Astigmat Nedir? 10 Belirtisi, Türleri, Tanısı Ve Tedavisi

Astigmat, görme bozuklukları arasında en yaygın olarak karşılaşılan problemlerden biri olup, gözün ışığı kırma yeteneğinde meydana gelen düzensizlikten kaynaklanır. Göz, net bir görüntü oluşturmak için ışığı doğru bir şekilde kırmalıdır. Ancak, astigmatta, genellikle kornea ya da göz merceğinin şekil bozukluğu nedeniyle ışık doğru şekilde odaklanamaz ve görüntü bulanıklaşır. Bu durum, kişinin hem yakın hem de uzak mesafede net görememesine yol açar. Gözdeki bu yapısal sorun, genetik yatkınlığa, çevresel faktörlere ya da travmalara bağlı olarak gelişebilir.

Astigmat Nedir? 10 Belirtisi, Türleri, Nedenleri, Tanısı Ve Tedavisi

Birçok kişi tarafından yalnızca küçük bir görme sorunu olarak algılansa da yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilir. Özellikle günlük aktiviteler sırasında keskin görme yetisinin önemli olduğu durumlarda, bireylerin iş performansından sosyal yaşamına kadar geniş bir alanda sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri, kritik bir rol oynar. Modern oftalmoloji, astigmatın teşhisi ve tedavisi konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir.

Astigmat tedavisi, her bireyin ihtiyaçlarına uygun olarak şekillendirilir. Gözlük ve kontakt lens gibi düzeltici araçlardan lazer cerrahisine kadar geniş bir tedavi yelpazesi bulunmaktadır. Ancak, tedavi yönteminin seçimi astigmat türüne, derecesine ve hastanın yaşam tarzına göre belirlenir. Ayrıca, bazı durumlarda, başka göz rahatsızlıklarıyla birlikte görülebilir ve bu da tedavi planını daha karmaşık hale getirebilir.

Bu makalede, astigmatın ne olduğunu, türlerini, belirtilerini ve nasıl teşhis edildiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Ayrıca, güncel tedavi yöntemlerini ve bu yöntemlerin avantajlarını ele alacağız. Bu kapsamlı bilgi, daha bilinçli kararlar almanızı sağlayacak ve bu yaygın göz sorunu ile ilgili farkındalığı artıracaktır.

Astigmat Nedir?

Genellikle gözün ön yüzeyinde yer alan korneanın ya da göz merceğinin ideal yuvarlak bir şekle sahip olmamasından kaynaklanır. Sağlıklı bir gözde kornea veya mercek, ışığı tek bir odak noktasına yönlendirecek şekilde düzgün bir eğime sahiptir. Ancak, astigmatta bu yüzeyin düzensizliği ışığın birden fazla odak noktasına ulaşmasına neden olur. Sonuç olarak, görüntüler bulanık ya da bozuk algılanır.

Genellikle doğuştan gelen bir problem olup genetik faktörlerle ilişkilendirilir. Bununla birlikte, göz yaralanmaları, cerrahi müdahaleler veya keratokonus gibi ilerleyici göz hastalıkları da astigmatın gelişimine yol açabilir. Çoğu bireyde belirli bir derecede mevcuttur, ancak bu durum genellikle fark edilmeyecek kadar hafif olabilir.

Astigmat Belirtileri

Hafiften şiddetliye kadar değişen görme bozukluklarına neden olabilir ve belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu belirtiler, astigmatın derecesine, türüne ve kişinin yaşam tarzına bağlı olarak farklı şekillerde kendini gösterebilir.

1. Bulanık veya Çarpık Görme

En belirgin belirtisi, hem yakın hem de uzak mesafelerde bulanık veya çarpık görmedir. Bu durum, gözdeki ışık kırılma hatasından kaynaklanır. Normalde kornea veya mercek, ışığı retinaya tek bir odak noktası üzerinde toplamalıdır. Ancak bu bireylerde bu odak noktası birden fazla yerde oluşur, bu da görüntünün net olmamasına neden olur.

• Uzak mesafede bulanık görme: Uzakta bulunan nesneler net bir şekilde algılanmaz.
• Yakın mesafede bulanık görme: Kitap okuma veya telefon ekranına bakma gibi günlük aktivitelerde zorlanma yaşanabilir.
• Çarpık görme: Nesneler düz bir çizgide değil, eğilmiş veya bozulmuş gibi algılanabilir.

2. Göz Yorgunluğu ve Rahatsızlık

Hastalığa sahip bireyler, özellikle yoğun görsel odaklanma gerektiren aktiviteler sırasında göz yorgunluğu yaşar. Bunun nedeni, göz kaslarının sürekli olarak bulanık görüntüyü netleştirmeye çalışmasıdır. Gözler, görme çabasını artırarak aşırı çalışır ve bu durum gözlerde rahatsızlık hissine neden olur.

• Uzun süre okuma sırasında: Yazılar netleşene kadar gözler odaklanmak için çaba gösterir ve bu da yorulmaya neden olur.
• Ekran başında çalışma: Bilgisayar, tablet veya telefon ekranına bakarken bulanıklığı düzeltmeye çalışmak gözlerde ekstra bir stres yaratır.

3. Baş Ağrısı

Sıklıkla gözlemlenen bir diğer belirti de baş ağrılarıdır. Bu ağrılar genellikle gözlerin aşırı çalışması sonucu ortaya çıkar. Gözdeki kaslar, odaklanma sırasında sürekli gerilir ve bu durum şakaklarda veya alında hissedilen bir ağrıya neden olur.

• Yoğun iş günlerinde: Özellikle bilgisayar başında veya okuma gibi yakın görüş gerektiren aktiviteler sırasında baş ağrısı daha yaygındır.
• Gün sonunda: Gözlerin tüm gün boyunca aşırı çaba göstermesi, akşam saatlerinde daha belirgin baş ağrılarına yol açabilir.

4. Gece Görüş Problemleri

Bu bireyler, gece ışıkların etrafında parlamalar veya haleler görme eğilimindedir. Özellikle araba kullanırken, karşıdan gelen araçların farları rahatsız edici olabilir.

• Işık hassasiyeti: Parlak ışıkların çevresinde aşırı bir yayılma ve kırılma fark edilir.
• Görüş bulanıklığı: Loş ışıklı ortamlarda veya gece karanlığında, objelerin detaylarını seçmek zorlaşır.

5. Odaklanma Güçlüğü

Astigmat, gözün ışığı doğru şekilde odaklayamaması nedeniyle, kişinin net bir görüntü elde etmesini zorlaştırır. Bu durum, özellikle hareketli nesneleri izlerken daha belirgin hale gelir.

• Hareketli nesneler: Koşan bir kişiyi veya hareket eden bir arabayı takip ederken görüntü bulanıklaşabilir.
• Detaylara odaklanma: İnce detayları görmek zorlaşır. Örneğin, küçük yazıları okumak veya bir çizim üzerindeki detayları ayırt etmek güçleşir.

6. Çift Görme

İleri derecede astigmat vakalarında çift görme problemi ortaya çıkabilir. Gözlerin retinaya net bir görüntü göndermekte zorlanması, iki farklı odak noktasının oluşmasına ve bu durumun çift görme olarak algılanmasına neden olur.

• Tek gözle bakarken: Çift görme yalnızca bir göz kapatıldığında da devam edebilir.
• İki gözle bakarken: Görüntülerin üst üste binmesi veya yan yana algılanması mümkündür.

7. Göz Kısma Alışkanlığı

Bireyler, görüntüyü netleştirmek için sıkça gözlerini kısma ihtiyacı hisseder. Gözlerin kısılması, ışığın farklı açılardan geçişini engelleyerek daha net bir odak elde etmeyi sağlar.

• Ekran karşısında: Televizyon izlerken veya ekrana bakarken gözlerin kısılması yaygındır.
• Uzak nesnelere bakarken: Özellikle tabela, trafik işareti gibi uzakta bulunan yazıları okumak için gözleri kısma refleksi ortaya çıkar.

8. Görsel Karmaşa ve Dengesizlik Hissi

Astigmat, gözlerin net görüntü oluşturamaması nedeniyle görsel algıda karışıklığa neden olabilir. Bu durum, bazen dengesizlik veya sersemlik hissi yaratabilir.

• Yoğun ışıklı ortamlar: Özellikle parlak ve karışık desenlerin bulunduğu ortamlarda (örneğin, bir alışveriş merkezi) görsel karmaşa daha belirgin hale gelebilir.
• Hızlı görsel değişimler: Hareketli bir ortamda, nesnelerin algılanmasında zorluk yaşanabilir.

9. Çocuklarda Belirtiler

Çocuklarda fark edilmesi daha zor bir durum olabilir çünkü çocuklar genellikle görme sorunlarını ifade edemez. Bu nedenle, belirtiler ebeveynler tarafından gözlemlenmelidir.

• Kitap okuma sırasında zorluk: Çocuklar metinleri bulanık gördükleri için okuma sırasında kelimeleri karıştırabilir.
• Tahtayı görmekte zorluk: Okulda tahtaya yazılan yazıları net görememek, öğrenme güçlüğüne neden olabilir.
• Gözlerini sık sık ovalama: Çocuklar bulanıklığı düzeltmeye çalışırken rahatsızlık hissi nedeniyle gözlerini ovalayabilir.

10. Kendi Fark Edememe Durumu

Hafif vakalarda, bireyler görme problemlerini fark etmeyebilir. Özellikle her iki gözde farklı astigmat dereceleri varsa, gözlerden biri diğerinin eksikliğini telafi edebilir. Bu durum, belirtilerin uzun süre fark edilmeden devam etmesine neden olabilir.

Belirtilerin Ciddiyeti

Astigmat belirtileri, hafif derecede rahatsızlıktan ciddi yaşam kalitesi sorunlarına kadar geniş bir yelpazede görülebilir. Belirtilerin şiddeti ve günlük yaşamı ne derece etkilediği, astigmatın türüne ve derecesine bağlıdır. Hafif vakalarda genellikle gözlük veya lenslerle çözüm sağlanabilirken, daha ileri vakalarda lazer cerrahisi gibi tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir.

Erken teşhis, bu belirtilerin kontrol altına alınması ve tedavi edilmesi için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, görme bozukluğu veya yukarıda belirtilen semptomlardan herhangi biri yaşandığında bir göz doktoruna başvurmak önemlidir.

Astigmat Nedenleri

Astigmatın oluşmasında bir dizi faktör rol oynar. Gözün kırma sisteminde meydana gelen yapısal bozukluklar, temel nedendir. Ancak, türüne ve şiddetine bağlı olarak bu nedenler farklılık gösterebilir. İşte başlıca nedenler:

1. Genetik Faktörler

Genellikle genetik yatkınlığa bağlı olarak gelişir. Ailede astigmat öyküsü bulunan bireylerde bu duruma daha sık rastlanır. Genetik faktörler, korneanın veya göz merceğinin anormal şekillenmesine yol açarak astigmatın ortaya çıkmasına neden olabilir.

2. Kornea Şekil Bozukluğu

En yaygın neden korneanın normal yuvarlak şeklinin bozulmasıdır. Sağlıklı bir kornea, bir futbol topu gibi simetrik bir eğime sahiptir. Ancak, astigmatlı bir kornea, genellikle bir rugby topu gibi daha eliptik bir şekil alır. Bu düzensizlik, ışığın retinaya doğru bir şekilde odaklanmasını engeller.

3. Göz Merceği Kusurları

Bazı durumlarda, astigmatın nedeni korneadan ziyade göz merceğindeki şekil bozukluğudur. Bu tür, genellikle yaşa bağlı olarak merceğin esnekliğini kaybetmesiyle veya travmalar sonucunda gelişir. Göz merceğindeki bu deformasyonlar, ışığın retinada farklı odak noktalarına düşmesine yol açar.

4. Keratokonus

Keratokonus, korneanın incelip konik bir şekil almasına neden olan ilerleyici bir göz hastalığıdır. Bu durum, genellikle ergenlik veya genç yetişkinlik döneminde başlar ve tedavi edilmediği takdirde ciddi astigmata yol açabilir. Keratokonusun tam nedeni bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir.

5. Göz Yaralanmaları

Gözde meydana gelen travmalar, korneanın veya merceğin şeklini bozabilir ve bu da astigmatın gelişmesine neden olabilir. Özellikle cerrahi müdahaleler veya kesici-delici travmalar sonrasında korneanın iyileşme sürecinde şekil bozuklukları oluşabilir.

6. Cerrahi Müdahaleler

Katarakt ameliyatı gibi bazı göz ameliyatları sonrasında astigmat gelişebilir. Ameliyat sırasında yapılan kesiler, korneanın doğal yapısını etkileyebilir ve korneanın düzensiz bir şekilde iyileşmesine yol açabilir.

7. Yaşa Bağlı Değişiklikler

Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir, ancak yaşla birlikte gözün yapısında meydana gelen değişiklikler riski artırabilir. Özellikle lensin sertleşmesi veya elastikiyetini kaybetmesi bu süreci hızlandırabilir.

8. Çevresel Faktörler

Çok sık göz ovuşturma, bilgisayar ekranına uzun süre bakma gibi çevresel faktörlerin, korneanın yapısına zarar vererek astigmatın gelişimine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Bu durumlar, genetik yatkınlıkla birleştiğinde astigmat riskini artırabilir.

Astigmat Türleri

Astigmat, ışığın gözde nasıl kırıldığına ve odaklandığına bağlı olarak üç ana türe ayrılır. Bu türlerin her biri farklı semptomlar ve tedavi yaklaşımları gerektirir.

1. Miyopik Astigmat

Işığın gözün retina tabakasının önünde odaklandığı bir türdür. Bu durum, korneanın veya göz merceğinin belirli bir eksende fazla eğime sahip olması nedeniyle oluşur. Miyopi ile birlikte görülen bu tür, uzaktaki nesnelerin bulanık algılanmasına yol açar.

Belirtiler:

• Uzaktaki nesnelerin bulanık görünmesi.
• Yakın mesafede net görüş.
• Göz yorgunluğu ve baş ağrısı.

Tedavi Seçenekleri:

• Genellikle gözlük veya kontakt lens ile düzeltilir.
• Lazer cerrahisi, kalıcı çözüm sunabilir.

2. Hipermetropik Astigmat

Işığın gözün retina tabakasının arkasında odaklandığı bir türdür. Bu durumda, kornea veya mercek, ışığı yeterince kıramaz. Hipermetropi ile birlikte görülen bu tür, yakındaki nesnelerin bulanık görünmesine neden olur.

Belirtiler:

• Yakındaki nesnelerin bulanık görünmesi.
• Uzak mesafede net görüş.
• Odaklanma sırasında göz yorgunluğu.

Tedavi Seçenekleri:

• Gözlük veya torik kontakt lensler genellikle bu tür için tercih edilir.
• Lazer cerrahisi de hipermetropik astigmatı düzeltmede etkili olabilir.

3. Karma Astigmat

Gözde bir eksende miyopik astigmat, diğer eksende ise hipermetropik astigmat bulunması durumudur. Bu tür, ışığın retinada birden fazla odak noktası oluşturmasına neden olur. Görüş hem yakında hem de uzakta bulanıklaşabilir.

Belirtiler:

• Hem yakın hem de uzak mesafede bulanık görüş.
• Görüntülerin çarpık veya bozuk algılanması.
• Yoğun odaklanma sırasında baş ağrısı.

Tedavi Seçenekleri:

• Karma astigmat, özel tasarlanmış gözlükler veya torik kontakt lenslerle düzeltilebilir.
• Daha ileri vakalarda lazer cerrahisi gerekebilir.

4. Düzensiz Astigmat

Daha nadir görülen düzensiz astigmat, genellikle travma, ameliyat veya keratokonus gibi durumlar sonucunda oluşur. Bu türde, korneanın eğriliği düzensizdir ve ışık çoklu odak noktalarında kırılabilir.

Belirtiler:

• Görüşte şiddetli bozukluk.
• Gözlükle düzeltilmesi zor bulanık görme.
• Gece görüş problemleri.

Tedavi Seçenekleri:

• Düzensiz astigmat, genellikle sert gaz geçirgen kontakt lenslerle veya kornea nakli gibi cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.

Astigmat Tanısı

Teşhis, göz doktorları tarafından yapılan kapsamlı bir göz muayenesi ile konur. Bu muayene, astigmatın derecesini ve tipini belirlemek için bir dizi test içerir.

Tanısı genellikle şu testlerle konur:

1. Göz Muayenesi: Tanı, genellikle kapsamlı bir göz muayenesi ile başlar. Bu muayene, göz doktorunun veya optometristin gözünüzün genel sağlığını ve görme yeteneğinizi değerlendirmesini içerir.
2. Göz Testleri: Göz doktoru, gözünüzün görme keskinliğini ölçmek için standart göz testleri uygular. Bu testlerde harf tabloları kullanılabilir. Kişi, belirli harf veya nesnelerin bazı yönlere doğru daha belirgin veya daha keskin göründüğünü fark edebilir.
3. Astigmat Testi: Tanı koymak için kullanılan özel bir test olan keratometri veya topografi gibi testler de uygulanabilir. Bu testler, gözün ön yüzeyinin (kornea) eğriliğini ve düzensizliklerini değerlendirir. Korneanın düzensiz bir şekle sahip olduğu durumlarda saptanabilir.
4. Retinoskopi: Retinoskopi, göz doktorunun gözünüzün arka bölgesine ışık yansıtarak gözünüzün refraksiyonunu (ışığın kırılma derecesi) değerlendirmesine yardımcı olur. Bu test, hastalığın derecesini belirlemeye yardımcı olur.
5. Astigmatik Kontakt Lens Denemesi: Bazı durumlarda, teşhis için astigmatik kontakt lensler kullanılır. Bu lensler, astigmatın düzeltilmesine yardımcı olan özel bir tasarıma sahiptir. Göz doktoru, bu lenslerin uygunluğunu değerlendirmek için bir deneme yapabilir.

Tanısı konulduğunda, göz doktoru astigmatın derecesini belirler.

Astigmat Tedavisi

Astigmat tedavisi, kişinin yaşına, hastalığın derecesine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:

1. Gözlük veya Kontakt Lensler:
   • Sferik Düzeltme: Düzeltme lenslerinin bir türü olan sferik düzeltme, hafif veya orta derecede vakaları düzelten basit bir yöntemdir. Bu lensler, tek bir eğrilikle düzeltme yapar.
   • Tork Düzeltme: Daha karmaşık vakalar için tork düzeltme gerekebilir. Bu lensler, farklı eğriliğe sahip odak noktalarını düzelten özel lenslerdir.
2. Lazer Cerrahisi:
   • LASIK (Lazer Destekli İn-Situ Keratomileusis): LASIK, göz kusurlarını düzeltmek için kullanılan popüler bir lazer cerrahi yöntemidir. Gözün kornea yüzeyi yeniden şekillendirilir ve böylece ışığın doğru bir şekilde odaklanması sağlanır.
   • PRK (Fotorefraktif Keratektomi): PRK, LASIK gibi lazerle kornea yeniden şekillendirme yapar, ancak korneanın üst tabakası (epitel) kaldırılır ve yeniden yerleştirilmez. Bu nedenle iyileşme süreci daha uzun olabilir.
3. Yarı Yapışkan Kontakt Lensler: Yarı yapışkan kontakt lensler, göze rahatça oturarak astigmatı düzeltebilir. Bu lensler, hareket etme yetenekleri sayesinde daha sabit bir görüş sağlayabilir.
4. Özel Lens Tasarımları: Tedavide kullanılan lenslerin özel tasarımları vardır. Bu tasarımlar, ışığın doğru odaklanmasını sağlar ve düzeltilmiş bir görüş sunar.
5. Göz Egzersizleri: Bazı durumlarda, göz kaslarını güçlendirmek ve koordinasyonunu artırmak için göz egzersizleri önerilebilir. Ancak bu yöntem, düzeltilme için genellikle yeterli değildir ve daha çok göz yorgunluğunu azaltmaya yöneliktir.
6. Cerrahi Seçenekler: Tedavi için cerrahi seçenekler arasında lens implantasyonu veya keratokonjonktivit sıcaklık (KS) gibi yöntemler yer alabilir. Bu yöntemler daha ciddi vakalarda düşünülebilir.

Tedavi, bireyin göz kusurunun şiddetine, yaşına, yaşam tarzına ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişebilir. Tedaviyi belirlemek için bir göz doktoru, detaylı bir muayene yapacak ve uygun seçenekleri önererek hastanın ihtiyaçlarını karşılayacaktır. Tedavisi genellikle başarılı sonuçlar verir ve hastaların daha net ve rahat bir görüşe sahip olmalarını sağlar.

Sonuç

Sonuç olarak, görme yetisinin hem yakın hem de uzak mesafelerde bozulmasına yol açabilen, oldukça yaygın bir kırma kusurudur. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyebilir, hatta ileri derecelerde bireyin iş hayatından sosyal yaşamına kadar pek çok alanda kısıtlamalar yaşamasına neden olabilir. Ancak, günümüzde astigmat tedavisi için geliştirilen modern yöntemler sayesinde bu görme problemi büyük ölçüde yönetilebilir hale gelmiştir. Doğru teşhis ve uygun tedavi seçenekleri ile hastalığın etkileri hafifletilebilir, hatta bazı durumlarda tamamen ortadan kaldırılabilir. Bu bağlamda, erken teşhis ve kişinin bireysel ihtiyaçlarına göre bir tedavi planı oluşturulması hayati öneme sahiptir.

Astigmatın tedavisinde gözlük, kontakt lens ve lazer cerrahisi gibi çok çeşitli seçenekler bulunmaktadır. Bu yöntemlerin her biri, bireyin görme sorunlarının derecesine, yaşam tarzına ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Örneğin, hafif vakalarda basit bir gözlük yeterli olabilirken, daha ileri durumlarda lazer cerrahisi gibi daha kalıcı çözümler tercih edilebilir. Ayrıca, ortokeratoloji gibi yenilikçi teknikler, özellikle gündüz lens kullanmak istemeyen bireyler için alternatif bir çözüm sunmaktadır. Bununla birlikte, tedavi sürecinin etkinliği, bireyin düzenli göz kontrollerine devam etmesine ve uzman önerilerine uymasına bağlıdır.

Astigmat tedavisinin ötesinde, bireylerin görme sağlığını korumak için bilinçli bir tutum sergilemeleri büyük önem taşır. Düzenli göz muayeneleri, yalnızca astigmat gibi kırma kusurlarının değil, aynı zamanda glokom ve katarakt gibi ciddi göz rahatsızlıklarının da erken teşhis edilmesine yardımcı olabilir. Teknolojik gelişmeler ve tıp dünyasındaki ilerlemeler sayesinde, tedavide daha etkili ve konforlu yöntemler geliştirilmekte, bireylerin yaşam kalitesi artırılmaktadır. Sonuç olarak, hastalığın yönetimi ve tedavisi hakkında farkındalığın artırılması, hem bireysel hem de toplumsal açıdan daha sağlıklı bir yaşam sürdürmek için önemli bir adımdır. Görme sağlığına yapılan bu yatırım, bireylerin yaşamlarının her alanında daha net, daha kaliteli ve daha verimli bir hayat sürmelerine katkı sağlar.

Referanslar:

1. Astigmat Nedir? 10 Belirtisi, Türleri, Nedenleri, Tanısı Ve Tedavisi
2. American Academy of Ophthalmology. (2021). “Refractive Errors.”
3. Duke-Elder, S. (1970). “System of Ophthalmology.”
4. Rabinowitz, Y. S. (1998). “Keratoconus.”
5. Thibos, L. N., et al. (2002). “Wavefront Aberrations in Normal Eyes.”
6. Zadnik, K. (1995). “Corneal Topography.”
7. Rosen, E. S., et al. (2004). “Advances in LASIK Surgery.”
8. Efron, N. (2012). “Contact Lens Practice.”
9. Kanski, J. J. (2011). “Clinical Ophthalmology: A Systematic Approach.”
10. Saunders, K. J., et al. (2011). “Astigmatism in Childhood.”
11. Read, S. A., et al. (2007). “Changes in Corneal Shape.”
12. McAlinden, C., et al. (2011). “Keratometry and Topography.”
13. Munro, R. J. (2003). “Ophthalmic Surgery.”
14. Wilson, S. E., et al. (1999). “Laser Refractive Surgery.”
15. Phillips, J. R. (2005). “Orthokeratology.”
16. Waring, G. O., et al. (1992). “Corneal Transplantation.”
17. Binder, P. S. (2007). “Refractive Surgery Outcomes.”
18. Hecht, S. (1940). “Visual Perception and Adaptation.”
19. Goodlaw, E. A. (1985). “Eyeglass Correction and Vision.”
20. Eliezer, M., et al. (2001). “Advances in Keratoconus Management.”
21. Meyer, D., et al. (2015). “Modern Refractive Procedures.”
22. Pallikaris, I. G., et al. (1990). “The Evolution of LASIK.”
23. Watson, S., et al. (2006). “Pediatric Astigmatism.”
24. Shih, Y. F., et al. (2004). “Prevalence of Astigmatism.”
25. Goss, D. A., et al. (1992). “Refractive Error Progression.”
26. Michaud, L., et al. (2007). “Contact Lenses for Irregular Corneas.”
27. Hennelly, M. L., et al. (2004). “Astigmatism in Older Adults.”
28. Schiefer, U., et al. (2010). “Visual Field Testing.”
29. Ferrer-Blasco, T., et al. (2009). “Advances in Toric Contact Lenses.”
30. Arlt, E., et al. (2000). “Corneal Biomechanics in Astigmatism.”
31. Young, T. (1801). “Theory of Light and Vision.”
32. Barr, J. T., et al. (1980). “Astigmatism Correction Techniques.”
33. Koch, D. D., et al. (1997). “Astigmatism in Cataract Surgery.”
34. Goggin, M., et al. (2006). “Outcomes of Astigmatism Management.”
35. https://scholar.google.com/
36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
37. https://www.researchgate.net/
38. https://www.mayoclinic.org/
39. https://www.nhs.uk/
40. https://www.webmd.com/