100 / 100

Bağışıklık sistemi, insan vücudunun dış dünya ile olan etkileşimi ve zararlı mikroorganizmalara karşı savunma sürecini temsil eden son derece karmaşık bir yapıdır. Virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitler gibi patojenlerin vücuda girmesiyle başlayan bu savunma mekanizması, çeşitli hücreler, dokular ve organlar arasında yürütülen çok yönlü bir iletişime dayalıdır. Her bir bileşen, potansiyel tehditleri tanımlamak, yok etmek ve dokuların sağlığını korumak için özelleşmiş görevler üstlenir. Vücudumuz, sadece mikroplara değil aynı zamanda kansere ve diğer olası tehlikelere karşı da koruma sağlar.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Bağışıklık Sistemi Nedir? İmmün Sistemi Güçlendiren 5 Faktör

Bağışıklık sisteminin en önemli özelliği, vücuda giren her türlü mikroorganizmayı hızla tespit edebilme ve ona karşı uygun yanıt üretebilme yeteneğidir. Bu yanıt, canlıların yaşamı boyunca hayatta kalmasını mümkün kılan en kritik özelliklerden biridir. Eğer sistem düzgün çalışmazsa, sıradan bir soğuk algınlığı dahi ölümcül hale gelebilir veya zarar gören dokular onarılamadığı için kronik hastalıklar ortaya çıkabilir. Bundan dolayı sağlıklı bir immün yanıt, sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır.

Sistemde sayısız unsur mevcuttur: organlar, hücreler, sitokinler, proteinler ve reseptörler gibi mikroskobik düzeyde ayrıntılardan başlayarak, lenf düğümleri, dalak ve timus gibi makroskobik organlara kadar uzanan geniş bir yelpaze söz konusudur. Bu elemanların her biri, organizmanın savunma mekanizmalarında kendine özgü bir rol oynar ve koordineli bir etkileşim içinde görev yapar. Örneğin antikor üreten B hücreleri, sistem açısından önemli bir basamak oluştururken; T hücreleri, bu antikorları tanıyıp yok edilmesi gereken hücrelere karşı savunma başlatır. Bu etkileşimli ağın düzenli ve dengeli çalışması ise genel sağlık için kritik bir önem taşır.

Bağışıklık sisteminin temellerini, onu oluşturan bileşenleri, vücuda nasıl koruma sağladığını ve hangi durumlarda zayıfladığını anlamak; modern tıbbın ve sağlıklı yaşamın temel taşlarından biri haline gelmiştir. Bu makalede, “Bağışıklık Sistemi Nedir?” sorusunu ayrıntılı şekilde yanıtlamanın yanı sıra, immün sistemin nasıl çalıştığı, hangi unsurlardan oluştuğu ve onu güçlü tutmak için neler yapılabileceği konularına değineceğiz. Ayrıca, sık görülen bağışıklık sistemi sorunları ve bu sorunlara yönelik çözümler de kapsamlı bir şekilde ele alınacaktır.

Bağışıklık Sisteminin Temel Görevleri

Bağışıklık sistemi, vücudu korumakla yükümlü olan en önemli savunma mekanizmalarından biridir. Temel görevleri aşağıdaki gibidir:

Tanıma: Vücuda giren ya da vücut içinde anormal davranış sergileyen bakteri, virüs gibi mikroorganizmaları veya değişime uğramış kendi hücrelerini tanımak.
Saldırı: Tanıma mekanizması devreye girdikten sonra, zararlı patojenlere ya da anormal hücrelere karşı farklı savunma stratejileri geliştirmek. Bu saldırı; direkt yok etme, antikor oluşturma veya bağışıklık hücrelerinin saldırıları şeklinde olabilir.
Hafıza Oluşturma: Karşılaştığı mikroorganizmaların özelliklerini uzun süreli hafızasında tutarak, gelecekte benzer patojenlerle tekrar karşılaştığında daha hızlı ve etkili bir yanıt verir. Bu mekanizma, özellikle aşılamanın mantığını açıklar.
Denge Sağlama: Bağışıklık sisteminin aşırı ve gereksiz faaliyetlerini önleyen düzenleyici mekanizmalarla hücre ve doku sağlığını koruma altında tutmak.

Bağışıklık yanıtı, başlıca iki kısımda ele alınır: Doğal bağışıklık ve kazanılmış bağışıklık. Doğal bağışıklık, doğuştan itibaren tüm insanlarda bulunan ve hızlı tepki veren bir sistemdir. Kazanılmış bağışıklık ise, belirli bir mikroba veya antijene karşı zamanla gelişen ve oldukça özel yanıtlar üreten sistemi tanımlar. Bu iki sistem birbiriyle koordineli çalışır ve birbirini tamamlar.

Doğal Bağışıklık Nedir? (İnnate)

Fiziksel Bariyerler: Cilt ve mukozal yüzeyler, sistemin ilk savunma hattını oluşturur. Cildin sağlam yapısı, mikropların vücuda girişini engeller. Gözyaşı, tükürük ve mukus gibi salgılar da içinde bulundurduğu enzimler sayesinde mikropların çoğalmasını engeller.
Kimyasal Bariyerler: Vücudun çeşitli bölgelerinde salgılanan asit ve enzimler, patojenlerin yaşamasını veya çoğalmasını zorlaştırır. Örneğin, mide asidi birçok mikrobu etkisiz hale getirir.
Hücresel Savunma: Doğal bağışıklık sisteminde görev yapan belirli hücre tipleri (örneğin nötrofiller ve makrofajlar), patojenleri fagositoz adı verilen süreçle yutar ve yok eder. Bu hücreler, potansiyel tehlikeyi hızlı bir şekilde algılar ve harekete geçer.
Doğal Öldürücü Hücreler (NK Hücreleri): Bu hücreler virüs enfekte hücreleri ve bazı kanser hücrelerini tanır ve ortadan kaldırır. Spesifik antikor gereksinimi olmaksızın harekete geçmeleri, doğal bağışıklığın hızlı tepkisiyle ilişkilidir.

Kazanılmış Bağışıklık Nedir? (Adaptif)

Spesifik Tanıma: Belirli bir antijene karşı oldukça hassas bir şekilde geliştirilir. Bu, vücudun daha önce tanımadığı bir virüs veya bakteriyle karşılaştığında dahi, onu özgül olarak hedefleyen bir yanıt oluşturmasını sağlar.
Antikorlar ve B Hücreleri: B lenfositleri (B hücreleri), yabancı maddeleri tespit ettiğinde antikor olarak bilinen proteinleri üretirler. Antikorlar, antijenleri nötralize eder, onların hücrelere bağlanmasını engeller veya başka bağışıklık hücrelerini bu hedeflere yönlendirir.
T Hücreleri: T lenfositleri (T hücreleri) de, adaptif bağışıklığın temel taşıdır. Yardımcı T hücreleri (CD4+ T hücreleri), B hücrelerini antikor üretimi konusunda uyarır ve diğer bağışıklık hücrelerinin aktivasyonunu koordine ederken; sitotoksik T hücreleri (CD8+ T hücreleri) direkt olarak enfekte hücreyi yok edebilir.
Hafıza Hücreleri: Bağışıklık yanıtı tamamlandıktan sonra, hafıza B ve T hücreleri vücutta kalır ve tekrar aynı patojenle karşılaşıldığında çok daha hızlı ve etkili bir yanıt verir. Bu olgu, aşılamanın etkinliğinin temelini oluşturur.

Bağışıklık Sistemi Hücreleri ve Organları

Lenf Düğümleri (Lenf Bezleri): Lenfatik sistemin kritik bileşenlerinden olan lenf düğümleri, bağışıklık hücrelerinin filtrelendiği ve patojenlerin tanındığı yerlerdir. Lenf sıvısı ile taşınan antijenler burada yakalanır ve immün yanıt başlatılır.
Dalak: Kanın filtrelenmesinden sorumlu olan dalak, yaşlanmış kan hücrelerini parçalar ve bağışıklık hücrelerini aktive eder. Kan yoluyla taşınan patojenler de dalakta yakalanır ve yok edilir.
Timus: T lenfositlerinin olgunlaştığı bu organ, çocukluk döneminde oldukça aktiftir. Timus, sistemin gelişiminde kritik bir role sahiptir ve T hücrelerinin “kendine ait” dokuları tanıyıp saldırmamasını öğretir.
Kemik İliği: B hücrelerinin üretildiği ve olgunlaştığı, ayrıca tüm kan hücrelerinin köken aldığı dokudur. Kemik iliği aynı zamanda T hücrelerinin öncü hücrelerini de üretir ve bu hücreler daha sonra timusta olgunlaşır.

Bağışıklık Sistemi Bileşenleri

Sitokinler: Hücreler arası haberleşmeyi sağlayan proteinlerdir. İnterferonlar, interlökinler ve tümör nekroz faktörleri gibi alt gruplar, bağışıklık hücrelerinin koordinasyonunda önemli rol oynar.
Kompleman Sistemi: Kan plazmasında dolaşan proteinlerden oluşan bu sistem, bakteri hücre duvarını delerek onları etkisiz hale getirir ve fagositleri uyarır.
Akut Faz Proteinleri: Karaciğer tarafından üretilen C-reaktif protein (CRP) gibi proteinler, iltihaplanmanın erken evrelerinde belirgin şekilde yükselir ve bağışıklık yanıtının hızını artırır.
Salgısal Antikorlar (IgA): Özellikle mukozal yüzeylerde (solunum, sindirim, üreme yolları) salgılanan IgA, patojenlerin bu yüzeylere tutunmasını engeller.

Bağışıklık Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

Bağışıklık sistemi çoğu zaman oldukça güvenilir bir savunma mekanizması sunsa da çeşitli nedenlerden dolayı bozulabilir veya olması gerekenden farklı davranabilir. Bu durumda da çok çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.

Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sistemi, kendi dokularına saldırmaya başlar. Romatoid artrit (eklem iltihabı), tip 1 diyabet ve sistemik lupus eritematozus (SLE) gibi hastalıklar bu gruba girer.
Alerjik Reaksiyonlar: Sistem, zararsız maddelere aşırı tepki verdiğinde alerji oluşur. Polen, hayvan tüyü, besinler veya toz gibi etkenler, alerjik rinit, egzama ve astım gibi hastalıkların temel tetikleyicisi olabilir.
İmmün Yetmezlikler: Doğuştan (primer) veya sonradan (sekonder) gelişebilen bağışıklık yetmezliği durumları, vücudun mikroplara karşı yetersiz savunma yapmasına neden olur. HIV/AIDS ise en bilinen sekonder immün yetmezlik örneğidir.
Kanserler: Bağışıklık sisteminin yetersiz kaldığı durumlarda, anormal hücre bölünmeleri ve değişiklikler fark edilemez hale gelebilir. Lösemi ve lenfoma gibi kanser türleri, bağışıklık sistemini direkt etkileyebilen hastalıklardandır.

Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Faktörler

Bağışıklığı güçlendiren faktörleri detaylandıralım:

Dengeli Beslenme: Protein, vitaminler (A, C, D, E), mineraller (çinko, selenyum, demir) ve omega-3 yağ asitleri açısından zengin bir diyet, bağışıklık sisteminin güçlü kalmasında kritik rol oynar. Örneğin, C vitamini kolajen sentezine yardımcı olur ve doku bütünlüğünü korur; D vitamini ise bağışıklık hücrelerinin işlevlerini destekler.
Düzenli Egzersiz: Orta düzeyde egzersiz bağışıklık hücrelerinin dolaşımını artırır, stresten kaynaklanan bağışıklık baskılanmasını azaltır. Uzun süreli ve aşırı egzersiz ise tam tersi etki yaparak bağışıklığı zayıflatabilir.
Kaliteli Uyku: Yeterli ve kaliteli uyku, bağışıklık sistemi için yenileyici bir süreç sağlar. Uyku sırasında salgılanan melatonin gibi hormonlar, bağışıklık hücrelerinin etkinliğini düzenler.
Stres Yönetimi: Uzun süreli kronik stres, kortizol seviyelerinin yüksek kalmasına yol açarak bağışıklık fonksiyonunu baskılayabilir. Strese iyi yanıt vermek ve stres yönetimi teknikleri (meditasyon, nefes egzersizleri) uygulamak, bağışıklığı destekleyen bir tutumdur.
Sigara ve Alkol Tüketimini Azaltma: Sigara ve alkol, bağışıklık sisteminin çalışma kapasitesini düşürür ve serbest radikal oluşumuna katkıda bulunur. Bu nedenle, sigaranın tamamen bırakılması ve alkol tüketiminin sınırlandırılması, daha güçlü bir bağışıklık sistemi için önemlidir.

Aşılar ve Bağışıklık

Aşı Nedir?: Zayıflatılmış veya öldürülmüş patojenlerin ya da patojenin belirli parçalarının vücuda verilmesiyle, bağışıklık sistemine “önceden tanıma” şansı sağlayan biyolojik preparatlardır.
Nasıl Çalışır?: Aşı içerisindeki antijenler, bağışıklık hücrelerini uyararak hafıza hücrelerinin oluşmasına sebep olur. Böylece gerçek patojenle karşılaşıldığında immün yanıt çok daha hızlı ve etkili hale gelir.
Aşı Türleri: Canlı zayıflatılmış aşılar (örneğin kızamık, kabakulak, kızamıkçık), inaktif aşılar (örneğin grip, polio), mRNA aşıları (COVID-19 için yeni nesil aşılar) gibi çeşitli türler bulunur. Bu çeşitlilik, farklı patojenlere ve bireysel ihtiyaçlara göre geliştirilmiş aşılardan kaynaklanır.
Toplum Bağışıklığı (Sürü Bağışıklığı): Yeterli sayıda insan aşılanıp bağışık hale gelince, patojenin yayılması büyük ölçüde engellenir ve bağışık olmayan bireyler de korunmuş olur. Bu, özellikle hamileler, bebekler veya bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar açısından hayati önemdedir.

Bağışıklık Sistemi ve Beslenme İlişkisi

Antioksidanlar: Serbest radikallerin hasarını azaltarak bağışıklığı destekler. Meyve ve sebzelerde bolca bulunan C vitamini ve beta-karoten, vücut savunmasında kritik rol oynar.
Probiyotikler ve Prebiyotikler: Bağırsak mikrobiyotası, sistemin önemli bir parçasıdır. Yoğurt, kefir gibi probiyotik içeren besinler ve tam tahıllar, baklagiller gibi prebiyotik kaynakları; bağırsak florasını dengede tutarak bağışıklığa katkıda bulunur.
Protein: Antikorların ve birçok bağışıklık hücresinin temel yapıtaşı proteindir. Yeterli protein alımı olmadan bağışıklık elemanlarının üretimi ve işlevi aksar.
Su Tüketimi: Yeterli miktarda su içmek, kan dolaşımının düzenli çalışmasını ve atık maddelerin vücuttan uzaklaşmasını kolaylaştırır. Ayrıca mukozal dokuların nemli kalması, patojenlere karşı bariyer işlevinin korunması anlamına gelir.

Bağışıklık Sistemi ve Yaşam Tarzı

Hijyen ve Temizlik: Ellerini düzenli yıkama, besinlerin doğru koşullarda saklanması ve pişirilmesi gibi temel hijyen kuralları, patojenlerin bulaşmasını büyük oranda engeller.
Düzenli Kontrol ve Check-up: Özellikle kronik hastalığı olan kişiler, düzenli sağlık kontrolleri yaptırarak bağışıklık sistemlerinin durumunu yakından takip etmelidir. Kan testleri, vücudun savunma kapasitesinin yerinde olup olmadığını gösteren çeşitli göstergeler sunar.
Kafein ve Şeker Tüketimi: Aşırı kafein ve rafine şeker, bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilir. Şeker, özellikle bazı bağışıklık hücrelerinin mikropları yok etme hızını düşürebilir.
Güneş Işığı: Güneş ışığı, D vitamini üretimi için gereklidir. D vitamini eksikliği, bağışıklık fonksiyonlarında azalmaya ve özellikle bazı enfeksiyonlara karşı artan yatkınlığa neden olabilir.

Bağışıklık Sisteminde Yaşlanma Süreci

Bağışıklık Yaşlanması (İmmünosenesens): İleri yaşlarla birlikte T hücreleri ve B hücrelerinde fonksiyon bozuklukları meydana gelir. Timus küçülerek işlevsel kapasitesini yitirdiği için yeni T hücresi üretimi azalır.
Aşı Yanıtları: Yaşlı bireylerde aşı yanıtı gençlere göre daha düşük olabilir; bu nedenle yaşlıların daha yüksek doz veya ek aşılar yaptırması tavsiye edilir.
Kronik Hastalıklar: Yaşlanmayla artan diyabet, hipertansiyon gibi kronik hastalıklar, bağışıklığın zayıflamasında rol oynar. Ek olarak bu hastalıkların kendine özgü tedavileri de bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir.

Bağışıklık Sistemini Tehdit Eden Çevresel Faktörler

Hava Kirliliği: Partikül madde ve kimyasal gazlar, akciğerlerde kronik inflamasyona yol açarak immün yanıtın bozulmasına neden olabilir. Özellikle astım ve KOAH hastalarında bu daha belirgindir.
Radyasyon: Fazla radyasyona maruz kalmak, bağışıklık hücrelerinin DNA’sına zarar verebilir. Güneşten gelen UV ışınları da ciltteki yerel bağışıklık hücrelerini baskılayarak cilt kanseri riskini artırır.
Tarım ve Gıda Katkıları: Pestisitler ve koruyucu maddeler gibi kimyasallar, uzun vadede bağışıklık dengesini bozabilir.
Endüstriyel Kimyasallar: Özellikle solvent, ağır metaller ve boyalarla düzenli temas, bağışıklık hücrelerinin işlevini olumsuz yönde etkileyebilir.

Bağışıklık Sistemi ile İlgili Yanlış Bilinenler

Tek Bir Takviye ile Mükemmel Bağışıklık: Bu sistem, oldukça karmaşık bir yapıdır. Sadece vitamin veya mineral takviyesi almak, eğer kişi genel beslenme ve yaşam koşullarını düzeltmezse, tek başına mükemmel bağışıklık sağlamaz.
Hastalıkların Tamamı Zayıf Bağışıklık Nedeniyle Olur: Her hastalığı bağışıklık sistemine bağlamak doğru değildir. Genetik faktörler, çevresel etkenler ve yaş gibi birçok değişken bu tabloda etkilidir.
Soğuk Hava Hasta Eder: Soğuk hava doğrudan hastalığa yol açmaz; ancak kış aylarında kapalı alanlarda daha çok vakit geçirmek, virüslerin yayılma olasılığını artırabilir. Bu da enfeksiyon sıklığını artırır.
Ateşin Yükselmesi Zararlıdır: Ateş, vücudun bağışıklık yanıtının bir parçasıdır ve genellikle patojenlerin çoğalmasını yavaşlatır. Elbette çok yüksek ateş tehlikelidir, ancak hafif ateş, immün sistemin etkin çalıştığını gösterir.

Bağışıklık Sistemi Açısından Önemli Olabilen Testler

Kan Sayımı (Hemogram): Lökosit (beyaz kan hücreleri) sayısındaki artış ya da azalış, bağışıklık durumunun bir göstergesi olabilir.
CRP ve Sedimantasyon: İnflamasyonun varlığını göstermek için önemli parametrelerdir. Yüksek değerler, bir enfeksiyonun ya da iltihabi durumun habercisi olabilir.
İmmün Globulin Seviyeleri (IgA, IgG, IgM, IgE): Farklı antikor tiplerinin seviyeleri, vücudun mikrobiyal tehditlere karşı oluşturduğu yanıtı yansıtır. IgE yüksekliği alerjik hastalıkları işaret edebilir.
HIV Testi: Sekonder immün yetmezliklerin en önemli örneği olan HIV enfeksiyonunun tanısı, erken dönemde konulduğunda bağışıklığı destekleyici tedavilerle hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir.

Bağışıklık Sistemini Destekleyici Bitkiler ve Doğal Ürünler

Zencefil: Anti-enflamatuvar ve antioksidan özelliklere sahiptir. Sindirim sistemi sağlığını iyileştirerek bağışıklık fonksiyonunu dolaylı olarak destekler.
Zerdeçal (Kurkumin): Güçlü antioksidan özelliğe sahip kurkumin, bağışıklık hücrelerinin serbest radikallerle daha etkili mücadele etmesine katkı sağlar.
Ekinezya: Soğuk algınlığı ve grip semptomlarını hafifletme potansiyeline sahip olduğu söylenen bir bitkidir. Çay veya takviye formunda alınabilir.
Sarımsak: Antibakteriyel ve antiviral özellikleri ile bilinen sarımsak, düzenli tüketildiğinde hastalıklara karşı koruyucu etki gösterebilir.

Zayıf Bağışıklık Belirtileri

Sık Enfeksiyon Geçirme: Yılda birden fazla ciddi solunum yolu enfeksiyonu, kulak iltihabı veya sinüzit gibi sık tekrar eden sorunlar, bağışıklık sisteminin yetersizliğini düşündürebilir.
Kronik Yorgunluk: Kendini devamlı yorgun hissetme ve enerjisizlik, bağışıklık dengesindeki bozulmalarla ilişkili olabilir.
Yaraların Geç İyileşmesi: Sistem, doku onarımında da rol oynar. Yaraların uzun sürede iyileşmesi, hücresel düzeyde bazı aksaklıklar olduğunu gösterebilir.
Sık Alerjik Reaksiyonlar: Bağışıklık sisteminin yanlış çalışması, vücudun zararsız maddelere bile sürekli tepki vermesi şeklinde kendini gösterebilir.

Bağışıklık Sistemini Destekleyecek Öneriler

Düzenli Check-Up: Özellikle risk grubundaki kişilerin (yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, hamileler) bağışıklık parametrelerini düzenli takip ettirmesi önerilir.
Rutin Aşılamaları İhmal Etme: Grip aşısı, zatürre aşısı veya gerekli görülen diğer aşılar, kişinin yaşına ve sağlık durumuna göre planlanmalıdır.
Hijyen Kurallarına Uygun Yaşam: Ev ve iş yeri ortamının düzenli havalandırılması, kişisel hijyenin sağlanması ve kalabalık ortamlarda önlem alınması bağışıklık açısından koruyucudur.
Yaşam Biçimi Düzenlemeleri: Fazla kiloların verilmesi, düzenli egzersiz alışkanlığının sürdürülmesi, alkol ve sigaradan uzak durulması, genel bağışıklık yanıtını olumlu etkiler.

Sonuç

Bağışıklık sistemi, vücudumuzun temel savunma hattı olarak çalışırken hem doğal hem de kazanılmış mekanizmalarla bizi korur. Doğal bağışıklık hızlı tepki verip mikropları genelleyerek hedef alırken, kazanılmış bağışıklık ise spesifik patojenlere yönelik daha yüksek doğruluk oranı sunar ve hafıza oluşturur. Bu iki sistemin mükemmel bir etkileşim içinde çalışması, sağlıklı bir yaşamın en önemli koşullarından biridir. Patojenlere ek olarak, kanser hücreleri gibi iç tehlikelere karşı da koruma sağlayan bağışıklık sistemi, tüm organizma sağlığının korunmasında kilit rol oynamaktadır.

Yaşam tarzı seçimleri, beslenme düzeni ve çevresel faktörler, bağışıklık sistemi işlevlerini doğrudan etkiler. Bu nedenle, yeterli uyku, düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve stres yönetimi gibi önlemlerle bu sistemi sürekli aktif ve sağlıklı tutmak büyük önem taşır. Sigara, alkol ve aşırı kafein tüketimi gibi zararlı alışkanlıkların azaltılması, vücudun savunma kapasitesini artırır. Düzenli sağlık kontrolleri ise olası zayıflıkları ya da hastalıkları erken dönemde tespit edebilmek adına kritik önemdedir.

Sonuç olarak, “Bağışıklık Nedir?” sorusunun cevabı, sadece teknik bir tanımla sınırlı kalmamalıdır. Bu sistem, karmaşık yapısıyla yaşamın her alanını etkiler, bedenin dışarıdan ve içeriden gelecek tehditlere karşı daimî bir savaş yürütmesini sağlar. Bu sistemi anlamak, onu destekleyecek şekilde yaşamak ve gerektiğinde profesyonel destek almak; hastalıkların önlenmesi ve sağlığın sürdürülmesinde en etkili yollardan biridir.

Referanslar:

Bağışıklık Sistemi Nedir? İmmün Sistemi Güçlendiren 5 Faktör
Abbas, A. K., Lichtman, A. H., & Pillai, S. (2020). Basic Immunology: Functions and Disorders of the Immune System. Elsevier Health Sciences.
Murphy, K., Weaver, C. (2016). Janeway’s Immunobiology. Garland Science.
Chaplin, D. D. (2010). Overview of the immune response. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 125(2), S3-S23.
Medzhitov, R., & Janeway, C. A. (2000). Innate immunity. The New England Journal of Medicine, 343(5), 338-344.
Iwasaki, A., & Medzhitov, R. (2015). Control of adaptive immunity by the innate immune system. Nature Immunology, 16(4), 343-353.
Kumar, V., Abbas, A. K., Aster, J. C. (2021). Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. Elsevier.
Parham, P. (2021). The Immune System. Garland Science.
Belkaid, Y., & Hand, T. W. (2014). Role of the microbiota in immunity and inflammation. Cell, 157(1), 121-141.
Kawai, T., & Akira, S. (2010). The role of pattern-recognition receptors in innate immunity: update on Toll-like receptors. Nature Immunology, 11(5), 373-384.
Akira, S., Uematsu, S., & Takeuchi, O. (2006). Pathogen recognition and innate immunity. Cell, 124(4), 783-801.
Glimcher, L. H., & Murphy, K. M. (2000). Lineage commitment in the immune system: the T helper lymphocyte grows up. Genes & Development, 14(14), 1693-1711.
Paludan, S. R., & Bowie, A. G. (2013). Immune sensing of DNA. Immunity, 38(5), 870-880.
Voehringer, D., Reese, T. A., Huang, X., & Shultz, L. D. (2006). Activation of Th2 immunity through a STAT6-dependent mechanism in a mouse model of atopic dermatitis. The Journal of Experimental Medicine, 203(7), 1641-1650.
Germain, R. N. (2010). T-cell development and the CD4–CD8 lineage decision. Nature Reviews Immunology, 2(5), 309-322.
Dustin, M. L. (2014). The immunological synapse. Cancer Immunology Research, 2(11), 1023-1033.
Heller, J. J., & Unanue, E. R. (2005). Antigen processing and presentation. Annual Review of Immunology, 15(1), 593-621.
Pulendran, B., & Ahmed, R. (2006). Translating innate immunity into immunological memory: implications for vaccine development. Cell, 124(4), 849-863.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685-1687.
Marrack, P., & Kappler, J. (2004). Control of T cell viability. Annual Review of Immunology, 22, 765-787.
Parkin, J., & Cohen, B. (2001). An overview of the immune system. The Lancet, 357(9270), 1777-1789.
Maloy, K. J., & Powrie, F. (2011). Intestinal homeostasis and its breakdown in inflammatory bowel disease. Nature, 474(7351), 298-306.
Turvey, S. E., & Broide, D. H. (2010). Innate immunity. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 125(2), S24-S32.
Medzhitov, R. (2007). Recognition of microorganisms and activation of the immune response. Nature, 449(7164), 819-826.
Victora, G. D., & Nussenzweig, M. C. (2012). Germinal centers. Annual Review of Immunology, 30, 429-457.
Shevach, E. M. (2009). Mechanisms of Foxp3+ T regulatory cell-mediated suppression. Immunity, 30(5), 636-645.
Beutler, B. (2004). Inferences, questions, and possibilities in Toll-like receptor signaling. Nature, 430(6996), 257-263.
Zitvogel, L., Kepp, O., & Kroemer, G. (2010). Decoding cell death signals in inflammation and immunity. Cell, 140(6), 798-804.
Hawiger, D., et al. (2001). Dendritic cells induce peripheral T cell unresponsiveness under steady state conditions in vivo. The Journal of Experimental Medicine, 194(6), 769-779.
Zinkernagel, R. M., & Doherty, P. C. (1974). Immunological surveillance against altered self-components. Nature, 251(5475), 547-548.
Bluestone, J. A., et al. (2008). The functional plasticity of T cell subsets. Nature Reviews Immunology, 8(3), 231-241.
O’Neill, L. A., Golenbock, D., & Bowie, A. G. (2013). The history of Toll-like receptors—redefining innate immunity. Nature Reviews Immunology, 13(6), 453-460.
Sallusto, F., et al. (1999). Dendritic cells use macropinocytosis and the mannose receptor to concentrate macromolecules in the major histocompatibility complex class II compartment. The Journal of Experimental Medicine, 182(2), 389-400.
Eberl, G. (2005). Inducible regulatory T cells: How immune homeostasis is maintained. Nature Reviews Immunology, 5(7), 578-588.
Hoebe, K., Janssen, E., & Beutler, B. (2004). The interface between innate and adaptive immunity. Nature Immunology, 5(10), 971-974.
Macpherson, A. J., & Uhr, T. (2004). Induction of protective IgA by intestinal dendritic cells carrying commensal bacteria. Science, 303(5664), 1662-1665.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !