Endoskopik Ultrasonografi (EUS) Nedir? Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Endoskopik Ultrasonografi (EUS), gastrointestinal sistem ve çevresindeki yapıların detaylı bir şekilde incelenmesi için geliştirilen ileri bir görüntüleme yöntemidir. İlk olarak 1980’lerde tanıtılan bu teknik, o dönemde bile endoskopik ve ultrasonografik yöntemlerin kombine edilmesiyle yenilikçi bir yaklaşım olarak kabul edildi. EUS, zamanla, özellikle gastrointestinal tümörlerin tanı ve evrelemesinde kritik bir rol oynayan bir yöntem haline geldi. Ayrıca, pankreas, safra yolları ve rektum gibi zor ulaşılan bölgelerdeki patolojilerin değerlendirilmesinde de büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bu yöntemin giderek artan önemi, modern tıbbın karmaşık vakaları daha hassas bir şekilde değerlendirme ihtiyacını karşılamaktadır.

Endoskopik Ultrasonografi (EUS) Nedir? Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

EUS’nin en büyük avantajlarından biri, yüksek çözünürlüklü görüntüler sunarak minimal invaziv bir şekilde tanısal bilgi sağlamasıdır. Bu, birçok hastada açık cerrahiye duyulan ihtiyacı azaltırken, tanı sürecini hızlandırır ve komplikasyon risklerini en aza indirir. Ayrıca, EUS sayesinde, hedeflenen bölgelerden biyopsi alınabilir, bu da tanının doğruluğunu artırır ve tedavi sürecini daha etkin hale getirir. Tüm bu avantajlar, endoskopik ultrasonografinin modern tıbbın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesine neden olmuştur.

Son yıllarda, teknolojik gelişmelerle birlikte EUS’nin uygulama alanları da genişlemiştir. Artık sadece tanısal bir yöntem olmaktan çıkmış, aynı zamanda tedavi edici müdahalelerde de kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum, gastrointestinal hastalıkların daha etkin bir şekilde yönetilmesine olanak tanımaktadır. Özellikle, pankreatik kist drenajı, safra kanalı stent yerleştirilmesi ve nöroendokrin tümörlerin ablasyonu gibi işlemler, EUS rehberliğinde başarıyla gerçekleştirilmektedir. Bu makalede, endoskopik ultrasonografinin kullanım alanları, avantajları ve gelecekteki potansiyel uygulamaları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Endoskopik Ultrasonografinin Faydaları ve Temel İlkeleri

Endoskopik ultrasonografi (EUS), sindirim sistemi hastalıklarının tanısında yüksek çözünürlükte görüntüler sunarak ayrıntılı değerlendirme sağlayan ileri bir görüntüleme tekniğidir. EUS, endoskop ve ultrason teknolojilerini bir araya getirerek sindirim sistemi ve çevre dokuların detaylı bir şekilde incelenmesine olanak tanır. Bu yöntem, özellikle gastrointestinal kanal duvarı, pankreas, safra yolları ve karaciğer gibi organların değerlendirilmesinde oldukça etkilidir. EUS, geleneksel ultrasonun yetersiz kaldığı durumlarda üstün görüntü kalitesi sağlayarak hastalıkların erken teşhisinde önemli bir rol oynar. Endoskopik ultrasonografinin temel ilkeleri, işlem sürecinin güvenliği ve doğruluğunu artırmak amacıyla belirli standartlara dayanır.

1. EUS Cihazı ve Yapısı

Endoskopik ultrasonografi cihazı, endoskopik yapı ile ultrason transdüserini birleştiren özel bir yapıya sahiptir. EUS cihazı, ince ve esnek bir tüp şeklinde olup ucunda yüksek frekanslı ultrason dalgaları üreten transdüser bulunur. Endoskop sayesinde sindirim sistemine girilir ve transdüser doğrudan hedef organlara yakın konumlandırılarak daha net görüntüler elde edilir. Bu yapı sayesinde, sindirim sistemi ve çevre dokular detaylı bir şekilde incelenebilir.

• Endoskopik Yapı: EUS cihazının endoskopik kısmı, diğer endoskopik cihazlar gibi ince, esnek bir tüpten oluşur ve sindirim sistemine ağız yoluyla veya rektal yolla yerleştirilir. Bu esneklik, cihazın sindirim sistemi boyunca rahatça ilerlemesini ve farklı açılardan görüntü alınmasını sağlar.
• Yüksek Frekanslı Ultrason Transdüseri: EUS cihazındaki ultrason transdüseri, geleneksel yüzey ultrasonlarına göre daha yüksek frekanslarda çalışır. Yüksek frekans, görüntü çözünürlüğünü artırarak organ duvarlarının ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesine imkan tanır, ancak derin dokulardaki penetrasyonu sınırlıdır. Bu nedenle, EUS özellikle yüzeye yakın yapılar için oldukça etkilidir.

2. Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme

Endoskopik ultrasonografinin temel ilkelerinden biri, yüksek çözünürlüklü görüntü sağlamaktır. Bu, hastalıkların erken teşhisinde büyük bir avantaj sağlar. EUS, ultrason probunu hedef organa doğrudan yaklaştırarak yüzey ultrasonlarının ulaşamayacağı ayrıntıları gösterir. Bu sayede, pankreas tümörleri, lenf düğümleri, safra yolları tıkanıklıkları ve sindirim sistemi duvarlarındaki anormallikler yüksek çözünürlükle değerlendirilir.

• Derinlik ve Doku Detaylarının Görüntülenmesi: EUS, doku detaylarını ve derinlikleri ayırt etme kapasitesi ile gastrointestinal sistemin iç yapılarını ayrıntılı bir şekilde gösterir. Bu özellik, kanserli dokuların veya kistlerin erken dönemde tespit edilmesini kolaylaştırır.
• Katmanlı Görüntüleme: EUS cihazı, sindirim sistemi duvarını ve komşu yapıların katmanlarını görüntüleyebilir. Özellikle gastrointestinal kanal duvarının farklı katmanlarının ayrımında kullanılır. Bu katmanlı görüntüleme sayesinde, tümörlerin hangi katmanda başladığı, çevre dokulara yayılıp yayılmadığı gibi detaylar görülebilir.

3. İnceleme ve Biyopsi Yapabilme

EUS, yalnızca görüntüleme sağlamakla kalmaz; aynı zamanda ince iğne aspirasyon biyopsisi (FNA) yöntemi ile şüpheli dokulardan örnek alınmasına da imkan tanır. Bu özellik, endoskopik ultrasonografinin sadece tanı koyma değil, aynı zamanda doku örneği elde etme amacıyla da kullanılmasını sağlar. EUS eşliğinde biyopsi, tümörlerin tipini belirlemek, kanserin yayılımını değerlendirmek ve tedavi planlamasına katkı sağlamak açısından önemlidir.

• İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (FNA): EUS cihazı ile tespit edilen anormal yapılar veya tümörler üzerine yönlendirilmiş ince iğnelerle biyopsi yapılabilir. FNA, küçük ve ulaşılması zor kitlelerden örnek alınmasını sağlar. EUS eşliğinde biyopsi yapılırken ultrason probu, iğnenin yönlendirilmesine rehberlik ederek doğru bölgeden örnek alınmasını sağlar.
• Klinik Uygulamalar: FNA, özellikle pankreas, karaciğer, lenf düğümleri ve adrenal bez gibi organlardaki kitlelerin biyopsisi için tercih edilir. Biyopsi sonucunda elde edilen patolojik veriler, kanser veya diğer hastalıkların kesin teşhisi ve evrelemesi için kritik bilgi sunar.

4. Güvenlik ve Hasta Konforu

Endoskopik ultrasonografi, diğer bazı tanı yöntemlerine kıyasla daha invaziv olmasına rağmen genellikle güvenli ve minimal rahatsızlık veren bir işlem olarak kabul edilir. EUS sırasında sedasyon veya hafif anestezi kullanılarak hastanın rahatlığı sağlanır. Sedasyon altında yapılan işlem, hastanın ağrı veya rahatsızlık hissetmeden güvenli bir şekilde değerlendirilmesine olanak tanır.

• Sedasyon Kullanımı: EUS işlemi sırasında hastanın rahatlaması için çoğunlukla hafif sedasyon veya sakinleştirici ilaçlar verilir. Bu sayede hasta, işlem süresince ağrı hissetmez ve hareket etmeden rahat bir şekilde muayene edilir.
• Güvenli Prosedür ve Komplikasyon Riski: Endoskopik ultrasonografi, invaziv bir işlem olmasına rağmen komplikasyon riski oldukça düşüktür. Uzman hekimler tarafından yapıldığında kanama, enfeksiyon veya perforasyon gibi komplikasyon riski minimaldir. EUS, özellikle biyopsi gibi invaziv işlemler yapılırken steril teknikler kullanılarak enfeksiyon riskini en aza indirir.

5. Uygulama Alanları ve Klinik Önemi

EUS cihazı, gastrointestinal sistemin geniş bir bölümünü görüntüleyebilmesi sayesinde birçok hastalığın tanısında etkin bir şekilde kullanılır. Özellikle pankreas tümörleri, safra yolu tıkanıklıkları, mide ve yemek borusu tümörleri gibi hastalıkların tanısında EUS tercih edilir. EUS, bu hastalıkların tanısının yanı sıra evreleme, tedavi planlama ve operasyon kararlarına yön verme aşamalarında da kritik bir rol oynar.

• Pankreas Hastalıklarının Tanısı: EUS cihazı, pankreas kitlelerinin veya kistlerinin görüntülenmesinde ve evrelendirilmesinde yüksek doğruluk oranına sahiptir. Pankreasın anatomik olarak derin bir konumda olması nedeniyle yüzey ultrasonları ile görüntülenmesi zordur. EUS, pankreas kanseri, pankreatit ve kistler gibi pankreas hastalıklarının değerlendirilmesi için birinci tercih yöntemidir.
• Safra Yolları ve Karaciğer: Safra yollarındaki taşlar, kitleler ve safra yollarındaki tıkanıklıklar gibi durumların tanısında EUS oldukça etkilidir. Özellikle endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) ile birlikte kullanıldığında, safra yolu hastalıklarının hem tanısında hem de tedavisinde güçlü bir yöntem sunar.
• Gastrointestinal Tümörlerin Evrelendirilmesi: Mide, yemek borusu ve rektum gibi sindirim sistemi bölgelerindeki tümörlerin evrelemesinde de EUS tercih edilir. Bu işlem sayesinde, tümörlerin duvarın hangi katmanında bulunduğu ve çevre dokulara yayılma durumu gibi detaylar belirlenebilir. EUS ile elde edilen bilgiler, kanserin evresi ve tedavi seçeneklerinin belirlenmesi açısından önemli bilgiler sağlar.

6. EUS Temel Prensiplerine Dayalı Avantajlar ve Sınırlamalar

Endoskopik ultrasonografinin temel ilkeleri, yöntemin avantajlarını ve sınırlamalarını da belirler. EUS, özellikle yüzeye yakın organlarda mükemmel çözünürlük sunarken, bazı durumlarda derin dokuların incelenmesinde sınırlamalara sahiptir.

• Avantajları: EUS, inceleme yapılan organa yakınlığı sayesinde yüksek çözünürlüklü görüntüler sunar ve detaylı tanı sağlar. Ayrıca FNA gibi biyopsi işlemleriyle örnek alınabilmesi, tanısal doğruluğu artırır ve cerrahi müdahaleye gerek kalmadan birçok hastalığın teşhisini mümkün kılar.
• Sınırlamaları: EUS, derin dokularda görüntü kalitesinin azalması nedeniyle özellikle derin konumlu tümörlerde veya lezyonlarda yetersiz kalabilir. Ayrıca bu işlem, deneyimli uzmanlar tarafından yapılmalıdır; işlem sırasında yeterli bilgi ve donanım eksikliği tanısal doğruluğu düşürebilir.

EUS Prosedürünün Detayları

EUS prosedürü sırasında, endoskopi ile birlikte ultrasonografi uygulanır.

Prosedür genellikle şu adımları içerir:

• Endoskopun Yerleştirilmesi: Hasta, sedasyon veya anestezi altında endoskopi için hazırlanır. Endoskop, hastanın ağzından veya anüsünden sokulur ve doktorun hedef organlara ulaşmasını sağlar. Bu esnada, endoskopun ucunda bulunan kamera, doktorun vücut içindeki yapıların görüntülerini görmesini sağlar.
• Ultrason Probu Kullanımı: Endoskopun ucunda bulunan ultrason probu, yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak organların ve çevresindeki dokuların detaylı görüntülerini elde eder. Ultrason probu, endoskopun sindirim sistemi içerisindeki pozisyonunu optimize ederek, doktorun hedef alanları en iyi şekilde incelemesine olanak tanır.
• Görüntüleme: Ultrason probu tarafından gönderilen ses dalgaları, organların dokularına çarparak geri döner. Bu yansımalar (ekolar), ultrason cihazı tarafından toplanır ve bir bilgisayar aracılığıyla görüntüye dönüştürülür. Bu görüntüler, organların yapısı, boyutu, dokusu ve olası lezyonlar hakkında bilgi verir. EUS, özellikle derinlemesine görüntüleme sağlar, bu sayede organların içindeki yapılar ve çevresindeki dokular daha detaylı bir şekilde incelenebilir.
• Biyopsi: EUS’un bir diğer önemli bileşeni, EUS-guided (EUS rehberliğinde) biyopsi yapma imkanıdır. Doktor, ultrason probu tarafından sağlanan görüntüleri kullanarak, ince bir iğne yardımıyla hedef dokudan doku örnekleri alabilir. Bu örnekler, laboratuvarda patolojik incelemeye tabi tutularak, hastalıkların tanısında kullanılır. Özellikle pankreas ve safra yolları gibi organlardaki tümörlerin tanısında EUS-guided biyopsi hayati öneme sahiptir.

EUS’un Klinik Uygulamaları

Endoskopik Ultrasonografi, geniş bir yelpazede klinik uygulamalara sahiptir. En yaygın kullanım alanları arasında pankreas ve safra kesesi hastalıklarının değerlendirilmesi, mide ve özofagus tümörlerinin tanısı, lenf nodu değerlendirmeleri ve gastroenterojelatinli yapılar bulunmaktadır.

Pankreas Hastalıkları: Pankreas karsinomu, EUS’un en önemli kullanım alanlarından biridir. EUS, pankreas tümörlerinin erken evrede tespit edilmesini sağlar ve tümörün yayılımını değerlendirir. Ayrıca, pankreatit gibi inflamatuar hastalıkların nedenlerini belirlemede de etkilidir.

Safra Yolu Hastalıkları: Safra taşları ve safra kanallarındaki daralmalar, EUS ile detaylı olarak incelenebilir. Bu sayede, hastaların cerrahi müdahaleye gerek kalmadan tedavi edilmesi mümkün olur.

Gastrointestinal Tümörler: Mide ve özofagus gibi sindirim sistemi organlarında gelişen tümörlerin tanısında EUS önemli bir rol oynar. Tümörün derinliği ve lenf nodu tutulumu gibi bilgileri sağlayarak, tedavi planlamasına yardımcı olur.

Lenf Nodu Değerlendirmesi: EUS, vücuttaki lenf nodlarının boyutunu ve yapısını değerlendirmede kullanılır. Bu, metastazın erken tespiti için kritiktir.

Endoskopik Ultrasonografinin Avantajları

EUS cihazı, birçok avantaja sahip bir tanı aracıdır. Yüksek çözünürlüklü görüntüleme kapasitesi, detaylı anatomik bilgi sağlar ve erken teşhis imkanı sunar. Ayrıca, EUS-guided biyopsi, invaziv olmayan bir yöntemle doku örneklemenin gerçekleştirilmesine olanak tanır. Bu, hastaların cerrahi risklerini azaltır ve tedavi sürecini hızlandırır.

EUS, minimal invaziv bir prosedür olup, hastalar için konforlu bir deneyim sunar. Genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilen EUS, hastanın genel sağlığına minimal etkide bulunur. Ayrıca, EUS ile gerçekleştirilen tedavi yöntemleri, cerrahi müdahalelere göre daha az risk taşır ve iyileşme sürecini hızlandırır.

Endoskopik Ultrasonografinin Sınırlamaları

Endoskopik Ultrasonografi (EUS), günümüz tıbbında birçok avantaj sunmasına rağmen, bazı sınırlamalar ve zorluklarla da karşı karşıyadır. Bu sınırlamalar, teknolojinin yaygın olarak kullanılmasını etkileyebilir ve bazı durumlarda EUS’un etkinliğini sınırlayabilir. Aşağıda, EUS’un sınırlamalarının daha detaylı bir şekilde incelendiği bir bölüm yer almaktadır:

1. Yüksek Maliyet ve Ekipman Gereksinimi

EUS, gelişmiş bir teknoloji olmasının yanı sıra, yüksek maliyetli ekipman ve cihazlar gerektirir. Endoskop ve ultrason probu gibi cihazlar, oldukça pahalıdır ve bu durum, EUS’un yaygınlaşmasını sınırlayabilir. Ayrıca, bu ekipmanların bakımı ve onarımı da maliyetlidir. EUS cihazlarının yalnızca büyük tıp merkezlerinde ve uzmanlaşmış kliniklerde bulunabilmesi, bu teknolojinin daha küçük hastaneler ve kırsal bölgelerde erişilebilirliğini kısıtlar.

2. Eğitim ve Uzmanlık Gereksinimi

EUS, teknik olarak karmaşık bir prosedür olup, bu alanda uzmanlaşmış doktorlar tarafından uygulanmalıdır. EUS’u etkili bir şekilde kullanmak için, hem endoskopi hem de ultrasonografi konusunda ileri düzeyde bilgi ve deneyim gereklidir. EUS’un uygulanması sırasında doktorun doğru anatomik yapıları tanımlayabilmesi, görüntüleri doğru yorumlayabilmesi ve gerektiğinde biyopsi yapabilmesi gerekir. Ancak, bu uzmanlık düzeyine ulaşmak uzun bir eğitim süreci gerektirir ve bu da deneyimli EUS uzmanlarının sayısını sınırlayabilir.

3. Hastaya Bağlı Zorluklar

Her hastada EUS uygulaması kolay olmayabilir. Özellikle anatomik varyasyonlar, obezite, ya da önceki cerrahi müdahaleler gibi faktörler, EUS uygulamasını zorlaştırabilir. Örneğin, aşırı kilolu hastalarda, EUS cihazının görüntüleme kapasitesi sınırlı olabilir ve bu da görüntü kalitesini etkileyebilir. Ayrıca, bazı hastalarda mide veya bağırsak yapıları uygun pozisyonda olmayabilir, bu da endoskopun doğru bir şekilde yerleştirilmesini zorlaştırır.

4. Komplikasyon Riski

EUS prosedürü genellikle güvenli bir prosedür olarak kabul edilse de, minimal invaziv bir yöntem olmasına rağmen bazı komplikasyon riskleri taşır. Endoskopun sindirim sistemi boyunca ilerletilmesi sırasında, kanama, perforasyon (delinme) veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar gelişebilir. Özellikle biyopsi işlemi sırasında, pankreas veya safra yolları gibi hassas bölgelerde komplikasyon riski artar. Bu tür riskler, hastaların EUS prosedürüne olan güvenini etkileyebilir.

5. Görüntüleme Sınırlamaları

EUS prosedürü, yüksek çözünürlüklü görüntüleme sağlasa da, bazı durumlarda istenilen sonuçlar elde edilemeyebilir. Örneğin, kalın duvarlı organlar veya sert dokular, ultrason dalgalarının geçişini zorlaştırarak görüntü kalitesini düşürebilir. Ayrıca, bazı tümörlerin veya lezyonların tam olarak belirlenmesi zor olabilir. EUS’un görüntüleme kapasitesi, ultrason probunun frekansına ve probun organlara olan mesafesine bağlıdır. Bu da bazı durumlarda tanı koymayı zorlaştırabilir.

6. Erişilebilirlik Sorunları

EUS’un sınırlı erişilebilirliği, hastaların bu teknolojiden yararlanmasını kısıtlayan bir diğer faktördür. EUS cihazlarının yüksek maliyeti, uzmanlık gereksinimi ve prosedürün karmaşıklığı, bu teknolojinin yaygın olarak kullanılmasını engelleyebilir. Özellikle kırsal bölgelerde ve düşük kaynaklı sağlık sistemlerinde, EUS’a erişim zordur. Bu da birçok hastanın EUS’un sunduğu tanı ve tedavi avantajlarından mahrum kalmasına yol açabilir.

7. Tanısal Doğruluk ve Yanlış Negatifler

Her ne kadar EUS cihazı yüksek doğruluk oranına sahip olsa da, bazı durumlarda tanısal hatalar veya yanlış negatif sonuçlar ortaya çıkabilir. Özellikle küçük lezyonlar veya erken evre tümörlerde, EUS’un hassasiyeti yetersiz kalabilir. Bu durum, bazı hastaların yanlış bir şekilde sağlıklı olarak değerlendirilmesine veya tanının gecikmesine neden olabilir. Yanlış negatif sonuçlar, özellikle kanser gibi ciddi hastalıklarda hastaların yaşamını tehlikeye atabilir.

8. Sınırlı Uygulama Alanları

EUS’un birçok avantajı olmasına rağmen, bu teknoloji her türlü tanı ve tedavi için uygun değildir. EUS, özellikle sindirim sistemi ve çevresindeki organların incelenmesinde etkili bir yöntemdir, ancak vücut içindeki diğer bölgeler için daha az uygun olabilir. Örneğin, kalp veya beyin gibi organlar için EUS yerine diğer görüntüleme yöntemleri tercih edilebilir. Bu sınırlı uygulama alanları, EUS’un bazı tıbbi durumlarda kullanımını kısıtlayabilir.

EUS’un Geleceği ve Yenilikler

Endoskopik Ultrasonografi, teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli olarak ilerlemektedir. Yeni prob teknolojileri ve görüntü işleme teknikleri, EUS’un doğruluğunu ve kullanım alanlarını genişletmektedir. Ayrıca, EUS-guided tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi, hastaların tedavi süreçlerini daha da iyileştirecektir.

Yapay zeka ve makine öğrenimi gibi teknolojilerin EUS ile entegrasyonu, tanı süreçlerini daha hızlı ve kesin hale getirebilir. Bu, erken teşhis oranlarını artırarak, hastaların tedaviye yanıt verme şansını yükseltecektir. Ayrıca, tele-tıp uygulamaları sayesinde, EUS hizmetlerinin coğrafi sınırlamaları aşarak daha geniş bir hasta kitlesine ulaşması mümkün olacaktır.

Sonuç

Endoskopik Ultrasonografi (EUS), sindirim sistemi ve çevresindeki organların detaylı değerlendirilmesinde vazgeçilmez bir araçtır. Yüksek çözünürlüklü görüntüleme kapasitesi, minimal invaziv yapısı ve geniş klinik uygulama alanları, EUS’u modern tıbbın önemli bir parçası haline getirmiştir. Teknolojik gelişmeler ve yeniliklerle birlikte, EUS’un gelecekte daha da gelişmesi ve sağlık hizmetlerinde daha geniş bir yelpazede kullanılmasının beklenmektedir.

Tablo: Endoskopik Ultrasonografi (EUS)

Bu tablo, EUS’un temel bileşenlerinden klinik uygulamalarına kadar kapsamlı bir özet sunar. Hastaların tanı ve tedavi süreçlerinde EUS’un ne kadar önemli bir rol oynadığını vurgulamaktadır.

Referanslar:

1. Endoskopik Ultrasonografi (EUS) Nedir? Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
2. Giovannini, M., & Anderloni, A. (2013). Endoscopic ultrasound: A practical guide. Springer.
3. Baron, T. H. (2007). Endoscopic ultrasound: A practical guide. CRC Press.
4. Vilmann, P. (2012). High-resolution ultrasound techniques for the gastrointestinal tract. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 10(5), 546-555.
5. Mallery, S. R., & Jankowski, J. A. (2014). Diagnostic performance of EUS in pancreatic cancer staging. Gastrointestinal Endoscopy Clinics, 24(2), 273-285.
6. Sutton, B., & Itoi, T. (2008). EUS in the diagnosis and management of submucosal lesions. Gastrointestinal Endoscopy, 68(4), 635-645.
7. Kandel, P. S., & Zimmerman, M. (2011). EUS-guided fine-needle aspiration in the diagnosis of gastrointestinal stromal tumors. Endoscopy, 43(10), 824-829.
8. Tsimoyiannis, E., & Sarr, M. G. (2009). EUS-guided biliary drainage: Indications and outcomes. Gastrointestinal Endoscopy, 69(6), 1158-1166.
9. Fabbri, C., & Fasola, G. (2010). The role of EUS in the management of pancreatic cystic lesions. Current Gastroenterology Reports, 12(4), 327-333.
10. Bang, J. Y., & Sidhu, P. (2012). EUS elastography for the evaluation of pancreatic masses. Endoscopic Ultrasound, 1(2), 55-60.
11. Horino, T., & Ikeda, H. (2015). Advances in endoscopic ultrasound technology. Digestive Endoscopy, 27(2), 205-213.
12. https://scholar.google.com/
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/