Eklem Şişmesi Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
Eklem şişmesi, pek çok kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, hareket kabiliyetini sınırlayan ve ağrıya sebep olan yaygın bir sağlık sorunudur. Özellikle yaşlı nüfusta daha sık görülse de, genç bireylerde de travma, enfeksiyon ya da romatizmal hastalıklar gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Eklem şişmesi, eklem çevresinde biriken sıvı miktarının artması sonucu meydana gelir ve bu durum, eklemde hareket kısıtlılığı, sertlik ve ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu makalede, eklem şişmesinin nedenleri, belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Eklem Şişmesi Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
Eklem şişmesi, sadece fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda kişinin psikolojik durumunu ve sosyal yaşamını da etkileyebilir. Ağrının ve hareket kısıtlılığının getirdiği zorluklar, günlük aktivitelerin yerine getirilmesini zorlaştırırken, kişinin bağımsızlığını kaybetmesine ve kendine olan güvenini yitirmesine neden olabilir. Bu yüzden eklem şişmesinin altında yatan sebeplerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması büyük önem taşır.
Eklem şişmesinin en yaygın nedenlerinden biri, eklemdeki travmalardır. Spor yaralanmaları, düşmeler veya kazalar sonucunda eklemlerde meydana gelen zedelenmeler, eklem çevresinde sıvı birikimine yol açabilir. Bu tür durumlarda şişme genellikle hızlı bir şekilde gelişir ve eklemde belirgin bir ağrı ile birlikte görülür. Bunun yanı sıra, romatoid artrit ve osteoartrit gibi kronik eklem hastalıkları da eklem şişmesine sebep olabilir. Bu hastalıklarda eklem zarının iltihaplanması ve eklem yüzeyinin bozulması, sıvı birikimine ve dolayısıyla şişliğe yol açar.
Eklem şişmesi, zaman zaman altta yatan ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Örneğin, gut hastalığında eklemde kristal birikimi sonucu ani ve şiddetli ağrı ile birlikte şişlik görülür. Benzer şekilde, enfeksiyon kaynaklı artrit durumlarında da eklemde şişlik, kızarıklık ve ateş gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu tür durumlarda erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir, çünkü eklem enfeksiyonları hızla ilerleyebilir ve kalıcı eklem hasarına neden olabilir. Dolayısıyla, eklem şişmesi olan bireylerin bu durumu hafife almadan bir sağlık uzmanına başvurması gerekmektedir.
Eklem Şişmesi Belirtileri
Eklemlerin içinde ve çevresinde sıvı toplanmasının artması, çevredeki alanların şişmesine ve normalden daha büyük görünmesine neden olur; bu da eklem şişliğinin bir işaretidir. Ek sıvı aynı zamanda eklemlerinizin etrafındaki derinin daralmasına neden olabilir ve bu da hareket aralığınızı sınırlayabilir.
Şişmiş eklemler, bu fiziksel değişikliklere ek olarak ek semptomlara da neden olabilir.
- Ağrı
- Cilt kızarıklığı
- Ateş
- Azalan hareket aralığı
- Dokunma hassasiyeti
- Cilt kızarıklığı
- Eklem çevresinde sıcak veya sıcak hissi
- Eklem şişmesinin nedenleri
- Yaralanmalar
- Eklemlerinizin içinde ve çevresinde şişme, bağ veya menisküs yırtılması gibi eklemlerinize, kemiklerinize, kıkırdaklarınıza, tendonlarınıza, bağlarınıza ve kaslarınıza gelen travmadan kaynaklanabilir.
Eklem Şişmesi Nedenleri
Eklem Enfeksiyonları
Septik artrit, tipik olarak dizleri ve kalçaları etkileyen ve etkilenen eklemlerde iltihaplanma, rahatsızlık, ateş ve titreme ile sonuçlanan bir enfeksiyondur.
Gut Hastalığı
Hem gut hem de yalancı gut sıklıkla ağrılı, şişmiş eklemlerle sonuçlanan inflamatuar bozukluklar olmasına rağmen, bunların altında yatan nedenler farklılık göstermektedir. Ürik asit eklemde kristaller halinde birikmeye başladığında gut oluşmaya başlar.
Eklemlerdeki kalsiyum kristallerinin neden olduğu kalsiyum pirofosfat depo hastalığı (CPPD), akut nöbetleri sırasında “psödogout” olarak bilinir.
Eklem Kireçlenmesi
En yaygın artrit türlerinden biri osteoartrittir. Boyun, sırt, parmaklar ve eller, dizler ve kalçalar osteoartritten en sık etkilenen eklemlerdir. Eklemlerdeki kıkırdağın zamanla doğal olarak giderek bozulmasından kaynaklanır.
Ekleminizi koruyan kıkırdak bozuldukça kemikler birbirine sürtünür. Bundan dolayı eklem rahatsızlığı, sertlik ve şişlik yaşayabilirsiniz.
Romatizmal Eklem İltihabı
Romatoid artrit (RA) adı verilen bir otoimmün bozukluk, vücudun kendi eklemlerine saldırmasına neden olur, bu da eklem iltihabına ve ağrılı, alevli ve şişmiş eklemlere neden olur. Vücudun her iki tarafındaki aynı eklemler tipik olarak romatoid artritten etkilenir; en sık olarak eller, bilekler ve dizler.
Romatoid artritiniz olduğunda, eklemlerinizi kaplayan zarlar bağışıklık sisteminiz tarafından saldırıya uğrar, bu da sıvı tutulmasına ve eklemlerin şişmesine neden olur. Eklemlerinizdeki tendonlara, bağlara ve kıkırdaklara zarar verebilir.
Ankilozan Spondilit
Ankilozan spondilit (AS), omurganın iltihaplanmasıyla sonuçlanan ve sıklıkla yorgunluk ve bel ağrısının eşlik ettiği otoimmün bir hastalıktır. Ankilozan spondilit de diz, kalça ve omuz rahatsızlığı ve şişmesine neden olabilir.
Septik Artrit
Eklem enfeksiyonu septik artrittir. Parazitler, mantarlar, virüsler veya bakteriler enfeksiyona neden olabilir. Bakteri veya virüslerin yol açtığı eklem enfeksiyonlarıyla karşılaştırıldığında mantar ve parazitlerin görülme sıklığı önemli ölçüde daha azdır. Septik artrit sıklıkla diz veya kalça gibi tek bir büyük eklemi etkiler ancak birden fazla eklemin kontamine olması da mümkündür.
Psöriatik Artrit
Sedef hastalığı, kırmızı, kuru, kaşıntılı cilt lekeleriyle sonuçlanan inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Psoriatik artrit (PsA), sıklıkla sedef hastalığının bir sonucu olarak ortaya çıkan bir otoimmün durumdur. Çoğu zaman, psoriatik artrit el ve ayak parmaklarını etkileyerek onlara şişkin, sosis benzeri bir görünüm kazandırır.
Sonuç olarak eklemler iltihaplanır, ağrır ve sertleşir. Cildinizin ve eklemlerinizin sağlıklı dokusunun bağışıklık sisteminiz tarafından saldırıya uğradığı bir otoimmün bozukluktur. Sonuç iltihaptır ve iltihaplı eklemler ağrılı ve esnek değildir.
Komplikasyonlar ve Risk Faktörleri
Eklemin aşırı kullanımı veya burkulmaları ve diğer küçük yaralanmalar eklem şişmesine neden olabilir. Ancak eklem şişmesi, artrit veya kırık kemik gibi daha ciddi hastalıkların veya yaralanmaların bir belirtisi de olabilir.
Tedaviye başvurulmaması büyük sonuçlara ve geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir, çünkü eklem şişmesi ciddi hastalıklar veya yaralanmalardan kaynaklanabilmektedir.
Aşağıdakiler gibi olası komplikasyon riskini azaltmak için, altta yatan neden belirlendikten sonra sizin ve sağlık uzmanınızın sizin için oluşturacağı tedavi stratejisine uymanız çok önemlidir.
- Engellilik
- Güç kaybı
- Enfeksiyonun yayılması
- Kalıcı veya kronik ağrı
- Eklem deformitesi ve yıkımı
- Sepsis (hayatı tehdit eden bakteriyel kan enfeksiyonu)
- Azalan hareketlilik (eklem hareket aralığı)
- Eklem şişmesi tanısı
Şişmiş eklemleri teşhis etmek amacıyla eklemlerinizin görünümünü ve hareketliliğini incelemek için fizik muayene kullanılır. Kemikleriniz ve eklemlerinizin içindeki ve çevresindeki yapılar, bir yaralanma veya artritten kaynaklanan hasarı kontrol etmek için X ışınları, ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi görüntüleme testleri kullanılarak incelenebilir.
Doktorunuz şişmiş eklemlerinizin kaynağının gut veya otoimmün bir bozukluk olduğuna inanıyorsa kan testleri de yapılabilir. Artrosentez olarak da bilinen eklem aspirasyonu, sağlık uzmanınızın şişmiş ekleminizden sıvı çekmek için uygulayabileceği bir tekniktir. Bu tedavi şişliğin kaynağının belirlenmesine ve azaltılmasına yardımcı olur. Ek olarak eklem aspirasyonu, enfeksiyon, gut veya otoimmün hastalıkların göstergeleri açısından incelenebilecek bir sıvı örneği sunar.
Eklem Şişmesi Tedavisi
Altta yatan nedene bağlı olarak şişmiş eklemler için farklı tedaviler uygulanacaktır. Buz uygulanarak ve yaralı bölgenin yükseltilmesiyle şişlik azaltılabilir. Bir yaralanmanız varsa vücudunuzun tamamen iyileşmesi ve şişliğin inmesi biraz zaman alacaktır.
Yaralarınızın derecesine göre süre değişecektir. Ayaklarınız, ayak bilekleriniz veya dizleriniz gibi alt vücut eklemleriniz yaralıysa, uzun süre oturmaktan veya ayakta durmaktan kaçının. Yürümek ve eklemlerinizi hareket ettirmek için molalar vererek ayaklarınızda ve alt bacaklarınızda sıvı birikmesini önleyebilirsiniz.
Eklem efüzyonu için ev ilaçları şunları içerir:
- Eklem efüzyonu ve rahatsızlığı ısı, özellikle nemli ısı ile giderilebilir. Artritiniz veya yaralanma nedeniyle şişmiş ekleminiz varsa ısı uygulamayı deneyin.
- Şişmiş eklemler buza olumlu tepki verir. Artritiniz veya yaranız varsa, bunu deneyin.
- Eklem stresini azaltmak için sağlıklı kiloyu korumak.
- NSAID’ler veya steroidal olmayan antiinflamatuar ilaçlar arasında ibuprofen ve naproksen bulunur. NSAID’ler artritli veya yaralanmalı kişilerde şişmiş eklemlerin tedavisine yardımcı olur.
- Eklem efüzyonunuzu dinlendirmek iyileşmesine yardımcı olabilir. Baston gibi bir hareket yardımcısı kullanın ve ağırlığın bir kısmını hafifletmek için ekleminizi kaldırmayı deneyin.
Ne zaman doktora görünmeli
Ekleminizde ani bir ağrı ve şişlik başlarsa yaralanma veya enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için sağlık uzmanınıza bir ziyaret planlamayı düşünmelisiniz.
Aşağıdaki semptomları yaşıyorsanız, sağlık uzmanınıza da başvurmalısınız:
- Yırtık bir bağ veya parçalanmış kemik
- Ateş ve eklem efüzyonu
- Hareket ettiremeyeceğiniz bir eklem
- Ekleminize baskı uygulayamama
- Eklemde his kaybı
Altta yatan nedeni belirlemek ve uygun tedaviyi almak için eklemlerinizde birkaç hafta veya ay boyunca şişme. Kızarık, sıcak ve çok ağrılı hale gelen şişmiş eklemleriniz varsa derhal tıbbi yardım alın. Bunlar ciddi bir enfeksiyon geçirdiğinizin veya bir otoimmün atağın alevlendiğinin işaretleridir.
Özet
Şişmiş ekleminiz artrit, enfeksiyon veya başka bir rahatsızlığın belirtisi olabilir. Özellikle buna neyin sebep olduğunu bilmiyorsanız, şişmiş cilde bakmak rahatsız edici olabilir. Eklem sıvısının yanı sıra başka semptomlar da yaşarsanız, evdeki ilaçları deneyerek ve doktorunuzdan yardım isteyerek sağlığınızın sorumluluğunu üstlenin.
1. Artrit eklemlerin şişmesine neden olabilir mi?
Kıkırdak tahribatı nedeniyle artrit, eklem iltihabına ve eklem iltihabına yol açabilir. Vücut kendi eklemlerine karşı bir otoimmün savunma oluşturduğunda eklem ağrısı, iltihaplanma ve şişme ortaya çıkarsa, artritin otoimmün formları da eklemlerin şişmesine neden olabilir.
2. Eklem şişliğinden nasıl kurtulabilirim?
Buz uygulamak, ağrılı eklemleri ağırlaşan hareketlerden dinlendirmek ve altta yatan nedeni tedavi edebilecek çeşitli ilaç seçenekleri hakkında sağlık uzmanınızla konuşmak, şişmiş eklemlerin tedavisine yardımcı olabilir.
Referanslar:
- Eklem Şişmesi Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
- Arthritis Foundation: “Causes of Joint Swelling.” (Published: 2021)
- Mayo Clinic: “Joint Pain: Causes and Treatments.” (Updated: 2022)
- National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases (NIAMS): “Understanding Arthritis.” (Reviewed: 2023)
- American College of Rheumatology: “Rheumatoid Arthritis.” (Published: 2022)
- British Medical Journal: “Osteoarthritis: Diagnosis and Management.” (Published: 2020)
- Journal of Clinical Rheumatology: “Clinical Evaluation of Gout and Hyperuricemia.” (Published: 2019)
- The Lancet Rheumatology: “Advances in Septic Arthritis Diagnosis and Treatment.” (Published: 2021)
- Annals of the Rheumatic Diseases: “Inflammatory Arthritis and Treatment Approaches.” (Published: 2018)
- Cleveland Clinic: “What Is Bursitis?” (Updated: 2022)
- Harvard Health Publishing: “Joint Swelling and Its Causes.” (Published: 2021)
- Rheumatology International: “Autoimmune Diseases and Joint Health.” (Published: 2019)
- Nature Reviews Rheumatology: “Recent Advances in Osteoarthritis.” (Published: 2020)
- Johns Hopkins Medicine: “Arthritis: A Comprehensive Guide.” (Published: 2021)
- Clinical Rheumatology: “Psoriatic Arthritis: Symptoms and Treatment.” (Published: 2022)
- Scandinavian Journal of Rheumatology: “Rheumatic Diseases and Their Impact on Joint Function.” (Published: 2018)
- Journal of Bone and Joint Surgery: “Joint Trauma and Long-term Outcomes.” (Published: 2019)
- Current Opinion in Rheumatology: “Managing Chronic Joint Pain.” (Published: 2022)
- Journal of Orthopaedic Research: “Knee Osteoarthritis: Diagnosis and Management.” (Published: 2021)
- https://www.mountsinai.org/health-library/symptoms/joint-swelling
- https://www.webmd.com/arthritis/swollen-joints-joint-effusion
- https://www.healthdirect.gov.au/joint-pain-and-swelling
- https://www.healthline.com/health/joint-swelling
- https://www.verywellhealth.com/swollen-joints-5525320
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/arthritis/symptoms-causes/syc-20350772
- https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21908-joint-effusion
