Amiyotrofik Lateral Skleroz (ALS): 12 Belirtisi, Tedavisi

Amiyotrofik Lateral Skleroz (ALS), nörolojik hastalıklar arasında en yaygın ve yıkıcı olanlardan biridir. Motor nöronların ölümüne neden olan bu hastalık, kasların kontrolünün kaybına yol açar ve sonuçta ilerleyici kas zayıflığı ile karakterize edilir. Özellikle hareket, konuşma, yutma ve nefes alma gibi hayati işlevleri kontrol eden sinir hücrelerini etkileyerek, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde bozar. İlk defa Fransız nörolog Jean-Martin Charcot tarafından tanımlanan ALS, aynı zamanda Lou Gehrig hastalığı olarak da bilinir. Bu isim, ünlü Amerikalı beyzbol oyuncusu Lou Gehrig’in 1939 yılında Amiyotrofik Lateral Skleroz tanısı almasıyla popüler hale gelmiştir.

Amiyotrofik Lateral Skleroz (ALS): 12 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

ALS, hem sporcular hem de halk arasında yaygın bilinirliği olan bir hastalık olsa da, aslında tıp dünyasında uzun süredir bilinen bir problemdir. Bununla birlikte, Amiyotrofik Lateral Skleroz nedenleri, tam olarak anlaşılmamış ve tedavisi hâlâ bulunamamış bir hastalık olarak bilim insanları ve doktorlar için büyük bir araştırma alanıdır. Bu hastalık genellikle 40-70 yaş arası bireylerde ortaya çıkar ve erkeklerde kadınlara göre biraz daha yaygındır. Her yıl dünya çapında yaklaşık 100,000 kişiye ALS teşhisi konmaktadır.

Amiyotrofik Lateral Skleroz nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun bu hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Çoğu ALS vakası sporadik olarak ortaya çıkar; yani genetik bir geçmişi olmadan aniden başlar. Bununla birlikte, vakaların yaklaşık %10’u kalıtsal olup, bu durumda hastalık, otozomal dominant bir gen mutasyonu nedeniyle aktarılmaktadır. Genetik araştırmalar, ALS’nin moleküler temellerine dair ipuçları sunmakta, ancak hastalığın gelişim mekanizması hakkında daha fazla bilgi edinmek için hâlâ yoğun çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Amiyotrofik Lateral Skleroz semptomları, kasların istemli hareketlerini kontrol eden motor nöronların dejenerasyonu sonucu ortaya çıkar. Bu dejenerasyon, kas güçsüzlüğü, kas spazmları, konuşma ve yutma zorlukları gibi belirtilere yol açar. Bu durum zamanla ilerleyerek, hastaların nefes alma yetisini de etkiler ve genellikle hastalar, hastalığın ileri safhalarında mekanik ventilasyon desteği almak zorunda kalır. Tedavi seçenekleri sınırlı olsa da, çeşitli terapi yöntemleri ve ilaçlar hastaların yaşam kalitesini artırmak ve semptomları hafifletmek için kullanılmaktadır.

Amiyotrofik Lateral Skleroz Nedir? ALS Nedir?

Amiyotrofik Lateral Sklero, sinir sistemi üzerinde ilerleyici bir etki yaratan nörodejeneratif bir hastalıktır. Bu hastalık, beyin ve omurilikteki motor nöronları etkileyerek kasların kontrolünü sağlayan sinir hücrelerinde bozulmalara yol açar. Motor nöronlar, istemli kas hareketlerini kontrol eden sinir hücreleridir; bu nedenle ALS hastalarında yürüme, konuşma, yemek yeme ve nefes alma gibi temel motor fonksiyonlar zamanla kaybedilir. Ksin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörler ve çevresel etkilerin rol oynadığı düşünülmektedir. Hastalık genellikle 40-70 yaş aralığında ortaya çıkar ve erkeklerde kadınlara kıyasla biraz daha yaygındır.

ALS’nin ayırt edici özelliği, başlangıçta kas güçsüzlüğü ve incelme ile ortaya çıkmasıdır. Hastalık ilerledikçe, bu güçsüzlük vücudun diğer bölgelerine yayılır. “Amiyotrofik” terimi, kas dokusunun kaybını ifade ederken; “lateral skleroz” terimi, omurilikteki motor nöronların bulunduğu yan bölgelerdeki sertleşme ve dejenerasyonu tanımlar. Amiyotrofik Lateral Skleroz, kişinin zihinsel yeteneklerini ve duyusal sinirleri genellikle etkilemez, bu da motor fonksiyon kaybının yanı sıra hastaların zihinsel farkındalığının devam etmesine neden olur. Tedavisi olmayan bu hastalıkta, semptomları hafifletmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak için ilaçlar ve destekleyici tedaviler kullanılır.

Amiyotrofik Lateral Skleroz Belirtileri

ALS belirtilerini detaylı inceleyelim.

1. Kas Zayıflığı: En belirgin belirtisi kas zayıflığıdır. Genellikle ilk olarak kol veya bacaklarda hissedilir. Kaslar giderek güçsüzleşir ve atrofiye (küçülme) uğrar.
2. Koordinasyon Kaybı: Koordinasyon sorunları, hasta için günlük yaşam aktivitelerini zorlaştırabilir. Özellikle nesneleri tutma veya basit görevleri yerine getirme konusunda sorun yaşanabilir.
3. Konuşma Zorluğu: Amiyotrofik Lateral Skleroz, dil ve yutak kaslarını etkileyebilir. Bu nedenle konuşma boğuklaşabilir veya anlaşılmaz hale gelebilir. İleri evrelerde konuşma tamamen kaybolabilir.
4. Yutma Problemleri: Yutma güçlüğü yaşanabilir. Yemek ve sıvıların yutulması sırasında zorluklar ortaya çıkabilir ve bu durum beslenme sorunlarına yol açabilir.
5. Solunum Sorunları: Amiyotrofik lateral skleroz, solunum kaslarını etkileyebilir. Bu, nefes almakta zorluk çekme veya solunum güçlüğü yaşama anlamına gelebilir. Solunum sorunları özellikle hastalığın ileri evrelerinde ciddi bir endişe kaynağıdır.
6. Kas Krampları ve Spazmlar: Hasta kaslarda kramp, seğirme veya spazm yaşayabilir. Bu belirtiler rahatsızlık verebilir.
7. Duyusal Değişiklikler: Bazı ALS hastaları, duyu kaybı, uyuşma veya karıncalanma gibi duyusal değişiklikler yaşayabilirler.
8. Kas Sertliği: Bazı ALS hastalarında kas sertliği (spastisite) gelişebilir, bu da hareketi daha da zorlaştırabilir.
9. Ağrı: Amiyotrofik lateral skleroz hastaları, kas zayıflığı ve diğer semptomlar nedeniyle ağrı yaşayabilirler. Özellikle kasların zayıfladığı bölgelerde ağrı hissedilebilir.
10. Kas Yorgunluğu: Hasta, kas zayıflığı ve yetersiz enerji üretimi nedeniyle kolayca yorulabilir.
11. Dil Değişiklikleri: Dil kaslarının etkilenmesi, konuşma bozukluklarının yanı sıra dilin hareketlerinin sınırlanmasına da yol açabilir.
12. Emosyonel ve Bilişsel Değişiklikler: Bazı Amiyotrofik Lateral Skleroz hastaları, duygusal değişiklikler (örneğin, depresyon veya anksiyete) ve bilişsel sorunlar (örneğin, hafıza kaybı veya odaklanma güçlüğü) yaşayabilirler.

Amiyotrofik lateral skleroz belirtileri hastadan hastaya değişebilir ve hastalığın ilerleyişine bağlı olarak artabilir. Bu belirtiler, hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Amiyotrofik Lateral Skleroz Nedenleri ve Risk Faktörleri

ALS nedenleri hala tam olarak anlaşılmış değildir, ancak araştırmacılar genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun bu hastalığın gelişimine katkıda bulunduğuna inanıyor. Amiyotrofik Lateral Skleroz vakalarının %90’ı sporadik olup, genetik geçmişi olmayan bireylerde rastgele ortaya çıkar. Bununla birlikte, vakaların yaklaşık %10’u ailevi ALS olarak sınıflandırılır ve otozomal dominant kalıtım gösterir. Ailevi ALS vakalarının çoğu, SOD1, C9orf72 ve TARDBP genlerinde meydana gelen mutasyonlarla ilişkilidir. Bu genetik mutasyonlar, motor nöronların işlevini etkileyerek kas kontrolünü bozan protein hatalarına yol açar.

ALS’nin gelişiminde çevresel faktörlerin de rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu faktörler arasında ağır metaller, pestisitler, kimyasal maruziyetler, sigara kullanımı ve bazı virüslerle olan ilişkiler araştırılmaktadır. Özellikle askeri personeller arasında ALS görülme oranının yüksekliği, çevresel faktörlerin ALS gelişimindeki rolünü daha da güçlendirmiştir. Bu tür faktörlerin, motor nöronların dejenerasyonuna yol açarak hastalığı tetiklediği öne sürülmektedir.

Bununla birlikte, ALS’nin tam olarak nasıl geliştiği konusu hala net değildir. Bu nedenle, genetik ve çevresel faktörlerin nasıl bir etkileşim içinde olduğu ve bu etkileşimlerin motor nöron dejenerasyonuna nasıl yol açtığına dair daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Amiyotrofik lateral skleroz nedenleri aşağıdaki faktörleri içerebilir:

1. Genetik Faktörler:
   • Yaklaşık %10 oranında Amiyotrofik Lateral Skleroz vakası aile geçmişi ile ilişkilidir. Aile geçmişi olan kişilerde genetik mutasyonlar daha sık görülebilir.
   • Çeşitli genetik mutasyonlar ALS riskini artırabilir. Bunların arasında C9orf72, SOD1, TARDBP ve FUS gibi genler bulunur.
   • Genetik olarak belirlenmiş ALS vakaları, genellikle daha genç yaşlarda başlar ve daha hızlı bir ilerleme gösterebilir.
2. Çevresel Faktörler:
   • Bazı çevresel faktörlerin, ALS riskini artırabileceği düşünülmektedir. Ancak bu faktörlerin net bir şekilde ALS’ye neden olduğu kanıtlanmamıştır.
   • Örneğin, ağır metaller (örneğin, kurşun), pestisitler, organik çözücüler ve diğer kimyasal maddelere maruziyet Amiyotrofik Lateral Skleroz riskini artırabilir.
3. Otoimmün Tepkiler:
   • Bazı araştırmalar, ALS’nin bir tür otoimmün yanıt sonucu ortaya çıkabileceğini öne sürmektedir. Otoimmün yanıt, bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelere saldırması durumunu ifade eder.
   • Ancak bu teori hala kesinlik kazanmamıştır ve daha fazla araştırma gerekmektedir.
4. Başka Hastalıkların Etkisi:
   • Amiyotrofik Lateral Skleroz, bazı nörolojik ve genetik hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, frontotemporal lob dejenerasyonu (FTLD) ve ALS arasında genetik bir bağlantı vardır. Bu iki hastalık benzer genetik mutasyonlara sahip olabilir.
5. Glutamat Toksisitesi:
   • Bazı araştırmalar, aşırı glutamatın motor nöronlara zarar verebileceğini öne sürmektedir. Bu, nöronların ölümüne yol açabilir.
6. Enflamasyon ve Oksidatif Stres:
   • Enflamasyon (iltihaplanma) ve oksidatif stres, nöronlara zarar veren süreçler olabilir. Bu süreçler, ALS patolojisine katkıda bulunabilir.
7. Viral Enfeksiyonlar:
   • Bazı araştırmalar, viral enfeksiyonların ALS riskini artırabileceğini göstermektedir. Ancak bu bağlantı hala net değildir.

Amiyotrofik lateral skleroz nedenlerini kesin olarak tanımlamak ve etkili bir tedavi geliştirmek için daha fazla araştırma gerekmektedir. Şu an için ALS’nin karmaşık bir etiyolojisi olduğu kabul edilmektedir, yani birden fazla faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu nedenle, genetik yatkınlığın, çevresel faktörlerin ve diğer etkenlerin birleşimi ALS’nin gelişiminde rol oynayabilir.

ALS Tanısı

Amiyotrofik lateral skleroz tanısı, klinik belirtilere dayanır ve bazı laboratuvar testleri ile desteklenir. Tanı, hastanın nörolojik bir muayenesi ve ayrıntılı bir tıbbi geçmişi alınarak başlar.

İşte ALS tanısının temel adımları:

1. Nörolojik Muayene: Bir nörolog tarafından yapılan detaylı bir nörolojik muayene, hastanın kas gücü, refleksler, kas tonusu ve koordinasyonu gibi nörolojik işlevlerini değerlendirir. Bu muayene, ALS’nin tipik belirtilerini (kas güçsüzlüğü, kas atrofisi, refleks kaybı) gözlemlemeye yardımcı olur.
2. Tıbbi Geçmiş: Hastanın tıbbi geçmişi, semptomların ne kadar süredir devam ettiği, semptomların nasıl başladığı ve aile geçmişi gibi önemli bilgileri içerir. Ayrıca, ALS ile ilişkilendirilen diğer nörolojik hastalıkların dışlanması için önemlidir.
3. Elektromiyografi (EMG): EMG, kasların elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Amiyotrofik lateral skleroz tanısını doğrulamak ve diğer nörolojik sorunları dışlamak için kullanılır. EMG, kaslarda istirahat halindeyken ve kasların kasılması sırasında alınan elektriksel sinyalleri değerlendirir.
4. Sinir İleti Hızı Testleri: Bu testler, sinir sistemi fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Amiyotrofik lateral skleroz hastalarında sinir iletim hızı yavaşlar.
5. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) veya Bilgisayarlı Tomografi (CT): MRG veya CT taramaları, diğer nörolojik problemlerin dışlanmasına yardımcı olabilir. Bunlar, beyin ve omurilikteki yapısal değişiklikleri incelemek için kullanılır.
6. Laboratuvar Testleri: Amiyotrofik Lateral Skleroz tanısı genellikle laboratuvar testleriyle konulmaz, ancak diğer hastalıkları dışlamak için bazı kan testleri yapılabilir.

Amiyotrofik Lateral Skleroz tanısının konması genellikle diğer nörolojik hastalıkların dışlanması ve tipik ALS belirtilerinin varlığına dayanır. Tanı aldıktan sonra, hasta ve ailesi ile birlikte bir tedavi planı oluşturulur ve hastalığın ilerleyişini takip etmek için düzenli muayeneler ve testler yapılır.

Amiyotrofik Lateral Skleroz Tedavisi

Amiyotrofik Lateral Skleroz, motor nöronları etkileyerek kas zayıflığı ve atrofisine yol açan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Ne yazık ki, ALS tedavisi yoktur. Ancak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya, semptomları hafifletmeye ve hastaların yaşam kalitesini artırmaya yönelik çeşitli tedavi yaklaşımları mevcuttur. Amiyotrofik Lateral Skleroz tedavisi farmakolojik, cerrahi ve destekleyici yöntemleri içermektedir.

1. Farmakolojik Tedaviler

Riluzol

Riluzol, Amiyotrofik Lateral Skleroz tedavisinde kullanılan ilk ve en yaygın ilaçtır. Glutamat seviyelerini düşürerek sinir hücrelerinin hasar görmesini yavaşlatır. Klinik çalışmalar, Riluzol’un yaşam süresini birkaç ay kadar uzatabileceğini göstermiştir. Günlük kullanımda genellikle iyi tolere edilse de mide bulantısı ve yorgunluk gibi yan etkiler görülebilir.

Edaravon

Edaravon, serbest radikal hasarını azaltarak sinir hücrelerini koruyan bir antioksidandır. Bu ilaç özellikle hastalığın erken döneminde faydalı olabilir. Edaravon intravenöz yoluyla uygulanır ve yan etkileri arasında baş ağrısı, mide bulantısı ve enjeksiyon yerinde rahatsızlık yer alabilir.

Semptomatik Tedavi için İlaçlar

• Kas spazmlarını azaltmak: Baclofen ve Tizanidin gibi kas gevşeticiler.
• Tükürük yönetimi: Antikolinerjik ilaçlar (örn. Amitriptilin) veya Botulinum toksini enjeksiyonları.
• Ağrı ve depresyon: Antidepresanlar ve ağrı kesiciler.
• Solunum fonksiyonu: Solunum yollarını açık tutmak için bronkodilatörler.

2. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Fizyoterapi, ALS hastalarının hareket kabiliyetini korumasına ve kas sertliğini azaltmasına yardımcı olur. Özellikle kas spazmları ve eklem sertliği gibi durumları yönetmek için hafif egzersizler ve germe programları önerilir. Ayrıca mesleki terapi, hastaların günlük yaşam aktivitelerini bağımsız bir şekilde sürdürebilmesi için gerekli araç ve cihazları kullanmalarını öğretir.

Konuşma Terapisi

Amiyotrofik Lateral Skleroz ilerledikçe konuşma ve yutma güçlüğü ortaya çıkabilir. Konuşma terapistleri, hastaların iletişim yeteneklerini korumalarına yardımcı olmak için alternatif iletişim cihazları ve stratejileri sunar.

Solunum Terapisi

Solunum kaslarının zayıflaması, hastalığın ileri aşamalarında ciddi bir sorun haline gelir. Bu nedenle, solunum terapistleri non-invaziv ventilasyon (NIV) cihazlarının kullanımını öğretebilir. Gerekirse, trakeostomi gibi cerrahi müdahaleler de değerlendirilir.

3. Beslenme Desteği

Amiyotrofik Lateral Skleroz hastalarının yutma güçlüğü (disfaji) yaşamaları yaygındır. Bu durumda, doğru beslenme planları oluşturmak kritik önem taşır. Diyetisyenler, yüksek kalorili ve besleyici yiyecekler önererek kilo kaybını ve kas kaybını önlemeye çalışır. Hastalığın ilerleyen aşamalarında ise beslenme tüpü (PEG) takılması gerekebilir. PEG ile beslenme, aspirasyon riskini azaltır ve hastanın besin ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar.

4. Solunum Desteği

Amiyotrofik Lateral Skleroz hastalarında solunum kaslarının zayıflaması nedeniyle solunum yetmezliği sık görülür. Bu sorunu yönetmek için iki ana yöntem kullanılır:

• Non-invaziv Ventilasyon (NIV): Burun veya ağız maskesi yoluyla mekanik solunum desteği sağlar.
• Trakeostomi ve Mekanik Ventilasyon: Solunum yetmezliğinin ileri aşamalarında uygulanır. Daha invaziv bir yöntemdir ve yaşam süresini uzatabilir.

5. Psikolojik ve Psikiyatrik Destek

ALS hastalığı, hem hastalarda hem de aile üyelerinde ciddi psikolojik yük oluşturabilir. Depresyon, anksiyete ve stres gibi durumların yönetimi için psikoterapi, grup terapileri ve gerekirse antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Psikososyal destek, hem hastanın hem de bakım verenlerin yaşam kalitesini artırmada önemli bir rol oynar.

6. Deneysel Tedaviler ve Klinik Çalışmalar

Araştırmacılar, ALS’nin ilerlemesini durdurabilecek veya semptomları önemli ölçüde hafifletebilecek yeni tedavi yöntemleri üzerinde çalışmaktadır. Deneysel tedaviler arasında kök hücre terapileri, gen terapileri ve nöroprotektif ilaçlar bulunmaktadır. Klinik çalışmalara katılım, hastaların bu tedavilerden yararlanma şansını artırabilir.

Kök Hücre Terapisi

Kök hücre tedavisi, hasarlı sinir hücrelerini onarma veya değiştirme potansiyeli taşır. Henüz deneysel aşamada olan bu tedavi, umut vaat eden bir seçenek olarak görülmektedir.

Gen Terapisi

Genetik mutasyonlara bağlı ALS türleri için geliştirilen gen terapileri, hastalığın ilerleyişini yavaşlatmayı hedefler. Örneğin, SOD1 mutasyonuna yönelik tedaviler bu alanda öne çıkan çalışmalar arasındadır.

7. Bakım ve Destek Hizmetleri

Amiyotrofik Lateral Skleroz hastalarının çoğu, ilerleyen süreçte günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak sürdüremeyebilir. Bu nedenle, profesyonel bakım hizmetleri ve destek grupları önemli bir rol oynar. Evde bakım, hastaların konforunu artırırken, destek grupları hastalara ve ailelerine yalnız olmadıklarını hissettirir.

İleri Aşama Bakım

ALS’nin son evrelerinde palyatif bakım, hastaların ağrısını ve rahatsızlığını hafifletmeyi amaçlar. Bu süreçte, yaşam sonu planlaması ve etik kararlar alınması gerekebilir.

Amiyotrofik Lateral Skleroz için kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte, mevcut tedavi yaklaşımları hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. Farmakolojik tedaviler, fizyoterapi, solunum desteği ve psikolojik destek gibi yöntemler, hastaların yaşam kalitesini artırmada kritik öneme sahiptir. Yeni gelişmekte olan terapiler ve klinik çalışmalar, ALS ile mücadelede umut verici bir geleceğin habercisi olabilir. Tedavi sürecinde multidisipliner bir yaklaşım benimsemek ve hasta ile yakınlarının ihtiyaçlarını ön planda tutmak büyük önem taşır.

ALS ile Yaşamak

Amiyotrofik lateral skleroz, teşhis edildiğinde zorlu bir hastalık olabilir, ancak birçok hasta ve aileleri destek ve bakım ile daha iyi bir yaşam kalitesi elde edebilir. Bu makale, Amiyotrofik Lateral Skleroz hakkında kapsamlı bir rehber sunmayı amaçlamaktadır ve hastaların, bakıcıların ve sağlık profesyonellerinin bu hastalıkla başa çıkma konusunda bilinçli olmalarına yardımcı olacaktır.

Referanslar:

1. Amiyotrofik Lateral Skleroz (ALS): 12 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi
2. Rowland, L. P., & Shneider, N. A. (2001). Amyotrophic lateral sclerosis. New England Journal of Medicine, 344(22), 1688-1700.
3. Kiernan, M. C., Vucic, S., Cheah, B. C., et al. (2011). Amyotrophic lateral sclerosis. Lancet, 377(9769), 942-955.
4. Renton, A. E., Chio, A., & Traynor, B. J. (2014). State of play in amyotrophic lateral sclerosis genetics. Nature Neuroscience, 17(1), 17-23.
5. Hardiman, O., Al-Chalabi, A., Chio, A., et al. (2017). Amyotrophic lateral sclerosis. Nature Reviews Disease Primers, 3, 17085.
6. Brown, R. H., & Al-Chalabi, A. (2017). Amyotrophic lateral sclerosis. New England Journal of Medicine, 377(2), 162-172.
7. Van Damme, P., Robberecht, W., & Van Den Bosch, L. (2017). Modelling amyotrophic lateral sclerosis: Progress and possibilities. Disease Models & Mechanisms, 10(5), 537-549.
8. Taylor, J. P., Brown, R. H., & Cleveland, D. W. (2016). Decoding ALS: From genes to mechanism. Nature, 539(7628), 197-206.
9. Couratier, P., Corcia, P., Lautrette, G., et al. (2016). Epidemiology of amyotrophic lateral sclerosis: A review of literature. Revue Neurologique, 172(1), 37-45.
10. Rosen, D. R., Siddique, T., Patterson, D., et al. (1993). Mutations in Cu/Zn superoxide dismutase gene are associated with familial amyotrophic lateral sclerosis. Nature, 362(6415), 59-62.
11. Turner, M. R., Verstraete, E. (2015). What does imaging reveal about the pathology of amyotrophic lateral sclerosis? Current Neurology and Neuroscience Reports, 15(7), 45.
12. Vucic, S., & Kiernan, M. C. (2009). Pathophysiology of neurodegeneration in familial amyotrophic lateral sclerosis. Current Molecular Medicine, 9(3), 255-272.
13. Al-Chalabi, A., Fang, F., Hanby, M. F., et al. (2013). An estimate of amyotrophic lateral sclerosis heritability using twin data. JAMA Neurology, 70(5), 673-677.
14. Nijssen, J., Comley, L. H., & Hedlund, E. (2017). Motor neuron vulnerability and resistance in amyotrophic lateral sclerosis. Acta Neuropathologica, 133(6), 863-885.
15. Julien, J. P. (2001). Amyotrophic lateral sclerosis: Unfolding the toxicity of the misfolded. Cell, 104(4), 581-591.
16. Strong, M. J., Abrahams, S., Goldstein, L. H., et al. (2017). Amyotrophic lateral sclerosis – frontotemporal spectrum disorder (ALS-FTSD): Revised diagnostic criteria. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 88(6), 476-483.
17. Blasco, H., Mavel, S., Corcia, P., & Gordon, P. H. (2014). The glutamate hypothesis in ALS: Pathophysiology and drug development. Current Medicinal Chemistry, 21(31), 3551-3575.
18. Zarei, S., Carr, K., Reiley, L., et al. (2015). A comprehensive review of amyotrophic lateral sclerosis. Surgical Neurology International, 6, 171.
19. Mehta, P., Kaye, W., Raymond, J., et al. (2019). Prevalence of amyotrophic lateral sclerosis in the United States. Amyotrophic Lateral Sclerosis and Frontotemporal Degeneration, 20(5-6), 324-331.
20. DeJesus-Hernandez, M., Mackenzie, I. R., Boeve, B. F., et al. (2011). Expanded GGGGCC hexanucleotide repeat in C9orf72 is associated with frontotemporal dementia and amyotrophic lateral sclerosis. Neuron, 72(2), 245-256.
21. Burkhardt, M. F., Martinez, F. J., Wright, S., et al. (2013). A cellular model for sporadic ALS using patient-derived induced pluripotent stem cells. Molecular and Cellular Neuroscience, 56, 355-364.
22. Ferraiuolo, L., Kirby, J., Grierson, A. J., et al. (2011). Molecular pathways of motor neuron injury in amyotrophic lateral sclerosis. Nature Reviews Neurology, 7(11), 616-630.
23. Polymenidou, M., & Cleveland, D. W. (2011). The seeds of neurodegeneration: Prion-like spreading in ALS. Cell, 147(3), 498-508.
24. McCombe, P. A., & Henderson, R. D. (2011). Effects of gender in amyotrophic lateral sclerosis. Gender Medicine, 8(6), 361-370.
25. Petri, S., Körner, S., & Kiaei, M. (2012). Hypotheses for the pathogenesis of amyotrophic lateral sclerosis. Cellular and Molecular Neurobiology, 32(5), 637-649.
26. Ghasemi, M., & Brown, R. H. (2018). Genetics of amyotrophic lateral sclerosis. Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine, 8(5), a024125
27. https://scholar.google.com/
28. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
29. https://www.researchgate.net/
30. https://www.nhs.uk/