Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)

100 / 100

Pnömokok bakterisi, tıbbi dünyada ciddi hastalıklara neden olan en önemli patojenlerden biridir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için büyük bir risk teşkil eder. Pnömokok bakterisi, zatürre, menenjit, sinüzit ve orta kulak iltihabı gibi enfeksiyonlara yol açarak hem birey sağlığını hem de toplumsal sağlığı ciddi şekilde tehdit eder. Dünya genelinde her yıl milyonlarca insan bu bakterinin neden olduğu enfeksiyonlar nedeniyle hastalanmakta ve ciddi sağlık problemleri yaşamaktadır. Bununla birlikte, pnömokok aşısı, bu bakterinin neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruma sağlamakta önemli bir rol oynamaktadır.

Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)

Pnömokok enfeksiyonları, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ve sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı olduğu bölgelerde yüksek mortalite oranlarına neden olmaktadır. Özellikle çocuklar ve yaşlılar, bu bakterinin enfeksiyonlarına karşı en savunmasız gruplar arasında yer alır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve çeşitli sağlık otoriteleri, pnömokok aşısının rutin olarak yapılmasını önererek, küresel sağlık üzerindeki etkilerini azaltmayı hedeflemektedir. Aşı, hem bireylerin sağlığını korumakta hem de toplum bağışıklığı oluşturarak, enfeksiyonun yayılmasını önlemektedir.

Aşılar, halk sağlığını koruma stratejilerinin temelini oluşturur ve pnömokok aşısı da bu kapsamda en etkili araçlardan biridir. Aşının geliştirilmesiyle birlikte, dünya genelinde pnömokok enfeksiyonlarına bağlı ölümlerde ve komplikasyonlarda belirgin bir azalma gözlenmiştir. Aşı, özellikle bebeklik döneminde uygulandığında, uzun vadeli bir koruma sağlar. Ayrıca, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler için de aşılama büyük önem taşır. Özellikle COVID-19 pandemisi ile birlikte, solunum yolu enfeksiyonlarına karşı bağışıklığın artırılması daha da önem kazanmıştır.

Pnömokok aşısı, yalnızca bireylerin sağlığını korumakla kalmaz, aynı zamanda toplum sağlığını güçlendirir. Toplum bağışıklığı (herd immunity) sayesinde, aşılanmayan bireyler bile dolaylı olarak korunur. Ancak bu, aşının yaygın olarak uygulanmasına bağlıdır. Geniş çaplı aşılamalar, bakterinin yayılmasını sınırlandırarak, salgınların önlenmesinde kritik bir rol oynar. Bu nedenle, pnömokok aşısının önemi, yalnızca bireysel sağlık açısından değil, toplumsal sağlık açısından da büyüktür. Bu makalede, pnömokok aşısının önemi, tarihçesi, etkileri, aşı türleri ve uygulama yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)

Pnömokok Bakterisinin Neden Olduğu Hastalıklar

Pnömokok bakterisi, Streptococcus pneumoniae olarak bilinen bir bakteri türüdür. Gram pozitif yapıya sahip olan bu bakteri, insan vücuduna genellikle solunum yolları aracılığıyla girer. Pnömokok enfeksiyonları, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu enfeksiyonlar, en yaygın olarak akciğerlerde zatürreye (pnömoni) yol açar, ancak menenjit, bakteriyemi (kan dolaşımında bakteri bulunması), sinüzit ve orta kulak enfeksiyonu (otitis media) gibi hastalıkları da tetikleyebilir.

Zatürre, pnömokok bakterisinin neden olduğu en yaygın enfeksiyonlardan biridir ve akciğerlerde iltihaplanmaya neden olur. Bu durum, nefes darlığı, yüksek ateş, titreme ve öksürük gibi semptomlarla kendini gösterir. Pnömokok bakterisinin neden olduğu zatürre vakalarında, özellikle yaşlı ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ölüm oranı oldukça yüksektir. Menenjit ise, beyin ve omurilik zarlarının iltihaplanmasına yol açar ve hızlı tedavi edilmediği takdirde kalıcı nörolojik hasar veya ölümle sonuçlanabilir.

Bakteriyemi, pnömokok bakterisinin kan dolaşımına geçmesiyle oluşur ve septik şok gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Pnömokok bakterisinin neden olduğu diğer yaygın enfeksiyonlar arasında sinüzit ve orta kulak iltihabı da bulunur. Bu tür enfeksiyonlar, özellikle çocuklarda sıkça görülür ve tedavi edilmediği takdirde daha ciddi komplikasyonlar geliştirebilir. Tüm bu hastalıklar göz önüne alındığında, pnömokok enfeksiyonlarının toplum sağlığı üzerindeki ciddi etkileri açıkça görülmektedir.

Pnömokok Aşısının Tarihçesi

Pnömokok aşısının geliştirilmesi, halk sağlığında büyük bir dönüm noktasıdır. İlk pnömokok aşısı, 1977 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde onaylanmış ve halkın kullanımına sunulmuştur. Bu ilk aşı, 14 farklı pnömokok suşuna karşı koruma sağlayan bir yapıya sahipti. Ancak, pnömokok bakterisinin farklı suşları bulunmakta ve her suş, farklı semptomlara ve enfeksiyonlara yol açabilmektedir. Bu durum, aşının etkinliğini artırma ve daha geniş kapsamlı koruma sağlama gerekliliğini doğurmuştur.

2000 yılında, 7-valent pnömokok konjüge aşısı (PCV7) geliştirildi. Bu aşı, çocuklar üzerinde etkili koruma sağlayan ve daha önceki aşılara göre daha geniş bir kapsama sahip olan ilk aşılardan biridir. PCV7, pnömokok bakterisinin neden olduğu çocukluk çağı enfeksiyonlarında belirgin bir azalma sağlamış ve aşı, birçok ülkede ulusal aşı programlarına dahil edilmiştir. Aşının başarısının ardından, 2010 yılında 13-valent pnömokok konjüge aşısı (PCV13) piyasaya sürülmüş ve daha fazla pnömokok suşuna karşı koruma sağlanmıştır.

Pnömokok aşısının tarihçesi, aynı zamanda aşının etkinliğini artırmaya yönelik sürekli bir araştırma ve geliştirme sürecini de içermektedir. Günümüzde, PCV13 ve 23-valent pnömokok polisakkarit aşısı (PPSV23) gibi daha geniş kapsamlı aşılar, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde pnömokok enfeksiyonlarına karşı etkin koruma sağlamaktadır. Bu aşılama stratejileri, pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıkları önlemede önemli bir rol oynamakta ve dünya genelinde her yıl milyonlarca hayat kurtarmaktadır.

Pnömokok Aşısı Türleri ve Etkileri

Pnömokok aşısı, Streptococcus pneumoniae bakterisinin neden olduğu ciddi enfeksiyonları önlemek için geliştirilmiş iki ana kategoriye ayrılır: Pnömokok Konjugat Aşıları (PCV) ve Pnömokok Polisakkarit Aşıları (PPSV). Her iki aşı türü de farklı yaş grupları ve risk grupları için farklı koruma seviyeleri sunar.

1. Pnömokok Konjugat Aşıları (PCV)

Pnömokok konjugat aşıları, bakterinin polisakkarit kapsül antijenlerini bir taşıyıcı proteinle birleştirerek bağışıklık sisteminin güçlü ve uzun süreli bir yanıt oluşturmasını sağlar. Günümüzde yaygın olarak kullanılan PCV türleri arasında PCV10, PCV13, ve yakın zamanda geliştirilen genişletilmiş kapsama sahip PCV20 bulunur.

  • PCV10 ve PCV13: Bu aşılar çocuklarda ve yetişkinlerde yaygın pnömokok serotiplerine karşı koruma sağlar. PCV13, PCV10’a kıyasla üç ek serotipe karşı koruma sunar. Çocuklarda düzenli aşılama programına dahil edilen PCV aşıları, orta kulak iltihabı, pnömoni ve menenjit gibi hastalıkların görülme oranını belirgin şekilde azaltmıştır.
  • PCV20: Son yıllarda piyasaya sürülen PCV20, 20 farklı pnömokok serotipine karşı koruma sağlar. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ve yaşlı yetişkinlerde daha geniş koruma sağlamayı amaçlar.

PCV aşıları, bebeklikten itibaren uygulanmaya başlanarak invaziv pnömokok hastalıklarını azaltmada önemli bir rol oynamaktadır. Bu aşılar ayrıca “sürü bağışıklığı” etkisiyle aşılanmamış bireylerin de korunmasını sağlar.

2. Pnömokok Polisakkarit Aşıları (PPSV)

Pnömokok polisakkarit aşıları, bakterinin kapsül polisakkaritlerine dayanır ve bağışıklık sisteminin bu kapsül yapılarını tanımasını sağlar. PPSV23, en yaygın kullanılan polisakkarit aşısıdır ve toplam 23 pnömokok serotipine karşı koruma sağlar.

  • PPSV23: Özellikle yaşlı yetişkinler ve kronik hastalıkları olan bireyler için önerilir. Bu aşı, bağışıklık sisteminin daha hızlı bir yanıt vermesini sağlasa da konjugat aşılara göre daha kısa süreli bir bağışıklık etkisi sunar. Ayrıca, 2 yaş altı çocuklarda yeterince etkili değildir, bu nedenle bu yaş grubunda kullanımı önerilmez.

Aşıların Etkileri

Pnömokok aşısının halk sağlığı üzerindeki etkileri büyüktür. Konjugat aşılar, invaziv pnömokok hastalıklarının yanı sıra pnömoni ve akut orta kulak iltihabı gibi yaygın enfeksiyonları da büyük ölçüde azaltmıştır. Ayrıca, bu aşılar aşılanmamış bireyler için dolaylı koruma sağlayarak “sürü bağışıklığı” oluşturur.

Polisakkarit aşılar ise yüksek risk gruplarında daha geniş bir serotip yelpazesine karşı koruma sağlar. Bu nedenle, genellikle PCV aşıları ile birlikte tamamlayıcı olarak uygulanır. Örneğin, kronik hastalığı olan bireylere veya bağışıklık sistemi baskılanmış hastalara her iki aşı türü birden önerilebilir.

Gelişim ve Gelecek Perspektifleri

Gelişen teknoloji ile birlikte yeni nesil pnömokok aşısı üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Özellikle daha fazla serotipi kapsayan ve uzun süreli bağışıklık sağlayan aşılar, pnömokok kaynaklı hastalıkların küresel yükünü azaltmayı hedeflemektedir. Ayrıca, düşük ve orta gelirli ülkelerde bu aşıların erişilebilirliğini artırmak için uluslararası işbirlikleri ve programlar sürdürülmektedir.

Sonuç olarak, pnömokok aşısının farklı türleri ve etkileri, her yaş grubunda ve risk durumunda etkili koruma sağlamak için birbirini tamamlar. Bu aşılar, yalnızca bireysel sağlığı korumakla kalmaz, aynı zamanda toplum sağlığı üzerinde de önemli bir etki yaratır.

Pnömokok Aşısının Uygulama Yöntemleri ve Programları

Pnömokok aşısı, bireylerin yaşına, bağışıklık durumuna ve risk faktörlerine bağlı olarak farklı yöntemler ve programlar çerçevesinde uygulanmaktadır. İki temel pnömokok aşısı bulunmaktadır: pnömokok polisakkarit aşısı (PPSV23) ve pnömokok konjugat aşısı (PCV13). Bu aşılar, farklı bağışıklık tepkileri oluşturmakta ve farklı yaş grupları için özel kullanım alanlarına sahiptir.

Pnömokok Polisakkarit Aşısı (PPSV23)

PPSV23, 23 farklı pnömokok serotipine karşı koruma sağlar ve genellikle 65 yaş ve üzerindeki yetişkinlere, kronik hastalığı olan bireylere veya bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde önerilir. Bu aşı, intramusküler (kas içi) ya da subkutan (cilt altı) enjeksiyon yoluyla uygulanır. Ancak bu aşı, küçük çocuklarda yeterli bağışıklık tepkisi oluşturmadığı için genellikle yetişkin popülasyonda kullanılır. Tek doz PPSV23 uygulaması, invaziv pnömokok hastalığı ve pnömoni gibi ciddi enfeksiyon risklerini azaltmada etkili bir yöntemdir. Gerektiğinde 5 yıl arayla ikinci bir doz da uygulanabilir.

Pnömokok Konjugat Aşısı (PCV13)

PCV13, konjugasyon yöntemi ile geliştirilmiş olup 13 serotipe karşı koruma sağlar ve özellikle küçük çocuklar için önerilir. Aşı, 6 haftadan büyük bebekler için rutin aşılama programlarının bir parçası olarak uygulanır. Genellikle dört dozdan oluşan bir program izlenir:

  1. 2 aylıkken birinci doz
  2. 4 aylıkken ikinci doz
  3. 6 aylıkken üçüncü doz
  4. 12-15 aylıkken son doz (rapel doz)

PCV13, bağışıklık sistemini uzun süreli koruma sağlayacak şekilde uyarır ve genellikle 5 yaş altı çocuklarda, yaşlı bireylerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde tercih edilir. Aşılama sırasında intramusküler enjeksiyon tercih edilir.

Rutin Aşılama Programları

Birçok ülkede pnömokok aşısı, Ulusal Aşılama Programları kapsamında rutin olarak uygulanmaktadır. Çocuklar için PCV13 genellikle difteri, tetanos ve boğmaca (DTaP) gibi diğer çocukluk dönemi aşıları ile entegre şekilde yapılır. Bunun yanı sıra, risk grubundaki yetişkinler ve yaşlı bireyler için PPSV23 ve PCV13 kombinasyonu kullanılabilir. Örneğin:

  • 65 yaş üstü bireyler için önce PCV13 ardından PPSV23 aşılarının bir yıl arayla yapılması önerilir.
  • Kronik hastalığı olan yetişkinler için aşılama programları, bireyin medikal durumuna göre düzenlenir.

Özel Risk Grupları İçin Uygulamalar

  • Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler (ör. HIV pozitif hastalar, kanser tedavisi görenler): PCV13 ve PPSV23 kombinasyonu genellikle bu bireyler için gereklidir. İlk olarak PCV13, ardından en az 8 hafta sonra PPSV23 uygulanır.
  • Kronik hastalığı olan çocuklar ve yetişkinler: Astım, diyabet veya kronik böbrek hastalığı gibi durumlarda pnömokok aşısı erken yaşta yapılmalıdır.
  • Asplenisi olan veya dalağı alınmış bireyler: Hem PCV13 hem de PPSV23 uygulanır ve ek aşı takviyeleri gerekebilir.

Uygulama Süreçleri ve Sağlık Hizmetleri

Pnömokok aşısının uygulaması genellikle birinci basamak sağlık hizmetleri veya pediatrik klinikler aracılığıyla gerçekleştirilir. Aşılar, uygun soğuk zincir koşullarında saklanır ve uygulanmadan önce bireyin tıbbi geçmişi detaylıca değerlendirilir. Aşı uygulamasından sonra bireyler, alerjik reaksiyon gibi nadir yan etkiler açısından izlenir.

Sonuç olarak, pnömokok aşısının etkin bir şekilde uygulanması, hem bireysel hem de toplumsal bağışıklığı güçlendirmek için kritik öneme sahiptir. Farklı yaş grupları ve risk kategorileri için uygun aşılama programlarının düzenlenmesi, invaziv pnömokok hastalıklarını önlemede önemli bir stratejidir.

Pnömokok Aşısının Yan Etkileri ve Riskleri

Her aşıda olduğu gibi, pnömokok aşısının da bazı yan etkileri olabilir. Ancak bu yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir. Yaygın görülen yan etkiler arasında aşı yapılan bölgede ağrı, kızarıklık ve hafif şişlik yer alır. Ayrıca, bazı bireylerde düşük dereceli ateş, yorgunluk ve hafif baş ağrısı görülebilir.

Ciddi yan etkiler oldukça nadirdir. Aşıya karşı ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) çok düşük bir ihtimalle meydana gelebilir. Aşı sonrası herhangi bir alerjik reaksiyon belirtisi görüldüğünde, acil tıbbi yardım alınmalıdır. Pnömokok aşısı, genellikle güvenli bir aşı olarak kabul edilir ve dünya genelinde milyonlarca insana güvenle uygulanmaktadır.

Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)

Pnömokok Aşısının Önemi ve Gelecekteki Gelişmeler

Pnömokok aşısı, halk sağlığının korunmasında ve pnömokok bakterisinin neden olduğu ciddi enfeksiyonların önlenmesinde büyük bir rol oynamaktadır. Aşının etkinliği, dünya genelinde pnömokok kaynaklı ölüm ve hastalık oranlarının düşmesine önemli katkı sağlamıştır. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler için aşılama hayati önem taşımaktadır.

Gelecekte, pnömokok aşısının daha da geliştirilmesi ve daha geniş kapsamlı suşlara karşı koruma sağlayan yeni aşıların piyasaya sürülmesi hedeflenmektedir. Aşının etkinliğini artırmaya yönelik araştırmalar devam ederken, aynı zamanda aşılama programlarının yaygınlaştırılması da öncelikli bir konu olmaya devam edecektir.

Sonuç

Pnömokok aşısı, halk sağlığı alanında ciddi enfeksiyon hastalıklarının önlenmesi için önemli bir araçtır. Özellikle invaziv pnömokok hastalıklarının (IPH) ve pnömoninin yükünü azaltmada etkinliği kanıtlanmıştır. Aşılar, yalnızca bireysel bağışıklık sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal bağışıklık oluşturarak aşılanmamış bireyleri de dolaylı yoldan korur. Bu durum, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler gibi risk grupları için kritik bir avantaj sunar. Rutin aşılama programlarının uygulanması sayesinde, özellikle çocukluk çağında görülen pnömokok enfeksiyonlarının sıklığında belirgin bir azalma sağlanmıştır.

Günümüzde kullanılan pnömokok polisakkarit ve konjugat aşıları, yaş gruplarına ve tıbbi durumlara göre uyarlanmış farklı programlarla uygulanmaktadır. Bu programlar, dünya genelinde ulusal sağlık politikalarıyla desteklenmekte ve özellikle düşük gelirli ülkelerde erişimin artırılmasıyla hastalık yükünde önemli azalmalar gözlenmektedir. Bununla birlikte, aşılamanın etkinliğini artırmak için risk gruplarının doğru belirlenmesi ve uygun doz programlarının uygulanması hayati önem taşır. Ayrıca, aşılanma oranlarını artırmaya yönelik farkındalık kampanyaları ve eğitim programları, aşılama çalışmalarının başarısında temel bir rol oynar.

Sonuç olarak, pnömokok aşısı hem bireysel hem de toplumsal sağlık üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Ancak, aşıların küresel düzeyde daha eşit bir şekilde dağıtılması ve aşılamaya karşı olan önyargıların giderilmesi gerekmektedir. Gelecekte, yeni serotiplere karşı geliştirilecek aşılar ve bağışıklık yanıtını güçlendirecek yenilikçi teknolojilerle pnömokok enfeksiyonlarının tamamen önlenmesi mümkün olabilir. Aşılamanın önemi, sadece hastalık yükünü azaltmakla kalmayıp, sağlık sistemleri üzerindeki ekonomik yükü de hafifletmesi nedeniyle giderek daha fazla anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda, pnömokok aşısının yaygınlaştırılması, sürdürülebilir bir halk sağlığı hedefi olarak desteklenmelidir.

Referanslar:

  1. Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)
  2. Whitney CG, Farley MM, Hadler J, et al. Decline in invasive pneumococcal disease after the introduction of protein-polysaccharide conjugate vaccine. N Engl J Med. 2003;348(18):1737–1746.
  3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Prevention of pneumococcal disease: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. 1997;46(RR-8):1–24.
  4. O’Brien KL, Wolfson LJ, Watt JP, et al. Burden of disease caused by Streptococcus pneumoniae in children younger than 5 years: global estimates. Lancet. 2009;374(9693):893–902.
  5. Gessner BD, Kaslow D, Lewis RF, et al. Estimating the full public health value of vaccination. Vaccine. 2017;35(46):6255–6263.
  6. Klugman KP, Madhi SA, Huebner RE, et al. A trial of a 9-valent pneumococcal conjugate vaccine in children with and those without HIV infection. N Engl J Med. 2003;349(14):1341–1348.
  7. Pilishvili T, Lexau C, Farley MM, et al. Sustained reductions in invasive pneumococcal disease in the era of conjugate vaccine. J Infect Dis. 2010;201(1):32–41.
  8. Nuorti JP, Whitney CG. Prevention of pneumococcal disease among adults: use of pneumococcal polysaccharide vaccine. MMWR Recomm Rep. 2003;52(RR-8):1–36.
  9. Bonten MJ, Huijts SM, Bolkenbaas M, et al. Polysaccharide conjugate vaccine against pneumococcal pneumonia in adults. N Engl J Med. 2015;372(12):1114–1125.
  10. Cohn AC, Zell ER, Schuchat A, et al. Pneumococcal polysaccharide vaccine for the prevention of invasive pneumococcal disease: renewed recommendations for use in adults. MMWR Recomm Rep. 2012;61(40):816–819.
  11. Andrews NJ, Waight PA, Burbidge P, et al. Serotype-specific effectiveness and correlates of protection for the 13-valent pneumococcal conjugate vaccine: post-licensure evaluations in England and Wales. Lancet Infect Dis. 2014;14(9):835–843.
  12. Kyaw MH, Lynfield R, Schaffner W, et al. Effect of introduction of the pneumococcal conjugate vaccine on drug-resistant Streptococcus pneumoniae. N Engl J Med. 2006;354(14):1455–1463.
  13. Daniels CC, Rogers PD, Shelton CM. A review of pneumococcal vaccines: current polysaccharide vaccine recommendations and future protein antigens. J Pediatr Pharmacol Ther. 2016;21(1):27–35.
  14. Bogaert D, De Groot R, Hermans PW. Streptococcus pneumoniae colonisation: the key to pneumococcal disease. Lancet Infect Dis. 2004;4(3):144–154.
  15. Moberley SA, Holden J, Tatham DP, Andrews RM. Vaccines for preventing pneumococcal infection in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2008;(1):CD000422.
  16. Fitzwater SP, Chandran A, Santosham M, Johnson HL. The worldwide impact of the seven-valent pneumococcal conjugate vaccine. Pediatr Infect Dis J. 2012;31(5):501–508.
  17. Berical AC, Harris D, Dela Cruz CS, Possick JD. Pneumococcal vaccination strategies. Chest. 2016;149(3):835–844.
  18. Grijalva CG, Griffin MR. The global impact of pneumococcal conjugate vaccines. Hum Vaccin Immunother. 2013;9(7):1381–1386.
  19. Black S, Shinefield H, Baxter R, et al. Postlicensure surveillance study of the effectiveness of the heptavalent pneumococcal conjugate vaccine. Pediatr Infect Dis J. 2004;23(6):485–489.
  20. Shapiro ED, Berg AT, Austrian R, et al. The protective efficacy of polyvalent pneumococcal polysaccharide vaccine. N Engl J Med. 1991;325(21):1453–1460.
  21. Verhaegen J, Flamaing J, Peetermans WE, et al. Invasive pneumococcal disease in older adults in Belgium: clinical presentation and outcome. Clin Microbiol Infect. 2014;20(5):O312–O319.
  22. Vila-Corcoles A, Ochoa-Gondar O. Pneumococcal vaccination among adults aged 50 and older. Expert Rev Vaccines. 2013;12(8):911–928.
  23. Tin Tin Htar M, Stuurman AL, Ferreira G, et al. Effectiveness of pneumococcal vaccines in preventing pneumonia in adults, a systematic review and meta-analyses of observational studies. PLoS One. 2017;12(5):e0177985.
  24. Gavi, the Vaccine Alliance. Pneumococcal conjugate vaccine introduction worldwide. Vaccine. 2014;32(17):2004–2010.
  25. Finkelstein JA, Huang SS, Daniel J, et al. Antibiotic-resistant Streptococcus pneumoniae in the heptavalent pneumococcal conjugate vaccine era: predictive outcomes for invasive disease. Emerg Infect Dis. 2003;9(2):129–136.
  26. Ben-Shimol S, Givon-Lavi N, Greenberg D, Dagan R. Pneumococcal nasopharyngeal carriage in toddlers during sequential use of 7-valent and 13-valent pneumococcal conjugate vaccines: dynamics of acquisition, clearance, and density. Clin Infect Dis. 2014;59(7):1028–1037.
  27. Hammitt LL, Akech DO, Morpeth SC, et al. Population-based incidence of radiologically confirmed pneumonia among children in Kenya. Clin Infect Dis. 2012;54(Suppl 2):S193–S199.
  28. Weinberger DM, Malley R, Lipsitch M. Serotype replacement in disease after pneumococcal vaccination. Lancet. 2011;378(9807):1962–1973.
  29. Simell B, Auranen K, Käyhty H, et al. The fundamental link between pneumococcal carriage and disease. Expert Rev Vaccines. 2012;11(7):841–855.
  30. Tin Tin Htar M, Troeger C, Oliver J, et al. Burden of pneumococcal diseases in older adults: a systematic review of population-based studies. Lancet Infect Dis. 2019;19(6):e255–e266.
  31. Aliberti S, Ramirez J, Rodrigo-Troyano A. Update in adult community-acquired pneumonia. Curr Opin Pulm Med. 2017;23(3):211–218.
  32. Russell FM, Burton RL, Carapetis JR, et al. Performance of a WHO-defined serological correlate of protection for the evaluation of new pneumococcal conjugate vaccines. Vaccine. 2011;29(3):476–485.
  33. De Wals P, Lefebvre B, Defay F, et al. Pneumococcal conjugate vaccine usage and herd immunity. Pediatr Infect Dis J. 2012;31(1):e2–e6.
  34. Hausdorff WP, Hanage WP. Interim results of an ecological experiment – conjugate vaccination against the pneumococcus and serotype replacement. Hum Vaccin Immunother. 2016;12(2):358–374.
  35. https://scholar.google.com/
  36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
  37. https://www.researchgate.net/
  38. https://www.mayoclinic.org/
  39. https://www.nhs.uk/
  40. https://www.webmd.com/
Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)
Aşı: Pnömokok Aşısı (PCV13, PPSV23)
Görüntüleme: 1.009
Sağlık Bilgisi Paylaş !
Daha fazla Sağlık Bilgisi: