Kırık Kalp Sendromu (Stres Kardiyomiyopatisi)

Kırık kalp sendromu (Broken heart syndrome, Stres kardiyomiyopatisi, Takotsubo kardiyomiyopatisi), sıklıkla stresli durumların ve aşırı duyguların neden olduğu bir kalp rahatsızlığıdır. Kırık Kalp Sendromu, modern tıbbın ilginç ve hala tam anlamıyla çözülememiş vakalarından biridir. Bu sendrom, tipik olarak büyük bir duygusal ya da fiziksel stresin ardından kalbin aniden zayıflaması ve normal işleyişini geçici olarak kaybetmesi durumunda ortaya çıkar. İlk olarak 1990’lı yılların başında Japonya’da tanımlanan bu durum, “takotsubo kardiyomiyopati” olarak da bilinir. Kalbin bu ani fonksiyon bozukluğunun, görünüşte kalp krizine benzemesi nedeniyle başta teşhisi zor olabilir. Ancak, kırık kalp sendromu genellikle damarlarda tıkanıklık olmadan gelişir ve kalp krizinden önemli farklılıklar gösterir.

Kırık Kalp Sendromu (Stres Kardiyomiyopatisi)

Tıbbi literatürde nispeten yeni bir kavram olan kırık kalp sendromu, duygusal ya da fiziksel travmalara karşı vücudun aşırı tepki verdiği bir durumdur. Stresli bir olayın tetiklediği adrenalin ve diğer stres hormonlarının ani yükselmesi, kalp kaslarının bir bölümünü geçici olarak zayıflatabilir. Bu geçici işlev bozukluğu, kalbin alt kısmının şişmesine ve üst kısmının daralmasına neden olur; bu durum kalp kasının zayıf bir hale gelmesine ve pompalanan kan miktarının azalmasına yol açar. Kalp kriziyle karıştırılmasının temel nedenlerinden biri, bu sendromun da göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi klasik kalp krizi belirtileriyle ortaya çıkmasıdır.

Her ne kadar kırık kalp sendromu, adından da anlaşılabileceği gibi daha çok duygusal stresle ilişkilendirilse de, bu sendrom yalnızca psikolojik travmalara bağlı olarak ortaya çıkmaz. Büyük fiziksel travmalar, ameliyatlar, ağır enfeksiyonlar veya astım gibi diğer sağlık sorunları da bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca, sendromun kadınlar arasında daha yaygın olduğu gözlemlenmiştir. Menopoz sonrası dönemdeki kadınlar, hormonal değişiklikler nedeniyle bu sendroma daha yatkın olabilir. Östrojen seviyelerinin azalması, stres hormonlarına karşı kalp kasını daha savunmasız hale getirebilir.

Kırık kalp sendromu üzerine yapılan araştırmalar, bu durumun kalp sağlığı üzerinde ne denli ciddi etkiler yaratabileceğini göstermektedir. Her ne kadar sendrom genellikle geçici olsa da, bazı vakalarda kalıcı hasar bırakabileceği veya tekrarlayabileceği bilinmektedir. Kalp sağlığı üzerindeki bu etkilerin detaylıca anlaşılması, bireylerin bu durumu önleyici adımlar atabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda kırık kalp sendromunun nedenleri, belirtileri, tedavi yöntemleri ve bu sendromu önlemek için alınabilecek önlemler üzerine detaylı bir inceleme yapacağız.

Kırık kalp sendromu ayrıca şu şekilde de adlandırılabilir:

1. Stres kardiyomiyopatisi.
2. Takotsubo kardiyomiyopatisi.
3. Tekrarlayan takotsubo kardiyomiyopatisi.
4. Apikal balonlaşma sendromu.

Kırık Kalp Sendromu Belirtileri

Kırık kalp sendromunun belirtileri, genellikle kalp kriziyle karıştırılabilecek kadar benzerdir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, halsizlik ve anksiyete bu sendromun en yaygın belirtileri arasında yer alır. Kişiler genellikle bu belirtilerin ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkmasından dolayı acil servislere başvururlar. Ancak, kırık kalp sendromu bir kalp krizinden farklıdır; bu sendromda, koroner arterlerde herhangi bir tıkanıklık olmaz, ancak kalp kası geçici olarak zayıflar.

Sendromun diğer belirtileri arasında düzensiz kalp atışları (aritmi), bayılma ve kan basıncında düşme yer alır. Bazı vakalarda, hastalar bu belirtileri günlerce hissetmeyebilir ve durumları aniden kötüleşebilir. Kalbin zayıflayan kısmı, vücudun ihtiyaç duyduğu kanı yeterince pompalayamaz, bu da çeşitli organların işlevlerini olumsuz etkileyebilir. Özellikle böbrekler ve beyin, yeterli kan akışı olmadığında en çok etkilenen organlardır.

Kırık kalp sendromunun bir diğer önemli belirtisi de stresin tetikleyici rolüdür. Birçok hasta, ciddi bir duygusal veya fiziksel stresin hemen ardından bu belirtileri yaşadığını belirtir. Örneğin, bir yakının kaybı, işten çıkarılma veya büyük bir finansal kriz sonrasında kişilerde aniden kalp belirtileri ortaya çıkabilir. Bu tür vakalar, sendromun adını almasındaki en büyük etkendir.

Göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtiler, yalnızca kırık kalp sendromuna özgü olmadığından, bu durumun teşhisi oldukça zor olabilir. Doktorlar, hastaların hikayelerini detaylı bir şekilde dinleyip, stres faktörlerini değerlendirerek bu sendromun varlığını tespit edebilirler. Elektrokardiyogram (EKG), ekokardiyografi ve kan testleri gibi tanı araçları da bu süreçte önemli rol oynar.

Kırık Kalp Sendromu Nedenleri

Kırık kalp sendromu, genellikle yoğun duygusal veya fiziksel stres durumlarında ortaya çıkar. Bilim insanları bu durumu, kalbin stres hormonlarına karşı aşırı duyarlı hale gelmesine bağlarlar. Bu hormonlar arasında adrenalin ve noradrenalin başı çeker. Stres anında vücutta büyük miktarda salgılanan bu hormonlar, normalde “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyerek vücudu ani tehlikelerden korumaya yardımcı olur. Ancak, aşırı miktarda stres hormonu salgılandığında, kalp kasları zarar görebilir ve işlevselliğini geçici olarak kaybedebilir.

Stres faktörleri arasında sevilen birinin kaybı, boşanma, iş kaybı, maddi sıkıntılar veya ciddi bir hastalık teşhisi almak gibi duygusal travmalar ön plandadır. Bununla birlikte, fiziksel stres faktörleri de sendromun tetikleyicisi olabilir. Ameliyatlar, şiddetli astım atakları, trafik kazaları, enfeksiyonlar veya aşırı fiziksel yorgunluk gibi faktörler kalp üzerinde büyük bir yük yaratabilir. Bu tür durumlarda kalbin ani işlev kaybı yaşaması, vücudun aşırı stres tepkisinin bir sonucu olarak ortaya çıkar.

Araştırmalar, menopoz sonrası kadınların kırık kalp sendromuna daha yatkın olduğunu göstermektedir. Bu durumun, östrojen hormonunun kalp üzerindeki koruyucu etkisinin azalmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Östrojen, stres hormonlarının kalp üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir; dolayısıyla, menopoz döneminde bu hormonun azalmasıyla birlikte kalp daha savunmasız hale gelir.

Son olarak, bazı ilaçların da kırık kalp sendromuna neden olabileceği bilinmektedir. Özellikle depresyon tedavisinde kullanılan bazı serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar), vücutta stres hormonlarının dengesini etkileyebilir ve kalp fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bu tür ilaçların yan etkileri, bireyin mevcut stres seviyesiyle birleştiğinde, kırık kalp sendromunun gelişme riskini artırabilir.

Kırık kalp sendromunun kalp krizinden farkı nedir?

Kalp krizleri genellikle kalp atardamarının tam veya tama yakın tıkanmasından kaynaklanır. Sendromda kalp damarları tıkanmaz. Ancak kalbin atardamarlarındaki kan akışı azalabilir.

Risk Faktörleri

Kırık kalp sendromu için risk faktörleri şunları içerir:

• Cinsiyet. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülüyor.
• Yaş. Sendromu yaşayan kişilerin çoğu 50 yaşın üzerindedir.
• Ruh sağlığı koşulları. Anksiyete veya depresyonu olan veya geçmişte yaşayan kişilerde sendrom riski daha yüksek olabilir.

Komplikasyonlar

Çoğu insan hızla iyileşir ve uzun süreli etkileri olmaz. Ancak bazen durum tekrar ortaya çıkar. Buna tekrarlayan takotsubo kardiyomiyopatisi denir. Nadiren ölüme neden olabilir. Kırık kalp sendromunun komplikasyonları şunları içerir:

• Sıvının akciğerlere birikmesine akciğer ödemi adı verilir.
• Düşük kan basıncı.
• Aritmi adı verilen düzensiz kalp atışları.
• Kalp yetmezliği.
• Kalpte kan pıhtılaşması.

Önleme

Kırık kalp sendromunun başka bir bölümünü önlemek için birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı, beta blokerler veya benzer ilaçlarla uzun süreli tedavi önermektedir. Bu ilaçlar stres hormonlarının kalp üzerindeki potansiyel zararlı etkilerini engeller.

Kronik strese sahip olmak sendrom riskini artırabilir. Duygusal stresi yönetmek için adımlar atmak kalp sağlığını iyileştirebilir ve kırık kalp sendromunun önlenmesine yardımcı olabilir. Stresi azaltmanın ve yönetmenin bazı yolları şunlardır:

• Daha fazla egzersiz yap.
• Farkındalık pratiği yapın.
• Destek gruplarındaki diğer kişilerle bağlantı kurun.

Teşhis

Kırık kalp sendromu, kalp krizi ile çok benzer semptomlar gösterdiği için, teşhis aşamasında dikkatli bir değerlendirme gerektirir. İlk adımda, doktorlar genellikle göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtilere bakarak kalp krizi olup olmadığını anlamak için elektrokardiyogram (EKG) ve kan testleri yaparlar. Kırık kalp sendromu durumunda, kalp krizinde görülen tipik EKG bulguları genellikle yoktur, ancak anormal kalp ritimleri olabilir. Ayrıca, kan testlerinde yüksek troponin seviyeleri tespit edilebilir; bu da kalp krizini düşündürebilir, ancak kırık kalp sendromunda kalp kası hücrelerinin ölümü gerçekleşmez.

Bir diğer önemli teşhis aracı ekokardiyografidir. Bu görüntüleme yöntemiyle, kalbin hangi bölgesinin zayıfladığı ve düzgün çalışmadığı net bir şekilde görülebilir. Kırık kalp sendromunda, kalbin sol ventrikülünde belirgin bir zayıflık gözlemlenir. Bu zayıflık, “balonlaşma” olarak adlandırılan bir duruma neden olur ve kalbin bu kısmı düzgün bir şekilde kasılmaz. Bu bulgu, takotsubo kardiyomiyopati için tipiktir ve kırık kalp sendromunun teşhisinde önemli bir rol oynar.

Bazı durumlarda, doktorlar anjiyografi ile kalp damarlarının durumunu inceleyebilirler. Kırık kalp sendromunda, anjiyografi sırasında koroner arterlerde herhangi bir tıkanıklık ya da daralma gözlemlenmez, bu da durumun kalp krizinden farklı olduğunu ortaya koyar. Kalp krizinde tıkanıklıklar veya plak birikimi nedeniyle kan akışı kesintiye uğrarken, kırık kalp sendromunda böyle bir durum söz konusu değildir.

Son olarak, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi ileri görüntüleme yöntemleri de teşhiste kullanılabilir. Bu yöntemle, kalp kasının durumu daha detaylı bir şekilde incelenebilir ve kırık kalp sendromunun diğer kalp hastalıklarından ayırt edilmesine yardımcı olabilir.

Kırık Kalp Sendromu Tedavisi

Kırık kalp sendromunun tedavisi, genellikle belirtilerin şiddetine bağlı olarak değişir. İlk adımda hastaların durumu stabilize edilmeye çalışılır. Akut semptomların kontrol altına alınması için oksijen tedavisi, ağrı kesiciler ve kan basıncını düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Kalp krizine benzer belirtiler gösteren hastalar genellikle yoğun bakım ünitesine alınarak yakından izlenirler.

Sendromun kalp üzerinde yarattığı hasar genellikle geçicidir ve çoğu hasta birkaç hafta içinde tamamen iyileşir. Ancak, bazı vakalarda kalp yetmezliği gelişebilir. Bu nedenle hastalar, kalp işlevlerinin normale dönüp dönmediğini görmek için düzenli olarak takip edilmelidir.

Beta blokerler, ACE inhibitörleri ve diüretikler gibi ilaçlar, kalbin iyileşme sürecini desteklemek için kullanılabilir. Bu ilaçlar, kalbin üzerindeki yükü azaltır ve kan basıncını kontrol altına alır. Ayrıca, stresten kaçınmak ve stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek, kırık kalp sendromunun tekrarını önlemek için önemlidir. Psikolojik destek almak, stresin tetiklediği bu durumu kontrol altına almak için faydalı olabilir.

Son olarak, kırık kalp sendromunun tekrarlama riski düşüktür, ancak bazı hastalarda tekrar görülebilir. Bu nedenle, doktorlar genellikle hastaların stres düzeylerini kontrol etmeleri ve kalp sağlığını koruyucu yaşam tarzı değişiklikleri yapmaları konusunda tavsiyelerde bulunurlar.

Standart bir tedavisi yoktur. Tedavi, tanı netleşene kadar kalp krizi bakımına benzer. Çoğu insan iyileşene kadar hastanede kalır. Birçok kişi yaklaşık bir ay içinde tamamen iyileşir. Kalbin iyileşdiğinden emin olmak için ilk belirtilerden yaklaşık 4 ila 6 hafta sonra ekokardiyogram yapılır.

İlaçlar

Semptomların nedeninin kırık kalp sendromu olduğu netleştiğinde, kalp üzerindeki baskıyı azaltacak ilaçlar verilebilir. Ayrıca daha sonraki bölümlerin önlenmesine de yardımcı olurlar.

İlaçlar şunları içerebilir:

• Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri.
• Anjiyotensin II reseptör blokerleri (ARB’ler).
• Beta engelleyiciler.
• Diüretikler.
• Kan pıhtısı varsa kan sulandırıcılar.

Ameliyatlar veya Diğer prosedürler

Kalp krizini tedavi etmek için sıklıkla kullanılan ameliyatlar ve prosedürler, sendromun tedavisinde yararlı değildir. Bu tür prosedürler tıkalı arterleri açar. Tıkanmış arterler kırık kalp sendromuna neden olmaz.

Kırık Kalp Sendromunu Önleme Yöntemleri

Kırık kalp sendromunu tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da, risk faktörlerini azaltmak ve kalp sağlığını korumak için alınabilecek önlemler vardır. Bunlar arasında stres yönetimi en önemli önleyici faktördür. Stresin kalp üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için meditasyon, yoga, derin nefes egzersizleri ve düzenli fiziksel aktivite gibi yöntemler kullanılabilir.

Beslenme de kalp sağlığını korumada önemli bir rol oynar. Yüksek tansiyon ve kolesterol seviyeleri kalp hastalıklarına yol açabileceği için, dengeli bir diyet uygulamak ve aşırı tuz tüketiminden kaçınmak önemlidir. Omega-3 yağ asitleri açısından zengin gıdalar tüketmek, kalp sağlığına katkı sağlayabilir.

Sigara ve alkol kullanımı da kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Sigara içmek, kalp damarlarını daraltarak kan akışını kısıtlayabilir ve kalp krizi riskini artırabilir. Alkol ise kalbin ritmini bozabilir ve kan basıncını yükseltebilir. Bu nedenle, kırık kalp sendromunu önlemek için sigara ve alkol kullanımından kaçınılması tavsiye edilir.

Son olarak, düzenli olarak doktor kontrollerine gitmek ve kalp sağlığını izlemek önemlidir. Yüksek tansiyon, diyabet ve kolesterol gibi kalp hastalığı risk faktörlerine sahip olan bireyler, bu durumu önlemek için gerekli tedbirleri almalıdırlar.

Referanslar:

1. Kırık Kalp Sendromu (Stres Kardiyomiyopatisi)
2. Templin, C., et al. “Clinical Features and Outcomes of Takotsubo (Stress) Cardiomyopathy.” New England Journal of Medicine, 2015.
3. Lyon, A. R., et al. “Takotsubo Cardiomyopathy: Pathophysiology.” European Heart Journal, 2016.
4. Sharkey, S. W., et al. “Stress (Takotsubo) Cardiomyopathy.” Journal of the American College of Cardiology, 2010.
5. Prasad, A., et al. “Apical Ballooning Syndrome (Takotsubo or Stress Cardiomyopathy).” Circulation, 2008.
6. Wittstein, I. S., et al. “Neurohumoral Features of Myocardial Stunning Due to Sudden Emotional Stress.” New England Journal of Medicine, 2005.
7. Pelliccia, F., et al. “Takotsubo Syndrome.” European Heart Journal, 2017.
8. Akashi, Y. J., et al. “Takotsubo Cardiomyopathy: A New Form of Acute, Reversible Heart Failure.” Circulation, 2008.
9. Y-Hassan, S., et al. “Takotsubo Cardiomyopathy and Long-term Risk of Cardiovascular Events.” Journal of the American College of Cardiology, 2018.
10. Ghadri, J. R., et al. “International Takotsubo Registry: Clinical Characteristics, Management, and Outcomes.” Circulation, 2018.
11. Summers, M. R., et al. “Takotsubo Cardiomyopathy.” BMJ Journals, 2017.
12. Eitel, I., et al. “Prognostic Value of Myocardial Damage in Takotsubo Cardiomyopathy.” Journal of the American College of Cardiology, 2012.
13. Gianni, M., et al. “Apical Ballooning Syndrome or Takotsubo Cardiomyopathy.” European Journal of Heart Failure, 2006.
14. Scantlebury, D. C., & Prasad, A. “Diagnosis of Takotsubo Cardiomyopathy.” Journal of the American College of Cardiology, 2014.
15. Sato, H., et al. “Takotsubo Cardiomyopathy: A Japanese Experience.” Circulation Journal, 2008.
16. Kurowski, V., et al. “Apical Ballooning Syndrome.” Heart, 2007.
17. Ghadri, J. R., et al. “Long-term Prognosis of Patients with Takotsubo Syndrome.” European Heart Journal, 2014.
18. Yoshida, T., et al. “Emotional Stress and Takotsubo Cardiomyopathy.” Journal of the American Heart Association, 2019.
19. Nef, H. M., et al. “Pathophysiology of Takotsubo Cardiomyopathy.” European Journal of Clinical Investigation, 2018
20. https://www.svhhearthealth.com.au/conditions/takotsubo-cardiomyopathy
21. https://www.health.harvard.edu/heart-health/takotsubo-cardiomyopathy-broken-heart-syndrome
22. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/broken-heart-syndrome
23. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17857-broken-heart-syndrome