Astrositom Tedavisi, Türleri, Belirtileri ve Nedenleri

Astrositom, merkezi sinir sistemi (MSS) tümörleri arasında önemli bir yer tutan, astrosit adı verilen beyin hücrelerinden köken alan bir tümör türüdür. Astrositler, beyinde sinir hücrelerinin etrafını sararak onları destekleyen, besleyen ve koruyan önemli hücrelerdir. Bu tümörler, beynin farklı bölgelerinde gelişebilir ve sinir hücrelerinin işlevlerini bozarak ciddi nörolojik sorunlara yol açabilir. Yavaş büyüyen, düşük dereceli tümörlerden agresif, hızlı büyüyen yüksek dereceli tümörlere kadar değişiklik gösterebilir. Bu çeşitlilik, tümörün büyüme hızı, yayılma şekli ve hastalığın prognozunu önemli ölçüde etkiler.

Astrositom Tedavisi, Türleri, Belirtileri ve Nedenleri

Hem çocuklar hem de yetişkinlerde görülebilen bir hastalık olup, beyin tümörleri arasında en yaygın olanlardan biridir. Astrositom sınıflandırılması, tümörün büyüme potansiyeli ve biyolojik davranışına göre yapılır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), astrositomları dört farklı dereceye ayırarak sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırma, tümörün hücresel yapısı, yayılma kapasitesi ve hastanın genel sağlığı üzerindeki etkilerine dayanır. Astrositomun ne kadar erken teşhis edilip tedaviye başlanırsa, hastanın iyileşme şansı o kadar yüksek olabilir. Bu nedenle, bu tümör türü hakkında bilgi sahibi olmak, erken teşhisi ve etkili tedavi yöntemlerini anlamak açısından büyük önem taşır.

Beyin tümörleri genellikle ciddi belirtilerle kendini gösterebileceği gibi bazı durumlarda yavaş ve sinsi bir şekilde ilerleyebilir. Baş ağrısı, nöbetler, kişilik değişiklikleri ve bilinç kaybı gibi belirtiler astrositomların en sık rastlanan belirtileri arasında yer alır. Tümörün büyüklüğüne ve konumuna bağlı olarak bu belirtiler hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Ancak, bu belirtiler, beynin işleyişini ciddi şekilde etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Bu makale, astrositom türleri, belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavisi gibi konulara ışık tutarak, bu karmaşık beyin tümörünün daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Astrositom nedenlerini anlamak, tedavi ve önleme stratejileri geliştirmek açısından oldukça kritiktir. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, astrositomların kesin nedenini tam olarak ortaya koyamamıştır; ancak genetik faktörler ve çevresel etmenler bu tümörlerin oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Radyasyon maruziyeti, ailede beyin tümörü öyküsü ve bazı genetik sendromlar astrositom gelişimi riskini artırabilir. Bununla birlikte, tümörlerin neden bazı bireylerde daha hızlı ilerlediği ve tedaviye daha dirençli olduğu gibi sorular hâlâ tam olarak cevaplanmış değildir. Bilim insanları, astrositomların moleküler yapısını çözerek daha etkili tedavi yöntemleri geliştirmeyi hedeflemektedir.

Astrositom Türleri

Astrositom, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından dört farklı dereceye ayrılır. Bu sınıflandırma, tümörün büyüme hızı ve malignite derecesine dayanmaktadır.

1. Derece (Pilositik Astrositom)

Genellikle çocuklarda görülen ve yavaş büyüyen düşük dereceli tümörlerdir. İyi huylu olma eğiliminde olan bu tümörler, cerrahi müdahale ile tamamen çıkarılabilir ve genellikle iyi bir prognoza sahiptir.

2. Derece (Diffüz Astrositom)

Yavaş büyüme eğilimindedir ancak çevre dokulara yayılabilirler. Bu tümörler, genellikle yetişkinlerde görülür ve tam cerrahi çıkarım zor olabilir. Tedaviye yanıt verme yetenekleri değişkendir ve bazen daha agresif form olan anaplastik astrositoma dönüşebilir.

3. Derece (Anaplastik Astrositom)

Malign ve agresif tümörlerdir. Çevre dokulara hızla yayılabilirler ve hastanın yaşam süresini önemli ölçüde kısaltabilirler. Cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi genellikle tedavi seçenekleri arasında yer alır, ancak prognoz bu evrede genellikle daha kötüdür.

4. Derece (Glioblastoma Multiforme – GBM)

En agresif ve ölümcül beyin tümörlerinden biri olan glioblastoma multiforme (GBM), hızla büyüyen ve çevre beyin dokularına yayılma potansiyeli yüksek bir tümördür. GBM, cerrahi çıkarım sonrası bile sıklıkla geri döner ve tedaviye dirençlidir. Hastaların yaşam beklentisi bu tanıdan sonra genellikle kısadır.

Astrositom Belirtileri

Astrositomların belirtileri, tümörün büyüklüğüne, konumuna ve yayılma şekline bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Beynin farklı bölgelerinde oluşan astrositomlar, bu bölgelerin işlevlerine göre farklı semptomlara yol açabilir. Yaygın olarak görülen belirtiler arasında şunlar bulunur:

• Baş ağrısı: Astrositomların en yaygın belirtisidir. Beyin içi basıncının artması nedeniyle şiddetli ve sürekli baş ağrıları ortaya çıkabilir.
• Nöbetler: Beyindeki anormal elektriksel aktivite nöbetlere neden olabilir. Bu, özellikle daha önce nöbet geçirmemiş kişilerde bir beyin tümörünün habercisi olabilir.
• Bilinç kaybı: Özellikle büyük tümörlerde bilinç kaybı, konfüzyon veya ani bayılmalar meydana gelebilir.
• Kişilik ve davranış değişiklikleri: Beyindeki tümörler, kişilik ve davranış değişikliklerine neden olabilir. Bu, hastada depresyon, kaygı ya da ani öfke patlamaları şeklinde kendini gösterebilir.
• Görme ve işitme problemleri: Eğer tümör görme veya işitme merkezlerine yakınsa, görme kaybı veya işitme bozuklukları yaşanabilir.
• Denge ve koordinasyon sorunları: Beyincik gibi denge ve motor kontrolle ilgili bölgelerde gelişen tümörler, denge sorunlarına neden olabilir.

Astrositom Nedenleri

Astrositomların nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli genetik ve çevresel faktörlerin bu tümörlerin gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik faktörler: Bazı genetik mutasyonlar astrositom gelişiminde önemli rol oynar. Özellikle TP53, IDH1 ve ATRX gibi genlerdeki mutasyonlar, tümör oluşumuna zemin hazırlayabilir.
• Aile öyküsü: Ailesinde beyin tümörü öyküsü bulunan bireylerin astrositom geliştirme riski daha yüksek olabilir.
• Radyasyon maruziyeti: Baş veya boyun bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi, yıllar sonra astrositom riskini artırabilir. Özellikle çocukluk döneminde yüksek doz radyasyona maruz kalan bireylerde bu risk artar.
• Bazı genetik sendromlar: Li-Fraumeni sendromu, nörofibromatozis gibi genetik bozukluklar, astrositom gelişme riskini artırabilir.

Astrositom Tanısı

Astrositom tanısı genellikle nörolojik muayene, görüntüleme teknikleri ve biyopsi ile konur. Tanı sürecindeki adımlar şu şekildedir:

• Nörolojik muayene: Doktor, hastanın motor becerilerini, reflekslerini, görme yetisini ve genel bilişsel işlevlerini değerlendirir.
• Görüntüleme: MRI (manyetik rezonans görüntüleme) ve BT (bilgisayarlı tomografi) gibi teknikler, tümörün büyüklüğünü, yerini ve çevre dokulara olan etkisini gösterir.
• Biyopsi: Tümörün doğasını belirlemek için cerrahi biyopsi yapılır. Bu işlem, doktorların tümörün malign olup olmadığını ve hangi tedavi yöntemlerinin kullanılacağını belirlemelerine yardımcı olur.

Astrositom Tedavisi

Bu tümörün tedavisi şunları içerir:

• Astrositomun çıkarılması için cerrahi. Beyin cerrahı olarak da adlandırılan beyin cerrahı, astrositomun mümkün olduğu kadar çoğunu çıkarmaya çalışır. Amaç tümörün tamamını çıkarmaktır. Bazen tümör ulaşılması zor bir noktadadır. Hepsini kaldırmak çok riskli olabilir. Öyle olsa bile astrositomların bir kısmının çıkarılması semptomlarınızı azaltabilir.Bazı insanlar için ameliyat gereken tek tedavi olabilir. Diğerleri için, kalan tümör hücrelerini öldürmek ve tümörün geri gelme riskini azaltmak için daha fazla tedavi önerilebilir.
• Radyasyon tedavisi. Radyasyon terapisi, tümör hücrelerini öldürmek için güçlü enerji ışınları kullanır. Enerji X ışınlarından, protonlardan ve diğer kaynaklardan gelebilir. Radyasyon tedavisi sırasında, bir makine etrafınızda hareket ederken siz bir masanın üzerinde uzanırsınız. Makine beyninizdeki belirli noktalara ışınlar gönderiyor. Tedavi sadece birkaç dakika sürer.Ameliyattan sonra radyasyon tedavisi uygulanabilir. Kanserin tamamen ortadan kaldırılmaması veya kanserin tekrarlama riskinin yüksek olması durumunda kullanılabilir. Hızla büyüyen kanserler için kemoterapiyle birlikte radyasyon da kullanılabilir. Ameliyat olamayan kişiler için radyasyon tedavisi ve kemoterapi ana tedavi olarak kullanılabilir.
• Kemoterapi. Kemoterapide tümör hücrelerini öldürmek için güçlü ilaçlar kullanılır. Kemoterapi ilaçları hap şeklinde alınabilir veya damar içine enjekte edilebilir. Bazen ameliyattan sonra beyninize dairesel bir kemoterapi ilacı paketi konulabilir. Orada yavaş yavaş çözülür ve ilacı serbest bırakır.Kemoterapi genellikle ameliyattan sonra kalan tümör hücrelerini öldürmek için kullanılır. Hızla büyüyen tümörlerde radyasyon tedavisiyle birlikte kullanılabilir.
• Klinik denemeler. Klinik araştırmalar yeni tedavilerin araştırılmasıdır. Bu çalışmalar en yeni tedavi seçeneklerini deneme şansı sunuyor. Yan etki riski bilinmeyebilir. Sağlık ekibinizin bir üyesine klinik araştırmaya katılıp katılamayacağınızı sorun.
• Destekleyici bakım. Palyatif bakım olarak da adlandırılan destekleyici bakım, ağrının ve ciddi bir hastalığın diğer semptomlarının giderilmesine odaklanır. Palyatif bakım uzmanları, ekstra destek sağlamak için sizinle, ailenizle ve diğer sağlık ekibi üyelerinizle birlikte çalışır. Palyatif bakım, cerrahi, kemoterapi veya radyasyon tedavisi gibi diğer tedavilerle aynı anda kullanılabilir. Çoğu zaman palyatif bakım, astrositom tedavilerinize başladığınızda başlar. Palyatif bakım almak için komplikasyonların oluşmasını beklemeniz gerekmeyebilir.

Sonuç

Astrositom, tedavisi karmaşık ve zorlayıcı olabilen ciddi bir beyin tümörü türüdür. Bu tümörlerin derecesine bağlı olarak hastaların yaşam kalitesi ve süresi değişiklik gösterir. Tedavinin başarısı, erken teşhis ve uygun tedavi planı ile doğrudan ilişkilidir. Astrositom hakkında daha fazla araştırma yapılması, bu hastalığın anlaşılmasına ve daha etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Referanslar:

1. Astrositom Tedavisi
2. Louis, D. N., Ohgaki, H., Wiestler, O. D., & Cavenee, W. K. (2016). WHO Classification of Tumours of the Central Nervous System. 4th ed. International Agency for Research on Cancer (IARC).
3. Wen, P. Y., & Kesari, S. (2008). Malignant Gliomas in Adults. New England Journal of Medicine, 359(5), 492-507.
4. Reuss, D. E., & von Deimling, A. (2015). Hereditary tumor syndromes and gliomas. Recent Results in Cancer Research, 193, 71-85.
5. Schwartzbaum, J. A., Fisher, J. L., Aldape, K. D., & Wrensch, M. (2006). Epidemiology and molecular pathology of glioma. Nature Clinical Practice Neurology, 2(9), 494-503.
6. Stupp, R., Mason, W. P., van den Bent, M. J., Weller, M., Fisher, B., Taphoorn, M. J. B., et al. (2005). Radiotherapy plus Concomitant and Adjuvant Temozolomide for Glioblastoma. New England Journal of Medicine, 352(10), 987-996.
7. Johnson, D. R., & O’Neill, B. P. (2012). Glioblastoma survival in the United States before and during the temozolomide era. Journal of Neuro-Oncology, 107(2), 359-364.
8. Ostrom, Q. T., Bauchet, L., Davis, F. G., Deltour, I., Fisher, J. L., Langer, C. E., et al. (2014). The epidemiology of glioma in adults: a “state of the science” review. Neuro-Oncology, 16(7), 896-913.
9. Ohgaki, H., & Kleihues, P. (2013). The definition of primary and secondary glioblastoma. Clinical Cancer Research, 19(4), 764-772.
10. Brennan, C. W., Verhaak, R. G., McKenna, A., Campos, B., Noushmehr, H., Salama, S. R., et al. (2013). The somatic genomic landscape of glioblastoma. Cell, 155(2), 462-477.
11. Aldape, K., Zadeh, G., Mansouri, S., Reifenberger, G., & von Deimling, A. (2015). Glioblastoma: pathology, molecular mechanisms and markers. Acta Neuropathologica, 129(6), 829-848.
12. Tan, A. C., Ashley, D. M., Lopez, G. Y., Malinzak, M., Friedman, H. S., & Khasraw, M. (2020). Management of glioblastoma: State of the art and future directions. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 70(4), 299-312.
13. Weller, M., van den Bent, M., Hopkins, K., Tonn, J. C., Stupp, R., Falini, A., et al. (2014). EANO guideline for the diagnosis and treatment of anaplastic gliomas and glioblastoma. The Lancet Oncology, 15(9), e383-e393.
14. Louis, D. N., Perry, A., Reifenberger, G., von Deimling, A., Figarella-Branger, D., Cavenee, W. K., et al. (2016). The 2016 World Health Organization Classification of Tumors of the Central Nervous System: a summary. Acta Neuropathologica, 131(6), 803-820.
15. Bleeker, F. E., Molenaar, R. J., & Leenstra, S. (2012). Recent advances in the molecular understanding of glioblastoma. Journal of Neuro-Oncology, 108(1), 11-27.
16. Alderson, L., & Gutmann, D. H. (2011). The role of environmental exposures in the development of nervous system tumors. Journal of Neuro-Oncology, 104(3), 657-663.
17. Goodenberger, M. L., & Jenkins, R. B. (2012). Genetics of adult glioma. Cancer Genetics, 205(12), 613-621.
18. Tonn, J. C., & Westphal, M. (2020). Gliomas. Springer.
19. Liau, L. M., Ashkan, K., Tran, D. D., Campian, J. L., Trusheim, J. E., Cobbs, C. S., et al. (2018). First results on survival from a large phase 3 clinical trial of an autologous tumor lysate vaccine in newly diagnosed glioblastoma. Journal of Translational Medicine, 16(1), 142-152
20. https://www.aans.org/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Astrocytoma-Tumors
21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559042/
22. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17863-astrocytoma
23. https://cancer.ca/en/cancer-information/cancer-types/brain-and-spinal-cord/what-is-a-brain-or-spinal-cord-tumour/astrocytoma