100 / 100

Amiloidoz, vücudun çeşitli organ ve dokularında anormal protein birikimi ile karakterize edilen nadir bir hastalıktır. Bu proteinler, “amiloid” olarak adlandırılan yapılar oluşturur ve normalde çözünmesi gereken proteinlerdir. Ancak bu durumdaki proteinler çözülmek yerine vücutta birikerek organlara zarar verir. Belirli bir organı etkileyebilir veya sistemik olarak tüm vücudu etkileyebilir. Hastalığın şiddeti ve belirtileri, birikimlerin olduğu organlara ve hastalığın ilerleme derecesine göre büyük ölçüde değişiklik gösterir. Kalp, böbrekler, karaciğer, sinir sistemi ve sindirim sistemi bu hastalığın sıkça etkilediği organlar arasındadır.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Amiloidoz Tedavisi: 9 Belirtisi, Nedenleri Ve Tanısı

Amiloidozun doğası, genellikle erken tanı koyulmasını zorlaştıran bir dizi yaygın olmayan semptoma neden olabilir. Bu nedenle, hastalık genellikle ilerlemiş bir aşamada fark edilir. Erken dönemlerde belirtiler hafif olabilir ve birçok farklı hastalığı taklit edebilir. Bu, doğru tanının konulmasını güçleştirir. Ancak nadir bir hastalık olduğundan, genel popülasyonda farkındalık azdır. Bu durum, hastaların sıklıkla yanlış veya gecikmiş tanı almasına neden olur. Hastalık genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülse de, her yaş grubunu etkileyebilir.

Farklı türleri vardır ve bu türler birbirinden oldukça farklı klinik tablolar sergileyebilir. En yaygın türlerinden biri AL (primer) amiloidozdur, bu form, bir tür kan kanseri olan multipl miyelom ile ilişkili olabilir. Diğer önemli türler arasında AA (sekonder) amiloidoz ve ailesel (genetik) amiloidoz bulunur. AL tipi amiloidoz, genellikle anormal plazma hücrelerinin ürettiği hafif zincir proteinlerinin birikmesi ile oluşur. AA tipi ise kronik iltihaplı hastalıklara bağlı olarak gelişir. Ailesel amiloidoz ise kalıtsal bir hastalık olup, belirli genetik mutasyonlarla ilişkilidir.

Nadir bir hastalık olmasına rağmen, tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Hastalığın seyri organ hasarına bağlı olarak farklılık gösterir ve tedavi süreci de hastalığın tipine, ilerleme derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Modern tıp, amiloidozun teşhis ve tedavisinde önemli adımlar atmış olsa da, bu hastalığın anlaşılması ve tedavi edilmesi hala zorlu bir süreçtir. Bu makalede amiloidoz belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavi seçenekleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Amiloidoz Nedir?

Amiloidoz, vücutta normalde bulunmayan veya normal seviyelerde zararsız olan proteinlerin yanlış yapılandırılarak dokularda birikmesiyle karakterize nadir fakat ciddi bir hastalıktır. Bu proteinlerin anormal bir şekilde bir araya gelmesi sonucu oluşan “amiloid” adı verilen fibriller, organların ve dokuların normal işleyişini engelleyebilir. Genetik yatkınlıklar, kronik hastalıklar veya bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkabilir ve sıklıkla böbrekler, kalp, karaciğer, sinir sistemi gibi hayati organları etkiler. Bu durum, organların işlevlerini bozar ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hastalığın türüne ve etkilenen organlara bağlı olarak semptomlar büyük ölçüde değişebilir, bu da teşhis sürecini karmaşık hale getirebilir.

Sistemik veya lokalize olarak sınıflandırılabilir. Sistemik amiloidozda, amiloid birikimi birden fazla organı etkileyebilirken, lokalize amiloidozda birikim yalnızca belirli bir organ veya doku ile sınırlıdır. En yaygın türleri arasında AL (primer) amiloidoz, AA (sekonder) amiloidoz ve herediter amiloidoz bulunur. AL amiloidoz, bağışıklık sistemi kaynaklı bir bozukluk olup, çoğunlukla plazma hücrelerinin anormal davranışları ile ilişkilidir. AA amiloidoz ise kronik inflamatuar hastalıklar veya enfeksiyonların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Erken teşhis ve uygun tedavi, amiloidozun ilerlemesini yavaşlatmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından kritik öneme sahiptir.

Amiloidoz Belirtileri

Amiloidoz belirtileri açısından geniş bir yelpazeye sahiptir. Belirtiler, birincil olarak etkilediği organlara ve sistemlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte, hastalığın erken aşamalarında semptomlar genellikle hafif veya belirsiz olabilir, bu da tanı koymayı zorlaştırır. İşte amiloidozun sık görülen belirtileri, etkilenen organlara göre gruplandırılarak açıklanmıştır:

1. Genel Belirtiler

Amiloidozun erken evrelerinde görülen yaygın semptomlar şunlardır:

Yorgunluk: Enerji kaybı ve aşırı halsizlik yaygın belirtiler arasındadır.
İştah Kaybı ve Kilo Kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı sık görülen bir belirtidir.
Ciltte Solgunluk: Özellikle anemi gelişen hastalarda cilt soluk bir görünüm alabilir.
Ödem: Özellikle ayaklarda ve bacaklarda sıvı birikimi nedeniyle şişlik meydana gelebilir.

2. Kalp ile İlgili Belirtiler (Kardiyak Amiloidoz)

Kalbi etkileyen amiloidoz durumlarında aşağıdaki belirtiler görülür:

Kalp Yetmezliği: Kalbin pompalama gücünün azalması nefes darlığı, ödem ve halsizlik ile kendini gösterebilir.
Düzensiz Kalp Atışı: Aritmiler, çarpıntı hissine yol açabilir.
Nefes Darlığı: Hem efor sırasında hem de dinlenme halinde solunum zorluğu ortaya çıkabilir.

3. Böbrek ile İlgili Belirtiler (Renal Amiloidoz)

Böbreklerin etkilenmesi durumunda şunlar gözlenebilir:

Proteinüri: İdrarda aşırı protein kaybı. Bu durum genellikle idrarın köpüklü görünmesine neden olur.
Böbrek Yetmezliği: İleri evrelerde, böbreklerin işlevini kaybetmesi ile toksin birikimi meydana gelebilir.
Ödem: Böbreklerin sıvı dengesini düzenleyememesi sonucunda ayaklarda ve yüz bölgesinde şişlik.

4. Sindirim Sistemi Belirtileri

Amiloid birikimi sindirim sistemini etkileyebilir ve şu semptomlara yol açabilir:

İshal veya Kabızlık: Bağırsak hareketlerinde düzensizlik.
Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Amiloid birikiminin sindirim sisteminde yol açtığı etkiler.
Besin Emiliminde Bozukluk: İshal ve kilo kaybı ile sonuçlanan emilim problemleri.

5. Sinir Sistemi ile İlgili Belirtiler (Nöropati)

Periferik ve otonom sinir sistemine yönelik belirtiler arasında:

Uyuşma ve Karıncalanma: Genellikle el ve ayaklarda hissedilir.
Denge Kaybı: Sinir hasarı nedeniyle koordinasyon zorlukları.
Kan Basıncı Düşüklüğü: Otonom sinirlerin etkilenmesi sonucu ani ayağa kalkışlarda baş dönmesi ve bayılma hissi.

6. Karaciğer ve Dalak Belirtileri

Karaciğer veya dalak etkilenirse:

Hepatomegali: Karaciğerin büyümesiyle karında dolgunluk hissi ve ağrı.
Dalak Büyümesi (Splenomegali): Bağışıklık fonksiyonlarını etkileyebilir.

7. Cilt ve Yumuşak Doku Belirtileri

Amiloid birikimi deri ve çevresindeki yumuşak dokularda çeşitli belirtilere neden olabilir:

Ciltte Morarma: Amiloid birikiminin damar duvarlarını zayıflatması sonucu ciltte kolayca morarma.
Makroglossi: Dilin büyümesi, ağızda dolgunluk hissi yaratır ve konuşmayı zorlaştırabilir.
Nodüller ve Plaklar: Ciltte sertleşmiş, ağrısız nodüller veya plaklar gelişebilir.

8. Kas-İskelet Sistemi Belirtileri

Amiloidoz, kas ve eklemleri etkileyebilir:

Eklem Ağrısı: Özellikle romatoid artriti andıran semptomlar görülebilir.
Kas Güçsüzlüğü: Kaslarda genel bir zayıflık hissi.

9. Göz Belirtileri

Göz çevresinde belirgin değişiklikler olabilir:

Periorbital Purpura: Göz çevresinde morarmalar.
Görme Problemleri: Nadiren de olsa amiloid birikiminin doğrudan görme sinirlerini etkilediği durumlarda ortaya çıkar.

Amiloidoz Nedenleri

Yanlış katlanmış proteinlerin dokularda ve organlarda birikimi ile karakterize edilen nadir fakat ciddi bir hastalıktır. Bu birikim, organların normal işlevini bozarak çeşitli klinik tabloların ortaya çıkmasına neden olur. Amiloidoz nedenleri, hastalığın türüne ve ilişkili proteinlerin doğasına bağlı olarak farklılık gösterir.

1. Primer (AL) Amiloidoz

Bağışıklık sistemi hücrelerinden kaynaklanan anormal hafif zincir proteinlerinin birikimi ile ilişkilidir. Genellikle şu nedenlere bağlıdır:

Multipl miyelom: Kemik iliğindeki plazma hücrelerinin kanserleşmesi sonucu aşırı miktarda anormal hafif zincir proteini üretilir.
Plazma hücresi diskrazileri: Plazma hücrelerinin aşırı veya anormal protein üretimine neden olan diğer bozukluklar.

2. Sekonder (AA) Amiloidoz

Kronik inflamatuar veya enfeksiyöz hastalıkların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu türde, serum amiloid A (SAA) proteini dokularda birikir. En yaygın nedenleri şunlardır:

Romatoid artrit ve ankilozan spondilit gibi kronik inflamatuar hastalıklar.
Kronik enfeksiyonlar: Özellikle tüberküloz, bronşektazi ve osteomiyelit gibi uzun süreli enfeksiyonlar.
Otoimmün hastalıklar: Lupus gibi bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı hastalıklar.

3. Kalıtsal (Ailesel) Amiloidoz

Genetik mutasyonlara bağlı olarak belirli proteinlerin yanlış katlanması sonucu gelişir. En sık rastlanan nedenleri şunlardır:

Transtiretin (TTR) gen mutasyonları: TTR proteinini kodlayan gendeki mutasyonlar, ailesel amiloid polinöropati veya kardiyomiyopatiye yol açabilir.
Fibrinojen, apolipoprotein veya lizozim mutasyonları: Nadir görülen diğer genetik mutasyonlar da bu gruba dahildir.

4. Yaşa Bağlı (Senil Sistemik) Amiloidoz

Genellikle yaşlı bireylerde transtiretin proteininin yanlış katlanmasıyla ortaya çıkar. Nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, yaşlanma ile ilişkili protein stabilitesindeki azalma bu durumun gelişiminde rol oynar.

5. Diğer Nadir Nedenler

Bazı özel durumlar ve nadir proteinler de amiloidoza neden olabilir:

Beta-2 mikroglobulin birikimi: Genellikle uzun süreli diyaliz tedavisi gören hastalarda görülür.
Hastalıklar sonrası gelişen tipler: Örneğin, belirli kanser türleri veya kemoterapi sonrası.
Amiloidoma: Lokalize amiloid birikimlerine bağlı olarak gelişir.

6. Çevresel ve Diğer Faktörler

Çevresel faktörlerin amiloidoz üzerindeki etkisi sınırlı olsa da, bazı durumlarda hastalığın gelişiminde etkili olabileceği düşünülmektedir:

Beslenme alışkanlıkları ve protein metabolizmasındaki bozukluklar.
İlaçlar veya toksinlere maruziyet: Bazı ilaçlar veya kimyasal maddeler proteinlerin yapısını değiştirebilir.

Patofizyolojik Mekanizmalar

Amiloidoz nedenlerini anlamak için, proteinlerin yanlış katlanma sürecine odaklanmak önemlidir. Yanlış katlanan proteinler:

Proteaz dayanıklı yapılar oluşturur ve parçalanamaz.
Hücre dışı birikimlerle dokularda toksik etki yaratır.
İmmün yanıtı tetikleyerek iltihaplanmaya yol açabilir.

Risk Faktörleri

Riski artıran faktörler şunlardır:

Yaş. Tanı alan kişilerin çoğu 60 ila 70 yaşları arasındadır.
Cinsiyet. Erkeklerde daha sık görülür.
Diğer hastalıklar. Kronik enfeksiyöz veya inflamatuar bir hastalığa sahip olmak AA amiloidoz riskini artırır.
Aile öyküsü. Bazı türleri kalıtsaldır.
Böbrek diyalizi. Diyaliz her zaman büyük proteinleri kandan uzaklaştıramaz. Diyalize giriyorsanız kanınızda anormal proteinler birikebilir ve sonunda dokuda birikebilir. Bu durum daha modern diyaliz tekniklerinde daha az görülür.
Irk. Afrika kökenli insanların, kalbe zarar verebilecek bir tür amiloidozla ilişkili genetik mutasyonu taşıma riski daha yüksek gibi görünüyor.

Komplikasyonlar

Amiloidoz aşağıdakilere ciddi şekilde zarar verebilir:

Kalp. Amiloid, kalbin kalp atışları arasında kanla dolma yeteneğini azaltır. Her atışta daha az kan pompalanır. Bu nefes darlığına neden olabilir. Hastalık kalbin elektrik sistemini etkiliyorsa kalp ritmi sorunlarına neden olabilir. Amiloide bağlı kalp sorunları yaşamı tehdit edici hale gelebilir.
Böbrekler. Amiloid böbreklerin filtreleme sistemine zarar verebilir. Bu, atık ürünleri vücuttan çıkarma yeteneklerini etkiler. Sonunda böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Gergin sistem. Sinir hasarı, parmaklarda ve ayaklarda ağrıya, uyuşukluğa veya karıncalanmaya neden olabilir. Amiloid bağırsak fonksiyonunu kontrol eden sinirleri etkiliyorsa, dönüşümlü kabızlık ve ishal dönemlerine neden olabilir. Kan basıncını kontrol eden sinirlerin hasar görmesi, insanların çok hızlı ayağa kalkması durumunda bayılma hissine neden olabilir.

Amiloidoz Tanısı

Amiloidoz tanısı, genellikle zor bir süreçtir çünkü hastalığın belirtileri birçok farklı hastalığı taklit edebilir. Tanı koymak için bir dizi test ve prosedür gereklidir. Amiloidoz şüphesi olan hastalar, genellikle çeşitli tıbbi uzmanlar tarafından değerlendirilir.

Tanısında kullanılan başlıca yöntemler:

Kan ve İdrar Testleri: Bu hastalarda kan ve idrar testleri ile anormal protein seviyeleri tespit edilebilir. Özellikle hafif zincir proteinlerin varlığı, AL tipi amiloidozun bir işareti olabilir. Aynı zamanda böbrek işlevleri ve karaciğer enzimleri de bu testlerle değerlendirilir.
Biyopsi: Amiloidozun kesin tanısı genellikle biyopsi ile konur. Etkilenen organdan veya yağ dokusundan alınan örnekler mikroskop altında incelenir. Amiloid birikimleri, Congo red boyası ile yapılan testler sonucunda tespit edilebilir.
Görüntüleme Yöntemleri: MRI, ultrason, ekokardiyografi gibi görüntüleme teknikleri, organlardaki yapısal değişiklikleri değerlendirmek için kullanılır. Kalp ve böbrekler gibi organlarda amiloid birikimlerinin neden olduğu hasar bu testlerle görülebilir.
Genetik Testler: Ailesel amiloidoz şüphesi olan hastalarda genetik testler büyük önem taşır. Bu testler, transtiretin (TTR) gibi genlerdeki mutasyonları tespit edebilir ve hastalığın kalıtsal olup olmadığını belirleyebilir.

Tanı süreci titiz bir inceleme gerektirir ve hastanın hikayesi, semptomları ve test sonuçları bir arada değerlendirilerek karar verilir. Erken tanı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve tedavi sürecine başlamak açısından çok önemlidir.

Amiloidoz Tedavisi

Amiloidoz tedavisi, hastalığın tipi, etkilenen organlar, hastalığın yaygınlığı ve hastanın genel sağlık durumu gibi birçok faktöre bağlı olarak kişiselleştirilir. Amiloid birikimini azaltmak, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve semptomları yönetmek tedavinin temel hedefleridir. Tedavi yöntemlerini üç ana başlık altında inceleyebiliriz: medikal tedavi, semptomatik destek ve organ nakli.

1. Medikal Tedavi

Medikal tedavi, amiloid birikimine neden olan temel süreci hedef alır. Amiloidozun türüne göre değişiklik gösterir:

a. Primer (AL) Amiloidoz Tedavisi

Kemoterapi: AL amiloidoz, anormal plazma hücreleri tarafından üretilen ışık zincirleri nedeniyle gelişir. Bu nedenle, multipl miyelom tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları uygulanabilir. En yaygın kullanılan ajanlar şunlardır:
- Bortezomib: Proteazom inhibitörleri, plazma hücre aktivitesini baskılar.
- Lenalidomid: İmmünomodülatör ajanlar, amiloid oluşumunu tetikleyen proteinlerin üretimini azaltır.
- Deksametazon: Enflamasyonu azaltır ve kemoterapiyle birlikte sinerjik etki gösterir.
Kök Hücre Nakli: Otolog kök hücre nakli (OKHN), AL amiloidoz hastalarında yaygın olarak kullanılır. Bu tedavi, kemoterapi sonrası sağlıklı kök hücrelerin yeniden verilmesiyle hastalığın remisyona girmesini sağlar.

b. Sekonder (AA) Amiloidoz Tedavisi

Altta Yatan Hastalığın Tedavisi: AA amiloidoz genellikle kronik enflamatuvar hastalıklar (örneğin, romatoid artrit, kronik enfeksiyonlar) nedeniyle oluşur. Altta yatan hastalığın kontrolü, amiloid birikimini azaltmada kritik öneme sahiptir.
- Anti-enflamatuvar İlaçlar: Kortikosteroidler ve anti-TNF ilaçlar gibi biyolojik ajanlar yaygın olarak kullanılır.
- Kolşisin: Ailevi Akdeniz ateşi (FMF) hastalarında AA amiloidoz riskini azaltmada etkili bir tedavi yöntemidir.

c. Transtiretin (ATTR) Amiloidoz Tedavisi

Tafamidis ve Diflunisal: Transtiretin stabilizatörleri, proteinin anormal şekilde birikmesini önler.
RNA Bazlı Tedaviler:
- Patisiran ve Inotersen: Genetik mutasyonların neden olduğu transtiretin üretimini azaltır.
Karaciğer Nakli: Herediter ATTR amiloidozda, mutant transtiretin üretimini durdurmak için karaciğer nakli yapılabilir.

2. Semptomatik Destek Tedavisi

Amiloidozun organlara verdiği hasara bağlı olarak semptomları yönetmek önemlidir:

Kalp Tutulumu: Kalp yetersizliği olan hastalarda diüretikler, ACE inhibitörleri ve beta blokerler kullanılabilir. Ancak, sıvı dengesini korumak için dikkatli olunmalıdır.
Böbrek Tutulumu: Proteinüri ve böbrek yetmezliğini yönetmek için düşük proteinli diyet ve diüretikler önerilir. Gerekirse, diyaliz uygulanabilir.
Nöropati: Sinir sistemi etkilenmişse, ağrı yönetimi için antikonvülsanlar veya antidepresanlar kullanılabilir.

3. Organ Nakli

İlerlemiş organ hasarı durumlarında, organ nakli hayat kurtarıcı olabilir:

Kalp Nakli: Amiloidoz nedeniyle ciddi kardiyomiyopati gelişen hastalarda uygulanabilir.
Böbrek Nakli: Böbrek yetmezliği olan hastalarda diyalize alternatif olarak böbrek nakli yapılabilir.
Karaciğer Nakli: Transtiretin mutasyonlarını hedef alan tedavilerin yanı sıra karaciğer nakli, genetik ATTR amiloidoz için etkin bir seçenek olabilir.

4. Deneysel Tedaviler

Amiloidoz tedavisinde yeni gelişmeler ve klinik araştırmalar umut vericidir:

İmmünoterapi: Monoklonal antikorlar, amiloid birikimini hedef alarak birikmiş proteinlerin temizlenmesine yardımcı olabilir.
Gen Terapisi: Genetik mutasyonların düzeltilmesine yönelik CRISPR gibi yöntemler üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
Amiloid Çözücüler: Mevcut birikimleri çözmeyi amaçlayan ilaçlar henüz deneysel aşamadadır.

Amiloidoz tedavisi, hastalığın türüne ve seyrine göre bireysel olarak planlanır. Erken tanı ve multidisipliner yaklaşım, hastalığın kontrol altına alınmasında kritik rol oynar. Mevcut tedavi seçeneklerinin yanında, gelişen bilimsel araştırmalar, amiloidozun tedavisinde daha etkin ve kalıcı çözümler sunma potansiyeline sahiptir.

Sonuç

Nadir görülen ve ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalıktır. Erken tanı ve uygun tedavi ile hastaların yaşam kalitesinde önemli iyileşmeler sağlanabilir. Farklı türleri olduğundan, tedavi süreci de kişiden kişiye değişir. Bu nedenle hastaların düzenli olarak tıbbi kontrollerini yapmaları ve amiloidozun belirtileri konusunda bilinçli olmaları büyük önem taşır.

Referanslar:

Amiloidoz Tedavisi: 9 Belirtisi, Nedenleri Ve Tanısı
Merlini, G., & Bellotti, V. (2003). Molecular mechanisms of amyloidosis. New England Journal of Medicine, 349(6), 583-596.
Sipe, J. D., & Cohen, A. S. (2000). Review: History of the amyloid fibril. Journal of Structural Biology, 130(2-3), 88-98.
Picken, M. M. (2020). Amyloidosis—Where are we now and where are we heading? Archives of Pathology & Laboratory Medicine, 144(1), 123-135.
Benson, M. D., et al. (2018). Hereditary amyloidosis: The next era. American Journal of Human Genetics, 102(1), 157-162.
Pepys, M. B. (2006). Amyloidosis. Annual Review of Medicine, 57, 223-241.
Tanskanen, M., et al. (2015). Senile systemic amyloidosis: A clinical and pathologic study of 79 cases. Amyloid, 22(3), 123-131.
Merlini, G., et al. (2018). AL amyloidosis: From molecular mechanisms to targeted therapies. Blood, 132(12), 1229-1239.
Kumar, S., et al. (2017). Advances in the diagnosis and treatment of systemic amyloidosis. Journal of Internal Medicine, 282(6), 637-662.
Falk, R. H., et al. (2016). AL amyloidosis: Pathogenesis and treatment. Heart, 102(12), 937-947.
Obici, L., & Merlini, G. (2012). AA amyloidosis: Basic knowledge, unmet needs and future treatments. Swiss Medical Weekly, 142, w13580.
Benson, M. D., et al. (2019). Amyloid nomenclature 2018: Recommendations by the International Society of Amyloidosis. Amyloid, 26(4), 215-219.
Schönland, S. O., et al. (2012). Immunoglobulin light-chain amyloidosis: Update on diagnosis and management. Journal of Clinical Oncology, 30(24), 3126-3131.
Gillmore, J. D., et al. (2019). CRISPR-Cas9 in vivo gene editing for transthyretin amyloidosis. New England Journal of Medicine, 381(6), 541-553.
Merlini, G., et al. (2019). Mechanisms of amyloid deposition and organ damage in systemic amyloidosis. Nature Reviews Rheumatology, 15(7), 387-404.
Sanchorawala, V. (2019). Light-chain (AL) amyloidosis: Diagnosis and treatment. Hematology/Oncology Clinics, 33(4), 737-752.
Hegenbart, U., et al. (2016). Prognosis of systemic amyloidosis: Challenges and future directions. Leukemia, 30(2), 464-467.
Adams, D., et al. (2017). Patisiran, an RNAi therapeutic, for hereditary transthyretin amyloidosis. New England Journal of Medicine, 376(1), 11-21.
Hanna, M., & Ruberg, F. L. (2020). Cardiac amyloidosis: Clinical insights and emerging therapies. JACC: Cardiovascular Imaging, 13(5), 1367-1387.
Maurer, M. S., et al. (2019). Tafamidis treatment for transthyretin amyloid cardiomyopathy. New England Journal of Medicine, 379(11), 1007-1016.
Benson, M. D., et al. (2007). Amyloid structure: Molecular conformation and biological activity. International Journal of Molecular Sciences, 8(8), 1023-1033.
Witteles, R. M., et al. (2019). Treatment of cardiac amyloidosis. Heart Failure Reviews, 24(1), 23-32.
Kyle, R. A., & Gertz, M. A. (1995). Primary systemic amyloidosis: Clinical and laboratory features in 474 cases. Seminars in Hematology, 32(1), 45-59.
Gertz, M. A., & Kyle, R. A. (1996). Amyloidosis: Diagnosis and treatment. Current Oncology Reports, 8(2), 110-117.
Dispenzieri, A., et al. (2012). Natural history and treatment outcomes in 267 patients with AL amyloidosis. Blood, 119(22), 5126-5133.
Merlini, G., et al. (2021). New developments in amyloidosis research. Nature Reviews Nephrology, 17(7), 431-442.
Grogan, M., et al. (2017). Amyloidosis and the heart: A comprehensive review. Journal of the American College of Cardiology, 70(23), 2801-2822.
Obici, L., et al. (2020). Clinical trials in amyloidosis: Challenges and opportunities. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 107(5), 1175-1182.
Hazenberg, B. P. C., et al. (2000). Amyloid imaging in systemic amyloidosis. European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging, 27(7), 583-588.
Bergström, J., et al. (2005). Amyloid fibril composition in systemic amyloidosis: Biochemical characterization. Amyloid, 12(1), 1-12.
Hawkins, P. N., et al. (2011). Quantitative evaluation of amyloid burden using serum amyloid P component scanning. Annals of Internal Medicine, 155(5), 300-307.
Oghabian, Z., & Ghosh, S. S. (2018). Advances in therapeutic approaches to amyloidosis. Therapeutic Advances in Chronic Disease, 9(7), 211-227.
Sanchorawala, V., & Seldin, D. C. (2003). Amyloidosis: Diagnosis and new treatments. Clinical Cancer Research, 9(2), 661-668.
Gertz, M. A., et al. (2020). Organ transplantation in amyloidosis. Blood Advances, 4(14), 3223-3230.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Sağlık Bilgisi Paylaş !