekte donör bulmayı zorlaştırabilir; enfeksiyon; ve vücudunuzda aşırı demir birikmesi. Aşırı demir kalbinize, karaciğerinize ve diğer organlarınıza zarar verebileceğinden, düzenli kan nakli yapıyorsanız demir düzeylerini düşürmek için tedaviye ihtiyacınız olabilir.
  • Kök hücre nakli. Kemik iliği nakli olarak da bilinen bu prosedür, orak hücreli anemiden etkilenen kemik iliğinin, bir donörden alınan sağlıklı kemik iliği ile değiştirilmesini içerir. Prosedürde genellikle orak hücre anemisi olmayan kardeş gibi uyumlu bir donör kullanılır.Ölüm de dahil olmak üzere kemik iliği nakli ile ilişkili riskler nedeniyle, prosedür yalnızca orak hücreli aneminin önemli semptomları ve komplikasyonları olan kişiler, genellikle çocuklar için önerilir. Orak hücre anemisinin bilinen tek tedavisi kök hücre naklidir.Yetişkinlerde kök hücre nakli ve gen tedavilerine yönelik klinik araştırmalar devam etmektedir.

Referanslar:

  1. Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)
  2. Rees DC, Williams TN, Gladwin MT. Sickle-cell disease. The Lancet. 2010.
  3. Serjeant GR. The natural history of sickle cell disease. Cold Spring Harbor perspectives in medicine. 2013.
  4. Kato GJ, Piel FB, Reid CD. Sickle cell disease. Nature Reviews Disease Primers. 2018.
  5. Weatherall DJ, Clegg JB. The Thalassaemia Syndromes. Wiley-Blackwell. 2008.
  6. Beutler E. Disorders of hemoglobin. McGraw-Hill Medical. 2006.
  7. Steinberg MH, Rodgers GP. Pathophysiology of sickle cell disease. NIH Press. 2015.
  8. Ware RE. How I use hydroxyurea to treat young patients with sickle cell anemia. Blood Journal. 2010.
  9. Piel FB, Patil AP, Howes RE. Global epidemiology of sickle haemoglobin. Nature Communications. 2013.
  10. Habara A, Steinberg MH. Minireview: Genetic basis of heterogeneity and severity in sickle cell disease. Experimental Biology and Medicine. 2016.
  11. Bunn HF. Pathogenesis and treatment of sickle cell disease. The New England Journal of Medicine. 1997.
  12. Gladwin MT, Vichinsky E. Pulmonary complications of sickle cell disease. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 2008.
  13. Hebbel RP, Vercellotti GM. Sickle cell disease: Role of oxidative stress. Blood Cells, Molecules, and Diseases. 2009.
  14. Telen MJ. Beyond hydroxyurea: New and old drugs in the pipeline for sickle cell disease. Transfusion Clinical Biology. 2014.
  15. Vichinsky EP. Comprehensive care in sickle cell disease: Its impact on morbidity and mortality. Hematology/Oncology Clinics of North America. 1996.
  16. Platt OS. Sickle cell anemia as an inflammatory disease. The Journal of Clinical Investigation. 2000.
  17. Quinn CT, Rogers ZR, Buchanan GR. Survival of children with sickle cell disease. Pediatrics. 2004.
  18. Almeida A, Roberts I. Bone involvement in sickle cell disease. British Journal of Haematology. 2005.
  19. Hebbel RP. Auto-oxidation and sickle cell disease. Free Radical Biology & Medicine. 1984
  20. https://scholar.google.com/
  21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
  22. https://www.researchgate.net/
  23. https://www.mayoclinic.org/
  24. https://www.nhs.uk/
  25. https://www.webmd.com/
Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)
Orak Hücreli Aneminin 6 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi (Sickle Cell Anemia)
Sağlık Bilgisi Paylaş !