Askariazis Tedavisi: 5 Belirtisi, Nedenleri ve Tanısı

Askariazis, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir paraziter enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalığa, Ascaris lumbricoides adlı büyük yuvarlak solucanlar neden olur. Genellikle gelişmekte olan ülkelerde hijyen ve sanitasyon koşullarının yetersiz olduğu bölgelerde daha sık görülmektedir. Hastalık, insanların kontamine su ve yiyeceklerle temas etmeleri sonucunda yayılır ve özellikle çocukları etkileyen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Yetersiz tedavi veya ihmal edilmiş vakalarda, ciddi komplikasyonlara neden olabilir ve hatta yaşamı tehdit edebilir.

Askariazis Tedavisi: 5 Belirtisi, Nedenleri ve Tanısı

Askariazis, genellikle gastrointestinal sistemde ciddi rahatsızlıklara neden olur, ancak hastalığın erken aşamalarında semptomlar hafif veya fark edilmesi zor olabilir. Bu nedenle, özellikle enfeksiyonun yaygın olduğu bölgelerde, farkındalığın ve erken tanının önemli olduğu bir hastalık haline gelir. Hastalığın temel belirtileri arasında karın ağrısı, iştah kaybı, bulantı, kusma ve şişkinlik gibi semptomlar yer alır. Parazitin insan vücudundaki yaşam döngüsü, solucanın bağırsaklarda olgunlaşması ve üremesi ile sonuçlanır. Bu süreçte, parazit önemli boyutlara ulaşabilir ve hastada önemli komplikasyonlara neden olabilir.

Hastalığın bulaşma yolları ve askariazise neden olan parazitlerin yaşam döngüsü oldukça ilgi çekicidir. Yumurtalar, kirli toprak ve su kaynakları aracılığıyla bulaşarak insanlara geçer. Yumurtalar mide ve bağırsaklarda çatlayarak larvalar haline dönüşür. Bu larvalar daha sonra akciğerlere ve oradan boğaza doğru hareket eder. Enfekte bireyler bu larvaları tekrar yutar ve larvalar ince bağırsaklara yerleşerek yetişkin solucanlar haline gelirler. Bu döngü, tedavi edilmediğinde enfeksiyonun sürekli bir hal almasına yol açabilir.

Son olarak, askariazis tedavisi çeşitli yaklaşımlar içerebilir. Bu tedavi yöntemleri, hastalığın ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Paraziter enfeksiyonlar genellikle antiparazitik ilaçlar kullanılarak tedavi edilir, ancak ciddi vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Tedavi edilmemiş askariazis, bağırsağın tıkanmasına veya diğer hayati organlarda ciddi hasara yol açabilir. Bu nedenle, askariazis hakkında bilinçlenmek, tanı koymak ve uygun tedavi yollarını uygulamak, hastalığın kontrol altına alınması açısından büyük önem taşır.

Askariazis Nedir?

Askariazis, yukarıda da bahsedildiği gibi, Ascaris lumbricoides adlı parazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu parazitler, insan bağırsağında yerleşip büyüyerek hastalık belirtilerine neden olur. Tipik olarak, kontamine yiyecek ve içecekler yoluyla bulaşır ve özellikle yetersiz hijyen koşullarının bulunduğu bölgelerde daha yaygındır. Askariazis, dünyanın birçok yerinde endemik olarak kabul edilir, ancak özellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygındır. Dünya genelinde yaklaşık 1 milyar insanın bu parazitle enfekte olduğu düşünülmektedir.

Parazitin yaşam döngüsü karmaşık olup insan vücudunda çeşitli evrelerden geçer. İnsanlar bu parazitin yumurtalarını yuttuğunda, yumurtalar mide asidi ile temas ettiğinde çatlar ve larvalar ortaya çıkar. Bu larvalar, vücudun farklı bölgelerine hareket ederek, bağırsağa geri dönüp olgunlaşana kadar dolaşırlar. Tam olgunlaşmış solucanlar 30 cm’ye kadar büyüyebilir ve insan sağlığı üzerinde ciddi bir yük oluşturabilir.

Askariazis Belirtileri

Askariazis, insan bağırsaklarında parazit olarak yaşayan Ascaris lumbricoides solucanlarının neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyonun belirtileri, parazitin yaşam döngüsüne, enfeksiyonun yoğunluğuna ve bireyin bağışıklık sisteminin yanıtına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Belirtiler genellikle iki ana evrede, erken (larva dönemi) ve geç (yetişkin parazit dönemi) olarak incelenir. Bu dönemlerde ortaya çıkan semptomlar, enfeksiyonun vücutta oluşturduğu spesifik etkileri yansıtır.

1. Erken Evre Belirtileri (Larva Dönemi)

Askariazis enfeksiyonunun başlangıç evresinde, Ascaris lumbricoides larvaları, ince bağırsakta yumurtadan çıkar ve dolaşım sistemi aracılığıyla akciğerlere göç eder. Bu süreç sırasında çeşitli sistemik ve lokal belirtiler ortaya çıkabilir:

• Akciğer Semptomları (Löffler Sendromu):
  • Larvaların akciğer dokusunda yarattığı inflamasyon nedeniyle öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunum görülebilir.
  • Kanlı veya mukuslu balgam: Bazen larvaların göçü esnasında balgamda kan izlenebilir.
  • Göğüs ağrısı: Akciğer dokusunda hasar ve inflamasyon nedeniyle ağrı oluşabilir.
  • Eozinofilik Pnömoni: Löffler sendromu olarak bilinen bu durumda akciğerlerde geçici infiltrasyon ve kandaki eozinofil sayısında artış gözlenir.
• Alerjik Reaksiyonlar:
  • Larvaların dokulara verdiği zarar, bağışıklık sistemini tetikler ve kaşıntı, kurdeşen (ürtiker) gibi alerjik belirtilere neden olabilir.
  • Ateş: Sistemik bir inflamatuar yanıtın sonucu olarak düşük veya orta dereceli ateş görülebilir.
• Genel Halsizlik ve Yorgunluk:
  • Larvaların göçü sırasında bağışıklık sistemi yoğun bir şekilde çalıştığı için hastalar kendilerini yorgun hissedebilir.

2. Geç Evre Belirtileri (Yetişkin Parazit Dönemi)

Larvalar akciğerlerden yutulup tekrar bağırsaklara döndüklerinde, yetişkin parazitler haline gelir ve burada enfeksiyonun ana belirtilerine yol açarlar. Bu belirtiler, parazitlerin bağırsakta yarattığı fiziksel tıkanıklık, besin çalma mekanizmaları ve toksin salınımına bağlı olarak gelişir:

Bağırsak Belirtileri

• Karın Ağrısı:
  • İnce bağırsakta parazitlerin yarattığı mekanik irritasyon ve tıkanıklık hissi ile birlikte kramp tarzında karın ağrısı yaygın bir semptomdur.
  • Ağrı genellikle göbek çevresinde yoğunlaşır ve düzensiz aralıklarla hissedilir.
• Bulantı ve Kusma:
  • Parazitlerin bağırsakta yarattığı rahatsızlık ve mide-bağırsak kanalındaki baskı, bulantı ve kusmaya neden olabilir.
• Bağırsak Tıkanıklığı:
  • Ağır enfeksiyon durumlarında, özellikle çocuklarda, parazitler bir yumak halinde bağırsakta birikebilir ve bağırsak tıkanıklığına neden olabilir. Bu durum, şiddetli karın ağrısı, kabızlık veya bağırsak seslerinde azalma gibi belirtilerle kendini gösterir.
• İshal veya Kabızlık:
  • Enfeksiyonun yoğunluğuna bağlı olarak bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler görülebilir. Parazitler mukozal hasara yol açarak ishale neden olabilirken, tıkanıklık kabızlığa yol açabilir.

Beslenme ile İlgili Belirtiler

• İştahsızlık veya Aşırı Açlık Hissi:
  • Parazitler, besinlerin bir kısmını tükettiği için hastalarda iştah kaybı veya bazen tam tersi aşırı açlık hissi gelişebilir.
• Kilo Kaybı:
  • Özellikle çocuklarda, parazitlerin vücudun besin kaynaklarını çalması sonucu kilo kaybı ve büyüme geriliği görülür.
• Vitamin ve Mineral Eksiklikleri:
  • Askariazis, özellikle A vitamini ve demir eksikliğiyle ilişkilidir. Bu durum çocuklarda anemi, görme bozuklukları ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya yol açabilir.

Bağırsak Dışı Komplikasyonlara Bağlı Belirtiler

• Safra Yolları ve Pankreas Sorunları:
  • Parazitler, safra yollarına veya pankreatik kanallara göç edebilir. Bu durum safra yolu tıkanıklığı, akut pankreatit veya kolanjit gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu hastalarda karın sağ üst kısmında şiddetli ağrı, ateş ve sarılık görülebilir.
• Apandisit:
  • Parazitlerin apendiks bölgesine ulaşması, apandisit gelişimine yol açabilir ve bu durumda şiddetli karın ağrısı ve ateş ortaya çıkar.

3. Ağır Enfeksiyona Bağlı Belirtiler

Askariazis enfeksiyonu hafiften şiddetliye kadar geniş bir yelpazede belirtiler gösterir. Ağır enfeksiyon durumunda parazitlerin sayısı fazla olduğunda, aşağıdaki belirtiler daha belirgin hale gelir:

• Şiddetli Karın Şişliği: Bağırsaklarda biriken parazitler nedeniyle gaz ve şişlik görülebilir.
• Bağırsak Perforasyonu: Nadir durumlarda, parazitlerin bağırsak duvarında hasar yaratması sonucu bağırsak delinmesi meydana gelebilir. Bu acil müdahale gerektiren bir durumdur.
• Toksik ve Metabolik Etkiler: Parazitlerden salınan toksinler ve metabolik ürünler, kronik yorgunluk ve genel sağlık durumunun kötüleşmesine yol açabilir.

4. Asemptomatik Durumlar

Bazı bireylerde, özellikle hafif enfeksiyonlarda, belirgin semptomlar görülmez. Ancak bu kişiler, dışkılarında solucan fark ederek enfeksiyondan haberdar olabilirler. Asemptomatik bireyler bile potansiyel olarak bulaşıcıdır ve parazitin yayılmasında rol oynayabilir.

5. Çocuklarda Belirtiler

Çocuklar askariazisten yetişkinlere göre daha fazla etkilenir. Çocuklarda enfeksiyonun belirtileri daha belirgin olabilir ve şunları içerir:

• Gelişim geriliği.
• Şiddetli anemi.
• Huzursuzluk ve uyku bozuklukları.
• Karnın aşırı şişkinliği (distansiyon).

Askariazis Nedenleri

Askariazis enfeksiyonunun başlıca nedeni, Ascaris lumbricoides adlı parazitin yumurtalarının insan vücuduna girmesidir. Bu yumurtalar, genellikle kontamine su, yiyecekler veya kirli toprak aracılığıyla bulaşır. Enfeksiyonun yaygın olduğu bölgelerde, hijyen koşullarının yetersiz olması en büyük risk faktörüdür.

• Yetersiz hijyen: Kişisel hijyen kurallarına uyulmaması, özellikle el yıkamanın ihmal edilmesi, enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir.
• Kontamine gıdalar: Yıkanmamış sebzeler ve meyveler, özellikle askariazis yumurtaları ile kontamine olabilir ve bu yiyeceklerin tüketilmesi enfeksiyona yol açabilir.
• Kirli su kaynakları: İçme suyu ya da yiyeceklerin yıkanmasında kullanılan su kaynaklarının kirli olması, parazit yumurtalarının bulaşmasını kolaylaştırır.
• Toprakla temas: Özellikle çocuklar, enfekte toprakla temas ettiklerinde parazit yumurtalarını ağız yoluyla alabilirler. Çocukların dış ortamda oynarken hijyen kurallarına dikkat etmemesi, enfeksiyonun yayılma riskini artırır.

Askariazis için en büyük risk faktörü, hijyenik olmayan yaşam koşullarıdır. Bu nedenle, enfeksiyonun önlenmesi için hijyen kurallarına uyulması büyük önem taşır.

Askariazis Tanısı

Askariazis tanısı, genellikle hastanın semptomları ve fiziksel muayene sonuçlarına dayanır. Ancak kesin tanı için laboratuvar testleri gereklidir. Tanıda kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

1. Dışkı testi: Askariazis yumurtalarının varlığını tespit etmek için dışkı örnekleri mikroskop altında incelenir. Bu test, enfeksiyonun kesin olarak tanımlanmasını sağlar.
2. Kan testleri: Enfeksiyona karşı bağışıklık sisteminin tepkisini ölçmek için kan testleri yapılabilir. Yüksek eozinofil seviyeleri, paraziter enfeksiyonların varlığını gösterebilir.
3. Radyolojik görüntüleme: Çok sayıda solucanın bağırsaklarda birikmesi durumunda röntgen veya ultrason gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemler, bağırsak tıkanıklığı gibi ciddi komplikasyonların tespitinde de önemlidir.
4. Endoskopi: Bağırsaklarda şüpheli bir tıkanıklık veya solucan varlığı tespit edilirse, endoskopi yapılabilir. Bu yöntemle doğrudan bağırsakların içi incelenir ve solucanlar tespit edilebilir.

Erken tanı, enfeksiyonun kontrol altına alınması için kritiktir. Özellikle ağır vakalarda, hızlı tanı ve müdahale hastanın yaşam kalitesini artırabilir ve komplikasyonları önleyebilir.

Askariazis Tedavisi

Askariazis, Ascaris lumbricoides adı verilen bağırsak parazitinin neden olduğu bir enfeksiyondur ve tedavisi genellikle etkili ve hızlı sonuç verir. Ancak tedavi sürecinde hastalığın ciddiyeti, komplikasyonların varlığı ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınmalıdır. Tedavinin temel amacı, parazitin ortadan kaldırılması ve komplikasyonların önlenmesidir. Bu bölümde askariazis tedavisinde kullanılan ilaçlar, komplikasyonların yönetimi ve hastalığın tekrarını önleme yöntemleri detaylandırılmıştır.

1. Farmakolojik Tedavi

Askariazis tedavisinde kullanılan antiparazitik ilaçlar, parazitlerin bağırsakta öldürülmesi veya felç edilerek vücuttan atılmasını sağlar. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve diğer tıbbi rehberler, aşağıdaki ilaçların kullanımını önermektedir:

a. Albendazol

• Dozaj: Tek doz 400 mg (yetişkinler ve çocuklar için).
• Etkisi: Parazitin glikoz metabolizmasını bozarak ölümüne yol açar.
• Avantajları: Tek doz yeterlidir ve yan etkileri genellikle hafiftir (karın ağrısı, mide bulantısı).
• Kısıtlamalar: Gebeliğin ilk trimesterinde önerilmez.

b. Mebendazol

• Dozaj: 100 mg, günde iki kez, 3 gün süreyle veya 500 mg tek doz.
• Etkisi: Mikrotübül oluşumunu engelleyerek paraziti etkisiz hale getirir.
• Avantajları: Hem erişkin parazitleri hem de larvaları etkiler.
• Kısıtlamalar: Çocuklarda 1 yaş altı kullanımı önerilmez.

c. Pirantel Pamoat

• Dozaj: 10 mg/kg tek doz (maksimum 1 gram).
• Etkisi: Nöromüsküler blokaj yaparak paraziti felç eder ve bağırsak hareketleriyle dışarı atılmasını sağlar.
• Avantajları: Çocuklarda güvenlidir ve gebelikte tercih edilen bir seçenektir.
• Kısıtlamalar: Hafif mide rahatsızlıkları yapabilir.

d. İvermektin

• Dozaj: 150-200 µg/kg tek doz.
• Etkisi: Parazitlerin sinir sistemi üzerinden etki eder ve hızla etkisiz hale getirir.
• Avantajları: Dirençli vakalarda etkili bir seçenektir.
• Kısıtlamalar: Gebelik ve emzirme döneminde kullanılmamalıdır.

e. Piperazin

• Dozaj: 75 mg/kg/gün (maksimum 3,5 gram), 2 gün süreyle.
• Etkisi: Parazitin kaslarını felç ederek vücuttan atılmasını sağlar.
• Kısıtlamalar: Nörolojik hastalığı olan hastalarda kullanılmamalıdır.

2. Komplikasyonların Tedavisi

Askariazis, bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu durumlarda standart antiparazitik tedaviye ek olarak ek önlemler ve müdahaleler gereklidir:

a. Bağırsak Tıkanıklığı

• Tedavi Yaklaşımı:
  • Hafif vakalarda bağırsak tıkanıklığını çözmek için sıvı tedavisi ve nazogastrik tüp yerleştirilmesi gerekebilir.
  • Antiparazitik ilaçlar genellikle bağırsak tıkanıklığı geçtikten sonra verilir, çünkü parazitlerin ani ölümü tıkanıklığı daha da kötüleştirebilir.
  • Ciddi vakalarda cerrahi müdahale (laparotomi) gerekebilir.

b. Safra Yolları ve Pankreas Tutulumu

• Parazitlerin safra yollarına veya pankreasa girmesi ciddi ağrı, sarılık ve pankreatit gibi durumlara yol açabilir.
• Tedavi:
  • Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi (ERCP) ile parazitlerin çıkarılması.
  • Antibiyotikler, ikincil enfeksiyonların önlenmesi için kullanılabilir.
  • Antiparazitik tedavi, safra yolları temizlendikten sonra başlanır.

c. Akciğer Tutulumu (Löffler Sendromu)

• Larvaların akciğerlerde göç etmesi sonucu geçici alerjik reaksiyonlar ve öksürük meydana gelir.
• Tedavi:
  • Antihistaminikler veya kortikosteroidler, semptomları hafifletmek için kullanılabilir.
  • Antiparazitik ilaçlar genellikle akciğer semptomları hafifledikten sonra verilir.

3. Destekleyici Tedavi

a. Beslenme Desteği

• Parazit enfeksiyonları, beslenme eksikliklerine ve kilo kaybına neden olabilir.
• Protein ve demir ağırlıklı beslenme önerilir. Gerekirse demir takviyesi başlanabilir.

b. Rehidrasyon Tedavisi

• Kusma veya ishal nedeniyle sıvı kaybı yaşayan hastalara oral veya intravenöz rehidrasyon yapılmalıdır.

4. Koruyucu Tedavi ve Önleme

Askariazis, tekrarlama riski yüksek bir enfeksiyondur. Tedavi sonrası önleme önlemleri büyük önem taşır:

• Hijyen Uygulamaları:
  • Ellerin sabunla düzenli yıkanması.
  • Çiğ sebze ve meyvelerin iyice yıkanarak tüketilmesi.
  • Çocukların toprakla doğrudan temasının sınırlandırılması.
• Kanalizasyon ve Atık Yönetimi:
  • İnsan dışkısının hijyenik şekilde bertaraf edilmesi.
  • Temiz su kaynaklarının sağlanması.
• Toplum Taraması ve Kitlesel Tedavi:
  • Endemik bölgelerde düzenli antiparazitik tedavi kampanyaları.
  • Okul çağındaki çocuklarda periyodik taramalar ve tedaviler.

5. Özel Durumlarda Tedavi

Gebelikte Askariazis Tedavisi

• Gebelikte antiparazitik ilaçlar dikkatle seçilmelidir. İlk trimesterde albendazol ve mebendazol kullanılmaz.
• Pirantel pamoat, güvenli olduğu için gebelikte ilk tercih edilen ilaçtır.

Çocuklarda Tedavi

• Çocuklarda tedavi genellikle güvenlidir. Albendazol ve pirantel pamoat, düşük toksisite nedeniyle tercih edilir.

6. Tedavi Sonrası İzlem

Tedavi sonrası izlem, enfeksiyonun tamamen kontrol altına alındığından emin olmak için önemlidir:

• Dışkı Testleri: Tedavi sonrası 2-3 hafta boyunca dışkı testleriyle parazitin tamamen temizlendiği doğrulanır.
• Semptom Takibi: Komplikasyon belirtilerinin tekrarlaması durumunda ileri tetkik ve tedavi gerekebilir.

Askariazis tedavisi, doğru ilaç seçimi ve komplikasyonların yönetimiyle genellikle başarılı sonuçlar verir. Ancak, bu tedavi planının hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanması, uzun vadeli başarı için hayati önem taşır. Özellikle yüksek risk gruplarında (çocuklar, gebe kadınlar ve bağışıklığı baskılanmış hastalar) multidisipliner bir yaklaşım gereklidir.

Askariazisten Korunma

Askariazis enfeksiyonundan korunmak için hijyen kurallarına dikkat etmek son derece önemlidir. Alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:

• Ellerin düzenli ve doğru şekilde yıkanması
• Sebze ve meyvelerin iyice yıkanarak tüketilmesi
• Temiz su kaynaklarının kullanılması
• Kirli toprakla doğrudan temasın önlenmesi
• Tuvalet sonrası ellerin sabunla yıkanması

Bu basit önlemler, askariazis ve benzeri paraziter enfeksiyonlardan korunmada büyük bir fark yaratabilir. Özellikle çocukların hijyen alışkanlıklarının geliştirilmesi, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Sonuç

Askariazis, dünya genelinde yaygın görülen ve özellikle düşük hijyen standartlarına sahip bölgelerde ciddi halk sağlığı sorunlarına yol açan bir helmint enfeksiyonudur. Hastalığın yayılımı, yetersiz hijyen koşulları, temiz suya erişim eksikliği ve bilinçsiz insan hareketliliği ile doğrudan ilişkilidir. Toplumlarda yüksek enfeksiyon prevalansı, bireylerin sağlığı üzerinde ciddi etkilere neden olmakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik ve sosyal yük oluşturur. Özellikle çocuklarda büyüme geriliği, bilişsel gelişimde yavaşlama ve anemi gibi komplikasyonlar, toplumların uzun vadeli refahını tehdit eder. Bu bağlamda, askariazisin kontrolü, yalnızca bireysel tedavi yaklaşımlarını değil, aynı zamanda toplum düzeyinde sürdürülebilir halk sağlığı önlemlerini gerektirir.

Hastalığın yönetimi, enfeksiyon zincirinin kırılmasına yönelik bütüncül bir yaklaşım benimsemeyi gerektirir. Tanı ve tedavi yöntemlerinin etkin kullanımı, bireylerin kısa vadeli sağlık sorunlarını çözmekte etkili olsa da, enfeksiyonun yeniden ortaya çıkmasını engellemek için temel hijyen kurallarının yaygınlaştırılması, kanalizasyon sistemlerinin geliştirilmesi ve halk sağlığı eğitimlerinin artırılması şarttır. Ayrıca, kitle ilaçlama programlarının doğru bir şekilde planlanması ve uygulanması, özellikle endemik bölgelerde askariazisin kontrolünde önemli bir strateji olarak öne çıkar. Ancak bu tür programların uzun vadeli etkili olabilmesi, toplumun farkındalık düzeyinin artırılması ve sağlık hizmetlerine erişimin iyileştirilmesine bağlıdır.

Gelecekte askariazisin küresel düzeyde kontrol altına alınması, multidisipliner bir yaklaşım ve uluslararası iş birliği gerektirir. Parazitoloji, epidemiyoloji, çevre mühendisliği ve sosyal bilimlerin iş birliğiyle geliştirilecek stratejiler, hem bireylerin hem de toplumların sağlık düzeyini artırabilir. Bunun yanında, enfeksiyonun tamamen eradike edilebilmesi için araştırmaların desteklenmesi, yeni tanı ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi ve sürdürülebilir halk sağlığı politikalarının oluşturulması şarttır. Bu kapsamlı yaklaşım, sadece askariazisle değil, diğer benzer paraziter hastalıklarla mücadelede de bir yol haritası oluşturabilir. Askariazisle mücadelenin başarılı bir şekilde sürdürülmesi, sağlıklı bir toplum ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada önemli bir adım olacaktır.

Referanslar:

1. Askariazis Tedavisi: 5 Belirtisi, Nedenleri ve Tanısı
2. WHO. “Soil-transmitted helminth infections.” 2020.
3. CDC. “Parasites – Ascariasis.” 2021.
4. Hotez PJ. “Helminth infections.” Cambridge University Press, 2019.
5. Bethony J, et al. “Soil-transmitted helminths: ascariasis, trichuriasis, and hookworm.” The Lancet, 2006.
6. Crompton DWT. “Ascaris and ascariasis.” Elsevier, 2001.
7. Keiser J, Utzinger J. “Efficacy of current drugs against soil-transmitted helminth infections.” JAMA, 2008.
8. Brooker S. “Global epidemiology of ascariasis.” Springer, 2005.
9. Coelho L, et al. “Ascaris lumbricoides: Diagnostic aspects in parasitology.” Parasitology Today, 1999.
10. Ross AG, et al. “Ascariasis and malnutrition in developing countries.” Tropical Medicine & International Health, 2000.
11. Schar F, et al. “Soil-transmitted helminthiasis in Southeast Asia.” Parasites & Vectors, 2014.
12. Holland CV. “Epidemiology of Ascaris lumbricoides.” CRC Press, 2013.
13. Bundy DAP. “Epidemiology and transmission of Ascariasis.” Cambridge University Press, 1997.
14. Leles D, et al. “Historical review of Ascaris lumbricoides.” Parasites & Vectors, 2012.
15. Sorensen E, et al. “Ascariasis in urban and rural settings.” Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene, 2002.
16. Hall A, et al. “Treatment strategies for ascariasis.” The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 2005.
17. Cooper PJ. “Ascariasis and the human immune response.” Parasite Immunology, 2009.
18. Pullan RL, et al. “Global numbers of infection and disease burden of soil-transmitted helminth infections in 2010.” Parasites & Vectors, 2014.
19. De Silva NR, et al. “Soil-transmitted helminth infections: updating the global picture.” Trends in Parasitology, 2003.
20. Chan MS, et al. “The global burden of intestinal nematode infections.” The Lancet, 1994.
21. Jourdan PM, et al. “Soil-transmitted helminth infections: ascariasis.” The Lancet Infectious Diseases, 2018.
22. https://scholar.google.com/
23. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
24. https://www.researchgate.net/
25. https://www.mayoclinic.org/
26. https://www.nhs.uk/
27. https://www.webmd.com/