100 / 100

C vitamini, diğer adıyla askorbik asit, vücut için son derece önemli bir besin maddesidir. İnsan vücudu tarafından üretilemeyen bu vitamin, besinler yoluyla alınmalıdır. C vitamini bağışıklık sisteminin desteklenmesinden, kolajen üretimine ve antioksidan özelliklerine kadar geniş bir yelpazede kritik işlevlere sahiptir. Özellikle bağ dokularının korunması, yaraların iyileşmesi ve demir emiliminin artırılması gibi önemli roller oynar. Bu vitaminin eksikliği ise, kısa vadede enerji düşüklüğü, cilt problemleri ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi belirtilerle kendini gösterebilirken, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak birçok insan, günlük yaşamın stresi, yetersiz beslenme ve diğer çevresel faktörler nedeniyle C vitamini ihtiyacını karşılayamayabilir.

C Vitamini Eksikliğinin 4 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi

Modern yaşamın getirdiği hızlı tempoda, hazır gıdalara ve işlenmiş yiyeceklere olan talep artmıştır. Bu durum, taze meyve ve sebze tüketimini sınırlayarak birçok kişinin C vitamini eksikliği yaşamasına neden olmuştur. Birçok işlenmiş gıda, C vitamini açısından zengin besinlerle yeterince desteklenmediğinden, özellikle yoğun tempoya sahip bireyler risk altındadır. Ayrıca, sigara içenler, yaşlılar ve kronik hastalıkları olan kişiler, bu vitaminin eksikliğine daha yatkındır. Hatta bazı kişiler, vitamin eksikliğinin belirtilerini hafife alıp, genel sağlıklarını olumsuz etkileyen bu durumu uzun süre fark etmeyebilirler.

C vitamini eksikliği, tarih boyunca çeşitli sağlık sorunlarına neden olmuştur. Özellikle 18. ve 19. yüzyılda, denizciler arasında yaygın olarak görülen ve ciddi bir hastalık olan iskorbüt, C vitamini eksikliğinin en belirgin örneklerinden biridir. Bu hastalık, diş eti kanamaları, kas zayıflığı, ciltte morluklar ve ölümle sonuçlanabilen daha ciddi komplikasyonlarla kendini gösterirdi. Günümüzde bu tür ciddi vakalar nadir görülse de, yeterli C vitamini almayan birçok kişi, sağlığını tehdit eden farklı belirtilerle karşılaşabilmektedir. Bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle, enfeksiyonlara karşı direnç azalmış ve soğuk algınlığı gibi hastalıklara daha yatkın hale gelinmiştir.

C vitamini eksikliği, sadece fiziksel belirtilerle sınırlı kalmaz, aynı zamanda ruh sağlığı üzerinde de etkili olabilir. Yapılan araştırmalar, C vitamini eksikliğinin yorgunluk, ruh hali değişiklikleri ve depresyon gibi psikolojik belirtilerle de ilişkilendirilebileceğini ortaya koymuştur. Dolayısıyla, günlük C vitamini ihtiyacının karşılanması, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığın korunmasında kritik bir rol oynamaktadır. Bunun yanı sıra, C vitamini eksikliği, cilt sağlığını da doğrudan etkileyebilir. Cildin elastikiyetini ve sağlıklı görünümünü koruyan kolajen üretimi, C vitamini sayesinde gerçekleşir. Bu nedenle, bu vitaminin eksikliği ciltte kuruluk, kırışıklık ve sarkma gibi problemlere neden olabilir.

C Vitamini Eksikliği Belirtileri

1. Cilt Problemleri

C vitamini, cildin kolajen üretiminde kritik bir rol oynar. Kolajen, cildin elastikiyetini ve genç görünümünü koruyan ana proteindir. C vitamini eksikliği, cildin daha kuru ve pürüzlü görünmesine yol açabilir. Aynı zamanda ciltte morluklar, kızarıklıklar ve yaraların daha zor iyileşmesi gibi durumlar da ortaya çıkabilir. C vitamini eksikliği, serbest radikallerin neden olduğu oksidatif strese karşı cildin savunmasını zayıflatır. Bu da yaşlanma belirtilerini hızlandırabilir ve cilt kanseri riskini artırabilir.

2. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı

Bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi için C vitamini gereklidir. Eksikliği durumunda, vücut enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelir. Özellikle soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıkların daha sık görülmesi ve iyileşme sürecinin uzaması söz konusu olabilir. C vitamini, bağışıklık hücrelerinin fonksiyonlarını artırarak, vücudun virüsler ve bakterilere karşı daha etkin bir savunma yapmasına yardımcı olur. Ayrıca, iltihaplanmayı önleyen özellikleri ile bilinen C vitamini, kronik hastalıklara karşı koruyucu bir rol oynar.

3. Kas ve Eklem Ağrıları

Kas ve eklem ağrıları, C vitamini eksikliğinin diğer yaygın belirtileri arasında yer alır. Bu vitaminin eksikliği, kolajen üretiminin azalmasına neden olur. Kolajen, kemik ve eklem sağlığı için son derece önemlidir. Dolayısıyla, eksiklik durumunda kas ve eklemlerde sertlik, ağrı ve iltihaplanma gibi şikayetler artabilir. İleri derecede eksiklik, iskorbüt gibi hastalıkların gelişmesine yol açabilir ki bu durum kaslarda şiddetli ağrılara neden olabilir.

4. Diş ve Diş Eti Sorunları

C vitamini, diş eti sağlığı üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir. Diş etlerinin sağlıklı kalmasını ve kan dolaşımının düzenlenmesini sağlar. C vitamini eksikliği olan bireylerde diş eti kanamaları, şişlik ve iltihaplanma gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Uzun süreli eksiklik, dişlerin dökülmesine ve diş eti hastalıklarının artmasına yol açabilir. Ayrıca, ağız içi yaralarının iyileşmesi de bu vitaminin eksikliği durumunda zorlaşır.

C Vitamini Eksikliği Nedenleri

1. Yetersiz Beslenme

C vitamini eksikliğinin en yaygın nedeni, yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Özellikle işlenmiş gıdaların fazla tüketimi, taze meyve ve sebzelerin yeterince alınamaması bu vitaminin eksikliğine yol açabilir. C vitamini açısından zengin besinler arasında turunçgiller, çilek, kivi, brokoli ve biber yer alır. Bu besinlerin günlük diyette yeterince yer almaması, vücudun ihtiyacı olan C vitaminini karşılayamamasına neden olur.

2. Sigara Tüketimi

Sigara içmek, vücuttaki C vitamini seviyesini önemli ölçüde azaltır. Sigara dumanı, vücutta oksidatif strese neden olur ve C vitamini gibi antioksidanların hızla tükenmesine yol açar. Sigara içen bireylerin, içmeyenlere göre daha fazla C vitaminine ihtiyaç duyduğu bilinmektedir. Sigara tüketimi, aynı zamanda cilt sağlığını ve bağışıklık sistemini de olumsuz etkiler, bu da C vitamini eksikliğini daha tehlikeli hale getirir.

3. Kronik Hastalıklar

Bazı kronik hastalıklar, vücudun C vitamini emilimini ve kullanımını olumsuz etkileyebilir. Özellikle sindirim sistemi hastalıkları, böbrek hastalıkları ve bazı kanser türleri, C vitamini emilimini azaltarak vücutta eksikliğe yol açabilir. Ayrıca, bağışıklık sistemi hastalıkları ve diyabet gibi durumlar da vücudun C vitamini ihtiyacını artırabilir.

4. Stres ve Çevresel Faktörler

Modern yaşamın getirdiği yoğun stres, vücudun C vitamini ihtiyacını artıran bir diğer önemli faktördür. Fiziksel ve duygusal stres, C vitamini rezervlerini hızla tüketir. Ayrıca, hava kirliliği, toksinlere maruz kalma ve yoğun iş temposu gibi çevresel faktörler de C vitamini seviyelerini olumsuz etkileyebilir.

C Vitamini Eksikliği Nasıl Giderilir?

1. Dengeli ve Zengin Beslenme

C vitamini eksikliğini gidermenin en etkili yolu, C vitamini açısından zengin bir diyet uygulamaktır. Portakal, limon, kivi, çilek, brokoli, biber gibi meyve ve sebzeler bu vitaminin en iyi kaynaklarıdır. Günlük C vitamini ihtiyacı, kadınlar için yaklaşık 75 mg, erkekler için ise 90 mg olarak önerilmektedir. Bu miktarı karşılamak için, her gün taze sebze ve meyve tüketmeye özen göstermek gereklidir.

2. Takviyeler

Beslenme yoluyla yeterince C vitamini alınamıyorsa, doktor kontrolünde C vitamini takviyeleri kullanılabilir. Ancak, bu takviyelerin önerilen dozlarda kullanılması önemlidir. Fazla C vitamini alımı da bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle böbrek taşı riskini artırabileceği için, takviye kullanırken dikkatli olunmalıdır.

3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Sigara içen bireyler, C vitamini ihtiyacını karşılayabilmek için sigarayı bırakmayı düşünmelidir. Ayrıca, stresi azaltıcı teknikler uygulayarak, C vitamini rezervlerinin korunmasına yardımcı olunabilir. Düzenli egzersiz, meditasyon ve yeterli uyku, vücudun genel sağlığını destekleyerek C vitamini ihtiyacını dengelemeye yardımcı olabilir.

C Vitamini Eksikliği Tedavisi

C vitamini eksikliği, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleriyle hızla düzeltilebilen bir sağlık sorunudur. Tedavi, eksikliğin şiddetine ve bireyin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Aşağıda, C vitamini eksikliğini gidermeye yönelik temel tedavi yöntemleri detaylandırılmıştır:

1. Diyet Düzenlemesi

C vitamini eksikliğinin en etkili tedavi yöntemlerinden biri, beslenme düzeninde yapılan değişikliklerle eksikliğin giderilmesidir. C vitamini açısından zengin besinlerin düzenli tüketimi, eksikliğin ortadan kaldırılmasında önemli bir rol oynar. İşte bu süreçte dikkate alınması gereken bazı önemli noktalar:

Turunçgiller: Portakal, limon, greyfurt gibi turunçgiller C vitamini bakımından zengindir ve günlük ihtiyacın büyük bir kısmını karşılayabilir.
Meyveler: Çilek, kivi, ananas ve papaya gibi taze meyveler yüksek miktarda C vitamini içerir. Günlük beslenme düzenine bu meyvelerin eklenmesi, eksikliği gidermek açısından oldukça önemlidir.
Sebzeler: Brokoli, kırmızı ve yeşil biber, ıspanak ve lahana gibi sebzeler de C vitamini açısından iyi kaynaklardır. Özellikle çiğ ya da hafif pişirilmiş olarak tüketilmeleri, vitaminin korunmasına yardımcı olur.
Domates ve Patates: Domatesler ve patatesler de yüksek miktarda C vitamini içerir. Domates sosları veya pişmiş patates yemekleri, C vitamini alımını artırmaya yardımcı olabilir.

Diyet değişiklikleri, genellikle hafif eksiklik durumlarında yeterli olabilir. Ancak eksiklik ileri düzeydeyse, sadece beslenme düzeniyle gerekli miktarda C vitamini almak zor olabilir. Bu durumda diğer tedavi yöntemlerine de başvurulmalıdır.

2. C Vitamini Takviyeleri

Eğer beslenme yoluyla yeterince C vitamini alınamıyorsa, C vitamini takviyeleri devreye girebilir. C vitamini takviyeleri, tablet, kapsül, efervesan (suda çözünen) tabletler ve toz formunda piyasada bulunur. Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gerekenler:

Dozaj: Yetişkinler için önerilen günlük C vitamini miktarı kadınlarda 75 mg, erkeklerde 90 mg’dır. Ancak eksiklik durumunda, doktor önerisiyle bu miktar artırılabilir. Şiddetli eksiklik vakalarında, doktorlar günlük 500-1000 mg gibi daha yüksek dozlarda takviye önerebilirler.
Takviye Kullanımı Süresi: Eksikliğin şiddetine ve bireyin genel sağlık durumuna bağlı olarak, takviye kullanım süresi değişiklik gösterebilir. Genellikle eksiklik belirtilerinin ortadan kalkmasından sonra da birkaç hafta daha takviye kullanımı tavsiye edilir.
Aşırı Doz Riski: C vitamini suda çözünür bir vitamin olduğundan, fazlası idrar yoluyla atılır. Ancak aşırı dozda C vitamini (günde 2000 mg’dan fazla) bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle böbrek taşı riski artabilir ve sindirim problemleri (ishal, mide bulantısı) görülebilir. Bu nedenle, doktorun önerdiği dozun dışına çıkmamak önemlidir.

3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

C vitamini eksikliğini gidermek ve yeniden oluşmasını önlemek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak gerekebilir. İşte bu süreçte dikkate alınması gereken başlıca değişiklikler:

Sigarayı Bırakmak: Sigara içenlerin vücutlarındaki C vitamini daha hızlı tükenir. Bu nedenle sigara içenlerin, içmeyenlere göre daha fazla C vitamini alması gerekir. Sigarayı bırakmak, vücuttaki C vitamini seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olabilir ve bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.
Stres Yönetimi: Stres, vücuttaki C vitamini rezervlerini hızla tüketen bir faktördür. Bu nedenle stres yönetimi stratejileri (meditasyon, yoga, düzenli egzersiz) C vitamini eksikliğini önlemek ve tedavi sürecine katkı sağlamak için önemlidir.
Düzenli Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, genel sağlık üzerinde olumlu etkiler yapar ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Egzersiz, vücudun vitamin ve mineral emilimini artırarak C vitamini eksikliğinin giderilmesine yardımcı olabilir.
Alkol Tüketimini Azaltmak: Aşırı alkol tüketimi, vücudun C vitamini emilimini ve kullanımını olumsuz etkileyebilir. Alkol tüketimini azaltmak, eksikliğin tedavi edilmesinde etkili olabilir.

4. Medikal Destek ve Uzman Kontrolleri

C vitamini eksikliği, kronik hastalıkları olan veya ileri düzeyde eksiklik yaşayan kişilerde daha ciddi boyutlara ulaşabilir. Bu durumda, medikal müdahale gerekebilir. İşte bu süreçte uygulanabilecek adımlar:

Doktor Kontrolleri: C vitamini eksikliği belirtileri hissedildiğinde, bir doktora başvurulması gereklidir. Doktorlar, kan testi yaparak vücuttaki C vitamini seviyesini ölçebilir ve tedavi planı oluşturabilir.
Hastanede Tedavi: Çok ciddi eksiklik vakalarında, örneğin iskorbüt gibi hastalıklarda, hastanede intravenöz (damar yoluyla) C vitamini tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi, hızlı bir şekilde C vitamini seviyesini yükseltmek ve semptomları hafifletmek için etkili bir yöntemdir.
Kronik Hastalık Yönetimi: Sindirim sistemi hastalıkları, böbrek hastalıkları gibi kronik rahatsızlıkları olan kişiler, C vitamini eksikliği riski altındadır. Bu nedenle bu kişilerin düzenli doktor kontrollerine gitmeleri, gerekli durumlarda takviye kullanmaları ve diyetlerine dikkat etmeleri gerekir.

5. Doğal ve Alternatif Tedaviler

C vitamini eksikliği tedavisinde bazı doğal ve alternatif yöntemler de tercih edilebilir. Ancak bu yöntemlerin bilimsel kanıtlara dayalı olup olmadığının kontrol edilmesi önemlidir. Alternatif yöntemler, doktor kontrolünde ve geleneksel tedaviye destek olarak kullanılmalıdır. Bazı popüler alternatif yaklaşımlar şunlardır:

Bitkisel Çaylar ve Ekstratlar: Gül kurusu, hibiskus ve kuşburnu gibi bitkiler yüksek miktarda C vitamini içerir. Bu bitkilerden yapılan çaylar, eksikliği gidermeye yardımcı olabilir. Ancak aşırı tüketimden kaçınılmalı ve doktor tavsiyesi alınmalıdır.
Fermente Gıdalar: Lahana turşusu gibi fermente gıdalar, C vitamini açısından zengindir. Ayrıca bu gıdalar probiyotik içeriği ile sindirim sağlığını da destekleyebilir.
Süper Gıdalar: Acai üzümü, goji berry, moringa gibi süper gıdalar C vitamini açısından zengindir ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir. Bu gıdaların düzenli tüketimi, eksikliğin giderilmesine katkı sağlayabilir.

6. C Vitamini Seviyesinin Takibi

C vitamini eksikliğinin yeniden ortaya çıkmasını önlemek için C vitamini seviyelerinin düzenli olarak takip edilmesi önemlidir. Özellikle kronik hastalıkları olan, sigara içen veya stres altında çalışan bireylerin, doktorlarıyla birlikte düzenli C vitamini testleri yaptırmaları önerilir. Ayrıca, günlük beslenme alışkanlıklarının vitamin gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığına dikkat edilmelidir.

7. Uzun Vadede Sağlıklı Bir Diyet

C vitamini eksikliğinin tedavisi, sadece kısa vadeli bir çözüm olarak değil, uzun vadede sürdürülebilir bir sağlık planı olarak düşünülmelidir. Bu, dengeli bir beslenme düzeni ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile desteklenmelidir. Her gün yeterli miktarda meyve ve sebze tüketmeye özen göstermek, C vitamini seviyesini korumanın en iyi yollarından biridir. Uzun vadede bu alışkanlıkların benimsenmesi, C vitamini eksikliği sorununu kalıcı olarak çözebilir.

Sonuç

C vitamini eksikliği, modern yaşamın getirdiği beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörler ve stres gibi etkenlerle sıkça karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Bu eksiklik, cilt problemleri, bağışıklık sistemi zayıflığı ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları gibi ciddi belirtilerle kendini gösterebilir. Ancak, dengeli bir beslenme düzeni, takviye kullanımı ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile bu sorun kolayca önlenebilir. C vitamini eksikliğinin ciddiyetini anlamak ve gerekli önlemleri almak, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığın korunmasında kritik bir rol oynar.

Referanslar:

C Vitamini Eksikliğinin 4 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi
Carr AC, Maggini S. Vitamin C and immune function. Nutrients. 2017;9(11):1211.
May JM. Vitamin C transport and its role in the central nervous system. Subcell Biochem. 2012;56:85–103.
Wilson JX. The physiological role of dehydroascorbic acid. FEBS Lett. 2002;527(1-3):5–9.
Levine M, Rumsey SC, Daruwala R, Park JB, Wang Y. Criteria and recommendations for vitamin C intake. JAMA. 1999;281(15):1415–1423.
Johnston CS, Corte C. Vitamin C: overview and update. J Evid Based Complementary Altern Med. 2017;22(1):1–9.
Padayatty SJ, Levine M. Vitamin C: the known and the unknown and Goldilocks. Oral Dis. 2016;22(6):463–493.
Wintergerst ES, Maggini S, Hornig DH. Contribution of selected vitamins and trace elements to immune function. Ann Nutr Metab. 2007;51(4):301–323.
Jacob RA. Vitamin C. In: Shils ME, Shike M, Ross AC, Caballero B, Cousins RJ, editors. Modern Nutrition in Health and Disease. 10th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2006. p. 507–524.
Carr AC, Frei B. Does vitamin C act as a pro-oxidant under physiological conditions? FASEB J. 1999;13(9):1007–1024.
Banhegyi G, Braun L, Csala M, Puskas F, Mandl J. Ascorbate metabolism and its regulation in animals. Free Radic Biol Med. 1997;23(5):793–803.
Evans-Olders R, Eintracht S, Hoffer LJ. Metabolic origin of hypovitaminosis C in acutely hospitalized patients. Nutrition. 2010;26(11-12):1070–1074.
Huijskens MJ, Walczak M, Sarkar S, et al. Ascorbic acid promotes proliferation of natural killer cell populations in culture systems applicable for natural killer cell therapy. Cytotherapy. 2015;17(5):613–620.
Naidu KA. Vitamin C in human health and disease is still a mystery? An overview. J Nutr. 2003;2(7):7–18.
Schectman G, Byrd JC, Gruchow HW. The influence of smoking on vitamin C status in adults. Am J Public Health. 1989;79(2):158–162.
Frei B, England L, Ames BN. Ascorbate is an outstanding antioxidant in human blood plasma. Proc Natl Acad Sci U S A. 1989;86(16):6377–6381.
Harris HR, Orsini N, Wolk A. Vitamin C and survival among women with breast cancer: a meta-analysis. Eur J Cancer. 2014;50(7):1223–1231.
Bleys J, Miller ER, III, Pastor-Barriuso R, Appel LJ, Guallar E. Vitamin-mineral supplementation and the progression of atherosclerosis: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2006;84(4):880–887.
Dhariwal KR, Hartzell WO, Levine M. Ascorbic acid and dehydroascorbic acid measurements in human plasma and serum. Am J Clin Nutr. 1991;54(4):712–716.
Lykkesfeldt J, Poulsen HE. Is vitamin C supplementation beneficial? Lessons learned from randomised controlled trials. Br J Nutr. 2010;103(9):1251–1259.
Troesch B, Hoeft B, McBurney M, Eggersdorfer M, Weber P. Dietary surveys indicate vitamin intakes below recommendations are common in representative Western countries. Br J Nutr. 2012;108(4):692–698.
Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(1):CD000980.
Nishikimi M, Yagi K. Molecular basis for the deficiency in humans of gulonolactone oxidase, a key enzyme for ascorbic acid biosynthesis. Am J Clin Nutr. 1991;54(6 Suppl):1203S–1208S.
Hodges RE, Baker EM, Hood J, Sauberlich HE, March SC. Experimental scurvy in man. Am J Clin Nutr. 1969;22(5):535–548.
Kallner A, Hartmann D, Hornig D. On the requirements of ascorbic acid in man: steady-state turnover and body pool in smokers. Am J Clin Nutr. 1981;34(7):1347–1355.
Levine M, Conry-Cantilena C, Wang Y, et al. Vitamin C pharmacokinetics in healthy volunteers: evidence for a recommended dietary allowance. Proc Natl Acad Sci U S A. 1996;93(8):3704–3709.
Schleicher RL, Carroll MD, Ford ES, Lacher DA. Serum vitamin C and the prevalence of vitamin C deficiency in the United States: 2003-2004 National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). Am J Clin Nutr. 2009;90(5):1252–1263.
Michels AJ, Hagen TM, Frei B. Human genetic variation influences vitamin C homeostasis by altering vitamin C transport and antioxidant enzyme function. Annu Rev Nutr. 2013;33:45–70.
Nyyssönen K, Parviainen MT, Salonen R, Tuomilehto J, Salonen JT. Vitamin C deficiency and risk of myocardial infarction: prospective population study of men from eastern Finland. BMJ. 1997;314(7086):634–638.
Rosanoff A, Weaver CM, Rude RK. Suboptimal magnesium status in the United States: are the health consequences underestimated? Nutr Rev. 2012;70(3):153–164.
Sasazuki S, Hayashi T, Nakachi K, et al. Protective effect of vitamin C on oxidative stress: a randomized trial. BMJ. 2002;324(7337):9–15.
Wilson JX, Wu F. Vitamin C in sepsis: from basic science to clinical application. Antioxid Redox Signal. 2013;19(17):1961–1969.
Hodges RE, Hood J, Canham JE, Sauberlich HE, Baker EM. Clinical manifestations of ascorbic acid deficiency in man. Am J Clin Nutr. 1971;24(4):432–443.
Frei B. Ascorbic acid protects lipids in human plasma and low-density lipoprotein against oxidative damage. Am J Clin Nutr. 1991;54(6 Suppl):1113S–1118S.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

C Vitamini Eksikliğinin 4 Belirtisi, Nedenleri Ve Tedavisi

Sağlık Bilgisi Paylaş !