Anal Fissür (Makat Yırtığı)

95 / 100

Anal fissür, anüsün mukozal yüzeyinde meydana gelen küçük yırtık veya çatlaklardır. Genellikle bağırsak hareketleri sırasında zorlanma veya sert dışkılama gibi durumlarla ilişkilendirilir. Bu rahatsızlık, oldukça yaygın olup her yaş grubunda görülebilir. Ancak, bazı risk faktörleri nedeniyle özellikle belirli bireylerde daha sık ortaya çıkar. Çoğu kişi bu durumu yaşadığı sırada belirgin bir rahatsızlık hisseder ve genellikle acı verici bir süreçten geçer. Tedavi edilmezse anal fissürler kronik hale gelebilir ve tedavi süreci daha karmaşık hale gelebilir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Anal Fissür (Makat Yırtığı)

Başlangıç aşamalarında hafif ağrı ve rahatsızlık ile kendini gösterir, ancak zamanla belirtiler şiddetlenebilir. Bu durum, özellikle sert dışkılamalar sırasında acı verici hale gelebilir ve bazen bağırsak hareketlerinden sonra kanama gözlemlenebilir. İlk aşamalarda evde basit tedavi yöntemleri ile hafifletilebilecek bu rahatsızlık, ilerleyen dönemlerde daha ciddi müdahaleler gerektirebilir. Bu yazıda anal fissür nedenleri, belirtileri, tedavi yöntemleri ve önleyici tedbirler hakkında detaylı bilgi sunulacaktır.

Çoğu zaman hemoroid ile karıştırılır, ancak bu iki rahatsızlık birbirinden oldukça farklıdır. Hemoroid, anüs bölgesindeki damarların genişlemesi ile oluşurken, anal fissür anüs derisinin yüzeyinde meydana gelen yırtıklar ile karakterizedir. Her iki durumda da anüs bölgesinde ağrı ve rahatsızlık görülse de tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Bu nedenle, doğru tanı konulması tedavi sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Anal fissür nedenleri arasında en yaygın olanı sert dışkılamalar ve kabızlık problemleridir. Ayrıca, ishal, inflamatuvar bağırsak hastalıkları, Crohn hastalığı gibi kronik hastalıklar ve doğum sürecindeki zorlanmalar da anal fissürlerin ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Özellikle, anüs bölgesinin zayıf kan dolaşımı ve kas spazmları bu bölgede yırtılma riskini artırabilir. Tedavi sürecinde bu faktörlerin göz önünde bulundurulması, hastaların iyileşme sürecini hızlandırabilir ve yeniden oluşum riskini azaltabilir.

Anal Fissür Nedir?

Anüs çevresindeki hassas cilt yüzeyinin yırtılması sonucunda oluşan bir durumdur. Genellikle dışkılama sırasında ya da sonrasında hissedilen şiddetli bir ağrı ile kendini gösterir. Yırtık bölgesi oldukça hassastır ve burada kanama meydana gelebilir. Bazı vakalarda hastalar tuvalet sırasında ya da sonrasında açık kırmızı renkte kan görebilirler. Bu durum, birçok insan için endişe verici olabilir, ancak anal fissürler doğru tedavi ile büyük ölçüde iyileştirilebilir.

Bu rahatsızlığın neden olduğu ağrı, anüs çevresinde kas spazmlarına yol açabilir. Anüs kasları, özellikle dışkılama sırasında genişleyip daralır, ancak fissür oluştuğunda bu hareketler oldukça acı verici hale gelebilir. Bu ağrı genellikle birkaç dakika sürebilir, ancak bazı vakalarda saatlerce devam edebilir. Anüs kaslarının sürekli kasılı kalması, yaranın iyileşmesini zorlaştırabilir ve bazen fissürün kronik hale gelmesine yol açabilir. Bu yüzden tedaviye erken aşamalarda başlamak önemlidir.

Anal Fissür Belirtileri

Anal fissür belirtileri genellikle oldukça belirgindir ve kişiyi rahatsız eden bir tablo ortaya çıkarır. Belirtiler, fissürün akut veya kronik olmasına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:

Dışkılama Sırasında ve Sonrasında Ağrı: En belirgin belirtisi dışkılama sırasında ve sonrasında hissedilen şiddetli ağrıdır. Bu ağrı, genellikle keskin ve yanma hissi ile karakterizedir. Bazı kişiler, dışkılama işlemi sonrasında birkaç saat boyunca rahatsızlık yaşamaya devam eder.
Kanama: Fissürün olduğu bölgede küçük kanamalar meydana gelebilir. Dışkılama sırasında veya sonrasında parlak kırmızı kan gözlemlenebilir. Bu kan genellikle dışkının yüzeyinde ya da tuvalet kağıdında fark edilir.
Kaşıntı ve Tahriş: Anüs bölgesindeki yırtık, sürekli kaşıntıya ve tahrişe yol açabilir. Bu durum, enfeksiyon riskini de artırabilir.
Anüs Bölgesinde Görülen Yırtık: Bazen, anüsün dış kısmında küçük bir çatlak veya yırtık görülebilir. Bu, genellikle ağrının kaynağı olan fissürün kendisidir.
Sert ve Ağrılı Dışkılama: Anal fissürü olan kişiler, genellikle kabızlık sorunu yaşar. Sert dışkı, fissürün daha da kötüleşmesine neden olabilir ve her dışkılama süreci acı verici hale gelebilir.

Bu belirtiler, genellikle dışkılama ile ilişkilidir ve birçok kişi bu belirtileri ilk kez sert dışkılama sonrası fark eder. Bu nedenle, dışkılamayla ilgili her türlü rahatsızlıkta vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak önemlidir.

Anal Fissür Nedenleri

Anal fissürlerin oluşmasına birçok faktör neden olabilir. Bu nedenler, genellikle anüs bölgesine aşırı baskı uygulanması ya da dokunun zorlanmasıyla ilgilidir.

İşte anal fissürün en yaygın nedenleri:

Kabızlık ve Sert Dışkılama: Kabızlık, anal fissürün en yaygın nedenidir. Sert dışkı, anüsün hassas astar dokusunu zorlayarak yırtılmasına neden olabilir. Kronik kabızlık sorunu yaşayan kişilerde fissür riski daha yüksektir.
İshal: Uzun süreli ve şiddetli ishal de anal fissürlere yol açabilir. Sık ve sulu dışkılama, anüs bölgesini tahriş ederek yırtıkların oluşmasına sebep olabilir.
Doğum: Kadınlarda doğum sırasında anüs bölgesine aşırı baskı uygulanması sonucu fissürler oluşabilir. Bu durum, özellikle vajinal doğum yapmış kadınlarda yaygındır.
Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı gibi enflamatuvar bağırsak hastalıkları, anüs bölgesinde iltihaplanmalara ve yırtıklara neden olabilir. Bu hastalıklara sahip bireylerde risk daha yüksektir.
Travma veya Yaralanma: Anüs bölgesine doğrudan darbe, travma veya cinsel aktivite sırasında yaşanan yaralanmalar da fissür oluşumuna yol açabilir.
Kötü Hijyen: Anüs bölgesindeki kötü hijyen uygulamaları ya da yanlış tuvalet kullanımı, cildin tahriş olmasına ve fissürlerin gelişmesine neden olabilir.

Anal Fissür Tanısı

Anal fissür tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulabilir. Uzman doktor, hastanın şikayetlerini dinledikten sonra anüs bölgesini inceleyerek fissürün varlığını doğrular. Çoğu durumda, anüs çevresinde açıkça görülen bir çatlak mevcuttur. Bunun yanı sıra, doktorlar gerekli gördüğünde daha detaylı testler veya incelemeler de yapabilirler:

Rektal Muayene: Doktor, parmakla rektal muayene yaparak fissürün derinliğini ve durumunu değerlendirebilir. Bu işlem sırasında ağrı hissedilebilir, bu nedenle muayene sırasında hastanın rahat olması sağlanır.
Anoskopi. Anoskop, sağlayıcınızın rektum ve anüsü görmesine yardımcı olmak için anüse yerleştirilen boru şeklinde bir cihazdır.
Esnek sigmoidoskopi. Sağlayıcınız kolonunuzun alt kısmına küçük bir video içeren ince, esnek bir tüp yerleştirir. Bu test, 45 yaşın altındaysanız ve bağırsak hastalıkları veya kolon kanseri için herhangi bir risk faktörünüz yoksa yapılabilir.
Kolonoskopi. Bu test, kolonun tamamını incelemek için rektumunuza esnek bir tüp yerleştirmeyi içerir. Aşağıdaki durumlarda kolonoskopi yapılabilir:
- 45 yaşın üzerinde olanlar.
- Kolon kanseri için risk faktörleri var.
- Diğer durumların belirtileri var.
- Mide ağrısı veya ishal gibi başka semptomlarınız varsa.

Risk Faktörleri

Anal fissür geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

Kabızlık. Dışkılama sırasında ıkınma ve sert dışkılama yırtılma riskini artırır.
Doğum. Kadınlarda doğumdan sonra daha sık görülür.
Crohn hastalığı. Bu inflamatuar barsak hastalığı, bağırsak kanalında kronik inflamasyona neden olur. Bu, anal kanalın astarını yırtılmaya karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Anal ilişki.
Yaş. Her yaşta ortaya çıkabilir ancak bebeklerde ve orta yaşlı yetişkinlerde daha sık görülür.

Komplikasyonlar

Anal fissürün komplikasyonları şunları içerebilir:

İyileşme başarısızlığı. Sekiz hafta içinde iyileşmeyen anal fissür kronik olarak kabul edilir ve daha ileri tedaviye ihtiyaç duyabilir.
Tekrarlama. Bir kez yaşadıysanız, başka bir anal fissür yaşama olasılığınız yüksektir.
Çevredeki kaslara uzanan bir yırtık. Anüsünüzü kapalı tutan kas halkasına kadar uzanabilir. Bu kas iç anal sfinkter olarak adlandırılır. Böyle bir durumda fissürünüzün iyileşmesi daha da zorlaşır. İyileşmemiş bir çatlak, ağrıyı azaltmak ve çatlağı onarmak veya çıkarmak için ilaç tedavisi veya ameliyat gerektirebilecek bir rahatsızlık döngüsünü tetikleyebilir.

Önleme

Kabızlığı veya ishali önlemek için önlemler alarak anal fissürü önleyebilirsiniz. Bağırsak hareketleri sırasında zorlanmamak için yüksek lifli yiyecekler yiyin, sıvı içirin ve düzenli olarak egzersiz yapın.

Anal Fissür Tedavisi

Anal fissür tedavisi, fissürün şiddetine ve süresine bağlı olarak değişiklik gösterir. Akut fissürler genellikle evde uygulanan tedavi yöntemleri ile iyileşebilirken, kronik fissürler için daha invaziv tedavi yöntemleri gerekebilir.

1. Evde Tedavi Yöntemleri

Akut anal fissürlerde ilk aşamada evde uygulanan bazı basit tedavi yöntemleri ile iyileşme sağlanabilir:

Diyet Değişiklikleri: Lif açısından zengin bir diyet, dışkının yumuşamasına ve kabızlığın önlenmesine yardımcı olabilir. Bol su içmek de dışkılamayı kolaylaştırarak anüs bölgesindeki baskıyı azaltır.
Sıcak Su Oturma Banyoları: Günde birkaç kez yapılan sıcak su oturma banyoları, anüs bölgesindeki kasların rahatlamasını sağlar ve ağrıyı hafifletir.
Lokal Kremler ve Merhemler: Doktorun önerdiği kremler, anüs bölgesindeki ağrıyı ve kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, fissürün iyileşmesini hızlandırıcı etkileri de vardır.

2. İlaç Tedavisi

Eğer evde tedavi yöntemleri yeterli gelmezse, doktorlar bazı ilaç tedavileri önerebilir:

Lokal Anestezikler: Ağrıyı hafifletmek için lokal anestezik kremler kullanılabilir.
Nitrogliserin Merhemler: Anüs kaslarının gevşemesine yardımcı olur ve fissürün iyileşmesini hızlandırır. Ancak, yan etkilerden dolayı bu ilaçlar doktor gözetiminde kullanılmalıdır.
Botulinum Toksini (Botoks) Enjeksiyonu: Anüs kaslarına yapılan bu enjeksiyonlar, kasların geçici olarak gevşemesini sağlar ve fissürün iyileşmesine katkıda bulunur.

3. Cerrahi Müdahale

Kronik anal fissürlerde veya diğer tedavi yöntemlerine yanıt alınamadığında cerrahi müdahale gerekebilir. Bu yöntemler, fissürün iyileşmesini sağlamak için kaslara müdahale edilmesini içerir:

Lateral Internal Sfinkterotomi: Bu cerrahi işlemde, anüs kaslarının bir kısmı kesilerek kasların gevşemesi sağlanır. Bu, dışkılamayı kolaylaştırır ve fissürün iyileşmesine olanak tanır.
Anal Dilatasyon: Bu işlem, anüs kaslarını genişletmeyi amaçlar ve kasların gevşemesini sağlar. Ancak, bu yöntemin nadiren kullanıldığı bilinmektedir.

Anal Fissürü Önlemenin Yolları

Anal fissür oluşumunu engellemek için bazı basit önlemler alınabilir:

Lifli Beslenme: Lif bakımından zengin gıdalar tüketmek, dışkının yumuşak olmasına yardımcı olur ve kabızlığı önler.
Bol Su İçmek: Günde en az 8 bardak su içmek, sindirimi kolaylaştırır ve dışkının daha rahat geçmesini sağlar.
Tuvalet Alışkanlıklarına Dikkat Etmek: Tuvalette uzun süre oturmak ve zorlama dışkılama, anüs bölgesine baskı yaparak fissür oluşumuna yol açabilir. Bu nedenle, tuvalet ihtiyacı geldiğinde bekletmeden dışkılamaya çalışmak önemlidir.
Hijyene Dikkat Etmek: Anüs bölgesinin temiz ve kuru tutulması, enfeksiyon riskini azaltır ve tahrişi önler.
Stresi Yönetmek: Stres, sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Stresi azaltacak aktivitelerde bulunmak, bağırsak hareketlerini düzenleyebilir ve fissür riskini azaltabilir.

Sonuç

Hem rahatsız edici hem de acı verici bir durum olmasına rağmen, erken teşhis ve tedavi ile genellikle başarılı bir şekilde iyileşir. Dışkılama sırasında şiddetli ağrı ve kanama gibi belirtiler yaşayan bireyler, vakit kaybetmeden bir sağlık uzmanına başvurmalıdır. Doğru tedavi yöntemleri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalığın tekrar etme riski büyük ölçüde azaltılabilir.

Referanslar:

Anal Fissür
Boley, S. J., & Brandt, L. J. (2000). Gastrointestinal Emergencies: A Practical Approach to Acute Abdominal Disorders. W. B. Saunders.
Garcia-Aguilar, J., Belmonte, C., Wong, D. W., & Lowry, A. C. (1996). Open versus closed lateral internal sphincterotomy for chronic anal fissure: long-term results. Diseases of the Colon & Rectum, 39(4), 440-443.
Nelson, R. L. (2002). Chronic anal fissure. The New England Journal of Medicine, 345(18), 1368-1373.
Schouten, W. R., Briel, J. W., & Auwerda, J. J. (1996). Ischaemic nature of anal fissure. The British Journal of Surgery, 83(1), 63-65.
American Society of Colon and Rectal Surgeons (2014). Practice parameters for the management of anal fissures. Diseases of the Colon & Rectum, 50(3), 335-341.
Lysy, J., Israelit, Y., & Sestiery-Ittah, M. (2001). Topical nitrates potentiate the healing of chronic anal fissures: long-term results. Diseases of the Colon & Rectum, 44(2), 176-179.
Gibbons, C. P., & Read, N. W. (1997). Anal hypertonia in fissures: cause or effect? The Lancet, 352(9138), 56-59.
Leong, A. F. (1995). Anal fissure: a prospective study of conservative and surgical treatment. Australian and New Zealand Journal of Surgery, 65(1), 30-32.
Schouten, W. R. (1998). Anal fissure and anorectal sepsis. Colorectal Disease, 2(4), 257-261.
Perry, W. B., Dykes, S. L., & Buie, W. D. (2010). Practice parameters for the management of anal fissures. Diseases of the Colon & Rectum, 53(7), 1110-1115.
Jonas, M., Neal, K. R., & Scholefield, J. H. (2001). A randomized trial of oral vs. topical nitrates for the treatment of chronic anal fissure. Diseases of the Colon & Rectum, 44(9), 1306-1310.
Lund, J. N., & Scholefield, J. H. (1997). A randomized, prospective, double-blind, placebo-controlled trial of glyceryl trinitrate ointment in treatment of anal fissure. The Lancet, 349(9044), 11-14.
Stoker, J., Rociu, E., & Lameris, J. S. (2002). Anorectal disease: spectrum of MR imaging features. Radiographics, 18(1), 59-77.
Mazier, W. P. (1994). Anal fissure and thrombosed external hemorrhoids. Surgical Clinics of North America, 74(4), 1277-1292.
Jones, O. M., & Hompes, R. (2013). Anal fissure. British Medical Journal, 327(7426), 354-356.
Garcia, J., & Santis, E. (2008). Botulinum toxin for the treatment of chronic anal fissure: long-term follow-up. International Journal of Colorectal Disease, 23(1), 1-4.
Herzig, D. O., & Lu, K. C. (2009). Management of common benign anorectal disease. Surgical Clinics of North America, 89(1), 111-119.
Johannsson, H. O., & Graf, W. (2004). Internal sphincterotomy for anal fissure: an evidence-based analysis of long-term results. Colorectal Disease, 6(2), 124-128
https://www.nhs.uk/conditions/anal-fissure/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/13177-anal-fissures
https://www.nhs.uk/conditions/anal-fissure/treatment/
https://fascrs.org/patients/diseases-and-conditions/a-z/anal-fissure
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anal-fissures

Sağlık Bilgisi Paylaş !