Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Tedavisinde 12 Kural

Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), karmaşık ve derin bir psikiyatrik rahatsızlık olarak, bireylerin duygusal düzenlemelerini, ilişkilerini ve benlik algılarını ciddi şekilde etkileyen bir bozukluktur. Modern psikiyatri dünyasında önemli bir yer tutan bu bozukluk, hastaların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen birçok semptomla karakterizedir. BKB’nin temel özellikleri arasında ani ve yoğun duygusal dalgalanmalar, terk edilme korkusu, ve belirsiz bir benlik duygusu yer almaktadır. Hastaların bu belirtilerle başa çıkma biçimleri genellikle kendine zarar verme davranışları ve aşırı uçlarda duygu durumları sergilemek şeklinde kendini gösterir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Tedavisinde 12 Kural

Son yıllarda BKB üzerine yapılan araştırmalar, bu bozukluğun etiyolojisi, tanı kriterleri ve tedavi yaklaşımlarına dair önemli bulgular ortaya koymuştur. Ancak, BKB’nin karmaşıklığı ve çok yönlülüğü, hastaların doğru tanı almasını ve etkili tedaviye yönlendirilmesini zorlaştırmaktadır. Bu bozukluk, genellikle genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkar ve erken yaşlarda müdahale edilmezse, yaşam boyu sürebilecek ciddi sonuçlara yol açabilir. Bununla birlikte, doğru tedavi ve destekle, BKB ile yaşayan bireyler, yaşamlarını daha sağlıklı ve dengeli bir şekilde sürdürebilirler.

Bu makalede, Borderline Kişilik Bozukluğu’nun tanımından, nedenlerinden, belirtilerinden ve tedavi yöntemlerinden bahsedilecektir. Ayrıca, BKB’nin toplum üzerindeki etkisi ve bu bozuklukla başa çıkma stratejileri de ele alınacaktır. Amacımız, BKB’yi daha iyi anlamak ve bu rahatsızlıkla yaşayan bireylerin hayatlarını nasıl iyileştirebileceklerine dair kapsamlı bir bakış açısı sunmaktır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

Borderline Kişilik Bozukluğu, bireyin kendisi ve çevresiyle olan ilişkilerini ciddi şekilde bozan, istikrarsız bir duygu durumuyla karakterize edilen bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluk, genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve yaşam boyunca devam edebilir. BKB’nin temel belirtileri, yoğun ve çalkantılı duygular, ani ve aşırı tepkiler, sürekli bir boşluk hissi, ve terk edilme korkusu olarak tanımlanabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), geniş bir yelpazeye yayılan ve bireyin hayatını derinden etkileyen bir dizi belirtiyle kendini gösterir. Bu belirtiler, genellikle hastanın duygusal, bilişsel ve davranışsal alanlarını kapsar ve zamanla değişkenlik gösterebilir. BKB’nin belirtileri, günlük yaşamda ciddi zorluklara ve ilişkilerde önemli sorunlara yol açabilir. İşte BKB’nin ana belirtilerinin detaylı bir incelemesi:

1. Duygusal İstikrarsızlık

BKB’nin en belirgin özelliklerinden biri, yoğun ve sürekli değişen duygusal durumların varlığıdır. Bu bireyler, bir duygu durumundan diğerine çok hızlı bir şekilde geçebilirler. Örneğin, bir an büyük bir neşe ve coşku içinde olan bir birey, bir sonraki anda derin bir öfke, üzüntü veya boşluk hissine kapılabilir. Bu ani ve yoğun duygu değişiklikleri, bireyin hem kendisi hem de çevresi için zorlayıcı olabilir. Duygusal istikrarsızlık, bireyin günlük yaşamda işlevselliğini azaltabilir ve ilişki dinamiklerinde karmaşıklığa neden olabilir.

2. Terk Edilme Korkusu

Borderline Kişilik Bozukluğu ile yaşayan bireyler, ilişkilerinde sürekli olarak terk edilme korkusu yaşarlar. Bu korku, genellikle gerçek dışı ve abartılı bir şekilde algılanır ve bireyin partneri, arkadaşları veya aile üyeleri tarafından terk edilme ihtimalini sürekli olarak düşünmesine neden olur. Bu yoğun korku, bazen ilişkilerde aşırı bağımlılık veya tam tersine, kişiyi ilişkilerden uzaklaştırma eğilimine yol açabilir. Örneğin, birey, terk edilme ihtimalini önlemek için ilişkilerinde sürekli onay arayabilir, aşırı kıskançlık gösterebilir veya partnerine aşırı kontrolcü davranabilir.

3. Kendine Zarar Verme Davranışları

Kendine zarar verme, BKB’nin ciddi ve endişe verici belirtilerinden biridir. Bu davranışlar, genellikle bireyin yaşadığı yoğun duygusal acıyı hafifletme çabası olarak ortaya çıkar. Kesme, yanma veya kendini sert bir şekilde vurma gibi fiziksel zarar verme eylemleri yaygındır. Bazı durumlarda, birey intihar girişiminde bulunabilir veya intiharı düşünür. Kendine zarar verme davranışları, genellikle bireyin içinde bulunduğu duygusal karmaşıklık ve kontrolsüzlük hissinin bir yansımasıdır.

4. Belirsiz Benlik Algısı

Borderline Kişilik Bozukluğu ile yaşayan bireyler, genellikle kim oldukları konusunda sürekli bir belirsizlik hissi yaşarlar. Bu belirsiz benlik algısı, bireyin yaşam amaçlarını, değerlerini ve hatta kimliklerini sürekli olarak sorgulamasına yol açabilir. Örneğin, bir gün bir kariyer hedefi olan bir birey, ertesi gün tamamen farklı bir alanda kariyer yapma kararı alabilir. Bu sürekli değişen benlik algısı, bireyin hem içsel bir istikrarsızlık yaşamasına hem de dış dünyada kararsızlık ve yönsüzlük hissetmesine neden olabilir.

5. Boşluk Hissi

BKB’nin diğer bir yaygın belirtisi, sürekli bir boşluk hissidir. Bireyler, genellikle içlerinde büyük bir boşluk, anlamsızlık veya yetersizlik hissi yaşarlar. Bu his, bireyde derin bir umutsuzluk yaratabilir ve depresyon gibi diğer duygusal bozukluklarla birleşebilir. Boşluk hissi, bireyin hayatında bir şeylerin eksik olduğu duygusunu sürekli olarak yaşamasına neden olabilir. Bu eksiklik hissi, bireyi madde bağımlılığı, riskli davranışlar veya sağlıksız ilişkilere yönlendirebilir.

6. Yoğun ve İstikrarsız İlişkiler

Borderline Kişilik Bozukluğu, bireyin ilişkilerinde ciddi dengesizliklere neden olabilir. İlişkilerde aşırı idealizasyon ve değersizleştirme döngüleri sıkça görülür. Örneğin, birey bir gün partnerini aşırı derecede idealize ederken, ertesi gün onu tamamen değersizleştirebilir. Bu döngüler, ilişkilerde sürekli bir çatışma ve karmaşıklık yaratabilir. BKB’li bireyler, genellikle yakın ilişkilerde aşırı duygusal tepkiler verirler ve bu da ilişkilerin sürekliliğini zorlaştırır. Bu tür ilişkiler, genellikle yoğun sevgi ve nefret duyguları arasında gidip gelir ve sonunda yıpratıcı hale gelebilir.

7. Kronik Paranoia ve Dissosiyatif Belirtiler

Borderline Kişilik Bozukluğu ile yaşayan bireyler, zaman zaman yoğun stres altında olduklarında paranoya veya dissosiyatif belirtiler yaşayabilirler. Paranoid düşünceler, bireyin çevresindekilere karşı aşırı şüpheci ve güvensiz olmasına yol açabilir. Dissosiyatif belirtiler ise bireyin kendini gerçeklikten kopuk hissetmesi, sanki dış dünyaya yabancılaşmış gibi bir deneyim yaşamasına neden olabilir. Bu belirtiler, bireyin günlük yaşamda ciddi zorluklar yaşamasına neden olabilir ve işlevselliğini olumsuz etkileyebilir.

8. Öfke Kontrol Problemleri

BKB’li bireyler, genellikle yoğun ve kontrolsüz öfke patlamaları yaşarlar. Bu öfke nöbetleri, çoğu zaman bireyin baş edemediği duygusal yoğunlukların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Birey, küçük bir hayal kırıklığı ya da anlaşmazlık karşısında bile aşırı tepkiler verebilir. Öfke kontrolü problemi, hem bireyin kendisine hem de çevresindekilere zarar verebilecek düzeyde olabilir ve ilişkilerde ciddi çatışmalara yol açabilir.

Etiyoloji ve Risk Faktörleri

BKB’nin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Ailede kişilik bozukluğu öyküsü, çocuklukta yaşanan travmalar, özellikle duygusal ve fiziksel istismar, Borderline Kişilik Bozukluğu riskini artıran faktörler arasında yer almaktadır. Genetik yatkınlık da bu bozukluğun gelişiminde önemli bir rol oynayabilir. Nörolojik araştırmalar, BKB’li bireylerin beyin yapılarında ve işleyişinde bazı farklılıklar olduğunu öne sürmektedir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisi, genellikle uzun vadeli bir süreç gerektirir ve bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş bir yaklaşımla yönetilmelidir. Tedavi süreci, psikoterapi, ilaç tedavisi ve gerektiğinde ek destekleyici müdahalelerden oluşabilir. Bu bölümde, BKB’nin tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler detaylandırılacaktır.

Psikoterapi

Psikoterapi, Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde birincil yöntem olarak kabul edilir ve çeşitli terapi modelleri bu bozukluğun semptomlarını hafifletmede etkili olabilir.

1. Diyalektik Davranış Terapisi (DBT):
   • Tanımı: Marsha Linehan tarafından geliştirilmiş olan DBT, Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde en yaygın kullanılan ve en etkili kabul edilen psikoterapi yöntemlerinden biridir. Bu terapi, bilişsel-davranışçı terapi prensiplerine dayanır ancak BKB’nin karmaşık ve yoğun duygusal sorunlarına özel olarak adapte edilmiştir.
   • Hedefleri: DBT, bireyin duygusal düzenleme, stresle başa çıkma, kişilerarası etkinlik ve duygu farkındalığı gibi alanlarda beceriler geliştirmesine odaklanır. Terapi, bireylere aşırı uçlardaki düşünce ve davranışlarını dengeleme konusunda yardımcı olur.
   • Uygulama: DBT, bireysel terapi, grup beceri eğitimi, telefon koçluğu ve terapistlerin bir araya geldiği danışmanlık toplantıları gibi birçok bileşenden oluşur. Bu yapı, BKB’li bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur.
2. Şema Terapisi:
   • Tanımı: Jeffrey Young tarafından geliştirilen Şema Terapisi, Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde kullanılan diğer etkili bir yaklaşımdır. Bu terapi, bireyin çocukluktan itibaren geliştirdiği olumsuz düşünce kalıplarını (şemalar) hedef alır ve bu kalıpların yeniden yapılandırılmasına odaklanır.
   • Hedefleri: Şema Terapisi, bireyin sağlıksız şemalarını tanımlamasına ve bunları değiştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, bireyin duygu düzenleme becerilerini geliştirmeyi ve daha sağlıklı ilişki kurma yollarını öğrenmesini amaçlar.
   • Uygulama: Terapi sürecinde, bireylerin geçmiş yaşantıları, bu yaşantıların günümüzdeki davranış ve düşüncelerini nasıl şekillendirdiği üzerinde durulur. Terapist, bireye bu şemaların üstesinden gelmesi için rehberlik eder.
3. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT):
   • Tanımı: Bilişsel Davranışçı Terapi, Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde sıkça kullanılan bir diğer yöntemdir. CBT, bireyin olumsuz düşünce ve inançlarını tanımlamayı ve bu düşünceleri daha sağlıklı olanlarla değiştirmeyi amaçlar.
   • Hedefleri: CBT, bireylerin düşünce kalıplarını değiştirerek, duygusal ve davranışsal tepkilerini daha dengeli hale getirmeyi amaçlar. Özellikle BKB’li bireylerin ani ve aşırı tepkilerini kontrol etmelerine yardımcı olur.
   • Uygulama: Terapi sırasında, bireyin günlük yaşamında karşılaştığı sorunlar üzerinde durulur ve bu sorunlarla başa çıkma stratejileri geliştirilir. CBT, genellikle kısa vadeli bir terapi olarak yapılandırılır ancak BKB’nin tedavisinde uzun süreli uygulamalar da yaygındır.
4. Mentalizasyon Temelli Terapi (MBT):
   • Tanımı: Peter Fonagy ve Anthony Bateman tarafından geliştirilen Mentalizasyon Temelli Terapi, BKB’li bireylerin başkalarının ve kendilerinin zihinsel durumlarını anlamalarına yardımcı olmayı hedefleyen bir yaklaşımdır.
   • Hedefleri: MBT, bireylerin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki bağlantıyı anlamalarını sağlar. Bu terapi, bireyin sosyal ilişkilerinde daha etkili olmasına ve duygusal tepkilerini daha iyi düzenlemesine yardımcı olur.
   • Uygulama: MBT, genellikle bireysel ve grup terapisi olarak uygulanır. Terapi sürecinde, bireylerin karmaşık sosyal durumlar hakkında düşünme biçimleri geliştirilir ve bu durumlarla başa çıkma yetenekleri artırılır.
5. Transferans Odaklı Terapi (TFP):
   • Tanımı: Otto Kernberg tarafından geliştirilmiş olan TFP, Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde kullanılan bir başka psikoterapi yöntemidir. TFP, bireyin terapistle olan ilişkisi aracılığıyla bilinçdışı düşünce ve duygularını ortaya çıkarmayı hedefler.
   • Hedefleri: TFP, bireyin ilişki dinamiklerini anlamasına ve bu dinamiklerin olumsuz etkilerini azaltmasına yardımcı olur. Terapist, bireyin terapi sürecindeki duygu ve düşüncelerine odaklanarak bu süreçte ortaya çıkan transferans ilişkilerini analiz eder.
   • Uygulama: Terapist, bireyin terapistle olan ilişkisinde ortaya çıkan duygusal tepkileri inceleyerek, bu tepkilerin geçmiş deneyimlerle nasıl bağlantılı olduğunu gösterir. Bu süreç, bireyin kendisini ve başkalarını daha iyi anlamasına yardımcı olur.

İlaç Tedavisi

BKB’nin tedavisinde ana yöntem psikoterapi olsa da, bazı durumlarda ilaç tedavisi de kullanılabilir. İlaç tedavisi, genellikle semptomların şiddetini azaltmaya yönelik olarak uygulanır ve psikoterapi ile birlikte kullanıldığında daha etkili olabilir.

1. Antidepresanlar:
   • Kullanım Alanı: Antidepresanlar, BKB’li bireylerde sıkça görülen depresyon ve anksiyete semptomlarını hafifletmek için kullanılır. SSRI (Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri) ve SNRI (Serotonin-Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri) grupları bu tedavide tercih edilen ilaçlar arasındadır.
   • Etkileri: Bu ilaçlar, bireyin duygu durumunu stabilize edebilir, kaygı düzeyini azaltabilir ve genel olarak ruh hali üzerinde pozitif etkiler yaratabilir.
2. Duygu Durum Düzenleyiciler:
   • Kullanım Alanı: BKB’li bireylerde görülen ani ve aşırı duygu durum değişikliklerini dengelemek için duygu durum düzenleyiciler kullanılır. Bu ilaçlar, özellikle dürtüsel davranışları kontrol etmede etkili olabilir.
   • Etkileri: Duygu durum düzenleyiciler, bireylerin duygusal tepkilerini daha iyi kontrol etmelerine yardımcı olarak, aşırı tepkileri ve ani ruh hali değişimlerini azaltabilir.
3. Antipsikotik İlaçlar:
   • Kullanım Alanı: BKB’li bireylerde zaman zaman ortaya çıkabilen psikotik belirtiler veya ciddi anksiyete durumlarında antipsikotik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, bireyin gerçeklikle bağlantısını korumada ve yoğun duygusal dalgalanmaları kontrol etmede yardımcı olabilir.
   • Etkileri: Antipsikotik ilaçlar, özellikle paranoya, şüphecilik ve şiddetli ajitasyon gibi semptomları hafifletmek için kullanılır.
4. Anksiyolitikler:
   • Kullanım Alanı: BKB’li bireylerde sık görülen anksiyete semptomlarını hafifletmek için anksiyolitik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, özellikle kriz anlarında hızlı rahatlama sağlamada etkili olabilir.
   • Etkileri: Anksiyolitikler, bireyin anksiyete düzeyini düşürerek, daha sakin ve kontrollü bir ruh hali geliştirmesine yardımcı olabilir. Ancak, bu ilaçlar genellikle kısa süreli kullanım için uygundur ve uzun vadeli kullanımda bağımlılık riski taşır.

Diğer Destekleyici Müdahaleler

Borderline Kişilik Bozukluğu tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi dışında, bireyin yaşam kalitesini artırmaya yönelik diğer destekleyici müdahaleler de önemli bir rol oynayabilir.

1. Aile Terapisi:
   • Amaç: BKB’li bireylerin aileleri, tedavi sürecinde önemli bir destek kaynağı olabilir. Aile terapisi, aile üyelerinin Borderline Kişilik Bozukluğu hakkında bilgi edinmelerini, bireyin yaşadığı zorlukları anlamalarını ve nasıl destek olacaklarını öğrenmelerini sağlar.
   • Etkileri: Aile terapisi, aile içinde daha sağlıklı iletişim ve etkileşim yollarının geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, bireyin tedaviye daha iyi yanıt vermesini sağlayabilir.
2. Grup Terapisi:
   • Amaç: Grup terapisi, BKB’li bireylerin benzer sorunları yaşayan diğer bireylerle bir araya gelerek destek bulmalarını sağlar. Bu terapiler, bireylerin başkalarının deneyimlerinden öğrenmelerine ve sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
   • Etkileri: Grup terapisi, bireyin sosyal izolasyonu kırmasına ve daha sağlam destek ağları oluşturmasına olanak tanır. Bu terapiler, bireyin tedaviye bağlılığını artırabilir ve semptomlarını yönetmede daha başarılı olmasını sağlayabilir.
3. Hastanede Yatış ve Kriz Müdahaleleri:
   • Amaç: BKB’li bireylerde zaman zaman ciddi krizler ortaya çıkabilir. Bu durumlarda, bireyin güvenliğinin sağlanması ve kriz semptomlarının yönetilmesi için hastaneye yatış gerekebilir.
   • Etkileri: Kriz dönemlerinde hastanede yatış, bireyin kendine zarar verme veya intihar riski taşıyan davranışlardan korunmasını sağlar. Bu süreçte birey, yoğun tedavi alarak, stabilizasyon sağlanana kadar sürekli gözetim altında tutulur.

Borderline Kişilik Bozukluğu ile Başa Çıkma Stratejileri

BKB ile yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak etkili başa çıkma stratejileri ile bireylerin yaşam kalitesi artırılabilir. Aşağıda, BKB ile başa çıkma konusunda bazı öneriler bulunmaktadır:

• Duygusal Farkındalık: Bireyler, duygularının farkında olarak onları daha iyi yönetebilirler. Bu, duygusal patlamaları ve aşırı tepkileri azaltmaya yardımcı olabilir.
• Destek Grupları: BKB ile yaşayan diğer bireylerle bir araya gelmek, benzer deneyimlerin paylaşılması ve destek alınması açısından faydalı olabilir.
• Mindfulness ve Meditasyon: Zihinsel farkındalık ve meditasyon, bireyin stresle başa çıkma yeteneklerini geliştirmesine ve duygusal denge sağlamasına yardımcı olabilir.
• Sağlıklı İlişkiler: İlişkilerde sağlıklı sınırlar koymak ve açık iletişim kurmak, BKB’nin ilişkiler üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu ve Toplum Üzerindeki Etkisi

BKB, sadece bireyleri değil, aynı zamanda onların ailelerini, arkadaşlarını ve genel olarak toplumu da etkileyen bir bozukluktur. BKB’li bireylerin yaşadığı zorluklar, genellikle yakın çevresindeki insanları da derinden etkiler. Aile üyeleri ve arkadaşlar, bu bireylerin ani duygu durum değişiklikleriyle başa çıkmakta zorlanabilirler ve bu durum, ilişkilerde ciddi çatışmalara yol açabilir.

Toplumda, BKB hakkında farkındalığın artırılması, bu bozukluğun daha iyi anlaşılmasına ve Borderline Kişilik Bozukluğu ile yaşayan bireylere karşı daha empatik bir yaklaşım geliştirilmesine yardımcı olabilir. Eğitim programları ve destek grupları, hem BKB’li bireylerin hem de yakınlarının bu bozuklukla başa çıkmalarını kolaylaştırabilir.

Özet ve Sonuç

Borderline Kişilik Bozukluğu, karmaşık ve çok yönlü bir rahatsızlık olup, bireylerin yaşamlarının birçok alanını etkileyebilir. Bu bozuklukla başa çıkmak zorlayıcı olsa da, doğru tedavi ve destek ile BKB’li bireyler, yaşamlarını daha dengeli ve tatmin edici bir şekilde sürdürebilirler. Bu makalede, BKB’nin tanımı, belirtileri, nedenleri, tedavi yöntemleri ve başa çıkma stratejileri ele alınmıştır. Ayrıca, BKB’nin bireyler ve toplum üzerindeki etkisi de değerlendirilmiştir.

Tablo: Borderline Kişilik Bozukluğu’nun Temel Özellikleri

Bu makale, Borderline Kişilik Bozukluğu ile ilgili kapsamlı bir bakış sunarak, hem bireylerin hem de profesyonellerin bu rahatsızlığı daha iyi anlamalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Referanslar:

1. Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Tedavisinde 12 Kural
2. Linehan, M. M. (1993). Cognitive-Behavioral Treatment of Borderline Personality Disorder. New York: Guilford Press.
3. Gunderson, J. G. (2001). Borderline Personality Disorder: A Clinical Guide. American Psychiatric Pub.
4. Paris, J. (2008). Treatment of Borderline Personality Disorder: A Guide to Evidence-Based Practice. Guilford Press.
5. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
6. Fonagy, P., Luyten, P., & Bateman, A. W. (2015). Borderline personality disorder, mentalization, and the neurobiology of attachment. World Psychiatry, 14(2), 229-232.
7. Zanarini, M. C. (2009). Psychotherapy of borderline personality disorder. Acta Psychiatrica Scandinavica, 120(5), 373-377.
8. Bateman, A., & Fonagy, P. (2004). Psychotherapy for Borderline Personality Disorder: Mentalization-Based Treatment. Oxford University Press.
9. Livesley, W. J. (2011). Handbook of Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment. Guilford Press.
10. Levy, K. N., Beeney, J. E., & Temes, C. M. (2010). Attachment and borderline personality disorder. In J. H. Obegi & E. Berant (Eds.), Attachment theory and research in clinical work with adults (pp. 527-552). New York, NY: Guilford Press.
11. Skodol, A. E. (2002). Longitudinal perspectives on personality disorders. Washington, DC: American Psychiatric Publishing, Inc.
12. Kernberg, O. F. (1975). Borderline Conditions and Pathological Narcissism. New York: Jason Aronson.
13. Zanarini, M. C., Frankenburg, F. R., Hennen, J., & Silk, K. R. (2003). The longitudinal course of borderline psychopathology: 6-year prospective follow-up of the phenomenology of borderline personality disorder. American Journal of Psychiatry, 160(2), 274-283.
14. Lieb, K., Zanarini, M. C., Schmahl, C., Linehan, M. M., & Bohus, M. (2004). Borderline personality disorder. The Lancet, 364(9432), 453-461.
15. Koenigsberg, H. W., Harvey, P. D., Mitropoulou, V., New, A. S., Goodman, M., Silverman, J., & Siever, L. J. (2002). Characterizing affective instability in borderline personality disorder. American Journal of Psychiatry, 159(5), 784-788.
16. Gunderson, J. G., & Links, P. S. (2008). Borderline Personality Disorder: A Clinical Guide (2nd ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
17. Skodol, A. E., Gunderson, J. G., Pfohl, B., Widiger, T. A., Livesley, W. J., & Siever, L. J. (2002). The borderline diagnosis I: Psychopathology, comorbidity, and personality structure. Biological Psychiatry, 51(12), 936-950.
18. Paris, J. (2007). Effectiveness of different psychotherapy approaches in the treatment of borderline personality disorder. Current Psychiatry Reports, 9(1), 53-58.
19. Oldham, J. M. (2006). Borderline personality disorder and suicidality. American Journal of Psychiatry, 163(1), 20-26.
20. https://scholar.google.com/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
22. https://www.researchgate.net/
23. https://www.mayoclinic.org/
24. https://www.nhs.uk/
25. https://www.webmd.com/