Eklem Şişmesi Nedir? 4 Nedeni, Tanısı Ve Tedavisi
Eklem şişmesi, eklem bölgesinde oluşan anormal sıvı birikimi sonucu eklemlerde görülen hacim artışıdır. Bu durum, vücuttaki bir ya da birden fazla eklemde meydana gelebilir ve genellikle ağrı, hareket kısıtlılığı ve iltihaplanma gibi belirtilerle birlikte seyreder. Basit bir yaralanma sonucunda ortaya çıkabileceği gibi, ciddi bir sağlık sorununun habercisi de olabilir. Eklemde sıvı birikiminin nedeni, eklem içi dokuların zarar görmesi, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonu ya da eklem bölgesinde enfeksiyon oluşması olabilir. Bu durum, tedavi edilmediğinde bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Eklem Şişmesi Nedir? 4 Nedeni, Tanısı Ve Tedavisi
Eklem şişmesinin nedenleri oldukça geniş bir yelpazede yer alır. Travmatik yaralanmalar, artrit çeşitleri, enfeksiyonlar ve romatizmal hastalıklar gibi birçok farklı faktör bu duruma yol açabilir. Özellikle yaşlı bireylerde eklem hastalıklarına bağlı olarak eklem şişmesi daha sık görülürken, genç bireylerde genellikle travmatik nedenler ya da spor yaralanmaları sonucunda ortaya çıkabilir. Kronik rahatsızlıklara bağlı olarak gelişen eklem şişmeleri ise daha uzun süreli ve zorlayıcı olabilir. Eklem şişmesi, günlük aktiviteleri kısıtlayacak düzeyde olabilir ve bu nedenle tedavi edilmesi büyük önem taşır.
Bu makalede, eklem şişmesinin nedenleri ve tedavi yöntemlerine detaylı bir şekilde değineceğiz. Hem kısa süreli akut durumları hem de kronikleşmiş eklem şişmeleri ele alacağız. Ayrıca, hangi durumlarda doktora başvurmanız gerektiği, evde uygulanabilecek tedavi yöntemleri ve eklem şişmesini önlemeye yönelik ipuçları gibi konuları da inceleyeceğiz. Eklem şişmesinin ciddiyeti, doğru zamanda ve uygun yöntemlerle müdahale edilmediğinde artabileceği için, konunun daha yakından anlaşılması büyük önem taşımaktadır.
Eklem şişmesi basit bir sorun olarak görülmemelidir; zira, birçok altta yatan hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Örneğin, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar, eklemlerde kronik şişliklere neden olabilir ve tedavi edilmediği takdirde kalıcı hasarlara yol açabilir. Aynı şekilde, eklemde biriken sıvı nedeniyle eklem çevresindeki dokular zarar görebilir ve bu durum, eklem fonksiyonlarını kalıcı olarak bozabilir. Bu nedenle, eklem şişmesinin nedenlerinin iyi anlaşılması ve uygun tedavi planının belirlenmesi önemlidir.
Eklem Şişmesi Nedenleri Nelerdir?
Eklem şişmesinin birçok farklı nedeni olabilir. Genellikle bir travma, iltihap ya da enfeksiyon kaynaklıdır.
İşte eklem şişmesine yol açabilecek en yaygın nedenler:
1. Travma ve Yaralanmalar
Eklem şişmesinin en yaygın nedenlerinden biri travmatik yaralanmalardır. Bu yaralanmalar arasında spor aktiviteleri sırasında meydana gelen burkulmalar, düşmeler veya darbeler yer alır. Eklemdeki bağ dokularının gerilmesi veya yırtılması, eklem bölgesinde sıvı birikmesine ve şişmeye neden olabilir. Genellikle akut bir yaralanma sonrası eklemde ani bir şişlik ve ağrı gelişir.
- Burkulmalar: Eklem bağlarının aşırı gerilmesi veya yırtılması sonucu oluşur. Özellikle ayak bileği burkulmaları yaygın bir eklem şişmesi nedenidir.
- Menisküs Yırtığı: Diz ekleminde meydana gelen menisküs yırtıkları, dizde şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.
- Kemik Kırıkları: Eklem yakınındaki kemiklerde kırık olması, eklem içinde kan ve sıvı birikimine yol açarak şişmeye neden olabilir.
2. Artrit Türleri
Eklem şişmesinin en sık görülen nedenlerinden biri de artrit çeşitleridir. Artrit, eklemlerde iltihaplanmaya neden olan bir grup hastalıktır. Bu hastalıklar eklemlerde ağrı, şişlik, sertlik ve fonksiyon kaybına neden olabilir.
- Osteoartrit: Eklem kıkırdağının aşınması sonucu oluşan bu kronik hastalık, eklemde sıvı birikimine ve şişmeye yol açabilir. Genellikle yaşlı bireylerde görülür.
- Romatoid Artrit: Vücudun bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırdığı bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık, eklemlerde kronik şişlik ve ağrıya neden olur.
- Gut: Eklemde ürik asit kristallerinin birikmesi sonucu ani ve şiddetli ağrı ataklarıyla karakterize olan bir artrit türüdür. Özellikle ayak başparmağında şişme ile kendini gösterir.
3. Enfeksiyonlar
Eklem enfeksiyonları, eklemde bakterilerin, virüslerin veya mantarların neden olduğu iltihaplanma sonucu meydana gelir. Bu duruma “septik artrit” adı verilir. Eklemde enfeksiyon oluştuğunda, hızlı bir şekilde müdahale edilmezse eklem yapıları ciddi hasar görebilir.
- Septik Artrit: Genellikle bakteri kaynaklıdır ve eklem içinde ciddi bir iltihaplanmaya yol açar. Eklemde şiddetli ağrı, kızarıklık, sıcaklık artışı ve şişlik en belirgin belirtilerdir.
- Viral Artrit: Viral enfeksiyonlar da eklemlerde geçici şişliklere neden olabilir. Özellikle çocuklarda viral enfeksiyonlardan sonra eklem şişmesi görülebilir.
4. Romatizmal Hastalıklar
Bağışıklık sistemi ile ilgili romatizmal hastalıklar, vücudun kendi dokularına saldırmasına ve eklem iltihabına neden olabilir. Bu hastalıklar genellikle kronik olup, eklemlerde uzun süreli şişliklere yol açar.
- Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Lupus olarak bilinen bu hastalık, vücudun farklı organlarında iltihaba neden olabilir ve eklemlerde şişlikler görülebilir.
- Ankilozan Spondilit: Omurga eklemlerinde iltihaplanmaya neden olan bu hastalık, özellikle omurgada hareket kısıtlılığı ve şişlikle karakterizedir.
Eklem Şişmesi Belirtileri Nelerdir?
Eklem şişmesi, eklem çevresindeki dokularda sıvı birikimi sonucunda ortaya çıkar ve genellikle altta yatan bir sağlık sorununun göstergesidir. Belirtiler, şişmenin sebebine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak şu belirtiler gözlemlenebilir:
1. Görünür Şişlik
Eklem şişmesi genellikle şişen eklemin çevresinde gözle görülür bir fark yaratır. Etkilenen bölgede:
- Normalden daha büyük bir hacim fark edilir.
- Özellikle diz, dirsek veya bilek gibi belirgin eklemlerde şişlik daha kolay fark edilir.
- Şişliğin simetrik ya da tek taraflı olması, altta yatan nedene göre değişebilir.
2. Ağrı
Şişlik genellikle ağrı ile ilişkilidir. Ağrının yoğunluğu ve niteliği şu faktörlere göre değişiklik gösterebilir:
- Hareketle artan ağrı: Fiziksel aktivite sırasında daha belirgin olabilir.
- Dinlenme sırasında da hissedilen ağrı: Özellikle romatizmal hastalıklarda ağrı, dinlenme sırasında da devam edebilir.
- Ağrı genellikle donuk, sızlayan bir karakterde olabilir, ancak travmaya bağlı durumlarda keskin olabilir.
3. Hareket Kısıtlılığı
Eklemde sıvı birikimi ve çevre dokuların baskı altında kalması, hareket kısıtlılığına neden olabilir. Belirgin özellikler:
- Eklemi tam olarak bükememe veya açamama.
- Günlük aktivitelerde zorlanma (örneğin, merdiven çıkarken diz ağrısı veya kalça hareketlerinde zorluk).
- Şişlik nedeniyle eklemde sertlik hissi.
4. Isı Artışı
Etkilenen eklemin çevresinde sıcaklık artışı gözlemlenebilir. Bu durum genellikle iltihaplanma veya enfeksiyon varlığında ortaya çıkar. Şu şekilde kendini gösterir:
- Şiş bölgenin çevresinde dokunulduğunda belirgin bir sıcaklık hissi.
- Isı artışı genellikle kızarıklık ve hassasiyetle birlikte görülür.
5. Kızarıklık
Eklem çevresindeki ciltte kızarıklık oluşabilir. Bu belirti, enfeksiyon veya iltihaplanma kaynaklı şişliklerde sıkça görülür. Ciltteki kızarıklık genellikle:
- Şişlik bölgesiyle sınırlıdır.
- Bazı durumlarda deri gergin ve parlak bir görünüme sahip olabilir.
6. Hassasiyet
Şişmiş eklem üzerine hafif bir dokunma bile ağrıya neden olabilir. Hassasiyet:
- Eklem şişmesi olan bölgeye baskı uygulandığında artar.
- Genellikle inflamatuar durumlarla ilişkilidir.
7. Sabah Sertliği
Eklem şişmesinin altında yatan sebep romatizmal bir hastalık ise sabahları belirgin bir sertlik hissedilebilir. Bu sertlik genellikle:
- Güne başlarken hareket etmekte zorlanma şeklinde kendini gösterir.
- Gün içinde hareket arttıkça azalma eğilimindedir.
8. Fonksiyon Kaybı
Şişlik, eklemin fonksiyonlarını etkileyebilir. Bu, genellikle:
- Eklemin normal görevlerini yerine getirememesi (örneğin, el parmaklarında şişlik varsa yazı yazmada veya ince işler yapmada zorluk).
- İleri vakalarda tamamen hareketsiz kalma durumuna kadar ilerleyebilir.
9. Genel Semptomlar
Eklemin şişmesine ek olarak bazı genel belirtiler de görülebilir. Özellikle enfeksiyon veya sistemik bir hastalığın belirtisi olarak:
- Ateş ve titreme (enfeksiyöz artritte).
- Yorgunluk ve halsizlik.
- Vücutta başka eklemlerde de benzer şikayetlerin görülmesi.
Not: Eklemin şişmesine eşlik eden belirtiler ve şiddeti, mutlaka bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmelidir. Özellikle ani başlayan şişlik, yüksek ateş, ciddi ağrı ve hareket kaybı gibi durumlar acil müdahale gerektirebilir.
Eklem Şişmesi Tanısı Nasıl Konulur?
Eklem şişmesi, altta yatan birçok farklı nedenin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve doğru tanı koymak, etkili bir tedavi planı geliştirmek için kritik öneme sahiptir. Tanı süreci, hastanın ayrıntılı bir tıbbi öyküsünün alınması, fiziksel muayene ve gerektiğinde laboratuvar testleri ile görüntüleme yöntemlerini içeren çok yönlü bir yaklaşımla gerçekleştirilir.
1. Tıbbi Öykü ve Belirtilerin Değerlendirilmesi
Tanı sürecinin ilk adımı, hastanın şikayetlerinin kapsamlı bir şekilde dinlenmesi ve geçmiş tıbbi öyküsünün değerlendirilmesidir. Bu aşamada şu sorulara yanıt aranır:
- Eklem şişmesinin başlangıcı akut mu, kronik mi?
- Şişme belirli bir olay veya travma sonrası mı başladı?
- Ağrı, sertlik, kızarıklık veya sıcaklık artışı gibi eşlik eden belirtiler mevcut mu?
- Günlük aktivitelerde kısıtlamalar veya sabah tutukluğu gibi durumlar gözlemleniyor mu?
- Hastanın romatolojik bir hastalık, enfeksiyon veya metabolik bir bozukluk geçmişi var mı?
2. Fiziksel Muayene
Fiziksel muayene sırasında, şişliğin derecesi, yaygınlığı ve eşlik eden belirtiler dikkatlice değerlendirilir.
- Eklem Yapısı ve Hareket Kapsamı: Eklemdeki hareket kısıtlılığı, ağrı veya şekil bozuklukları gözlemlenir.
- Palpasyon: Dokunarak hassasiyet, sıvı birikimi veya inflamasyon bulguları aranır.
- Karşılaştırmalı İnceleme: Şişmiş eklem, karşı taraf eklemle kıyaslanarak asimetri veya anormallikler belirlenir.
3. Laboratuvar Testleri
Laboratuvar testleri, eklem şişmesinin inflamatuvar, enfeksiyöz veya metabolik nedenlerini saptamak için kritik rol oynar:
- Kan Testleri: Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR), C-reaktif protein (CRP), tam kan sayımı (TKS), romatoid faktör (RF) ve anti-CCP antikorları gibi değerler ölçülür.
- Sinovyal Sıvı Analizi: Artrosentez ile elde edilen sinovyal sıvının değerlendirilmesi, enfeksiyon, kristal artropati (örneğin, gut veya psödogut) ve diğer inflamatuvar durumları ayırt etmek için önemlidir. Sıvı analizi şunları içerir:
- Renk ve berraklık
- Hücre sayımı
- Kristal varlığı (polarize mikroskop ile)
- Kültür ve Gram boyama sonuçları
4. Görüntüleme Yöntemleri
Görüntüleme teknikleri, eklem yapısındaki değişiklikleri ve altta yatan patolojileri görselleştirmek için kullanılır:
- Radyografi (X-Ray): Travma, osteoartrit veya kemik deformitelerini değerlendirmek için ilk basamak görüntüleme yöntemidir.
- Ultrasonografi: Sinovyal sıvı birikimi, inflamasyon veya tendon yaralanmalarını tespit etmekte hassas bir yöntemdir.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Daha detaylı bir inceleme gerektiğinde, bağ dokuları, menisküs, kıkırdak veya kemik iliği hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Özellikle kemik yapılarının üç boyutlu değerlendirilmesinde tercih edilir.
5. Ayırıcı Tanı
Eklem şişmesine neden olabilecek birçok farklı durum göz önüne alınmalı ve bu durumlar dışlanmalıdır:
- Romatoid Artrit: Kronik inflamasyon bulguları, simetrik eklem tutulumları ve pozitif RF veya anti-CCP testleri.
- Enfeksiyöz Artrit: Sinovyal sıvıda bakteri varlığı, yüksek lökosit sayısı ve akut başlangıç.
- Gut ve Psödogut: Sinovyal sıvıda ürik asit veya kalsiyum pirofosfat kristallerinin varlığı.
- Osteoartrit: Radyografide görülen kıkırdak kaybı ve kemik mahmuzları.
- Travma veya Mekanik Hasar: Şişliğin direkt travma sonrası başlaması ve MRG ile bağ doku yaralanmalarının tespiti.
6. Uzman Konsültasyonu
Tanı karmaşık veya şüpheli durumlarda, romatoloji, ortopedi veya enfeksiyon hastalıkları uzmanlarıyla konsültasyon yapılabilir. Özellikle kronik veya tekrarlayan eklem şişmelerinde multidisipliner bir yaklaşım gerekebilir.
Bu ayrıntılı tanı süreci, eklem şişmesinin nedeninin doğru bir şekilde belirlenmesini sağlar ve bireyselleştirilmiş tedavi planları için sağlam bir temel oluşturur.
Eklem Şişmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Eklem şişmesi, altta yatan nedenlere göre farklı tedavi yaklaşımları gerektiren bir durumdur. Tedavi planı, şişmenin nedeni, şiddeti ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak oluşturulur. Aşağıda, eklem şişmesinin tedavisinde kullanılan yaygın yöntemler detaylı bir şekilde açıklanmıştır:
1. Dinlenme ve Koruma
Eklem şişmesinin ilk aşamasında, etkilenen eklemi dinlendirmek önemlidir. Gereksiz hareketlerden kaçınılması ve eklem üzerindeki yükün azaltılması iyileşmeyi hızlandırabilir. Bazı durumlarda, destek cihazları (örneğin, baston, dizlik veya bileklik) kullanılabilir.
2. Soğuk ve Sıcak Uygulamalar
- Soğuk Terapisi: Akut evrede şişmeyi azaltmak için soğuk kompresler etkili olabilir. Buz torbası veya soğuk jel paketi, 15-20 dakika boyunca uygulanabilir. Soğuk, iltihaplanmayı azaltır ve ağrıyı hafifletir.
- Sıcak Terapisi: Kronik eklem problemlerinde kasların gevşemesini sağlamak ve kan dolaşımını artırmak için sıcak uygulamalar tercih edilebilir. Ancak sıcak uygulamadan önce altta yatan sebebin netleştirilmesi önemlidir.
3. İlaç Tedavisi
- Nonsteroid Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAID): Ağrı ve iltihabı azaltmak için yaygın olarak reçete edilir.
- Kortikosteroidler: Şiddetli iltihap durumlarında kortikosteroid enjeksiyonları hızlı bir rahatlama sağlayabilir. Ancak, uzun süreli kullanımdan kaçınılmalıdır.
- Hyaluronik Asit Enjeksiyonları: Özellikle osteoartrit kaynaklı şişmelerde, eklemlerin kayganlaşmasını sağlayarak ağrıyı azaltır.
- Antibiyotikler: Eklem şişmesinin enfeksiyona bağlı olduğu durumlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir.
- DMARD ve Biyolojik Ajanlar: Romatoid artrit gibi otoimmün nedenlere bağlı eklem şişmelerinde bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilir.
4. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Eklemin hareket kabiliyetini artırmak ve kasları güçlendirmek için fizik tedavi uygulamaları önerilir. Uzman bir fizyoterapistin rehberliğinde yapılan egzersizler, eklem fonksiyonlarını iyileştirir ve tekrarlayan şişme riskini azaltır. Ayrıca, hidroterapi ve ultrason tedavisi gibi yöntemler de tedavi planına dahil edilebilir.
5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve D vitamini bakımından zengin bir diyet iltihabı azaltabilir.
- Fazla Kilonun Kontrolü: Fazla kilo eklemlere baskı yaparak şişliği artırabilir. Bu nedenle, kilo yönetimi önemlidir.
- Egzersiz: Düşük etkili egzersizler (örneğin, yürüyüş, yüzme veya yoga) eklemleri güçlendirmeye yardımcı olur.
6. Cerrahi Müdahale
Tedaviye rağmen düzelmeyen veya ciddi komplikasyonlar gösteren eklem şişmesi durumlarında cerrahi yöntemler değerlendirilebilir:
- Artroskopi: Eklem içine küçük bir kamera yardımıyla yapılan müdahale, iltihaplı dokunun çıkarılmasını veya eklem temizliğini sağlar.
- Protez Ameliyatı: Eklem ciddi şekilde zarar görmüşse protez uygulamaları gerekebilir.
7. Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri
- Akupunktur: Ağrı ve iltihabı azaltmada destekleyici bir yöntem olarak tercih edilebilir.
- Bitkisel Tedaviler: Zencefil, zerdeçal gibi anti-enflamatuar özelliklere sahip bitkisel çözümler, eklem şişmesine iyi gelebilir. Ancak, herhangi bir bitkisel tedaviye başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.
8. Psikolojik Destek
Kronik eklem sorunları yaşayan hastalarda stres ve depresyon sık görülebilir. Bu nedenle, gerekirse psikolojik destek veya stres yönetimi teknikleri önerilir.
Tedavi sürecinde hastanın aktif katılımı ve doktorun yönlendirmelerine uyum sağlaması, eklem şişmesinin yönetiminde başarıyı artıracaktır. Tedavi seçeneklerinin kişiselleştirilmesi ve düzenli takip, hem semptomların hafifletilmesini hem de yaşam kalitesinin artırılmasını sağlar.
Önleyici Önlemler
Eklemin şişmesini önlemek veya semptomları hafifletmek için düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, uygun vücut mekaniği kullanmak ve yaralanmalardan kaçınmak gibi önlemler alınabilir.
Sonuç
Eklemlerin şişmesi, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen bir durumdur. Erken teşhis, uygun tedavi ve önleyici önlemler, semptomları hafifletebilir ve hastanın daha iyi bir yaşam sürmesini sağlayabilir. Herhangi bir eklemin şişme veya ağrısı belirtisi olduğunda, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Unutulmaması gereken, eklem sağlığının genel yaşam kalitesi üzerinde büyük bir etkisi olduğudur.
Referanslar:
- Eklem Şişmesi Nedir? 4 Nedeni, Tanısı Ve Tedavisi
- Aaron, R. K., & Ciombor, D. M. (2004). Arthritis and exercise. Rheumatic Disease Clinics of North America, 30(3), 787-802.
- Aletaha, D., & Smolen, J. S. (2018). Diagnosis and management of rheumatoid arthritis: A review. JAMA, 320(13), 1360-1372.
- Altman, R. D. (1995). Criteria for classification of osteoarthritis. Journal of Rheumatology, 22(Suppl 43), 3-6.
- Anaya, J. M. (2010). The autoimmune tautology: From polyautoimmunity and familial autoimmunity to the autoimmune genes. Autoimmunity Reviews, 9(10), A607-A610.
- Arend, W. P., & Dayer, J. M. (1990). Cytokines and cytokine inhibitors or antagonists in rheumatoid arthritis. Arthritis and Rheumatism, 33(3), 305-315.
- Bijlsma, J. W., & van den Ende, C. H. (2005). Rheumatoid arthritis: Epidemiology and pathogenesis. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, 19(3), 295-309.
- Brennan, F. M., & McInnes, I. B. (2008). Evidence that cytokines play a role in rheumatoid arthritis. Journal of Clinical Investigation, 118(11), 3537-3545.
- Buckwalter, J. A., & Mankin, H. J. (1998). Articular cartilage: Degeneration and osteoarthritis, repair, regeneration, and transplantation. Instructional Course Lectures, 47, 487-504.
- Choy, E. H. S., & Panayi, G. S. (2001). Cytokine pathways and joint inflammation in rheumatoid arthritis. New England Journal of Medicine, 344(12), 907-916.
- Cohen, S., & Curtis, J. R. (2013). Mechanisms of action of novel therapies for the management of rheumatoid arthritis. Clinical Therapeutics, 35(6), 697-715.
- Dalbeth, N., Merriman, T. R., & Stamp, L. K. (2016). Gout. The Lancet, 388(10055), 2039-2052.
- Dayer, J. M., & Choy, E. (2010). Therapeutic targets in rheumatoid arthritis: The interleukin-6 receptor. Rheumatology, 49(1), 15-24.
- Deane, K. D., & Holers, V. M. (2012). Rheumatoid arthritis pathogenesis, prediction, and prevention: An emerging paradigm shift. Arthritis & Rheumatism, 64(7), 1797-1802.
- Firestein, G. S. (2003). Evolving concepts of rheumatoid arthritis. Nature, 423(6937), 356-361.
- Firestein, G. S., & McInnes, I. B. (2017). Immunopathogenesis of rheumatoid arthritis. Immunity, 46(2), 183-196.
- Goldring, M. B., & Goldring, S. R. (2007). Osteoarthritis. Journal of Cellular Physiology, 213(3), 626-634.
- Guo, Q., et al. (2018). Rheumatoid arthritis: Pathological mechanisms and modern pharmacologic therapies. Bone Research, 6, 15.
- Harris, E. D. (1990). Rheumatoid arthritis: Pathophysiology and implications for therapy. New England Journal of Medicine, 322(18), 1277-1289.
- Hench, P. S., et al. (1949). Effects of cortisone acetate and pituitary ACTH on rheumatoid arthritis. Proceedings of the Staff Meetings of the Mayo Clinic, 24(18), 181-197.
- Hunter, D. J., & Bierma-Zeinstra, S. (2019). Osteoarthritis. The Lancet, 393(10182), 1745-1759.
- Isaacs, J. D. (2010). The changing face of rheumatoid arthritis therapy. Rheumatology, 49(Suppl 3), iii3-iii10.
- Komatsu, N., & Takayanagi, H. (2018). Autoimmune arthritis: The interface between the immune system and joints. Advances in Immunology, 140, 1-26.
- Kraan, M. C., et al. (1999). Synovial histopathology and its correlation with radiographic and clinical parameters in early rheumatoid arthritis. Annals of the Rheumatic Diseases, 58(8), 488-492.
- Little, C. B., & Hunter, D. J. (2013). Post-traumatic osteoarthritis: From mouse models to clinical trials. Nature Reviews Rheumatology, 9(8), 485-497.
- Loeser, R. F., et al. (2012). Osteoarthritis: A disease of the joint as an organ. Arthritis & Rheumatism, 64(6), 1697-1707.
- Malemud, C. J. (2006). Matrix metalloproteinases (MMPs) in health and disease: An overview. Frontiers in Bioscience, 11, 1696-1701.
- McInnes, I. B., & Schett, G. (2011). The pathogenesis of rheumatoid arthritis. New England Journal of Medicine, 365(23), 2205-2219.
- Nishimoto, N., & Kishimoto, T. (2006). Interleukin 6: From bench to bedside. Nature Clinical Practice Rheumatology, 2(11), 619-626.
- O’Shea, J. J., et al. (2013). Cytokines and cytokine signaling in rheumatoid arthritis. Immunity, 39(6), 978-988.
- Robinson, W. H., et al. (2016). Autoimmune diseases: Insights from gene therapy. Nature Reviews Immunology, 16(6), 386-397.
- Smolen, J. S., et al. (2016). Rheumatoid arthritis. The Lancet, 388(10055), 2023-2038.
- Tilley, B. C., et al. (1999). A randomized controlled trial of hydroxychloroquine in early rheumatoid arthritis: The HERA study. Arthritis & Rheumatism, 42(11), 2325-2333.
- van der Helm-van Mil, A. H. M., & Huizinga, T. W. J. (2008). Advances in the genetics of rheumatoid arthritis. Nature Reviews Rheumatology, 4(4), 183-191.
- Walsh, D. A., et al. (2010). Angiogenesis in the pathogenesis of inflammatory arthritis. Nature Reviews Rheumatology, 6(11), 584-593.
- Zhang, W., et al. (2008). EULAR evidence-based recommendations for the diagnosis of gout. Annals of the Rheumatic Diseases, 65(10), 1312-1324.
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/