C Vitamini Eksikliği Tedavisi, Faydaları, Besinler 2

C vitamini, insan vücudunda önemli biyokimyasal süreçlerde yer alan temel bir besin maddesidir. Askorbik asit olarak da bilinen bu vitamin, özellikle bağışıklık sistemi üzerinde güçlü etkileri olan bir antioksidandır. Vücut tarafından üretilemediği için, diyetle yeterli miktarda alınması gerekir. Ancak, modern yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları, birçok insanın C vitamini alımını sınırlandırmakta ve bu da eksiklik sorunlarına yol açabilmektedir. Eksikliği, çeşitli sağlık sorunlarına zemin hazırlayarak yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.

C Vitamini Eksikliği Tedavisi, Faydaları, Besinler

C vitamini eksikliği, bağışıklık sisteminin zayıflaması, cilt sorunları, yaraların geç iyileşmesi ve genel enerji düşüklüğü gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler, zamanla daha ciddi sağlık problemlerine dönüşebilir ve kronik hastalıkların gelişimini hızlandırabilir. C vitamini eksikliğinin en bilinen formu olan skorbüt, bu vitaminin uzun süreli eksikliğinde ortaya çıkar ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, eksikliğin erken tespiti ve uygun tedavi yöntemleri büyük önem taşır.

C vitamini eksikliğini önlemek ve tedavi etmek için beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi, takviye kullanımı ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Aynı zamanda, bu vitaminin optimal düzeyde alınması, vücudun genel sağlığını desteklemek için kritik öneme sahiptir. Bu makalede, C vitamini eksikliğinin belirtileri, tedavi yöntemleri, bu vitamini içeren besinler, faydaları, ideal dozları ve diğer vitamin ve minerallerle ilişkisi gibi konulara detaylı olarak değinilecektir.

C Vitamini Eksikliği Belirtileri

C vitamini eksikliğinin belirtileri genellikle hafif başlar, ancak zamanla şiddetlenebilir ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İşte C vitamini eksikliğinin belirtilerinin daha ayrıntılı bir incelemesi:

1. Yorgunluk ve Halsizlik

C vitamini, vücutta enerji üretimi ve hücresel fonksiyonlar için gereklidir. Eksikliği, metabolik süreçlerde aksamalara neden olur ve bu durum, kişinin kendini sürekli yorgun ve halsiz hissetmesine yol açar. Özellikle günün ortasında ani enerji düşüşleri ve sürekli uyuma isteği, C vitamini eksikliğinin yaygın bir belirtisi olabilir. Bu yorgunluk, normal günlük aktiviteleri bile zorlaştırabilir ve kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.

2. Cilt Problemleri

C vitamini, cildin yapısal proteini olan kolajen üretimi için esastır. Kolajen, cildin esnekliğini ve dayanıklılığını sağlayan temel bir proteindir. C vitamini eksikliği, kolajen üretiminde azalmaya yol açar ve bu da cildin kuru, ince ve kırışık bir hal almasına neden olur. Ek olarak, ciltte sık görülen küçük çürükler, purpura ve peteşi gibi deri altı kanamaları, kılcal damarların zayıflaması ve kolayca zarar görmesi sonucu ortaya çıkabilir. Yaraların iyileşme süreci de bu eksiklik nedeniyle önemli ölçüde uzayabilir.

3. Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması

C vitamini, beyaz kan hücrelerinin üretimini ve işlevini destekleyerek bağışıklık sistemini güçlendirir. Eksikliği, bağışıklık yanıtını zayıflatır ve vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirir. Sık sık soğuk algınlığı, grip ve diğer enfeksiyon hastalıklarına yakalanmak, C vitamini eksikliğinin yaygın bir göstergesidir. Ayrıca, mevcut enfeksiyonların daha uzun süre devam etmesi veya daha ağır seyretmesi de bu eksikliğin bir işareti olabilir.

4. Diş Eti Kanamaları ve Ağız Sağlığı Problemleri

C vitamini eksikliği, diş etlerinde inflamasyon ve kanama gibi ağız sağlığı problemlerine yol açabilir. Diş etleri kırmızı, şiş ve hassas hale gelir, bu da diş eti hastalıklarına (gingivitis) yol açabilir. Uzun süreli eksiklik, diş etlerinin çekilmesine ve dişlerin gevşemesine neden olabilir, bu da diş kaybına yol açabilir. Skorbüt hastalığı, bu belirtilerin en uç noktasında görülen ciddi bir durumdur ve tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

5. Eklem ve Kas Ağrıları

C vitamini eksikliği, eklemlerde ve kaslarda ağrıya neden olabilir. Bu durum, özellikle skorbüt gibi ağır eksiklik vakalarında daha belirgindir. Kolajen üretiminin azalması, eklem kıkırdaklarının zayıflamasına ve eklemlerin sertleşmesine neden olabilir. Eklem ağrıları ve şişlik, C vitamini eksikliğinin yaygın görülen belirtileri arasındadır. Ayrıca, kaslarda zayıflık ve ağrı da sıkça rapor edilen semptomlar arasındadır, bu da hareket kabiliyetini kısıtlayabilir.

6. Anemi (Kansızlık)

C vitamini, demirin vücutta emilimini artırarak anemi riskini azaltır. Ancak, C vitamini eksikliği, demir eksikliği anemisine yol açabilir. Bu tür anemi, yorgunluk, soluk cilt, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösterir. Vücut, yeterli miktarda demir ememediğinde, kırmızı kan hücrelerinin üretimi azalır ve bu da oksijen taşıma kapasitesini düşürür.

7. Ruhsal Durumda Değişiklikler

C vitamini eksikliği, ruhsal durum üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir. Özellikle uzun süreli eksiklik, depresyon, sinirlilik ve genel bir ruh hali düşüklüğüne yol açabilir. Bu belirtiler, C vitamini seviyeleri normale döndüğünde genellikle düzelir, ancak ihmal edildiğinde psikolojik sorunlar derinleşebilir.

8. Saç ve Tırnak Problemleri

C vitamini eksikliği, saç dökülmesine ve tırnaklarda kırılganlık gibi sorunlara neden olabilir. Sağlıklı saç büyümesi için gerekli olan kolajen üretiminin azalması, saçların zayıflamasına ve daha kolay dökülmesine yol açar. Ayrıca, tırnaklarda beyaz çizgiler, zayıflık ve kırılmalar da C vitamini eksikliğinin belirtileri arasında yer alır.

Bu belirtilerin herhangi biri veya birkaçı sizde varsa, diyetinize daha fazla C vitamini eklemek veya bir sağlık profesyoneline başvurmak önemli olabilir. C vitamini eksikliğinin erken teşhisi ve tedavisi, bu belirtilerin ilerlemesini durdurabilir ve genel sağlığı iyileştirebilir.

C Vitamini Eksikliği Tedavisi

C vitamini eksikliği, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği için tedavisi hayati öneme sahiptir. Eksikliğin tedavisi, C vitamini seviyelerinin normale döndürülmesine ve eksikliğin yol açtığı semptomların giderilmesine odaklanır. İşte C vitamini eksikliğinin tedavisinde izlenebilecek ayrıntılı yollar:

1. Diyetle C Vitamini Alımını Artırmak

Eksikliğin tedavisinde en temel adım, beslenme düzenine C vitamini açısından zengin gıdaları dahil etmektir. Doğal besinlerden alınan C vitamini, vücudun daha etkili bir şekilde kullanabileceği formdadır. İşte diyetle C vitamini alımını artırmak için uygulanabilecek stratejiler:

• Meyve ve Sebze Tüketiminin Artırılması: Turunçgiller (portakal, limon, mandalina), çilek, kivi, papaya, ananas gibi meyveler, yüksek C vitamini içeriğine sahiptir. Aynı şekilde brokoli, kırmızı biber, ıspanak, brüksel lahanası gibi sebzeler de önemli C vitamini kaynaklarıdır. Her öğünde bu tür besinlere yer vermek, günlük C vitamini ihtiyacını karşılamaya yardımcı olacaktır.
• Çiğ veya Az Pişmiş Sebzelerin Tüketilmesi: C vitamini, ısıyla kolayca bozulabilen bir vitamindir. Bu nedenle sebzeleri çiğ olarak tüketmek veya çok az pişirmek, vitamin kaybını en aza indirmek açısından önemlidir. Örneğin, brokoli ve biber gibi sebzeler buharda hafifçe pişirilerek tüketildiğinde, C vitamini içeriğini daha iyi korurlar.
• Taze Ürünlerin Tercih Edilmesi: C vitamini, uzun süreli depolama ve işleme sırasında azalabilir. Bu nedenle, taze meyve ve sebzelerin tüketilmesi önerilir. Dondurulmuş ürünler de bir alternatif olabilir, ancak mümkünse taze olanları tercih edilmelidir.

2. C Vitamini Takviyeleri Kullanmak

Bazı durumlarda, sadece diyetle yeterli C vitamini alımını sağlamak zor olabilir. Bu gibi durumlarda, C vitamini takviyeleri kullanmak etkili bir çözüm sunar. Ancak, takviye kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır:

• Dozajın Belirlenmesi: C vitamini takviyeleri genellikle 500 mg ila 1000 mg dozlarda bulunur. Genel öneri, eksikliği olan bireyler için günde 1000 mg C vitamini alımıdır. Ancak, bireysel ihtiyaçlara göre bu dozaj ayarlanabilir. Özellikle aşırı dozdan kaçınmak önemlidir; bu nedenle doktor tavsiyesi ile takviye kullanılması önerilir.
• Zamanlamanın Önemi: C vitamini, suda çözünen bir vitamindir ve vücutta depolanmaz. Bu nedenle, takviyelerin gün içerisinde bölünmüş dozlar halinde alınması, vücudun vitamini daha iyi kullanmasını sağlayabilir. Örneğin, sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez 500 mg’lık dozlar tercih edilebilir.
• Takviye Formları: C vitamini takviyeleri çeşitli formlarda bulunabilir; tablet, kapsül, efervesan (suda çözünen) ve çiğneme tableti gibi. Emilimi kolay olan formların tercih edilmesi, özellikle sindirim sorunları olan bireyler için faydalı olabilir.

3. İntravenöz (IV) C Vitamini Tedavisi

C vitamini eksikliği ciddi seviyelerde olduğunda veya diyetle ve oral takviyelerle yeterli iyileşme sağlanamadığında, intravenöz C vitamini tedavisi bir seçenek olabilir. Bu tedavi yöntemi, özellikle skorbüt gibi ciddi eksiklik durumlarında hızlı etki sağlar.

• IV Tedavinin Uygulama Alanları: İntravenöz C vitamini tedavisi, genellikle hastanede veya klinik ortamında uygulanır. C vitamini, doğrudan kan dolaşımına verildiği için, plazma seviyelerinde hızlı bir artış sağlar. Bu, özellikle ciddi semptomların hızla giderilmesi gerektiğinde tercih edilir.
• Dozaj ve Süre: İntravenöz C vitamini tedavisinde dozaj, eksikliğin derecesine ve bireyin genel sağlık durumuna göre ayarlanır. Genellikle, birkaç gün veya hafta boyunca günlük 1-2 gram C vitamini intravenöz yolla verilir. Tedavi süresi, eksikliğin ciddiyetine ve semptomların iyileşmesine bağlı olarak değişir.
• Yan Etkiler ve Riskler: İntravenöz tedavi genellikle güvenlidir, ancak her tıbbi prosedürde olduğu gibi, bu yöntemin de bazı riskleri vardır. Örneğin, hızlı C vitamini alımı nadiren de olsa böbrek fonksiyonlarında sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, bu tedavi yöntemi mutlaka uzman bir doktor tarafından yönetilmelidir.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

C vitamini eksikliğinin tedavisinde beslenme ve takviyelerin yanı sıra, yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir. Özellikle C vitamini eksikliğine katkıda bulunan faktörlerin ortadan kaldırılması, uzun vadede eksikliğin önlenmesine yardımcı olabilir.

• Sigara ve Alkol Tüketiminin Azaltılması: Sigara içmek, vücuttaki C vitamini düzeylerini önemli ölçüde düşürebilir. Sigara içenlerde C vitamini ihtiyacı, içmeyenlere göre daha yüksektir. Aynı şekilde, aşırı alkol tüketimi de vitamin emilimini ve metabolizmasını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, sigara ve alkol tüketimini sınırlamak veya tamamen bırakmak, C vitamini seviyelerinin korunmasına yardımcı olur.
• Stres Yönetimi: Yüksek düzeyde stres, vücuttaki C vitamini tüketimini artırabilir. Stresle başa çıkma yöntemleri geliştirmek, bu vitaminin korunmasına katkıda bulunabilir. Meditasyon, yoga ve düzenli egzersiz gibi aktiviteler stres yönetimi için faydalıdır.
• Sağlıklı ve Dengeli Beslenme: Genel olarak dengeli bir diyet benimsemek, C vitamini ve diğer besin maddelerinin yeterli alımını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Rafine şeker ve işlenmiş gıdaların tüketimini azaltmak, taze ve besleyici gıdalara öncelik vermek, genel sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratır.

5. Diğer Vitamin ve Minerallerle Birlikte Kullanım

C vitamini eksikliğinin tedavisinde, bu vitaminin diğer vitamin ve minerallerle birlikte kullanımı da etkili olabilir. Özellikle bazı vitaminler ve mineraller, C vitamini ile sinerjik bir etkileşime girerek eksikliğin giderilmesine yardımcı olabilir.

• Demir ile Birlikte Kullanım: C vitamini, demirin vücutta emilimini artırır. Bu, özellikle bitkisel kaynaklı demirin biyoyararlanımını yükseltir. Demir takviyeleriyle birlikte C vitamini alımı, demir eksikliği anemisinin tedavisinde etkili bir strateji olabilir.
• E Vitamini ve Çinko ile Birlikte Kullanım: C vitamini, E vitamini ve çinko gibi antioksidanlarla birlikte alındığında, oksidatif stresi azaltarak hücresel düzeyde koruma sağlar. Bu kombinasyon, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve inflamasyonu azaltmak için de etkilidir.
• B Vitaminleri ile Kullanım: B vitaminleri, enerji metabolizmasını destekler ve stresle başa çıkmaya yardımcı olur. C vitamini, B vitaminleriyle birlikte alındığında, enerji seviyelerini artırabilir ve genel sağlık durumunu iyileştirebilir.

Sonuç olarak, C vitamini eksikliğinin tedavisi, diyet, takviyeler, intravenöz tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi çok yönlü bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Bu stratejiler, hem kısa vadede eksikliğin giderilmesine hem de uzun vadede C vitamini seviyelerinin korunmasına yardımcı olur. C vitamini, vücudun birçok temel fonksiyonu için kritik olduğundan, bu eksikliğin ciddiye alınması ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması büyük önem taşır.

C Vitamini İçeren Besinler

C vitamini açısından zengin besinlerin düzenli olarak tüketilmesi, bu önemli vitaminin yeterli miktarda alınmasını sağlar ve eksikliklerin önüne geçer.

Aşağıda, C vitamini açısından zengin olan başlıca besinler ve bu besinlerin sağladığı C vitamini miktarları detaylandırılmıştır:

1. Turunçgiller
   • Portakal: Orta boy bir portakal yaklaşık 70 mg C vitamini içerir. Portakal suyu ise bir bardakta yaklaşık 124 mg C vitamini sağlar.
   • Limon: Bir adet limon, yaklaşık 31 mg C vitamini içerir. Limon suyu, salatalar ve içecekler için mükemmel bir C vitamini kaynağıdır.
   • Mandarin: Orta boy bir mandalina, yaklaşık 26 mg C vitamini içerir.
   • Greyfurt: Yarım greyfurt, yaklaşık 38 mg C vitamini sağlar.
2. Biber Çeşitleri
   • Kırmızı Biber: 100 gram kırmızı biber, yaklaşık 190 mg C vitamini içerir, bu da günlük ihtiyacın iki katından fazlasını karşılar.
   • Yeşil Biber: 100 gram yeşil biber, yaklaşık 120 mg C vitamini içerir.
   • Sarı Biber: Sarı biber, kırmızı biber gibi yüksek miktarda C vitamini içerir ve 100 gramı yaklaşık 183 mg C vitamini sağlar.
3. Yeşil Yapraklı Sebzeler
   • Brokoli: 100 gram pişmiş brokoli, yaklaşık 89 mg C vitamini içerir. Çiğ brokoli ise 100 gramda yaklaşık 91 mg C vitamini sağlar.
   • Ispanak: 100 gram ıspanak, yaklaşık 28 mg C vitamini içerir. Ispanak, aynı zamanda demir ve diğer önemli besin maddeleri açısından da zengindir.
   • Lahana: 100 gram çiğ lahana, yaklaşık 36.6 mg C vitamini sağlar. Özellikle kırmızı lahana, C vitamini içeriği bakımından daha zengindir.
4. Çilek
   • Çilek: 100 gram çilek, yaklaşık 59 mg C vitamini içerir. Çilek, aynı zamanda güçlü antioksidanlar ve lif bakımından da zengindir.
5. Kivi
   • Kivi: Bir adet orta boy kivi, yaklaşık 71 mg C vitamini içerir. Kivi, günlük C vitamini ihtiyacını karşılamak için mükemmel bir seçenektir.
6. Mango
   • Mango: Bir adet orta boy mango, yaklaşık 60 mg C vitamini sağlar. Mango, tatlı ve egzotik lezzetiyle bilinir ve özellikle smoothie ve tatlı tariflerinde sıkça kullanılır.
7. Domates
   • Domates: Bir adet orta boy domates, yaklaşık 20 mg C vitamini içerir. Domatesler, özellikle salatalar, soslar ve çeşitli yemeklerde yaygın olarak kullanılır.
   • Domates Suyu: Bir bardak domates suyu, yaklaşık 170 mg C vitamini sağlayabilir, bu da günlük ihtiyacın büyük bir kısmını karşılar.
8. Patates
   • Tatlı Patates: 100 gram pişmiş tatlı patates, yaklaşık 17 mg C vitamini içerir. Tatlı patates, aynı zamanda beta-karoten açısından da zengindir.
   • Beyaz Patates: 100 gram beyaz patates, yaklaşık 20 mg C vitamini içerir. Patatesler, özellikle enerji kaynağı olarak popülerdir.
9. Papaya
   • Papaya: Bir adet orta boy papaya, yaklaşık 88 mg C vitamini içerir. Papaya, tropikal bir meyve olup, C vitamini açısından zengin bir kaynaktır ve sindirim sistemini destekleyici enzimler içerir.
10. Ananas
    • Ananas: 100 gram taze ananas, yaklaşık 48 mg C vitamini içerir. Ananas, C vitamini içeriği ile birlikte bromelain adlı bir enzim de içerir, bu da sindirimi kolaylaştırır.

Bu besinler, günlük diyetinize düzenli olarak dahil edildiğinde, C vitamini eksikliği riskini minimize eder ve vücudunuzu destekler. Bu nedenle, her öğünde bu besinlerden birkaçını dahil etmeye çalışmak, genel sağlığınızı korumak için etkili bir strateji olabilir. C vitamini bakımından zengin bu besinleri taze olarak tüketmek, vitaminin maksimum faydalarını elde etmenizi sağlar, çünkü C vitamini ısıya ve ışığa duyarlıdır ve pişirme sırasında kayıplar yaşanabilir. Bu nedenle, mümkün olduğunca çiğ tüketmek en iyisidir.

C Vitamini Hangi Dozlarda Alınmalı?

C vitamini ihtiyacı, yaşa, cinsiyete, sağlık durumuna ve yaşam tarzına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak önerilen günlük dozajlar şu şekildedir:

• Yetişkinler için: Günde 75-90 mg, sigara içenlerde ise bu miktar 35 mg daha fazla olabilir.
• Hamile ve Emziren Kadınlar için: Hamilelik sırasında günde 85 mg, emzirme döneminde ise 120 mg önerilir.
• Çocuklar için: Yaşa göre değişmekle birlikte, günde 15-50 mg arasında C vitamini alınması önerilir.

C Vitamini Faydaları

C vitamini, vücudun genel sağlığı üzerinde çok sayıda fayda sağlar. İşte bu vitaminin bazı önemli faydaları:

1. Bağışıklık Sistemi Destekçisi: C vitamini, beyaz kan hücrelerinin işlevini artırarak enfeksiyonlara karşı korunmayı sağlar.
2. Antioksidan Koruma: Serbest radikalleri nötralize eder ve hücre hasarını önler.
3. Kalp Sağlığını Destekler: C vitamini, kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir ve kalp-damar hastalıkları riskini azaltabilir.
4. Demir Emilimini Artırır: Bitkisel kaynaklı demirin emilimini artırarak anemi riskini azaltır.
5. Cilt Sağlığını İyileştirir: Kolajen üretimini destekleyerek cildin elastikiyetini artırır ve yaşlanma belirtilerini azaltır.

C Vitamininin Zararları ve Yan Etkileri

C vitamini genellikle güvenli bir vitamin olarak kabul edilir, ancak aşırı alımı bazı yan etkilere neden olabilir:

• Mide Problemleri: Yüksek dozda C vitamini, mide bulantısı, ishal ve karın kramplarına yol açabilir.
• Böbrek Taşı Riski: Uzun süreli yüksek doz C vitamini alımı, böbrek taşı oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Demir Aşırı Yüklenmesi: C vitamini, demir emilimini artırdığı için, aşırı demir yüklenmesi riski taşıyan kişilerde sorun yaratabilir.

C Vitamini İdeal Kan Düzeyi ve Diğer Takviyelerle Etkileşimleri

C vitamini için ideal kan düzeyi, 0.6-2 mg/dL arasında olmalıdır. Bu seviyenin altındaki veya üstündeki değerler, eksiklik veya fazlalık olarak değerlendirilir. C vitamini, diğer vitaminler ve minerallerle birlikte alındığında sinerjik etkiler gösterebilir. Örneğin, C vitamini, E vitamini ve çinko ile birlikte alındığında bağışıklık sistemi üzerinde daha güçlü etkiler yaratabilir. Aynı zamanda, demir takviyeleriyle birlikte alındığında, demirin vücut tarafından daha iyi emilmesini sağlar.

Özet Tablo

Bu makale, C vitamini eksikliği hakkında kapsamlı bir rehber sunarak, hem halk hem de sağlık profesyonelleri için değerli bir bilgi kaynağı olacaktır. C vitamini eksikliğinin önlenmesi ve tedavisi, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için hayati önem taşır. Bu nedenle, diyetinize yeterli miktarda C vitamini eklemeyi unutmayın.

Referanslar:

1. C Vitamini Eksikliği Tedavisi, Faydaları, Besinler
2. National Institutes of Health. Vitamin C: Fact Sheet for Health Professionals.
3. World Health Organization. Vitamin C in Human Health.
4. Harvard T.H. Chan School of Public Health. The Nutrition Source: Vitamin C.
5. Linus Pauling Institute. Micronutrient Information Center: Vitamin C.
6. Mayo Clinic. Vitamin C.
7. PubMed Central. Vitamin C and Immune Function.
8. The American Journal of Clinical Nutrition. Vitamin C and Cardiovascular Disease.
9. The Journal of Nutrition. Vitamin C and Skin Health.
10. British Medical Journal. Vitamin C Supplementation and Health Outcomes.
11. The Lancet. The Role of Vitamin C in Chronic Disease Management.
12. https://scholar.google.com/
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
14. https://www.researchgate.net/
15. https://www.mayoclinic.org/
16. https://www.nhs.uk/
17. https://www.webmd.com/