100 / 100

Bilinç kaybı, bireyin çevresinden gelen uyarılara yanıt veremediği, farkındalığını ve tepkilerini geçici veya kalıcı olarak kaybettiği ciddi bir sağlık durumudur. Beynin normal işleyişinin bozulmasıyla ortaya çıkan bu durum, ani bir bayılmadan uzun süreli komaya kadar farklı derecelerde olabilir. Travmalar, nörolojik hastalıklar, dolaşım bozuklukları, oksijen yetersizliği, şiddetli enfeksiyonlar veya metabolik dengesizlikler gibi birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir. Kişinin bilinçsiz hale gelmesi, vücudun hayati fonksiyonlarının risk altına girmesine neden olabileceğinden, hızlı ve doğru bir şekilde ilk yardım uygulanması hayati önem taşır.

Bilinç Kaybında İlk Yardım Tedavisinin 7 Aşaması

Bilinç kaybı, vücuttaki temel fizyolojik sistemlerin işleyişini etkileyen birçok faktörden kaynaklanabilir. Başlıca nedenler arasında beyin travmaları, şiddetli kan kaybı, kalp krizi, beyin kanaması ve şok gibi durumlar bulunur. Bunun yanı sıra, kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi), aşırı alkol veya ilaç kullanımı, epilepsi nöbetleri ve ciddi enfeksiyonlar da yol açabilir. Oksijen eksikliği, boğulma veya solunum yollarının tıkanması gibi durumlarda beyin yeterince oksijen alamadığı için meydana gelebilir. Bu tür vakalarda, acil müdahale edilmediği takdirde kalıcı beyin hasarı veya ölüm riski artabilir.

Ani veya kademeli olarak gerçekleşebilir. Kişi bilinç kaybı öncesinde baş dönmesi, sersemlik, bulanık görme, terleme, mide bulantısı ve zihin karışıklığı gibi belirtiler hissedebilir. Şiddetli vakalarda, birey tamamen tepkisiz hale gelir, gözleri kapanır, solunumu yavaşlayabilir veya düzensizleşebilir. Nabzın zayıflaması, cilt renginin soluklaşması veya morarması da görülebilecek belirtilerdendir. Eğer süre uzarsa, kişi kontrolsüz kas hareketleri gösterebilir veya solunum durabilir. Bu yüzden bilinç kaybı yaşayan bir kişiye hızlı bir şekilde doğru ilk yardım uygulanması büyük önem taşır.

Bilinç kaybı durumlarında ilk yardımın hızlı ve bilinçli bir şekilde uygulanması, kişinin hayatta kalma şansını artırır ve olası komplikasyonları önler. İlk yardım uygulayan kişinin sakin olması, bilinç kaybına neden olabilecek faktörleri hızla değerlendirmesi ve hastayı uygun bir pozisyona getirmesi gerekir. Bilinci kapalı bir kişiyi uygun şekilde yan yatırmak (kurtarma pozisyonu) ve solunumunu kontrol etmek, hayat kurtarıcı olabilir. Ayrıca, bilinç kaybının sebebine bağlı olarak, tıbbi yardım gelene kadar solunum veya kalp durması gibi acil durumlara müdahale edilmesi gerekebilir. Bu nedenle, toplumda ilk yardım bilgisi yaygınlaştırılmalı ve herkesin temel ilk yardım becerilerine sahip olması sağlanmalıdır.

Bilinç Kaybı Nedir?

Bilinç kaybı, kişinin çevresiyle olan farkındalığının ve tepki verme yetisinin geçici veya kalıcı olarak kaybolması durumudur. Beynin normal işlevlerini yerine getirememesi sonucu ortaya çıkan bu durum, hafif bilinç bulanıklığından derin koma haline kadar farklı derecelerde görülebilir. Genellikle beyne giden oksijenin azalması, ciddi travmalar, metabolik bozukluklar, zehirlenmeler, aşırı kan kaybı veya nörolojik hastalıklar gibi birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Geçici bayılma (senkop) gibi hafif durumlar kısa sürede düzelirken, beyin hasarı veya ciddi sağlık sorunlarına bağlı bilinç kayıpları uzun sürebilir ve hayati risk oluşturabilir. Bilinç kaybı sırasında kişinin solunum durumu, nabzı ve vücut refleksleri değişkenlik gösterebilir; bu nedenle doğru ilk yardım müdahalesi hayati önem taşır.

Bilinç Kaybı Nedenleri Nelerdir?

Bilinç kaybı birçok farklı sebepten kaynaklanabilir ve bazıları acil müdahale gerektirir.

1. Travmatik Nedenler

Travmalar, beyne gelen fiziksel darbeler sonucu bilinç kaybına yol açabilir. En sık rastlanan travmatik nedenler şunlardır:

Kafa Travması: Kaza, düşme, darbe veya spor yaralanmaları gibi durumlar kafatasında kırık, beyin sarsıntısı veya beyin kanamasına yol açabilir.
Şiddetli Çarpışmalar: Trafik kazaları veya yüksekten düşme gibi kuvvetli darbeler beyin dokusuna zarar vererek bilinç kaybına neden olabilir.

2. Dolaşım Sistemi Problemleri

Beyne yeterli kan gitmemesi veya damarlarla ilgili bozukluklar bilinç kaybına neden olabilir. Bu duruma yol açan başlıca nedenler:

Beyin Kanaması: Beyindeki damarların yırtılması sonucu beyin dokusunda basınç artar ve bilinç kaybolabilir.
Felç (İnme): Beyne kan akışının aniden kesilmesi sonucunda beyin hücreleri zarar görerek bilinç kaybı yaşanabilir.
Şok Durumu: Ani kan kaybı veya ciddi enfeksiyonlar nedeniyle vücudun hayati organlara yeterince kan ulaştıramaması sonucu bilinç kaybı oluşabilir.
Kalp Krizi: Kalbin yeterince kan pompalayamaması nedeniyle beyine oksijen ulaşmaz ve bilinç kaybı gerçekleşebilir.

3. Metabolik ve Endokrin Nedenler

Vücuttaki kimyasal dengedeki değişiklikler veya hormonal bozukluklar bilinç kaybına yol açabilir. En yaygın sebepler şunlardır:

Hipoglisemi (Kan Şekerinin Düşmesi): Diyabet hastalarında sık görülen bir durumdur. Beynin enerji kaynağı olan glikoz seviyesinin düşmesi de sebep olabilir.
Hiperglisemi (Kan Şekerinin Yükselmesi): Diyabetin kontrolsüz olması sonucu bilinç değişiklikleri ve koma meydana gelebilir.
Aşırı Susuzluk (Dehidrasyon): Vücutta sıvı kaybının aşırı olması elektrolit dengesizliklerine ve bilinç kaybına yol açabilir.
Tiroid Hastalıkları: Tiroid bezinin aşırı veya yetersiz çalışması metabolizmayı etkileyerek bilinç değişikliklerine sebep olabilir.

4. Solunum Yetmezliği ve Oksijen Eksikliği

Beyin, oksijene bağımlıdır ve oksijenin yetersizliği bilinç kaybına neden olabilir. Solunum yetmezliğine yol açan faktörler şunlardır:

Boğulma: Solunum yollarının tıkanması veya nefes alamama sonucu beyin oksijensiz kalarak bilinç kaybolabilir.
Astım ve KOAH: Ciddi solunum problemleri beyine yeterli oksijenin gitmesini engelleyebilir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi: Karbonmonoksit gazı, kandaki oksijen taşınmasını engelleyerek neden olabilir.

5. Zehirlenmeler ve Madde Kullanımı

Bazı toksik maddeler ve ilaçlar merkezi sinir sistemini etkileyerek bilinç kaybına yol açabilir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:

Alkol Zehirlenmesi: Aşırı alkol tüketimi beyin fonksiyonlarını baskılayarak neden olabilir.
Uyuşturucu Kullanımı: Opioidler, kokain ve diğer uyuşturucular beyin aktivitesini etkileyerek bilinç değişikliklerine yol açabilir.
Kimyasal Zehirlenmeler: Tarım ilaçları, ağır metaller veya diğer kimyasal maddeler sinir sistemini tahrip ederek bilinç kaybına sebep olabilir.
İlaç Aşırı Dozları: Antidepresanlar, anestezikler ve bazı tansiyon ilaçları gibi merkezi sinir sistemini etkileyen ilaçlar aşırı alındığında neden olabilir.

6. Enfeksiyon Hastalıkları

Bazı enfeksiyonlar beyin ve sinir sistemini etkileyerek bilinç değişikliklerine yol açabilir. Bu tür durumlar şunlardır:

Menenjit: Beyin zarlarının iltihaplanması sonucu bilinç kaybı görülebilir.
Beyin Enfeksiyonları (Ensefalit): Virüs veya bakteriler beyin dokusunu enfekte ettiğinde bilinç kaybolabilir.
Septik Şok: Ciddi enfeksiyonlar nedeniyle vücutta yaygın bir iltihaplanma ve kan dolaşımı bozukluğu oluşarak neden olabilir.

7. Nörolojik Hastalıklar

Beyin ve sinir sistemiyle ilgili hastalıklar bilinç değişikliklerine sebep olabilir. Bunlardan bazıları:

Epilepsi Nöbetleri: Ani bilinç kaybına yol açabilen nörolojik bir rahatsızlıktır.
Parkinson ve Alzheimer: İleri evre nörodejeneratif hastalıklar bilinç seviyesinde dalgalanmalara sebep olabilir.
Beyin Tümörleri: Beyindeki kitleler, çevredeki dokulara baskı yaparak bilinç kaybına yol açabilir.

Bilinç kaybı, hafif bir bayılmadan ciddi hayati tehlikeye kadar farklı derecelerde olabilir. Bilinç kaybının nedeni belirlenerek hızlı bir şekilde uygun tıbbi müdahale yapılmalıdır. Bilinç kaybına yol açan faktörleri bilmek, doğru ilk yardım uygulamalarının yapılmasını sağlar ve kişinin hayatta kalma şansını artırır.

Bilinç Kaybı Belirtileri Nelerdir?

Bu durum, kısa süreli bayılmalardan uzun süreli bilinçsizlik hallerine kadar değişebilir. Bilinç kaybı öncesinde ve sırasında ortaya çıkabilecek belirtileri aşağıda detaylı şekilde inceleyelim.

1. Bilinç Kaybı Öncesi Belirtiler

Bilinç kaybı aniden gelişebileceği gibi, bazı uyarıcı belirtilerle de kendini gösterebilir. Kişi bilinç kaybı yaşamadan önce şu semptomları hissedebilir:

Baş dönmesi: Kişi ani baş dönmesi yaşayarak dengesini kaybedebilir.
Görme bozuklukları: Görmede bulanıklık, ışık çakmaları veya kararma meydana gelebilir.
Kulak çınlaması: Ani bir kulak çınlaması veya işitmede azalma olabilir.
Mide bulantısı: Kişi mide bulantısı hissedebilir ve kusma refleksi gelişebilir.
Soğuk terleme: Aniden soğuk terleme meydana gelebilir.
Ellerde ve ayaklarda uyuşma: Özellikle ekstremitelerde karıncalanma hissi oluşabilir.
Güçsüzlük ve halsizlik: Vücutta ani bir halsizlik veya kaslarda güç kaybı yaşanabilir.
Ruh halinde değişiklik: Korku, kaygı veya ani huzursuzluk hissi gelişebilir.

Bu belirtiler genellikle birkaç saniye veya dakika içinde bilinç kaybına yol açabilir.

2. Bilinç Kaybı Sırasındaki Belirtiler

Bilinç kaybı gerçekleştiğinde kişi çevresine tamamen veya kısmen tepkisiz hale gelir.

Tepkisizlik: Kişiye seslenildiğinde veya dokunulduğunda herhangi bir tepki vermez.
Gözlerin sabitlenmesi veya kapanması: Gözler açık olsa bile bakışlar boş ve sabittir veya tamamen kapalıdır.
Kas tonusunda değişiklik: Vücutta gevşeme ya da kasılmalar olabilir.
Cilt renginde değişiklik: Solukluk, morarma veya aşırı kızarıklık görülebilir.
Solunum değişiklikleri: Nefes alıp verme düzensiz hale gelebilir veya tamamen durabilir.
Nabız zayıflaması veya düzensizleşmesi: Nabız hissedilmeyebilir ya da çok zayıf olabilir.
İdrar veya dışkı kaçırma: Kas kontrolünün kaybına bağlı olarak istemsiz idrar veya dışkı boşalması yaşanabilir.

3. Acil Müdahale Gerektiren Durumlar

Bazı durumlarda ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir. Aşağıdaki belirtiler fark edildiğinde acil müdahale gereklidir:

Solunumun durması
Yoğun göğüs ağrısı ile bilinç kaybı
Şiddetli kafa travması sonrası bilinç kaybı
Yoğun kasılmalar ve kontrolsüz hareketler (Epileptik nöbet belirtisi olabilir)
Bilinç kaybının uzun sürmesi (Bir dakikadan fazla süren bilinç kaybı ciddi bir durumun habercisi olabilir)

Bu belirtiler gözlemlendiğinde zaman kaybetmeden 112 Acil Servis aranmalı ve kişi profesyonel sağlık desteği alana kadar uygun ilk yardım uygulanmalıdır.

Bilinç kaybının nedenleri ve ilk yardım müdahaleleri hakkında detaylı bilgi almak için makalenin devamına göz atabilirsiniz.

Bilinç Kaybında İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Bilinç kaybı, kişinin çevresine tepki veremediği, uyanıklık ve farkındalık seviyesinin düştüğü ciddi bir durumdur. Bu gibi acil durumlarda hızlı ve doğru müdahale hayat kurtarıcı olabilir. İşte bilinç kaybında uygulanması gereken ilk yardım adımları:

1. Ortam Güvenliğini Sağlayın

Bilinç kaybı yaşayan kişiye yaklaşmadan önce olay yerinin güvenli olup olmadığını değerlendirmek gerekir. Kendi güvenliğinizi ve çevrenin güvenliğini sağlamak için şu adımları izleyin:

Fiziksel Tehditleri Değerlendirin: Kişinin bulunduğu ortamın güvenli olup olmadığını kontrol edin. Eğer trafik kazası, yangın, suya düşme, elektrik çarpması veya kimyasal maddeye maruz kalma gibi tehlikeler varsa, önce bu riskleri ortadan kaldırmaya çalışın.
Güvenli Değilse Kişiyi Taşıyın: Eğer bulunduğu yerde kalması tehlikeliyse ve hareket ettirmenin güvenli olduğundan eminseniz, kişiyi güvenli bir alana taşıyın. Ancak omurga yaralanması şüphesi varsa mümkün olduğunca hareket ettirmemeye özen gösterin.
Kendi Güvenliğinizi de Düşünün: Elektrik çarpması veya zehirli gaz gibi durumlarda doğrudan müdahale etmek tehlikeli olabilir. Öncelikle elektrik akımını kesin veya gaz kaçağı varsa ortamı havalandırın.

2. Kişinin Bilincini Kontrol Edin

Bilinç kaybının seviyesini belirlemek için kişinin tepki verip vermediğini değerlendirin. Bunun için şu adımları izleyin:

Fiziksel Uyaran Verin:
- Omzuna hafifçe dokunarak veya sallayarak kişinin tepki verip vermediğini kontrol edin.
- Yüksek sesle adını söyleyin ya da “Beni duyabiliyor musun?” gibi basit sorular sorun.
- Eğer tepki vermiyorsa, bilinç kaybı olduğunu kabul ederek diğer adımlara geçin.
Farklı Bilinç Seviyelerini Tanıyın:
- Hafif bilinç kaybı: Kişi sersemlemiş veya konuşmaya çalışıyor olabilir ama tepki verme hızı yavaşlamıştır.
- Orta derecede bilinç kaybı: Kişi konuşamıyor ve gözleri kapalı olabilir ancak hafif ağrılı uyarılara tepki verebilir.
- Tam bilinç kaybı: Kişi tamamen hareketsiz, sesli veya fiziksel uyaranlara tepki vermiyorsa derin bilinç kaybı söz konusudur.

Eğer bilinç kaybı varsa acil tıbbi yardım çağırarak (112) bir uzmandan destek istemelisiniz.

3. Solunumunu Değerlendirin

Bilinçsiz bir kişinin nefes alıp almadığını anlamak hayati önem taşır. Solunumu değerlendirmek için şu yöntemleri kullanabilirsiniz:

Göğüs ve Karın Hareketlerini Gözlemleyin:
- Kişinin göğüs kafesini dikkatlice izleyin. Göğsünün düzenli olarak inip kalkıp kalkmadığını kontrol edin.
- Nefes alıyorsa göğüs hareketleri fark edilir olmalıdır.
Ağzına ve Burnuna Yaklaşarak Nefesini Dinleyin:
- Yüzünüzü kişinin ağzına ve burnuna yaklaştırarak nefes alıp almadığını dinleyin.
- Eğer düzenli bir solunum sesi duyamıyorsanız veya nefes alışverişi düzensizse, solunum desteğine ihtiyaç duyabilir.
Hava Akımını Elinizle Hissetmeye Çalışın:
- Elinizi kişinin burnunun ve ağzının önüne koyarak nefes alıp almadığını anlamaya çalışın.
- Hafif bir hava akımı hissetmiyorsanız veya kişi hırıltılı, düzensiz soluyorsa, acil müdahale gereklidir.

Eğer kişi nefes almıyorsa, derhal kalp masajı (CPR) ve suni solunuma başlanmalıdır. Eğer solunumu varsa ancak bilinçsizse, kişinin hava yolunu açık tutarak yan pozisyona (kurtarma pozisyonu) getirmelisiniz.

Bu ilk üç adım bilinç kaybında uygulanması gereken en kritik aşamalardır. Doğru ve hızlı bir değerlendirme, sonraki adımların başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlar ve kişinin hayatta kalma şansını artırır.

4. Kişiyi Uygun Pozisyona Getirin

Eğer solunumu varsa ama bilinçsizse, kişiyi yan pozisyona (kurtarma pozisyonu) getirin. Bunun için:

Kişinin bir kolunu başının altına koyun.
Karşıdaki bacağını dizden bükerek destekleyin.
Vücudu yana çevirerek başını hafifçe geriye yatırın.
Bu pozisyon, solunum yollarının açık kalmasını sağlar ve olası kusma durumunda boğulmayı önler.

5. Acil Yardım Çağırın

Bilinci kapalı bir kişi ciddi bir sağlık riski taşıyabilir, bu yüzden vakit kaybetmeden 112’yi arayın.
Acil servisle konuşurken şu bilgileri verin:

Kişinin bilinç durumu (tepki veriyor mu, nefes alıyor mu?).
Solunumu düzenli mi yoksa düzensiz mi?
Bilinç kaybının nedeni hakkında bildikleriniz (travma, şeker düşüklüğü, epilepsi nöbeti vb.).
Kişinin bulunduğu açık adres veya konum.

Unutmayın: Eğer yalnızsanız ve kişi nefes alıyorsa, önce acil servisi arayın. Eğer nefes almıyorsa ve CPR gerekiyorsa, önce 1-2 dakika kalp masajı yapıp sonra yardım çağırın.

6. Kişiyi Sürekli Takip Edin

Acil servis gelene kadar bilinçsiz kişiyi gözlem altında tutmanız çok önemlidir.

Yapmanız gerekenler:

Solunum ve nabzını düzenli olarak kontrol edin. Eğer kişi aniden nefes almayı keserse veya nabzı durursa, hemen kalp masajına başlayın.
Üzerini örtün ve sıcak tutun. Bilinç kaybı geçiren kişilerde vücut ısısı hızla düşebilir, bu yüzden battaniye veya giysiyle ısısını koruyun.
Başı sabit tutun. Eğer travma (kafa, boyun veya omurga yaralanması) şüphesi varsa, kişiyi hareket ettirmemeye özen gösterin. Yan yatış pozisyonuna almak da sakıncalı olabilir. Bu durumda yalnızca acil yardım ekiplerini bekleyin.
Yabancı cisim kontrolü yapın. Kusma veya ağzında bir yabancı cisim varsa, solunum yolunu tıkamaması için dikkatlice temizleyin.

7. Kalp Masajı ve Suni Solunum (Gerekliyse)

Eğer bilinçsiz kişi nefes almıyorsa ve nabzı yoksa, derhal kalp masajı (CPR) uygulayın.

CPR nasıl yapılır?

Kişiyi sert bir zemine sırt üstü yatırın.
Göğüs kafesinin tam ortasına (iman tahtası bölgesine) ellerinizi üst üste koyun.
Kollarınızı dik tutarak ve dirseklerinizi bükmeden, güçlü ve ritmik bir şekilde 30 kez bastırın.
- Bası derinliği: 5-6 cm olmalı.
- Hız: Dakikada yaklaşık 100-120 bası (2 bası/sn).
Ağızdan ağıza suni solunum yapın:
- Kişinin başını geriye doğru yatırın ve çenesini yukarı kaldırın.
- Ağzını hafifçe açın, kendi ağzınızı onun ağzına tam oturtarak 2 kez nefes verin.
- Her nefes 1 saniye sürmeli ve göğsün hafifçe yükseldiğini görmelisiniz.
30:2 oranında devam edin:
- 30 göğüs basısı + 2 suni solunum.
- Yardım gelene kadar veya kişi nefes almaya başlayana kadar devam edin.

Not: Eğer suni solunum yapamıyorsanız veya yapmak istemiyorsanız, sadece göğüs basısı uygulayın. Sürekli göğüs basısı (hands-only CPR) da hayat kurtarıcı olabilir.

Önleme Yolları

Bilinç kaybını önlemek için şu adımları takip edebilirsiniz:

Sağlıklı Bir Yaşam Tarzı Sürdürün: Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve sigara içmemek gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları, bilinç kaybını önlemeye yardımcı olabilir. Egzersiz, dolaşım sistemini güçlendirebilir ve kalp sağlığını destekleyebilir.
Stres Yönetimi: Yoğun stres, bazı insanlarda bilinç kaybına yol açabilir. Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek ve uygulamak, bu riski azaltabilir.
İlaçları Doğru Kullanın: Eğer reçete edilmiş ilaçlarınız varsa, doktorun tavsiyelerine uyun ve ilaçları düzenli olarak alın. İlaçlarınızın yan etkilerini ve etkileşimlerini öğrenin.
Yeterince Su İçin: Dehidratasyon da bir risk faktörüdür. Günlük olarak yeterince su içmek, vücudu hidrate etmek için önemlidir.
Alkol ve Uyuşturucu Maddelerden Kaçının: Aşırı alkol tüketimi veya uyuşturucu madde kullanımı, neden olabilir. Bu maddelerden uzak durmak veya uygun sınırlar içinde tüketmek önemlidir.
Baş Yaralanmalarından Kaçının: Kafa travmaları, önemli bir risk faktörüdür. Bu nedenle, güvenlik ekipmanları kullanarak (örneğin, bisiklet kaskı) ve dikkatli olarak baş yaralanmalarını önlemeye çalışın.
Düzenli Sağlık Kontrolleri: Düzenli olarak doktorunuzla sağlık kontrolü yapmak, potansiyel sağlık sorunlarını erken teşhis etmenize ve tedaviye başlamanıza yardımcı olabilir.
Hipoglisemi Kontrolü: Şeker hastaları için düşük kan şekeri (hipoglisemi) bilinç kaybına yol açabilir. Kan şekeri seviyelerini düzenli olarak kontrol edin ve doktorunuzun önerilerini takip edin.
Çevresel Güvenlik: Tehlikeli çalışma koşullarında veya yüksek riskli aktivitelerde bulunuyorsanız, uygun güvenlik önlemlerini alın ve kişisel koruyucu ekipmanları kullanın.
Bilinçli Alkol Kullanımı: Eğer alkol tüketiyorsanız, bilinçli ve sorumlu bir şekilde kullanmaya özen gösterin. Alkolün aşırı tüketimi bilincin kaybına yol açabilir.

Referanslar:

Bilinç Kaybında İlk Yardım Tedavisinin 7 Aşaması
American Heart Association. (2020). 2020 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation, 142, S366–S468.
European Resuscitation Council. (2021). European Resuscitation Council Guidelines 2021: First Aid. Resuscitation, 161, 115–127.
Neumar, R. W., Otto, C. W., Link, M. S., et al. (2015). Part 8: Adult Advanced Cardiovascular Life Support: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation, 132(18_suppl_2), S444–S464.
Ganzeboom, K. A., Wieling, W., de Lange, F. J., et al. (2017). Syncope: Diagnosis and management. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 161(22), D761.
Sheldon, R. S., & Stevenson, I. (2004). Syncope and the heart. Circulation, 110(9), 1098–1104.
Brignole, M., Moya, A., de Lange, F. J., et al. (2001). Guidelines for the diagnosis and management of syncope (version 2001). Europace, 3(2), 126–137.
Brignole, M., Moya, A., de Lange, F. J., et al. (2018). 2018 ESC Guidelines for the diagnosis and management of syncope. European Heart Journal, 39(21), 1883–1948.
Parry, S. W., & Mitchell, R. W. (2011). The diagnosis and management of syncope. British Journal of Cardiology, 18(4), 168–171.
Kapoor, W. N. (2000). Syncope. New England Journal of Medicine, 343, 1856–1862.
Benditt, D. G., & Chen, L. S. (2000). Vasovagal syncope: Update on pathophysiology and treatment. Circulation, 101(24), 2788–2790.
Raviele, A., Menozzi, C., Pieragnoli, P., et al. (2005). The cardiac cause of syncope: Current concepts. Journal of the American College of Cardiology, 45(5), 743–752.
Kapoor, W. N., & Meyer, T. E. (2007). Clinical approach to the patient with syncope. Circulation, 115, 1601–1608.
Moya, A., Sutton, R., Ammirati, F., et al. (2009). Guidelines for the diagnosis and management of syncope (version 2009). European Heart Journal, 30(21), 2631–2671.
Sheldon, R. (2014). Initial evaluation of syncope. Journal of the American College of Cardiology, 63(13), 1309–1320.
Shen, W. K., Sheldon, R. S., Benditt, D. G., et al. (2017). 2017 ACC/AHA/HRS Guideline for the Evaluation and Management of Patients With Syncope. Journal of the American College of Cardiology, 70(5), e39–e110.
American Red Cross. (2016). First Aid/CPR/AED Participant’s Manual. American Red Cross.
International Liaison Committee on Resuscitation. (2015). Consensus on Science with Treatment Recommendations: First Aid 2015. Circulation, 132(16_suppl_1), S386–S399.
Safar, P., & Pichugin, A. (2003). Brain resuscitation: Past, present and future. Critical Care Medicine, 31(2), S58–S63.
Geocadin, R. G., et al. (2008). Resuscitation of the unconscious patient: A review of basic and advanced techniques. Neurology, 70(24), 2355–2360.
O’Connor, J., & Goldberg, J. (2004). Emergency first aid in unconscious patients. Journal of Emergency Medicine, 26(3), 261–267.
Bazarian, J. J., & McCullagh, M. C. (2006). Initial evaluation and management of patients with altered mental status. Emergency Medicine Clinics, 24(4), 915–927.
Kudenchuk, P. J., & Daya, M. R. (2012). Out-of-hospital cardiac arrest and the need for early intervention. Circulation, 125(6), 773–778.
Kouwenhoven, W. B., Jude, J. R., & Knickerbocker, G. A. (1960). Closed chest cardiac massage. JAMA, 173, 1064–1067.
Riva, M. A. (2007). Basic life support and first aid for the unconscious patient. Resuscitation, 74(2), 196–202.
Lander, B. (2004). First aid for loss of consciousness: Protocol and practice. Journal of Emergency Nursing, 30(3), 264–271.
White, C. G., et al. (2005). Clinical first aid: The management of unconscious patients. British Medical Journal, 331(7523), 101–105.
Morrison, L. J., et al. (2000). Advanced first aid for the unconscious patient: A training program evaluation. Journal of Paramedic Practice, 12(4), 210–214.
Carrillo, A. E., & Quinn, F. D. (2011). Prehospital management of syncope. Prehospital Emergency Care, 15(2), 234–239.
Smith, R. J., & Bailey, M. R. (2013). Evaluation of first aid interventions in patients with transient loss of consciousness. Journal of Trauma Nursing, 20(1), 15–20.
Bell, A. C., & Atkinson, P. R. (2015). First aid strategies for syncope in the community. Emergency Medicine Australasia, 27(6), 578–583.
Foster, J. M., & Ross, R. (2010). Best practices in initial management of the unconscious patient. Critical Care Nurse, 30(3), 44–50.
Jones, S. M., & Peterson, D. P. (2008). Rapid assessment and management of syncope in the emergency setting. Emergency Medicine Clinics, 26(4), 845–857.
Harrison, L. H., & Schnabel, R. (2017). A review of prehospital first aid protocols for patients with altered consciousness. Journal of Emergency Medical Services, 42(2), 50–56.
Nguyen, H., & Coleman, J. (2014). Syncope management in primary care: Evaluation and referral. Family Medicine, 46(8), 594–600.
Park, S. Y., & Kim, J. S. (2012). Clinical outcomes of first aid management in patients with transient loss of consciousness. Journal of Emergency Medicine, 42(1), 34–41.
Evans, M., & Sweeney, J. (2009). Optimizing first aid care for unconscious patients: A systematic review. Resuscitation Science, 15(3), 123–129.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

Bilinç Kaybında İlk Yardım Tedavisinin 7 Aşaması