Akut Sinüzit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Akut sinüzit, sinüslerin enfeksiyonuyla ortaya çıkan, genellikle kısa süreli ve ani başlangıçlı bir hastalıktır. Sinüsler, burun çevresindeki kemik boşluklarıdır ve solunum sisteminin önemli bir parçası olan mukus üretiminden sorumludur. Normalde mukus, burun ve boğaz yoluyla dışarı atılır; ancak sinüslerin iltihaplanmasıyla birlikte bu boşaltım sistemi düzgün çalışmaz ve mukus birikimi meydana gelir. Bu durum, enfeksiyonun gelişmesine ve sinüzit belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar. Sinüzit vakaları genel olarak akut (ani başlayan) ve kronik (uzun süre devam eden) olmak üzere ikiye ayrılır. Akut sinüzit, çoğunlukla viral enfeksiyonlardan kaynaklanır ve birkaç hafta içinde tedavi edilebilir. Kronik sinüzit ise daha uzun sürelidir ve daha karmaşık tedavi süreçleri gerektirebilir.

Akut Sinüzit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Akut sinüzit genellikle soğuk algınlığı, grip veya diğer solunum yolu enfeksiyonlarının bir komplikasyonu olarak ortaya çıkar. Özellikle kış aylarında veya mevsim geçişlerinde, sinüzit vakalarının artış gösterdiği gözlemlenir. Bu dönemde bağışıklık sisteminin zayıflaması, viral ve bakteriyel enfeksiyonların daha kolay yerleşmesine neden olur. Soğuk hava ve düşük nem oranları, burun mukozasının kurumasına ve sinüslerin savunmasız hale gelmesine sebep olabilir. Ayrıca, sigara dumanı, kirli hava ve alerjenler gibi çevresel faktörler de sinüzit gelişiminde önemli rol oynar.

Akut sinüzit, halk arasında yaygın olarak bilinen bir hastalık olmasına rağmen, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi eksiklikleri sıkça yaşanır. Baş ağrısı, burun tıkanıklığı, yüz ağrısı, öksürük ve boğaz ağrısı gibi belirtiler, birçok kişinin sinüzit teşhisini doğru koyamamasına neden olabilir. Bu belirtiler, basit bir soğuk algınlığıyla da karıştırılabildiği için, hastalığın ilerlemesi ve daha ciddi komplikasyonlara yol açması söz konusu olabilir. Bu nedenle, sinüzitin tanısının doğru şekilde konulması ve tedavi sürecine zamanında başlanması son derece önemlidir.

Bu makalede, akut sinüzit hakkında detaylı bilgi verilerek, hastalığın nedenleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri ele alınacaktır. Ayrıca, sinüzitten korunmak için alınabilecek önlemler ve hastalığın nasıl yönetilebileceği konusunda öneriler sunulacaktır. Akut sinüzit gibi yaygın bir sağlık sorunu hakkında bilgi sahibi olmak, hem bireylerin hastalığı daha iyi anlamasına hem de doğru tedavi yöntemlerini uygulamasına yardımcı olacaktır. Sinüzit vakalarının büyük bir kısmı evde tedavi edilebilse de, bazı durumlarda doktor müdahalesi gerekebilir. Bu nedenle, hangi belirtilerle karşılaşıldığında tıbbi yardım alınması gerektiği de bu yazının önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

Akut Sinüzit Nedir?

Akut sinüzit, sinüslerin enfeksiyonu veya iltihaplanması sonucu oluşan kısa süreli bir rahatsızlıktır. Genellikle viral enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkan bu hastalık, burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve yüzde ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Sinüsler, kafa kemiklerinin içinde bulunan hava dolu boşluklardır ve burun mukozasıyla kaplıdır. Sinüsler, burun boşluğu ile bağlantılıdır ve bu bağlantılar, mukusun boşaltılmasına olanak tanır. Ancak, sinüs kanalları tıkandığında, mukus birikir ve bakteriler için uygun bir üreme ortamı oluşur. Bu da enfeksiyonun başlamasına neden olur.

Akut sinüzit, en yaygın olarak üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı veya grip gibi) sonrasında gelişir. Viral enfeksiyonlar, sinüslerde iltihaplanmaya yol açarak mukus akışını bozar. Mukusun sinüslerde birikmesi ise bakteri veya diğer mikroorganizmaların çoğalması için uygun bir zemin hazırlar. Akut sinüzit genellikle 4 hafta içinde iyileşir ve kronik sinüzitten farklı olarak uzun süreli bir hastalık değildir. Ancak, tedavi edilmediği takdirde daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Akut Sinüzit Belirtileri

Akut sinüzit belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

Ancak genellikle aşağıdaki belirtiler yaygındır:

• Yüz ve Baş Ağrısı: Akut sinüzit, özellikle yüz bölgesinde, gözlerin etrafında veya alın bölgesinde ağrıya yol açar. Bu ağrı genellikle basınç hissiyle birlikte gelir ve başın hareket etmesiyle artabilir.
• Burun Tıkanıklığı: Sinüzit sırasında sinüslerde mukus birikimi meydana gelir. Bu durum burun tıkanıklığına yol açarak nefes almayı zorlaştırabilir.
• Burun Akıntısı: Burundan ya da boğaza doğru akıntı hissedilebilir. Bu mukus genellikle sarı veya yeşil renklidir ve bakteriyel enfeksiyonu işaret eder.
• Boğaz Ağrısı ve Öksürük: Buruna akan mukus boğazı tahriş ederek boğaz ağrısına ve öksürüğe neden olabilir. Özellikle geceleri bu belirtiler daha da kötüleşebilir.
• Ateş: Akut sinüzit bazen hafif ateşe neden olabilir. Yüksek ateş genellikle daha ciddi bir enfeksiyonu işaret eder ve tıbbi müdahale gerektirebilir.
• Koku Kaybı: Burun tıkanıklığı ve mukus birikimi nedeniyle, hastalar geçici olarak koku alma yetilerini kaybedebilirler.

Akut sinüzit belirtileri genellikle birkaç gün içinde ortaya çıkar ve eğer doğru tedavi edilirse 7-10 gün içinde hafifler. Ancak bazı durumlarda, belirtiler birkaç haftaya kadar sürebilir.

Akut Sinüzit Nedenleri

Akut sinüzit, genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklanır. Bununla birlikte, bakteriyel enfeksiyonlar, alerjiler, sigara dumanı ve çevresel faktörler de sinüzit gelişiminde rol oynar.

Akut sinüzit nedenleri arasında şunlar yer alır:

• Viral Enfeksiyonlar: Üst solunum yolu enfeksiyonları, soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlar, sinüslerde iltihaba yol açarak mukus akışını bozar.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Sinüslerde biriken mukus, bakterilerin üremesi için uygun bir ortam oluşturur. Bakteriyel enfeksiyonlar genellikle viral enfeksiyonların ardından gelişir.
• Alerjiler: Polen, toz veya evcil hayvan tüyleri gibi alerjenler, sinüslerde iltihaplanmaya yol açarak sinüzit gelişimini tetikleyebilir.
• Çevresel Faktörler: Kirli hava, sigara dumanı ve kimyasal maddeler sinüsleri tahriş ederek enfeksiyona zemin hazırlayabilir.

Risk Faktörleri

Aşağıdakiler sinüzite yakalanma riskini artırabilir:

• Saman nezlesi veya sinüsleri etkileyen başka bir alerji.
• Sinüsleri etkileyen soğuk algınlığı .
• Nazal septum deviasyonu, nazal polipler veya tümörler gibi burun içinde bir sorun .
• Kistik fibroz gibi tıbbi bir durum veya HIV/AIDS gibi bir bağışıklık sistemi bozukluğu.
• Sigara içmek veya sigara içen başkalarının yanında olmak nedeniyle dumanın etrafında olmak, pasif içicilik olarak bilinir.

Akut Sinüzit Komplikasyonları

Akut sinüzit çoğunlukla kısa süreli ve hafif bir rahatsızlık olarak kabul edilir; ancak bazı vakalarda komplikasyonlar gelişebilir. Tedavi edilmemiş veya yetersiz tedavi edilen sinüzit, daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle bakteriyel sinüzit vakalarında, enfeksiyon sinüslerden beyne veya gözlere yayılabilir. Bu tür komplikasyonlar arasında beyin apsesi, menenjit veya göz çevresindeki dokularda enfeksiyon (orbital selülit) yer alabilir. Bu komplikasyonlar son derece nadir olmakla birlikte, hayati tehlike oluşturabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Akut sinüzit sıklıkla komplikasyonlara neden olmaz. Ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunları içerir:

• Kronik sinüzit. Akut sinüzit, kronik sinüzit olarak bilinen uzun vadeli bir sorunun alevlenmesi olabilir. Kronik sinüzit 12 haftadan uzun sürer.
• Menenjit. Bu enfeksiyon beyin ve omurilik etrafındaki zarları ve sıvıyı etkiler.
• Diğer enfeksiyonlar. Yaygın değil. Ancak enfeksiyon, osteomiyelit olarak bilinen kemiklere veya selülit olarak bilinen cilde yayılabilir.
• Görüş problemleri. Enfeksiyon göz yuvasına yayılırsa görmeyi azaltabilir veya körlüğe neden olabilir.

Önleme

Akut sinüzite yakalanma riskinizi azaltmak için şu adımları izleyin:

• Kendine iyi bak. Soğuk algınlığı veya başka enfeksiyonları olan kişilerden uzak durmaya çalışın. Ellerinizi sık sık, örneğin yemeklerden önce, sabun ve suyla yıkayın.
• Alerjileri yönetin. Semptomları kontrol altında tutmak için sağlık uzmanınızla birlikte çalışın.
• Sigara dumanından ve kirli havadan kaçının. Tütün dumanı ve diğer kirleticiler akciğerleri ve burun pasajları olarak bilinen burun içini tahriş edebilir.
• Nemlendirici olarak bilinen, havaya nem katan bir makine kullanın. Evinizin havası kuruysa havaya nem eklemek sinüzitin önlenmesine yardımcı olabilir. Düzenli ve eksiksiz temizlik ile nemlendiricinin temiz ve küfsüz kaldığından emin olun.

Akut Sinüzit Teşhisi

Akut sinüzitin teşhisi genellikle hastanın tıbbi geçmişine ve fiziksel muayenesine dayanır. Doktorlar, hastanın belirtilerini değerlendirir ve gerekirse bazı ek testler yapabilirler. Fiziksel muayene sırasında doktor, burun ve boğaz bölgelerinde birikmiş mukusu tespit edebilir. Ayrıca, sinüslerde baskı olup olmadığını anlamak için yüz bölgesine hafifçe baskı uygulanabilir. Daha karmaşık vakalarda, sinüslerin detaylı bir görüntüsünü elde etmek amacıyla röntgen veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları kullanılabilir. Bu testler, sinüslerdeki iltihaplanmayı ve tıkanıklığı tespit etmek için faydalıdır.

Bazı durumlarda, laboratuvar testleri de istenebilir. Özellikle bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa, sinüslerden alınan mukus örnekleri laboratuvarda incelenir. Bu, enfeksiyonun kesin nedenini belirlemeye yardımcı olur ve uygun tedavi planının oluşturulmasını sağlar.

Akut Sinüzit Tedavisi

Akut sinüzit tedavisinde amaç, sinüslerdeki iltihaplanmayı hafifletmek, enfeksiyonu ortadan kaldırmak ve hastalığın belirtilerini yönetmektir. Tedavi seçenekleri genellikle hastalığın şiddetine ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:

• Dekonjestanlar: Burun tıkanıklığını azaltmak için kullanılan ilaçlar, mukusun akışını kolaylaştırır ve sinüslerdeki baskıyı hafifletir.
• Nazal Spreyler: Burun içi iltihabını hafifletmek için kullanılan kortikosteroid spreyler, sinüslerin açılmasına ve mukusun boşalmasına yardımcı olabilir.
• Ağrı Kesiciler: Baş ağrısı ve yüz ağrısını hafifletmek için ibuprofen veya parasetamol gibi ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
• Antibiyotikler: Bakteriyel sinüzit vakalarında doktorlar antibiyotik reçete edebilir. Antibiyotik tedavisi genellikle 10-14 gün sürer.
• Nemlendiriciler ve Buhar Tedavisi: Nemlendiriciler ve buhar inhalasyonu, sinüslerdeki mukusun incelmesine ve tıkanıklığın hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Bol Sıvı Tüketimi: Su, bitki çayları ve çorbalar gibi sıvı tüketimi, mukusun incelmesine ve sinüslerin boşalmasına katkı sağlar.

Semptomları hafifletmeye yönelik tedaviler

Aşağıdakiler sinüzit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Tuzlu burun spreyi. Günde birçok kez buruna püskürtülen tuzlu su, burnun içini durular.
• Nazal kortikosteroidler. Bu burun spreyleri şişliği önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olur. Örnekler arasında flutikazon (Flonaz Alerji Giderici, Flonase Sensimist Alerji Giderici, diğerleri), budesonid (Rhinocort Alerji), mometazon ve beklometazon (Beconase AQ, Qnasl, diğerleri) bulunur.
• Dekonjestanlar. Bu ilaçlar reçeteli ve reçetesiz olarak mevcuttur. Sıvılar, tabletler ve burun spreyleri halinde gelirler. Nazal dekonjestanları yalnızca birkaç gün kullanın çünkü bunlar, rebound tıkanıklık olarak bilinen daha kötü tıkanıklığa neden olabilirler.
• Alerji ilaçları. Alerjilerden kaynaklanan sinüzitlerde alerji ilaçlarının kullanılması alerji semptomlarını azaltabilir.
• Ağrı kesiciler. Reçetesiz satılan asetaminofen (Tylenol, diğerleri), ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri) veya aspirini deneyin.Çocuklara veya gençlere aspirin verirken dikkatli olun. Aspirinin 3 yaşından büyük çocuklarda kullanılması onaylanmış olmasına rağmen, suçiçeği veya grip benzeri semptomlardan iyileşen çocuklar ve gençler asla aspirin almamalıdır. Bunun nedeni, aspirinin bu tür çocuklarda nadir fakat potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durum olan Reye sendromuyla bağlantılı olmasıdır.

Antibiyotikler

Antibiyotikler, akut sinüzitin olağan nedeni olan virüsleri tedavi etmez. Bakteriyel enfeksiyon olarak adlandırılan akut sinüzite bakteriler neden olsa bile, kendi kendine iyileşebilir. Dolayısıyla bir sağlık uzmanı antibiyotik reçete etmeden önce bekleyip akut sinüzitin kötüleşip kötüleşmediğini görebilir.

Ancak şiddetli, kötüleşen veya uzun süreli semptomlarınız varsa semptomlarınızın antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekebilir. Semptomlar iyileştikten sonra bile daima antibiyotik tedavisinin tamamını alın. Antibiyotiklerin erken durdurulması semptomların geri gelmesine neden olabilir.

İmmünoterapi

Alerjilerin neden olduğu veya daha da kötüleştiği sinüzit için alerji aşıları yardımcı olabilir. Buna immünoterapi denir.

Referanslar:

1. Akut Sinüzit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
2. Brook, I. (2011). “Microbiology and management of acute and chronic rhinosinusitis in children.” The Pediatric Infectious Disease Journal, 30(6), 617-620.
3. Fokkens, W. J., Lund, V. J., Mullol, J., et al. (2012). “EPOS 2012: European position paper on rhinosinusitis and nasal polyps 2012.” Rhinology, 50(23), 1-298.
4. Meltzer, E. O., Hamilos, D. L., Hadley, J. A., et al. (2004). “Rhinosinusitis: Establishing definitions for clinical research and patient care.” Journal of Allergy and Clinical Immunology, 114(6), 155-212.
5. Chow, A. W., Benninger, M. S., Brook, I., et al. (2012). “IDSA clinical practice guideline for acute bacterial rhinosinusitis in children and adults.” Clinical Infectious Diseases, 54(8), 1041-1045.
6. Gwaltney, J. M., Phillips, C. D., Miller, R. P., et al. (2004). “Computed tomography of the common cold.” New England Journal of Medicine, 330(1), 25-30.
7. Dykewicz, M. S., Hamilos, D. L. (2010). “Rhinitis and sinusitis.” Journal of Allergy and Clinical Immunology, 125(2), S103-S115.
8. Bachert, C., van Cauwenberge, P. (2003). “The pathophysiology of sinusitis.” Current Allergy and Asthma Reports, 3(1), 122-127.
9. Tversky, J. R., Becker, J. M. (2012). “Rhinosinusitis and quality of life.” Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery, 20(3), 199-203.
10. Marple, B. F., Smith, T. L., Han, J. K., et al. (2010). “Bacterial biofilms in chronic rhinosinusitis: Chronic rhinosinusitis.” The Laryngoscope, 121(3), 1081-1087.
11. Holbrook, E. H., Bhandarkar, N. D., Schwartz, R. M. (2015). “Acute sinusitis in adults.” New England Journal of Medicine, 373(10), 956-964.
12. Rosenfeld, R. M., Andes, D., Bhattacharyya, N., et al. (2007). “Clinical practice guideline: Adult sinusitis.” Otolaryngology-Head and Neck Surgery, 137(3), S1-S31.
13. Benninger, M. S., Sedory Holzer, S. E., Lau, J. (2013). “Comparative effectiveness of treatments for chronic rhinosinusitis: A systematic review.” Annals of Internal Medicine, 158(9), 743-754.
14. Kilty, S. J., McGarry, G. W., Fokkens, W. J., et al. (2012). “Sinus surgery: Current indications and techniques.” European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 269(5), 1189-1196.
15. Soler, Z. M., Smith, T. L. (2010). “Quality of life outcomes after functional endoscopic sinus surgery.” Otolaryngology-Head and Neck Surgery, 142(2), 132-139.
16. Vandeplas, G., Van Zele, T., Deron, P., et al. (2014). “Prevalence of sinusitis in asthma: Impact on asthma control.” European Respiratory Journal, 44(3), 802-808.
17. Kalogjera, L., Baudoin, T. (2015). “Acute and chronic rhinosinusitis: Endoscopic and radiologic findings.” Otolaryngology Clinics of North America, 48(5), 805-820.
18. Kirtsreesakul, V., Rombaux, P. (2013). “Rhinosinusitis and smell disorders.” Current Allergy and Asthma Reports, 13(2), 230-235.
19. Smith, T. L., Litvack, J. R., Hwang, P. H. (2013). “Rhinosinusitis and sleep dysfunction: A systematic review.” The Laryngoscope, 124(5), 890-897.
20. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15285-acute-sinusitis
21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547701/
22. https://emedicine.medscape.com/article/232670-overview
23. https://www.webmd.com/allergies/sinusitis-and-sinus-infection