Kronik Lenfositik Lösemi (KLL)

Kronik Lenfositik Lösemi (KLL), yetişkinlerde en sık görülen lösemi türlerinden biridir ve lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinin anormal bir şekilde çoğalmasıyla karakterizedir. Lenfositler, vücudun bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan hücrelerdir ve KLL, bu hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına neden olarak sağlıklı hücrelerin yerini alır. KLL genellikle yavaş ilerler ve başlangıçta belirgin semptomlar göstermeyebilir. Hastalık çoğunlukla ileri yaşlarda, özellikle 60 yaş üstü bireylerde teşhis edilir. Bu durum, hastalığın erken evrelerinde rutin kan testleri sırasında tesadüfen fark edilebilir, bu da erken teşhisin önemini artırır.

Kronik Lenfositik Lösemi (KLL)

KLL, “kronik” kelimesiyle tanımlandığı gibi, uzun süreli ve yavaş ilerleyen bir lösemi türüdür. Diğer bazı lösemi türlerinden farklı olarak, KLL’de kan hücrelerinin çoğu işlevini normal bir şekilde yerine getirebilir. Ancak, hastalık ilerledikçe lenfositlerdeki anormallikler artar ve bağışıklık sistemi zayıflar, bu da enfeksiyonlara ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, KLL hastalarının düzenli olarak takip edilmesi ve hastalığın seyrinin yakından izlenmesi büyük önem taşır. KLL’nin yavaş ilerlemesi, bazı hastalarda yıllarca tedavi gerektirmediği anlamına gelirken, bazı hastalarda ise hızla ilerleyerek tedavi ihtiyacını artırabilir.

Kronik Lenfositik Lösemi’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Aile geçmişi olan bireylerde KLL gelişme riski artmış olabilir ve bazı genetik mutasyonların bu hastalığın gelişiminde etkili olduğu bilinmektedir. Ayrıca, kimyasal maddelere maruz kalma gibi çevresel etmenlerin de hastalığın tetikleyici faktörler arasında olduğu öne sürülmektedir. Ancak, kesin nedenler hala tam olarak anlaşılamamış olup, KLL’nin gelişim mekanizması üzerine yapılan araştırmalar devam etmektedir.

Bu makale, Kronik Lenfositik Lösemi’nin tanımı, belirtileri, tanı yöntemleri, tedavi seçenekleri ve hastalığın prognozu üzerine detaylı bir inceleme sunmayı amaçlamaktadır. KLL’nin karmaşık doğası ve farklı hastalarda farklı seyirler göstermesi, tedavi stratejilerinin de hastaya özel olarak belirlenmesini gerektirmektedir. Bu nedenle, KLL hastaları ve yakınları için hastalık hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmak, tedavi sürecini daha iyi anlamalarına ve doğru kararlar almalarına yardımcı olabilir.

Kronik Lenfositik Lösemi Nedir?

Kronik Lenfositik Lösemi (KLL), lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinin aşırı üretimi ile karakterize edilen bir kan kanseridir. Lenfositler, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla savaşan temel hücreleridir. KLL, lenfositlerin normalden fazla üretilmesine ve bu hücrelerin kemik iliği, lenf düğümleri, dalak gibi organlarda birikmesine neden olur. KLL’de anormal lenfositler, bağışıklık sisteminin işlevlerini tam anlamıyla yerine getiremezler, bu da vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelmesine neden olabilir.

KLL, diğer lösemi türlerinden farklı olarak yavaş bir şekilde ilerler ve genellikle ileri yaşlarda teşhis edilir. Çoğu hasta hastalığın erken evrelerinde belirti göstermediği için teşhis genellikle rutin kan testleri sırasında yapılır. Bu durum, KLL’nin sinsi bir hastalık olarak bilinmesine neden olur. Bununla birlikte, hastalık ilerledikçe çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir.

KLL’nin tam olarak neden geliştiği bilinmemektedir. Ancak, bazı genetik mutasyonlar ve bağışıklık sistemi bozukluklarının hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Ayrıca, ailede KLL öyküsü olan bireylerde bu hastalığa yakalanma riskinin daha yüksek olduğu bilinmektedir.

Kronik Lenfositik Lösemi Belirtileri

Kronik Lenfositik Lösemi, erken evrelerde belirgin belirtiler göstermeyebilir. Bununla birlikte, hastalık ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Yorgunluk: Vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin azlığı, hastada sürekli yorgunluk hissine neden olabilir.
• Lenf Düğümlerinde Şişlik: Lenfositlerin birikmesi sonucu lenf düğümleri, özellikle boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde şişebilir.
• Ateş ve Enfeksiyonlara Yatkınlık: Bağışıklık sisteminin zayıflaması nedeniyle vücut enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir ve sık sık enfeksiyonlar görülebilir.
• Gece Terlemeleri: Hastalarda, özellikle gece terlemeleri sıklıkla görülen bir belirtidir.
• Kilo Kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı, hastalığın ilerleyen evrelerinde ortaya çıkabilir.

Belirtiler her hastada farklılık gösterebilir ve bazı hastalar uzun yıllar boyunca hiçbir belirti yaşamayabilir. Bu nedenle, KLL hastalarının düzenli olarak doktor kontrollerine gitmeleri ve hastalığın seyrini izlemeleri önemlidir.

Kronik Lenfositik Lösemi Nedenleri

Kronik Lenfositik Lösemi’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Özellikle bazı genetik mutasyonların KLL’ye neden olabileceği bilinir. Bunun yanında, aile geçmişinde KLL bulunan bireylerde hastalığın ortaya çıkma riskinin arttığı da gözlemlenmiştir.

Çevresel faktörler arasında kimyasal maddelere maruz kalma, özellikle tarım ilaçları ve endüstriyel kimyasallar gibi maddelerle uzun süreli temasın hastalığın gelişimine katkıda bulunabileceği öne sürülmektedir. Ancak, bu faktörlerin hastalığın gelişimindeki kesin rolü henüz tam olarak açıklanamamıştır.

Risk Faktörleri

Kronik lenfositik lösemi riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

• Yaşınız. Bu hastalık çoğunlukla yaşlı erişkinlerde görülür.
• Senin ırkın. Beyaz insanların kronik lenfositik lösemiye yakalanma olasılığı diğer ırklardan insanlara göre daha yüksektir.
• Ailede kan ve kemik iliği kanseri öyküsü. Ailede kronik lenfositik lösemi veya diğer kan ve kemik iliği kanseri öyküsü riskinizi artırabilir.
• Kimyasallara maruz kalma. Vietnam Savaşı sırasında kullanılan Agent Orange da dahil olmak üzere bazı herbisitler ve böcek öldürücüler, kronik lenfositik lösemi riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.
• Aşırı lenfositlere neden olan bir durum. Monoklonal B hücreli lenfositoz (MBL), kanda bir tür lenfositin (B hücreleri) sayısının artmasına neden olur. Az sayıda MBL hastası için durum kronik lenfositik lösemiye dönüşebilir. MBL’niz varsa ve ailenizde kronik lenfositik lösemi öyküsü varsa, kansere yakalanma riskiniz daha yüksek olabilir.

Komplikasyonlar

Kronik lenfositik lösemi aşağıdaki gibi komplikasyonlara neden olabilir:

• Sık enfeksiyonlar. Kronik lenfositik löseminiz varsa ciddi olabilecek enfeksiyonlarla sık sık karşılaşabilirsiniz. Bazen enfeksiyonlar, kanınızda mikroplarla savaşan antikorların (immünoglobulinler) yeterli olmaması nedeniyle meydana gelir. Doktorunuz düzenli immünoglobulin infüzyonlarını önerebilir.
• Daha agresif bir kanser türüne geçiş. Kronik lenfositik lösemili az sayıda insan, diffüz büyük B hücreli lenfoma adı verilen daha agresif bir kanser türü geliştirebilir. Doktorlar bazen buna Richter sendromu diyor.
• Diğer kanser riskinde artış. Kronik lenfositik lösemili kişilerde cilt kanseri, akciğer ve sindirim sistemi kanserleri de dahil olmak üzere diğer kanser türlerine yakalanma riski yüksektir.
• Bağışıklık sistemi sorunları. Kronik lenfositik lösemili az sayıda insanda, bağışıklık sisteminin hastalıklarla savaşan hücrelerinin yanlışlıkla kırmızı kan hücrelerine (otoimmün hemolitik anemi) veya trombositlere (otoimmün trombositopeni) saldırmasına neden olan bir bağışıklık sistemi sorunu gelişebilir.

KLL Teşhisi

Kan Testleri

Kronik lenfositik lösemiyi teşhis etmek için kullanılan testler ve prosedürler şunları içerir:

• Kan örneğindeki hücre sayısını sayın. Bir kan örneğindeki lenfositlerin sayısını saymak için tam kan sayımı kullanılabilir. Bir lenfosit türü olan yüksek sayıda B hücresi, kronik lenfositik lösemiyi gösterebilir.
• İlgili lenfositlerin türünü belirleyin. Akış sitometrisi veya immünfenotipleme adı verilen bir test, artan sayıda lenfositin kronik lenfositik lösemiden mi, farklı bir kan bozukluğundan mı yoksa vücudunuzun enfeksiyon gibi başka bir sürece verdiği tepkiden mi kaynaklandığını belirlemeye yardımcı olur. Kronik lenfositik lösemi mevcutsa akış sitometrisi, hücrelerin ne kadar agresif olduğunu tahmin etmeye yardımcı olan özellikler açısından lösemi hücrelerinin analiz edilmesine de yardımcı olabilir.
• Lenfositleri genetik değişiklikler açısından analiz edin. Floresan in situ hibridizasyon (FISH) adı verilen bir test, kanserli lenfositlerin içindeki kromozomları inceleyerek değişiklikleri arar. Doktorlar bazen bu bilgiyi hastalığın seyrini belirlemek ve tedavi seçimine yardımcı olmak için kullanırlar.

Diğer Testler

Bazı durumlarda doktorunuz tanıya yardımcı olmak için aşağıdakiler gibi ek testler ve prosedürler isteyebilir:

• Prognozunuzu etkileyebilecek özellikleri arayan lösemi hücrelerinizin testleri
• Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu
• Bilgisayarlı tomografi (CT) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi görüntüleme testleri

Evreleme

Tanı doğrulandıktan sonra doktorunuz, kronik lenfositik löseminizin evresini belirlemek için kanserinizle ilgili bilgileri kullanır. Aşama, doktorunuza kanserinizin ne kadar agresif olduğunu ve hızla kötüleşme olasılığının ne kadar yüksek olduğunu söyler.

Kronik lenfositik lösemi aşamaları harf veya rakam kullanabilir. Genel olarak hastalığın en erken evrelerinin hemen tedavi edilmesine gerek yoktur. Daha sonraki aşamalarda kanseri olan kişiler tedaviye hemen başlamayı düşünebilirler.

Kronik Lenfositik Lösemi Tedavisi

Kronik lenfositik lösemi için tedavi seçenekleriniz, kanserinizin evresi, belirti ve semptomlar yaşayıp yaşamadığınız, genel sağlığınız ve tercihleriniz gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.

Tedaviye hemen ihtiyaç duyulmayabilir

Lösemi semptomlara neden olmuyorsa ve kötüleşme belirtileri göstermiyorsa hemen tedaviye ihtiyacınız olmayabilir. Çalışmalar, erken tedavinin erken evre kronik lenfositik lösemili kişilerin yaşamlarını uzatmadığını göstermiştir.

Doktorlar, ihtiyacınız olmadan tedavinin olası yan etkilerini ve komplikasyonlarını size anlatmak yerine durumunuzu dikkatle izler ve tedaviyi löseminin ilerlemesi için ayırır.

Doktorunuz sizin için bir kontrol programı planlayacaktır. Durumunuzu izlemek için doktorunuzla görüşebilir ve birkaç ayda bir kan testi yaptırabilirsiniz.

Orta ve ileri aşamalara yönelik tedaviler

Doktorunuz kronik lenfositik löseminizin tedavi gerektirdiğini belirlerse seçenekleriniz şunları içerebilir:

• Kemoterapi. Kemoterapi, kanser hücreleri de dahil olmak üzere hızla büyüyen hücreleri öldüren bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi tedavileri damar yoluyla uygulanabileceği gibi hap şeklinde de alınabilir. Durumunuza bağlı olarak doktorunuz tek bir kemoterapi ilacı kullanabilir veya birkaç ilacın kombinasyonunu alabilirsiniz.
• Hedefli ilaç tedavisi. Hedefe yönelik ilaç tedavileri, kanser hücrelerinde mevcut olan spesifik anormalliklere odaklanır. Hedefe yönelik ilaç tedavileri, bu anormallikleri engelleyerek kanser hücrelerinin ölmesine neden olabilir.
• İmmünoterapi. İmmünoterapi kanserle savaşmak için bağışıklık sisteminizi kullanır. Vücudunuzun hastalıklarla savaşan bağışıklık sistemi kanserinize saldırmayabilir çünkü kanser hücreleri, bağışıklık sistemi hücrelerinden saklanmalarına yardımcı olan proteinler üretir. İmmünoterapi bu sürece müdahale ederek çalışır.
• Kemik iliği nakli. Kök hücre nakli olarak da bilinen kemik iliği nakli, kemik iliğinizde hastalıklı lenfositleri oluşturan kök hücreleri öldürmek için güçlü kemoterapi ilaçları kullanır. Daha sonra bir donörden alınan sağlıklı yetişkin kan kök hücreleri kanınıza aşılanır ve burada kemik iliğinize gider ve sağlıklı kan hücreleri yapmaya başlarlar.Yeni ve daha etkili ilaç kombinasyonları geliştirildikçe, kronik lenfositik lösemi tedavisinde kemik iliği nakli daha az yaygın hale geldi. Yine de bazı durumlarda bu bir tedavi seçeneği olabilir.

Tedaviler tek başına veya birbirleriyle kombinasyon halinde kullanılabilir.

Destekleyici bakım

Doktorunuz karşılaşabileceğiniz komplikasyonları izlemek için sizinle düzenli olarak görüşecektir. Destekleyici bakım önlemleri herhangi bir belirti veya semptomun önlenmesine veya hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Destekleyici bakım şunları içerebilir:

• Kanser taraması. Doktorunuz diğer kanser türlerine ilişkin riskinizi değerlendirecek ve diğer kanser belirtilerini araştırmak için tarama önerebilir.
• Enfeksiyonları önlemek için aşılar. Doktorunuz zatürre ve grip gibi enfeksiyon riskinizi azaltmak için bazı aşıları önerebilir.
• Diğer sağlık sorunlarının izlenmesi. Doktorunuz, tedavisi sırasında ve sonrasında sağlığınızı izlemek için düzenli kontroller önerebilir.

Alternatif Tıp

Hastalığı iyileştirecek hiçbir alternatif tedavi kanıtlanmamıştır.

Yorgunlukla baş etmek için alternatif tedaviler

Bazı alternatif tıp tedavileri, hastaların sıklıkla yaşadığı yorgunlukla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Doktorunuz altta yatan nedenleri kontrol altına alarak yorgunluğu tedavi edebilir, ancak çoğu zaman ilaçlar tek başına yeterli değildir. Aşağıdakiler gibi alternatif terapilerle rahatlama bulabilirsiniz:

• Akupunktur
• Egzersiz yapmak
• Masaj
• Yoga

Seçenekleriniz hakkında doktorunuzla konuşun. Birlikte yorgunlukla başa çıkmanıza yardımcı olacak bir plan tasarlayabilirsiniz.

Referanslar:

1. Kronik Lenfositik Lösemi
2. https://scholar.google.com/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
4. https://www.researchgate.net/
5. https://www.mayoclinic.org/
6. https://www.nhs.uk/
7. https://www.webmd.com/