D Vitamini Eksikliği Tedavisi, Faydaları, Besinler 2

D vitamini, sağlıklı bir yaşam için kritik bir rol oynayan, yağda çözünen bir vitamindir. Bu vitamin, vücutta kalsiyum ve fosfor dengesini düzenleyerek kemik sağlığını destekler ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ancak, modern yaşam tarzları ve yetersiz güneş ışığı maruziyeti nedeniyle, dünya genelinde D vitamini eksikliği giderek yaygınlaşmaktadır. Özellikle kapalı ortamlarda çalışanlar, yaşlılar, ve cilt tipi nedeniyle güneşten yeterince faydalanamayan bireyler, bu eksiklikten daha fazla etkilenmektedir.

D vitamini eksikliği, kemik ve kas sağlığını olumsuz etkileyebilir, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve çeşitli kronik hastalıklara yol açabilir. Örneğin, bu vitaminin yeterli seviyelerde alınmaması durumunda osteoporoz, raşitizm, kas zayıflığı ve depresyon gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, son araştırmalar, D vitamini eksikliğinin kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, D vitamini eksikliğinin önlenmesi ve tedavisi, genel sağlık ve iyi yaşam açısından büyük önem taşır.

Bu makalede, D vitamini eksikliğinin belirtileri, tedavi yöntemleri, bu vitamini içeren besinler, hangi dozlarda alınması gerektiği, faydaları ve zararları gibi konulara detaylı bir şekilde değineceğiz. Ayrıca, D vitamini ile birlikte alınması gereken diğer vitaminler ve mineraller hakkında da bilgi vereceğiz. Bu bilgiler ışığında, D vitamini seviyenizi nasıl optimize edebileceğinizi ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için neler yapmanız gerektiğini öğrenebileceksiniz.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri

D vitamini eksikliği, vücutta çeşitli sistemleri etkileyerek geniş bir belirti yelpazesine yol açabilir. Eksikliğin belirtileri genellikle hafif başlayabilir ve kolayca gözden kaçabilir, ancak zamanla ciddi sağlık sorunlarına dönüşebilir. İşte D vitamini eksikliğinin daha ayrıntılı bir şekilde ele alınan belirtileri:

1. Kemik ve Kas Ağrıları

D vitamini, kalsiyumun bağırsaklardan emilimini artırarak kemiklerin sağlıklı kalmasını sağlar. Bu nedenle, D vitamini eksikliği kemik mineralizasyonunun azalmasına ve kemik yoğunluğunun düşmesine neden olabilir. Bu durum, özellikle yaşlılarda osteomalazi adı verilen bir duruma yol açabilir. Osteomalazi, kemiklerde yumuşama ve zayıflama ile karakterizedir ve bu da kemiklerde yaygın ağrılara neden olur. Çocuklarda ise D vitamini eksikliği raşitizm adı verilen bir hastalığa yol açabilir. Raşitizm, kemik deformasyonlarına, bacaklarda eğriliklere ve büyüme geriliğine neden olabilir.

Kas ağrıları ve zayıflığı da D vitamini eksikliğinin önemli belirtilerindendir. Kas hücrelerinde D vitamini reseptörleri bulunur ve bu vitaminin eksikliği, kas fonksiyonlarını olumsuz etkileyerek kas zayıflığına yol açabilir. Özellikle bacak kaslarında hissedilen zayıflık, düşme ve yaralanma riskini artırır.

2. Yorgunluk ve Halsizlik

Sürekli yorgunluk ve halsizlik, D vitamini eksikliğinin sık görülen belirtilerindendir. Vücut, enerji üretimi ve metabolik süreçler için yeterli D vitaminine ihtiyaç duyar. D vitamini seviyeleri düşük olduğunda, vücudun enerji üretme kapasitesi azalır ve bu da gün boyunca bitkinlik hissine neden olabilir. Bazı çalışmalar, düşük D vitamini seviyelerinin kronik yorgunluk sendromu ile bağlantılı olabileceğini öne sürmektedir.

3. Depresyon ve Anksiyete

D vitamini, beyinde serotonin gibi nörotransmitterlerin üretimini ve fonksiyonunu destekler. Serotonin, ruh hali üzerinde doğrudan etkisi olan bir nörotransmitterdir. D vitamini eksikliği, serotonin seviyelerini olumsuz etkileyerek depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bazı çalışmalar, D vitamini takviyesinin depresif belirtileri hafifletebileceğini ve genel ruh halini iyileştirebileceğini göstermiştir. Bu nedenle, mevsimsel duygudurum bozukluğu (SAD) yaşayan bireylerde, D vitamini seviyelerinin kontrol edilmesi önerilir.

4. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı

D vitamini, bağışıklık hücrelerinin fonksiyonlarını düzenleyerek vücudun enfeksiyonlara karşı savunma mekanizmalarını güçlendirir. D vitamini eksikliği, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve vücudun bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelmesine neden olabilir. Özellikle sık sık üst solunum yolu enfeksiyonları, grip ve soğuk algınlığı yaşayan bireylerde, D vitamini eksikliği dikkate alınması gereken bir faktördür.

Bazı araştırmalar, düşük D vitamini seviyelerinin otoimmün hastalıklar (örneğin, multipl skleroz, tip 1 diyabet) riskini artırabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, D vitamini eksikliğinin bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri hem kısa vadeli hem de uzun vadeli sağlık sonuçları açısından kritiktir.

5. Saç Dökülmesi

D vitamini, saç foliküllerinin sağlıklı büyümesini destekleyen bir rol oynar. Saç dökülmesi, genellikle stres veya hormonal dengesizliklerle ilişkilendirilse de, D vitamini eksikliği de bu durumun altında yatan bir neden olabilir. Özellikle alopesi areata (vücudun belirli bölgelerinde saç dökülmesine neden olan otoimmün bir hastalık) olan bireylerde, düşük D vitamini seviyeleri tespit edilmiştir. Saç dökülmesinin yanı sıra, saçların genel yapısında zayıflama ve incelme de D vitamini eksikliğinin bir belirtisi olabilir.

6. Yavaş Yaraların İyileşmesi

Yaraların iyileşme sürecinin uzaması, D vitamini eksikliğinin bir başka belirtisidir. D vitamini, cildin onarım süreçlerinde rol oynar ve inflamasyonun (iltihap) kontrol edilmesine yardımcı olur. Bu vitaminin eksikliği, kesiklerin, yanıkların veya ameliyat sonrası yaraların iyileşme süresini uzatabilir. Yara iyileşmesindeki bu gecikme, D vitamini eksikliğinin dolaylı olarak vücuttaki diğer inflamatuar süreçler üzerindeki etkilerini de işaret edebilir.

7. Kemik Kırıkları ve Osteoporoz

D vitamini eksikliği, kemik mineral yoğunluğunu azaltarak osteoporoza (kemiklerin zayıflaması ve kırılgan hale gelmesi) neden olabilir. Özellikle yaşlılarda görülen kemik kırıkları, D vitamini eksikliğiyle doğrudan ilişkilendirilebilir. Kemik sağlığını korumak ve kırık riskini azaltmak için yeterli D vitamini seviyelerinin korunması hayati önem taşır. Osteoporoz geliştirme riski yüksek olan bireylerde, D vitamini ve kalsiyum desteği genellikle önerilir.

8. Kronik Ağrılar

Bazı bireylerde, belirli bir neden bulunamayan kronik ağrılar D vitamini eksikliğinden kaynaklanabilir. Bu durum, fibromiyalji benzeri belirtilerle kendini gösterebilir. D vitamini eksikliği, kas ve iskelet sisteminde yaygın ağrılara yol açabilir ve bu ağrıların uzun süreli ve sürekli olması, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

9. Kas Gücü ve Fonksiyon Kaybı

D vitamini, kas gücü ve fonksiyonları için de gereklidir. Eksiklik, özellikle yaşlı bireylerde kas kütlesinin azalmasına (sarkopeni) ve kas gücünün kaybına neden olabilir. Bu durum, denge sorunları ve düşme riskinde artışa yol açar. Kas gücündeki bu kayıp, mobiliteyi ve bağımsız yaşamı olumsuz etkileyebilir.

D Vitamini Eksikliği Tedavisi

D vitamini eksikliğinin tedavisi, eksikliğin derecesine ve kişinin genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Tedavi yöntemleri genellikle doğal kaynaklardan D vitamini alımını artırmayı, D vitamini takviyeleri kullanmayı ve beslenme düzenini optimize etmeyi içerir. İşte D vitamini eksikliğinin tedavisine yönelik detaylı adımlar:

1. Güneş Işığı Maruziyetini Artırmak

Güneş ışığı, D vitamini sentezinin en doğal ve etkili yoludur. D vitamini, cildimizde bulunan 7-dehidrokolesterol adı verilen bir madde aracılığıyla güneş ışığının ultraviyole B (UVB) ışınlarına maruz kalması sonucu üretilir. Ancak, coğrafi konum, mevsim, günün saati, cilt rengi ve güneş koruyucu kullanımı gibi faktörler bu sentezi etkileyebilir.

• Optimal Güneşlenme Süresi: Genel olarak, haftada en az iki kez 10-30 dakika arasında, yüz, kollar ve bacaklar gibi geniş vücut bölgelerinin güneş ışığına maruz kalması önerilir. Daha koyu tenli bireylerin, açık tenli bireylere göre daha uzun süre güneşte kalmaları gerekebilir, çünkü ciltlerindeki melanin pigmenti UVB ışınlarını emer ve D vitamini üretimini azaltır.
• Güneş Işığının Faydaları ve Riskleri: Güneş ışığı alımı, yeterli D vitamini seviyesini korumak için gereklidir, ancak aşırı güneşe maruz kalmak cilt kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle, güneşlenme süresini sınırlamak ve özellikle uzun süreli maruziyette koruyucu önlemler almak önemlidir.

2. D Vitamini Takviyeleri

Güneş ışığına yeterince maruz kalamayanlar veya ciddi D vitamini eksikliği yaşayanlar için, takviyeler en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. D vitamini takviyeleri iki ana formda bulunur: D2 (ergokalsiferol) ve D3 (kolekalsiferol). Her iki form da kan D vitamini seviyelerini artırabilir, ancak D3 formu genellikle daha etkili olarak kabul edilir.

• D Vitamini Takviyelerinin Dozajı: Eksikliğin derecesine bağlı olarak, doktorlar farklı dozlarda D vitamini takviyesi reçete edebilirler. Hafif eksiklik durumunda, günde 800-1000 IU (Uluslararası Birim) alınması önerilir. Daha ciddi eksikliklerde ise haftada bir kez 50.000 IU gibi yüksek doz takviyeler kullanılabilir. Bu tür yüksek doz tedaviler genellikle 6-8 hafta sürer ve ardından idame dozu ile devam edilir.
• Kronik Hastalıklarla İlişkili Eksiklikler: Osteoporoz, obezite, böbrek hastalığı ve bağırsak emilim bozuklukları gibi durumlar D vitamini eksikliğine neden olabilir ve bu durumlarda daha agresif tedavi gerekebilir. Bu hastalıklara sahip bireylerin düzenli olarak D vitamini seviyelerini kontrol ettirmeleri ve tedavi planlarını bu doğrultuda güncellemeleri önemlidir.
• Takviye Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler: D vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan, yağ içeren bir öğünle birlikte alınması emilimini artırır. Ayrıca, D vitamini takviyeleri alırken, aşırı doz almaktan kaçınmak için doktor kontrolünde hareket edilmelidir, çünkü aşırı D vitamini toksisiteye yol açabilir.

3. Beslenme Düzeninin Optimize Edilmesi

D vitamini açısından zengin gıdalar tüketmek, bu vitaminin seviyesini artırmanın etkili bir yoludur. Ancak, D vitamini içeren doğal gıdaların sınırlı olması nedeniyle, beslenme tek başına yeterli olmayabilir, bu yüzden takviyelerle desteklenmesi gerekebilir.

• D Vitamini Kaynakları: Somon, uskumru ve sardalya gibi yağlı balıklar, karaciğer yağı, yumurta sarısı, mantar ve D vitamini ile zenginleştirilmiş süt, yoğurt ve tahıllar gibi besinler tüketilmelidir. Özellikle vejetaryen veya vegan beslenenler, güneş ışığına maruz kalmanın yanında, zenginleştirilmiş bitkisel kaynakları tercih etmelidir.
• D Vitamini İçeren Besinlerin Tüketim Sıklığı: D vitamini açısından zengin gıdaların düzenli olarak diyetinize eklenmesi önemlidir. Haftada en az iki kez yağlı balık tüketmek, yumurta ve zenginleştirilmiş süt ürünlerini diyetinize dahil etmek, D vitamini seviyelerinin korunmasına yardımcı olabilir.
• Kalsiyum ve Magnezyum ile Kombinasyon: D vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerle birlikte çalışır. Kalsiyumun bağırsaklardan emilimini artırarak kemik sağlığını destekler. Bu nedenle, D vitamini takviyeleri alırken, yeterli kalsiyum ve magnezyum alımı da sağlanmalıdır. Ayrıca, D vitamini takviyeleri K2 vitamini ile kombine edilerek, kalsiyumun doğru bir şekilde kemiklere yönlendirilmesi sağlanabilir.

4. Düzenli Kan Testleri ve Takip

D vitamini eksikliğinin tedavisinde başarılı olabilmek için, tedavi süresince düzenli aralıklarla kan testleri yapılması önemlidir. Bu testler, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve gerekirse doz ayarlaması yapmak için gereklidir.

• Test Sıklığı: Tedaviye başladıktan sonra, genellikle 3 ayda bir D vitamini seviyeleri kontrol edilir. İdeal kan seviyelerine ulaşıldığında, yılda bir kez kontrol yapılması yeterli olabilir.
• İdeal Kan Düzeyleri: Sağlıklı bir bireyde D vitamini düzeyleri 30-50 ng/mL arasında olmalıdır. Bu seviyelerin altına düşülmesi durumunda, eksiklik var demektir ve tedavi gerektirir. 20 ng/mL’nin altındaki seviyeler ciddi eksiklik olarak kabul edilir ve yüksek doz takviye gerektirebilir.

5. Yaşam Tarzı ve Çevresel Faktörlerin Düzenlenmesi

D vitamini eksikliğini önlemek ve tedavi etmek için, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin düzenlenmesi de önemlidir. Örneğin, kapalı ortamlarda uzun süre vakit geçiren bireyler, mümkün olduğunca açık havada zaman geçirmelidir. Ayrıca, kış aylarında veya güneş ışığına erişimin kısıtlı olduğu bölgelerde yaşayan bireyler, kış aylarında takviye alımını artırmayı düşünmelidir.

• D Vitamini Alımını Etkileyen Faktörler: Obezite, yaşlılık, cilt rengi, bazı ilaçlar ve sağlık durumları D vitamini emilimini ve metabolizmasını etkileyebilir. Bu nedenle, bu faktörlerin varlığında tedavi planı bireyselleştirilmeli ve sürekli takip edilmelidir.
• D Vitamini Toksisitesinin Önlenmesi: D vitamini takviyelerinin aşırı kullanımı toksisiteye yol açabilir. Bu durum hiperkalsemi, böbrek hasarı ve kalp problemlerine neden olabilir. Bu nedenle, takviye alımı sırasında doktor tavsiyelerine uyulmalı ve önerilen dozun üzerine çıkılmamalıdır.

D vitamini eksikliğinin tedavisi, çok yönlü bir yaklaşım gerektirir ve tedaviye başlamadan önce bir sağlık profesyoneline danışmak esastır. Düzenli kontrol ve doktor önerileri doğrultusunda hareket etmek, eksikliğin giderilmesi ve sağlıklı D vitamini seviyelerinin korunması için en güvenli ve etkili yöntemdir.

D Vitamini İçeren Besinler

D vitamini açısından zengin besinler, eksiklik durumunu düzeltmek için diyetinize ekleyebileceğiniz önemli bir kaynaktır. İşte bu besinlerden bazıları:

1. Yağlı Balıklar: Somon, uskumru, sardalya gibi yağlı balıklar, D vitamini açısından zengindir. Örneğin, 100 gram somon, günlük D vitamini ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayabilir.
2. Balık Yağı: Özellikle morina karaciğeri yağı, D vitamini açısından en zengin kaynaklardan biridir. Bir çorba kaşığı balık yağı, günlük ihtiyacın çok üzerinde D vitamini sağlayabilir.
3. Yumurta Sarısı: Yumurta sarısı, D vitamini içeren bir diğer önemli besindir. Ancak, miktarı sınırlıdır, bu nedenle diğer kaynaklarla birlikte tüketilmesi önerilir.
4. Güçlendirilmiş Gıdalar: Süt, portakal suyu, yoğurt ve bazı tahıllar, D vitamini ile zenginleştirilmiş olarak satılmaktadır. Bu tür gıdalar, D vitamini alımını artırmanın pratik bir yoludur.
5. Mantarlar: Özellikle güneş ışığına maruz bırakılmış mantarlar, bitkisel kaynaklı D vitamini içerebilir. Bu, vejetaryen veya vegan beslenenler için iyi bir alternatiftir.

D Vitamini Hangi Doz ve Miktarda Alınmalı?

D vitamini ihtiyacı, yaşa, cinsiyete, cilt tipine ve yaşanılan coğrafi bölgeye göre değişir. Genel öneriler şu şekildedir:

• Bebekler (0-12 ay): Günde 400 IU (Uluslararası Birim).
• Çocuklar ve Yetişkinler (1-70 yaş arası): Günde 600-800 IU.
• 70 yaş üstü yetişkinler: Günde 800-1000 IU.
• Hamile ve emziren kadınlar: Günde 600-800 IU.

Ancak, bu genel önerilerin dışında, bireysel olarak belirlenmiş ihtiyaçlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Doktorlar, kan testi sonuçlarına göre spesifik doz önerilerinde bulunabilirler. Yüksek dozda D vitamini takviyesi alan bireylerin, düzenli olarak kan seviyelerini kontrol ettirmeleri önemlidir.

D Vitamini Faydaları

D vitamini, vücutta pek çok önemli fonksiyonu yerine getirir. İşte bu vitaminin başlıca faydaları:

1. Kemik Sağlığı: D vitamini, kalsiyumun bağırsaklardan emilimini artırarak kemik yoğunluğunu korur ve osteoporoz gibi kemik hastalıklarını önler.
2. Bağışıklık Sistemi Desteği: Bağışıklık hücrelerinin fonksiyonlarını düzenleyerek, enfeksiyonlara karşı direnci artırır. Özellikle solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucu olabilir.
3. Ruh Sağlığı: Depresyon belirtilerini hafifletmede ve genel ruh halini iyileştirmede rol oynar. Düşük D vitamini seviyeleri, depresyon ve diğer ruhsal bozukluklarla ilişkilendirilmiştir.
4. Kardiyovasküler Sağlık: D vitamini, kalp sağlığını korur ve yüksek tansiyon riskini azaltabilir. Araştırmalar, D vitamini eksikliğinin kalp hastalıkları riskini artırabileceğini göstermektedir.
5. Kansere Karşı Koruma: Bazı çalışmalar, yeterli D vitamini alımının, özellikle kolon, prostat ve meme kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini azaltabileceğini öne sürmektedir.

D Vitamininin Zararları

Her ne kadar D vitamini sağlık için son derece önemli olsa da, aşırı alımı bazı olumsuz etkilere yol açabilir. D vitamini toksisitesi nadirdir, ancak aşağıdaki durumlar ortaya çıkabilir:

1. Hiperkalsemi: Aşırı D vitamini alımı, kandaki kalsiyum seviyesini tehlikeli derecede yükseltebilir. Bu durum, böbrek taşı oluşumu, kalp ritmi bozuklukları ve böbrek hasarına yol açabilir.
2. Kemik Ağrıları ve Zayıflığı: Aşırı D vitamini, paradoksal olarak kemiklerde ağrıya ve zayıflığa neden olabilir.
3. Mide Bulantısı, Kusma ve İştahsızlık: Yüksek dozlarda D vitamini takviyesi, sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.

İdeal Kan Düzeyi ve Diğer Takviyelerle Kullanımı

D vitamini için ideal kan düzeyi, 30-50 ng/mL (nanogram/mililitre) arası olarak kabul edilir. 20 ng/mL’nin altındaki seviyeler, eksiklik olarak değerlendirilir ve tedavi gerektirir. D vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerle birlikte alındığında, bu vitaminlerin emilimi ve fonksiyonu daha etkili hale gelir. Ayrıca, K2 vitamini ile birlikte alınması, kalsiyumun kemiklere yönlendirilmesini sağlar ve damar kireçlenmesi riskini azaltır.

Sonuç

D vitamini, vücudumuzun sağlıklı işleyişi için vazgeçilmez bir vitamindir. Eksikliği, birçok sağlık sorununa yol açabilirken, doğru tedavi ve beslenme ile bu durumun önüne geçilebilir. Güneş ışığından yararlanmak, D vitamini açısından zengin gıdaları tüketmek ve gerektiğinde takviye almak, bu vitaminin optimal seviyelerde tutulmasını sağlar. Her bireyin ihtiyaçları farklı olabileceği için, D vitamini düzeylerini düzenli olarak kontrol ettirmek ve doktor önerilerine uygun hareket etmek büyük önem taşır.

D Vitamini ve Sağlık Üzerine Özet Tablo

Bu tablo, D vitamini hakkında özet bilgiler sunarak, bu önemli vitaminin eksikliğini nasıl yönetebileceğinizi ve sağlıklı seviyelerde nasıl tutabileceğinizi göstermektedir.

Referanslar:

1. D Vitamini Eksikliği Tedavisi, Faydaları, Besinler
2. Holick, M. F. (2007). Vitamin D deficiency. The New England Journal of Medicine, 357(3), 266-281.
3. Bikle, D. (2014). Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications. Chemistry & Biology, 21(3), 319-329.
4. Forrest, K. Y., & Stuhldreher, W. L. (2011). Prevalence and correlates of vitamin D deficiency in US adults. Nutrition Research, 31(1), 48-54.
5. Wacker, M., & Holick, M. F. (2013). Sunlight and Vitamin D: A global perspective for health. Dermato-Endocrinology, 5(1), 51-108.
6. Pludowski, P., et al. (2013). Vitamin D effects on musculoskeletal health, immunity, autoimmunity, cardiovascular disease, cancer, fertility, pregnancy, dementia and mortality – A review of recent evidence. Autoimmunity Reviews, 12(10), 976-989.
7. Ross, A. C., et al. (2011). The 2011 report on dietary reference intakes for calcium and vitamin D from the Institute of Medicine: what clinicians need to know. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 96(1), 53-58.
8. Manson, J. E., et al. (2019). Vitamin D supplements and prevention of cancer and cardiovascular disease. The New England Journal of Medicine, 380(1), 33-44.
9. Pilz, S., et al. (2011). Vitamin D and cardiovascular disease: update and outlook. Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation, 71(3), 83-91.
10. Lips, P. (2001). Vitamin D deficiency and secondary hyperparathyroidism in the elderly: consequences for bone loss and fractures and therapeutic implications. Endocrine Reviews, 22(4), 477-501.
11. Gallagher, J. C., & Sai, A. J. (2010). Vitamin D insufficiency, deficiency, and bone health. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 95(6), 2630-2633.
12. Vieth, R. (1999). Vitamin D supplementation, 25-hydroxyvitamin D concentrations, and safety. American Journal of Clinical Nutrition, 69(5), 842-856.
13. DeLuca, H. F. (2004). Overview of general physiologic features and functions of vitamin D. American Journal of Clinical Nutrition, 80(6), 1689S-1696S.
14. Grant, W. B., et al. (2009). Vitamin D and prevention of cancer: Prospects for primary prevention. American Journal of Clinical Nutrition, 89(6), 1717S-1728S.
15. Norman, A. W., & Henry, H. L. (2005). Vitamin D. Advances in Experimental Medicine and Biology, 396, 1-38.
16. https://scholar.google.com/
17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
18. https://www.researchgate.net/
19. https://www.mayoclinic.org/
20. https://www.nhs.uk/
21. https://www.webmd.com/