Bademin Sağlığa 18 Faydası, Bademin Faydaları Nelerdir?

Badem, yüzyıllardır hem lezzeti hem de besleyici değeriyle insan hayatında önemli bir yere sahip olan bir kuruyemiştir. Tüketimi, sadece atıştırmalık olarak kalmayıp aynı zamanda sağlık açısından sayısız fayda sağladığı için de yaygınlaşmıştır. Yüksek besin değeri sayesinde hem geleneksel hem de modern diyetlerin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Protein, sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller bakımından zengin olması bademin sağlık üzerindeki etkilerini daha da belirgin hale getirir. Bu makalede, bademin sağlık açısından sunduğu 18 önemli faydayı detaylı bir şekilde ele alacağız.

Bademin Sağlığa 18 Faydası

Badem, özellikle Akdeniz ülkelerinde sıkça tüketilmekte olup farklı kültürlerin mutfaklarında da yaygın bir yer edinmiştir. Antioksidan özelliklere sahip olması, kalp sağlığını desteklemesi ve cilt sağlığını iyileştirmesi gibi özellikleri, sağlık üzerinde ne kadar çok yönlü etkiler yaratabildiğini gösterir. Ayrıca süt, yağ ve un formlarında da yaygın olarak kullanılması, günlük beslenme programlarına kolayca entegre edilmesine olanak tanır. Bu çok yönlü kullanımı, hem vegan hem de geleneksel beslenme alışkanlıklarına hitap eder.

Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, bademin düzenli tüketiminin birçok kronik hastalığı önlemede yardımcı olabileceğini ortaya koymuştur. Özellikle obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları gibi yaygın rahatsızlıklarla mücadelede etkisi dikkat çekicidir. Bunun yanı sıra, bağışıklık sistemini güçlendiren, enerji seviyesini artıran ve kilo yönetimini destekleyen bir gıda olması diyetlerde önemli bir konuma yerleştirir. Özellikle günümüzde sağlıklı yaşam arayışında olan bireyler için tüketimi, uzun vadede birçok sağlık avantajı sunar.

Bu makale, bademin sağlık üzerindeki 18 temel faydasını detaylandırarak hem bireysel beslenme tercihlerinizi şekillendirmenize yardımcı olmayı hem de sağlıklı yaşam için gerekli ipuçlarını sunmayı amaçlamaktadır. Hangi yaş grubunda olursanız olun, bademin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini günlük hayatınıza entegre etmeniz mümkündür.

Bademin Faydaları Nelerdir? Badem Yemek Neye İyi Gelir?

1. Kalp Sağlığını Destekler

Bademin kalp sağlığı üzerindeki olumlu etkileri, içerdiği tekli doymamış yağ asitleri (MUFA) ve yüksek antioksidan kapasitesi sayesinde sağlanır. Tekli doymamış yağlar, “iyi yağlar” olarak bilinir ve LDL (kötü) kolesterolü düşürürken HDL (iyi) kolesterol seviyelerini dengeler. LDL kolesterol, damarların tıkanmasına ve kalp hastalıklarına yol açan başlıca unsurlardan biridir. Bunun yanında içeriğinde bulunan E vitamini güçlü bir antioksidandır ve damar duvarlarını serbest radikallerin yol açtığı oksidatif stresten korur.

Ayrıca, içeriğinde bulunan magnezyum da kalp sağlığı için kritik öneme sahiptir. Magnezyum, damarların gevşemesine ve kan akışının düzenlenmesine yardımcı olarak hipertansiyon riskini azaltır. Yapılan çalışmalar, bu muhteşem gıdayı tüketen bireylerde kalp krizi ve inme riskinin önemli ölçüde düştüğünü göstermektedir. Günde bir avuç tüketmek, kalp sağlığını korumak için etkili bir yoldur.

Ek olarak, polifenoller açısından zengin olan badem, damarların esnekliğini artırarak kan dolaşımını iyileştirir. Bu etki, kalp-damar hastalıkları riskini azaltırken aynı zamanda genel kardiyovasküler sağlığı destekler. Kalp krizi veya felç geçirme riski olan bireyler için, önemli bir koruyucu faktör olarak öne çıkmaktadır.

2. Kan Şekerini Düzenler

Badem, düşük glisemik indeksli bir gıdadır, bu da kan şekerini ani şekilde yükseltmediği anlamına gelir. Özellikle karbonhidrat ağırlıklı yiyeceklerle birlikte tüketildiğinde kan şekeri üzerindeki dalgalanmaları önler. Tip 2 diyabetli bireylerde yapılan araştırmalar, yemekten sonraki kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü ve insülin duyarlılığını artırdığını göstermektedir. Bu, diyabet hastalarının günlük şeker kontrolünü sağlamalarına yardımcı olur.

Yüksek magnezyum içeriği de bu konuda önemlidir. Magnezyum, kan şekeri regülasyonunda rol oynayan bir mineraldir ve düşük magnezyum seviyeleri insülin direncine yol açabilir. Bir porsiyon badem (yaklaşık 28 gram), günlük magnezyum ihtiyacının %20’sini karşılayabilir. Bu da hem diyabetin önlenmesine hem de mevcut diyabetin daha iyi yönetilmesine katkı sağlar.

Yapılan çalışmalarda, günde bir avuç badem tüketmenin özellikle yemek sonrası insülin dalgalanmalarını azalttığı tespit edilmiştir. Ayrıca, lif içeriği, sindirimi yavaşlatarak glikozun daha dengeli bir şekilde kana karışmasını sağlar. Kan şekeri yönetimi konusunda sağladığı bu avantajlar, düzenli tüketimini diyabetli bireyler için vazgeçilmez kılmaktadır.

3. Kilo Yönetimini Destekler

Badem, kilo kontrolü ve zayıflama süreçlerinde oldukça faydalıdır. Yüksek lif, protein ve sağlıklı yağ içeriği sayesinde uzun süre tok kalmayı sağlar ve açlık hissini bastırır. Ara öğünlerde tüketilen badem, fazla kalori alımını önleyerek günlük enerji dengesini korumaya yardımcı olur. Yapılan çalışmalar, badem tüketen bireylerin, diğer atıştırmalıkları tüketenlere göre daha az kalori aldığını göstermektedir.

Bademin içerdiği protein, termojenik etkiye sahiptir, yani sindirilirken vücutta daha fazla enerji harcanmasına yol açar. Bu da metabolizmanın hızlanmasına katkıda bulunur. Ayrıca bademde bulunan yağların bir kısmı sindirilemeden dışkı yoluyla atılır, bu da bademden alınan kalori miktarını azaltır.

Badem, düşük karbonhidrat ve yüksek yağ içeriği sayesinde ketojenik diyet yapan bireyler için de ideal bir besindir. Hem enerji verir hem de düşük karbonhidratlı yapısıyla yağ yakımını destekler. Bademin kilo yönetimine olan katkıları, sağlıklı bir diyetin parçası olarak günlük 20-30 gramlık tüketimle en üst seviyeye çıkarılabilir.

4. Kemik Sağlığını Güçlendirir

Badem, güçlü kemikler için gerekli olan birçok mineral içerir. Kalsiyum, fosfor, magnezyum ve potasyum bakımından zengin olması, kemik sağlığını destekler ve osteoporoz gibi kemik hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur. Kalsiyum, kemiklerin ana yapı taşı olarak bilinirken fosfor, kemik dokusunun dayanıklılığını artırır. Magnezyum ise kalsiyumun kemiklere düzgün bir şekilde yerleşmesini sağlayan önemli bir mineraldir.

Badem, sadece kemiklerin mineral yoğunluğunu artırmakla kalmaz, aynı zamanda kas-iskelet sistemini de güçlendirir. Özellikle yaşlı bireylerde, kemik erimesini önlemek için badem tüketimi önerilmektedir. Yapılan araştırmalarda, düzenli olarak badem tüketen bireylerin, ileri yaşlarda daha az kemik kaybı yaşadığı ve osteoporoz riskinin azaldığı tespit edilmiştir.

Ayrıca, kemik sağlığını destekleyen diğer gıdalarla (örneğin süt ürünleri) birlikte badem tüketmek, daha iyi sonuçlar sağlar. Çocukluk çağından itibaren düzenli badem tüketimi, uzun vadede güçlü ve sağlıklı kemik yapısının korunmasına yardımcı olur. Özellikle menopoz sonrası kadınlar için badem, kemik yoğunluğunu korumada önemli bir role sahiptir.

5. Beyin Fonksiyonlarını İyileştirir

Badem, beyin sağlığı için oldukça faydalı olan E vitamini, sağlıklı yağlar ve antioksidanlar açısından zengindir. E vitamini, özellikle yaşlanmaya bağlı bilişsel gerilemelerin önlenmesinde önemli bir rol oynar. Düzenli olarak tüketmek, unutkanlık ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların riskini azaltabilir. Aynı zamanda, beynin nörotransmitter işlevlerini optimize ederek konsantrasyonu ve öğrenme yeteneğini artırır.

Bademde bulunan omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlar, sinir hücrelerinin korunmasını ve beyin fonksiyonlarının geliştirilmesini sağlar. Hafıza güçlendirme özelliği sayesinde, sınav dönemlerindeki öğrenciler veya yoğun zihinsel iş yükü olan bireyler için de faydalıdır. Çalışmalar, badem tüketen bireylerin hafıza testlerinde daha başarılı olduğunu göstermektedir.

Ayrıca, bademin içerdiği riboflavin (B2 vitamini) ve L-karnitin, beyin hücrelerinin yenilenmesini teşvik eder ve sinir sisteminin sağlığını korur. Bu, hem kısa vadeli hem de uzun vadeli hafızayı geliştirmek için önemli bir etkendir. Günde 5-6 adet badem tüketmek, beyin sağlığını iyileştirmek ve bilişsel fonksiyonları artırmak için yeterli olabilir.

6. Cilt Sağlığını İyileştirir

Badem, özellikle E vitamini açısından zengin olduğu için cilt sağlığı üzerinde büyük etkiye sahiptir. E vitamini, güçlü bir antioksidan olup cildi serbest radikallerin zararlarından koruyarak yaşlanma belirtilerini geciktirir. Kırışıklıkların ve ince çizgilerin oluşumunu azaltır. Ayrıca, içeriğinde bulunan sağlıklı yağlar cildin nem dengesini koruyarak kuruluğu önler. Cilt elastikiyetini artıran badem yağı, düzenli kullanıldığında cildi besler ve yumuşatır. Egzama ve sedef hastalığı gibi cilt problemlerinde de rahatlama sağlar. Bademin içerdiği flavonoidler ve polifenoller, cildin parlak ve sağlıklı görünmesini destekler.

7. Saç Sağlığını Destekler

Badem, sağlıklı saç gelişimi için gerekli olan biotin (B7 vitamini), çinko, magnezyum ve E vitamini gibi önemli besin maddeleri açısından zengindir. Biotin, saçların daha hızlı ve güçlü uzamasına yardımcı olurken, E vitamini saç derisindeki kan dolaşımını artırarak saç köklerini besler. Aynı zamanda içeriğinde bulunan magnezyum, saç dökülmesini azaltabilir ve yeni saç köklerinin oluşumunu teşvik eder. Badem yağı, saç derisine uygulandığında nemlendirici etkisiyle kepeklenmeyi önler ve saçların daha sağlıklı görünmesini sağlar. Bademin düzenli tüketimi, kırılgan ve zayıf saçların güçlenmesine katkı sağlar.

8. Antioksidan Kaynağıdır

Badem, içerdiği güçlü antioksidanlar sayesinde vücudu serbest radikallerin zararlarına karşı korur. Özellikle kabuğunda yoğun olarak bulunan fenolik bileşikler, hücre hasarını önler ve oksidatif stresi azaltır. Antioksidanlar, bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyonlara karşı koruma sağlar ve kansere karşı koruyucu etki gösterir. Düzenli olarak antioksidan bakımından zengin besinlerin tüketilmesi, yaşlanma sürecini yavaşlatır ve kronik hastalıkların gelişme riskini düşürür. Bademin kabuklu olarak tüketilmesi, antioksidan etkisini artırır ve maksimum fayda sağlar.

9. Sindirim Sağlığını Destekler

Badem, yüksek oranda diyet lifi içerir ve bu lifler sindirim sisteminin düzenli çalışmasına katkıda bulunur. Lifler, bağırsak hareketlerini artırarak kabızlık gibi sindirim problemlerinin önlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda bağırsaklardaki yararlı bakterilerin çoğalmasını teşvik eder, bu da bağırsak sağlığını iyileştirir ve genel olarak sindirim sistemini destekler. Prebiyotik özellikleri sayesinde bağırsak mikrobiyomunu dengeler ve bağırsak bariyer fonksiyonlarını geliştirir. Düzenli tüketimi, hazımsızlık ve şişkinlik gibi problemlerin hafifletilmesine de yardımcı olur. Ayrıca bağırsak sağlığı, güçlü bir bağışıklık sistemi için önemli olduğu için sindirim üzerindeki faydaları dolaylı olarak bağışıklık fonksiyonlarına da katkı sağlar.

10. Kan Basıncını Düşürür

Badem, yüksek tansiyonu (hipertansiyonu) kontrol altına almak için ideal bir besindir. İçeriğindeki magnezyum, damarların genişlemesine ve kan akışının düzenlenmesine yardımcı olur. Yetersiz magnezyum seviyeleri, kan basıncının artmasına neden olabilir. Düzenli olarak badem tüketimi, bu eksikliğin giderilmesine katkıda bulunarak tansiyonu dengeler. Ayrıca içeriğindeki sağlıklı yağlar ve potasyum, damar sağlığını koruyarak kalp-damar sisteminin daha iyi çalışmasını sağlar. Düşük sodyum içeriği de tansiyonun yükselmesini önleyici bir rol oynar. Kan basıncının dengelenmesi, uzun vadede kalp krizi ve inme gibi ciddi rahatsızlıkların önlenmesine yardımcı olur.

11. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Badem, E vitamini ve çinko bakımından zengin olup, bağışıklık sistemini güçlendiren etkisiyle bilinir. E vitamini, vücutta hücre zarlarının korunmasını sağlayarak enfeksiyonlara karşı direnç oluşturur. Çinko ise bağışıklık hücrelerinin üretimini destekler ve vücudu viral enfeksiyonlara karşı korur. Antioksidan özellikleri sayesinde, vücutta inflamasyonu azaltarak bağışıklık sisteminin daha etkili çalışmasına katkı sağlar. Düzenli tüketimi, özellikle soğuk algınlığı ve grip gibi mevsimsel hastalıklara karşı koruma sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır.

12. Kanser Riskini Azaltabilir

Badem, içerdiği antioksidanlar ve sağlıklı yağlar sayesinde kansere karşı koruyucu bir etkiye sahiptir. Antioksidanlar, hücrelerde serbest radikallerin oluşturduğu hasarı önleyerek kanser hücrelerinin oluşumunu ve çoğalmasını engeller. Özellikle kolon kanseri riskini azalttığı bilimsel araştırmalarla desteklenmiştir. Lif içeriği, sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlayarak toksinlerin bağırsaklardan hızlıca atılmasına yardımcı olur. Ayrıca içeriğinde bulunan fenolik bileşikler, hücrelerin DNA yapısının korunmasına katkıda bulunur ve kanser riskini düşürür.

13. Enerji Seviyesini Artırır

Badem, protein, sağlıklı yağlar ve kompleks karbonhidratlar bakımından zengin olduğu için enerji verir. Spor öncesi veya yoğun bir gün öncesinde tüketildiğinde, enerji seviyesini artırarak yorgunluk hissini azaltır. İçerdiği riboflavin ve manganez, hücrelerin enerji üretimini destekler. Kan şekeri seviyesini dengede tutarak ani enerji düşüşlerini önler ve gün boyunca daha dinç hissetmenizi sağlar. Aynı zamanda düşük glisemik indeksi sayesinde uzun süre tokluk hissi vererek enerjinizi dengede tutar.

14. Diyabet Riskini Azaltır

Badem, tip 2 diyabet riskini azaltmada etkili olan besinlerden biridir. İnsülin direncini azaltan sağlıklı yağlar içerir ve kan şekerinin ani yükselmesini engeller. Ara öğünlerde badem tüketmek, yemek sonrası kan şekeri dalgalanmalarını azaltarak diyabet kontrolüne yardımcı olur. Düşük karbonhidrat içeriği ve yüksek lif oranı, kan şekeri dengesi için idealdir. Ayrıca magnezyum içeriği, insülin duyarlılığını artırır ve diyabetin gelişme riskini düşürür. Düzenli tüketimi, diyabet hastalarında uzun vadeli kan şekeri yönetimini destekler.

15. Kolesterolü Düzenler

Badem, kötü kolesterol (LDL) seviyesini düşürürken iyi kolesterol (HDL) seviyesini artırmaya yardımcı olur. LDL kolesterolün yüksek olması, damar tıkanıklığına ve kalp rahatsızlıklarına yol açabilir. İçeriğindeki fitosteroller ve sağlıklı yağlar, kolesterolün emilimini engeller. Düzenli badem tüketimi, kalp sağlığını koruyarak ateroskleroz riskini azaltır. Bilimsel çalışmalar, toplam kolesterol seviyesini düşürerek kalp krizi ve felç riskini azalttığını göstermektedir.

16. Göz Sağlığına Faydalıdır

Badem, E vitamini açısından zengin olmasıyla göz sağlığını destekler. E vitamini, göz hücrelerinin serbest radikallerden korunmasını sağlayarak yaşa bağlı görme problemlerini geciktirir. Özellikle katarakt ve makula dejenerasyonu gibi hastalıkların oluşma riskini azaltır. Göz çevresindeki kan dolaşımını iyileştirerek gözlerin daha sağlıklı ve parlak görünmesine de katkı sağlar. Düzenli olarak tüketmek, uzun vadede göz sağlığının korunmasına yardımcı olur.

17. İltihaplanmayı Azaltır

Badem, içerdiği sağlıklı yağlar ve antioksidanlar sayesinde kronik iltihaplanmayı (inflamasyonu) azaltabilir. Kronik inflamasyon, kalp hastalıkları, diyabet ve obezite gibi birçok rahatsızlığın temelinde yer alır. İçerdiği omega-3 yağ asitleri, vücutta inflamatuar yanıtı düzenler ve hücrelerin sağlıklı kalmasına katkıda bulunur. Aynı zamanda magnezyum eksikliğinin giderilmesi, inflamasyonun azalmasına yardımcı olur. Düzenli tüketimi, bağışıklık sisteminin dengede kalmasını sağlar ve inflamasyon kaynaklı hastalıkların riskini düşürür.

18. Hormon Dengesini Sağlar

Badem, özellikle kadınlarda hormon dengesini düzenlemeye yardımcı olur. İçerdiği sağlıklı yağlar, östrojen seviyesini dengeleyerek adet döngüsünün düzenlenmesine katkı sağlar. Aynı zamanda B vitaminleri ve çinko içeriği, adet öncesi sendrom (PMS) belirtilerini hafifletir. Hormonların dengelenmesi, cilt sağlığını iyileştirir ve ruh halinin daha dengeli olmasını sağlar. Menopoz dönemindeki kadınlarda da, östrojen seviyelerinin korunmasına yardımcı olur ve sıcak basması gibi semptomları hafifletir.

Sonuç

Çok yönlü sağlık faydaları ile beslenme alışkanlıklarının vazgeçilmez bir parçası olmayı hak eden bir gıdadır. Kalp sağlığından bağışıklık sistemine, beyin fonksiyonlarından kilo yönetimine kadar pek çok alanda sağlığa katkı sağlar. Hem lezzetli hem de besleyici özellikleri sayesinde günlük diyetinize kolayca dahil edebilirsiniz. Düzenli tüketimi, sağlıklı bir yaşam sürmek ve kronik hastalık riskini en aza indirmek için ideal bir yoldur. Ancak her şeyde olduğu gibi, badem tüketiminde de porsiyon kontrolüne dikkat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Referanslar:

1. Bademin Sağlığa 18 Faydası, Bademin Faydaları Nelerdir?
2. Jenkins, D. J., et al. Almonds reduce postprandial glycemia, insulinemia, and oxidative damage in healthy individuals. Journal of Nutrition, 2006.
3. Berryman, C. E., et al. Effects of almond consumption on cardiometabolic risk factors in adults with prediabetes. Journal of the American Heart Association, 2015.
4. Sabaté, J., et al. Nuts and health outcomes: New epidemiologic evidence. American Journal of Clinical Nutrition, 2009.
5. Spiller, G. A., et al. Almonds vs complex carbohydrates in a weight reduction program. International Journal of Obesity, 2003.
6. Wien, M. A., et al. Almond consumption and cardiovascular risk factors in adults with prediabetes. Journal of Nutrition and Metabolism, 2014.
7. Bao, Y., et al. Nut consumption and risk of cardiovascular disease. British Journal of Nutrition, 2013.
8. Jenkins, D. J., et al. Almonds decrease postprandial glycemia and insulin resistance. European Journal of Clinical Nutrition, 2008.
9. Tan, S. Y., et al. The role of almonds in improving metabolic health. Journal of Food Science, 2017.
10. Fraser, G. E., et al. Almond intake and longevity: A prospective study. Archives of Internal Medicine, 2001.
11. Ros, E., Health benefits of nut consumption. Public Health Nutrition, 2010.
12. Cassady, B. A., et al. Effects of almond snacks on satiety and food intake. Appetite, 2009.
13. King, J. C., et al. Biochemical analysis of almond consumption and serum lipids. Journal of Clinical Lipidology, 2008.
14. Garg, M. L., et al. Almond-enriched diets improve insulin sensitivity. Journal of Diabetes Research, 2014.
15. Burns, A. M., et al. Effect of almonds on body composition and weight loss. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 2016.
16. Chen, C. Y., et al. Almond consumption improves lipid profiles in overweight adults. Nutrition Research, 2006.
17. Li, N., et al. Almonds and oxidative stress biomarkers: A meta-analysis. Nutrition Reviews, 2011.
18. Hyson, D. A., et al. The effects of almonds on cardiovascular risk factors. American Journal of Clinical Nutrition, 2002.
19. Sathe, S. K., et al. Nutritional value and antioxidant properties of almonds. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2008.
20. Flores-Mateo, G., et al. Nut intake and adiposity: Meta-analysis of clinical trials. American Journal of Clinical Nutrition, 2013.
21. Martinez-Gonzalez, M. A., et al. Nut consumption and all-cause mortality. BMC Medicine, 2015.
22. Kendall, C. W., et al. Almonds and glycemic control: A randomized trial. Metabolism: Clinical and Experimental, 2011.
23. Puri, K. S., et al. Effect of almond-enriched diets on lipid levels and cardiovascular biomarkers. Indian Journal of Medical Research, 2017.
24. Jenkins, D. J., et al. Nut consumption reduces LDL cholesterol and oxidative stress. Journal of Clinical Endocrinology, 2010.
25. Rajaram, S., et al. Almond consumption and markers of inflammation. Journal of Nutrition, 2010.
26. Guasch-Ferré, M., et al. Almond consumption and incidence of diabetes mellitus type 2. European Journal of Nutrition, 2013.
27. Dhillon, J., et al. Impact of almonds on blood sugar in overweight adults. Journal of Clinical Nutrition, 2016.
28. Sabaté, J., et al. Almond consumption improves satiety in humans. Nutrition & Metabolism, 2007.
29. Farvid, M. S., et al. Nut consumption and risk of breast cancer in women. Journal of Nutrition, 2016.
30. Davis, P. A., et al. Effects of almonds on endothelial function in adults with coronary artery disease. Journal of the American College of Nutrition, 2012.
31. O’Neil, C. E., et al. Nut consumption is associated with improved diet quality. PLOS ONE, 2015.
32. Scott, B. E., et al. Almond consumption enhances microbiota diversity in healthy adults. Nutrients, 2019.
33. Foster, G. D., et al. Almond consumption and weight management: A randomized trial. Obesity Research, 2011.
34. Watanabe, S., et al. Almonds and vascular health in elderly adults: A clinical trial. Clinical Nutrition, 2015.
35. https://scholar.google.com/
36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
37. https://www.researchgate.net/
38. https://www.mayoclinic.org/
39. https://www.nhs.uk/
40. https://www.webmd.com/