Hamilelik Beslenme Planı: Gebelik Diyetinin 6 Adımı

Hamilelik, bir kadının hayatındaki en özel ve en önemli dönemlerden biridir. Bu süreçte, anne adayının beslenme alışkanlıkları yalnızca kendi sağlığını değil, aynı zamanda bebeğinin sağlıklı bir şekilde gelişmesini de doğrudan etkiler. Gebelikte doğru beslenme, bebeğin organ gelişimi, sinir sistemi ve bağışıklık sistemi gibi kritik süreçlerin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine katkı sağlar. Ancak, hamilelik sırasında beslenme yalnızca daha fazla yemek yemek anlamına gelmez. Anne adayının ihtiyaçlarına uygun, dengeli ve besin değeri yüksek bir diyet oluşturması son derece önemlidir.

Hamilelik Beslenme Planı: Gebelik Diyetinin 6 Adımı

Hamilelik döneminde vücudun enerji ve besin ihtiyacı önemli ölçüde artar. Özellikle folik asit, demir, kalsiyum, protein ve omega-3 yağ asitleri gibi belirli vitamin ve minerallerin yeterli miktarda alınması hayati öneme sahiptir. Bu besin maddeleri, hem anne adayının sağlığını korur hem de bebeğin büyüme ve gelişimine katkıda bulunur. Örneğin, folik asit eksikliği nöral tüp defekti gibi ciddi doğum kusurlarına yol açabilirken, demir eksikliği anne adayında yorgunluk ve anemi gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, gebelikte beslenme planı oluşturulurken bilimsel ve bireysel ihtiyaçlara dayalı bir yaklaşım benimsenmelidir.

Hamilelik sırasında karşılaşılan beslenme zorlukları, anne adaylarının doğru bilgilere ulaşmasını zorlaştırabilir. Özellikle, ne tür gıdaların tüketilmesi gerektiği, hangi besinlerden uzak durulması gerektiği ve porsiyon kontrolü gibi konular anne adaylarının kafasında soru işaretleri oluşturabilir. Modern yaşam tarzı ve zaman kısıtlamaları da sağlıklı bir diyet uygulamayı daha da karmaşık hale getirebilir. Ayrıca, mide bulantısı, iştah değişiklikleri ve yiyeceklere karşı gelişen hassasiyet gibi hamileliğe özgü semptomlar da beslenme düzenini etkileyebilir. Bu nedenle, gebelik diyeti, esnek ve kişiselleştirilmiş bir şekilde planlanmalıdır.

Beslenme planı, yalnızca fiziksel sağlık açısından değil, aynı zamanda psikolojik açıdan da önemlidir. Sağlıklı bir diyet, enerji seviyelerini artırır ve annenin kendini daha zinde hissetmesine yardımcı olur. Ayrıca, beslenme yoluyla sağlanan mikro ve makro besinler, bebeğin ilerideki yaşamında da sağlık üzerinde olumlu etkiler bırakır. Araştırmalar, hamilelikte doğru beslenmenin, bebeğin doğum ağırlığını artırabileceğini, bağışıklık sistemini güçlendirebileceğini ve ilerleyen yaşlarda kronik hastalık riskini azaltabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, anne adaylarının beslenme alışkanlıklarını optimize etmesi, sadece hamilelik sürecine değil, uzun vadeli sağlığa da katkı sağlar.

Bu makale, gebelik diyetinin temel prensiplerini ve uygulanabilir adımlarını ele alarak, anne adaylarının hem kendileri hem de bebekleri için en iyi sonuçları elde etmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Doğru bir beslenme planı oluşturmanın, anne adaylarının sağlığını koruma, gebelik komplikasyonlarını önleme ve bebeğin gelişimine katkı sağlama açısından nasıl bir fark yaratabileceğini derinlemesine inceleyeceğiz. Hamilelik diyetini altı ana adımda açıklayarak, anne adaylarının bu süreci daha bilinçli ve sağlıklı bir şekilde geçirmelerini sağlayacak bir yol haritası sunmayı hedefliyoruz.

Hamilelikte Sağlıklı Beslenmenin Önemi

Hamilelikte beslenme, anne adayının vücudunun artan enerji ve besin ihtiyaçlarını karşılamasının yanı sıra, bebeğin sağlıklı gelişimi için de oldukça önemlidir. Gebelik döneminde kadın vücudu, normalden daha fazla vitamin, mineral ve kaloriye ihtiyaç duyar. Örneğin, folik asit, demir, kalsiyum, omega-3 yağ asitleri gibi maddeler, bebeğin beyin gelişimi ve organlarının düzgün bir şekilde oluşması açısından elzemdir. Bu nedenle anne adayları, bu süreçte hangi besinlerin kendileri ve bebekleri için en faydalı olduğunu bilmeli ve beslenme planlarını buna göre düzenlemelidir.

Anne adayları, hamilelik döneminde sağlıklı ve dengeli beslenmediklerinde, hem kendi sağlıkları hem de bebeklerinin gelişimi risk altına girebilir. Örneğin, yeterli miktarda protein alınmadığında bebekte kas ve doku gelişimi gerileyebilir. Yeterli miktarda demir tüketilmediğinde ise, annede anemi gelişebilir ve bu da erken doğum riskini artırabilir. Ayrıca, sağlıksız beslenme sonucunda aşırı kilo almak, gebelik şekeri, yüksek tansiyon gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Beslenme aynı zamanda annenin hamilelik sürecinde enerjik ve zinde kalmasını sağlar. Özellikle ilk trimesterda yaşanan bulantılar, yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetler, doğru beslenme ile hafifletilebilir. Aynı zamanda dengeli bir diyet, annenin bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyonlara karşı daha dirençli olmasını sağlar. Hamilelik sürecinde alınan doğru kararlar, yalnızca o anı değil, bebeğin gelecekteki sağlık durumu üzerinde de uzun vadeli etkiler yaratır. Örneğin, anne adayının gebelik süresince yeterince omega-3 yağ asitleri tüketmesi, bebeğin beyin ve göz sağlığı açısından kritik bir öneme sahiptir.

Hamilelikte Tüketilmesi Gereken Besin Grupları

Hamilelik döneminde dengeli bir beslenme planı, her besin grubundan yeterli miktarda alınmasıyla sağlanabilir.

İşte hamilelikte tüketilmesi gereken başlıca besin grupları:

1. Proteinler: Protein, bebeğin hücre yapısının temel yapı taşıdır. Kas, doku ve organların gelişimi için gerekli olan protein, aynı zamanda annenin de kas kütlesinin korunmasına yardımcı olur. Tavuk, hindi, balık, yumurta, süt ürünleri, baklagiller ve fındık gibi gıdalar, hamilelik döneminde protein alımını sağlamak için mükemmel seçeneklerdir. Özellikle yağsız etler ve balık, hem protein hem de omega-3 yağ asitleri açısından zengindir.
2. Kalsiyum: Bebeğin kemik ve diş gelişimi için gerekli olan kalsiyum, anne adaylarının her gün yeterli miktarda alması gereken bir mineraldir. Süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir), koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli), badem ve tofu gibi gıdalar kalsiyum açısından zengindir.
3. Demir: Hamilelikte kan hacmi arttığı için demir ihtiyacı da artar. Yeterli miktarda demir alımı, annede anemiyi önlemek ve bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamak için gereklidir. Kırmızı et, tavuk, baklagiller ve demirle zenginleştirilmiş tahıllar, demir ihtiyacını karşılamaya yardımcı olabilir. Ayrıca, C vitamini yönünden zengin meyveler, demirin emilimini artırır.
4. Folik Asit: Folik asit, nöral tüp defekti gibi doğum kusurlarının önlenmesine yardımcı olur. Hamilelik döneminde özellikle ilk trimesterde folik asit alımına dikkat edilmelidir. Yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller, kurubaklagiller ve folik asit ile zenginleştirilmiş tahıllar folik asit kaynaklarıdır.
5. Omega-3 Yağ Asitleri: Omega-3 yağ asitleri, bebeğin beyin ve göz gelişimi için kritik öneme sahiptir. Özellikle somon, sardalya gibi yağlı balıklar, ceviz, keten tohumu gibi gıdalar omega-3 açısından zengindir.

Hamilelikte Kaçınılması Gereken Yiyecekler

Hamilelikte hangi yiyeceklerin tüketilmesi gerektiği kadar, hangi yiyeceklerden kaçınılması gerektiği de önemlidir. Bazı gıdalar, hamilelik sırasında bebeğe zarar verebilir veya anne adayının sağlığını olumsuz etkileyebilir.

İşte hamilelikte kaçınılması gereken başlıca yiyecekler:

1. Çiğ veya Az Pişmiş Yiyecekler: Çiğ balık (suşi), çiğ et, az pişmiş yumurta, çiğ süt gibi gıdalar bakteri ve parazit riski taşıyabilir. Bu tür yiyecekler hamilelikte gıda zehirlenmelerine neden olabileceğinden kaçınılmalıdır.
2. Civa İçeren Balıklar: Kılıç balığı, köpek balığı ve uskumru gibi civa içeriği yüksek balıklar, bebeğin sinir sistemi gelişimini olumsuz etkileyebilir. Hamilelikte düşük civa içeriğine sahip balıklar (somon, sardalya) tercih edilmelidir.
3. İşlenmiş Gıdalar ve Şekerli Yiyecekler: Aşırı şeker tüketimi, hamilelikte aşırı kilo alımına, gestasyonel diyabete ve enerji dalgalanmalarına neden olabilir. Aynı şekilde işlenmiş ve paketlenmiş gıdalar, yüksek tuz ve zararlı katkı maddeleri içerdiğinden kaçınılması gereken yiyecekler arasındadır.

Hamilelik Diyeti Önerileri

Hamilelik süresince uygulanabilecek sağlıklı bir diyet, anne adayının ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir.

Ancak genel sağlık ilkeleri doğrultusunda önerilen bir hamilelik diyeti planı şu şekilde olabilir:

1. Kahvaltı: Yulaf ezmesi, taze meyveler, badem sütü, haşlanmış yumurta ve tam tahıllı ekmek.
2. Ara Öğün: Ceviz, badem, yoğurt ve taze meyveler.
3. Öğle Yemeği: Izgara tavuk, zeytinyağlı salata, kinoa veya bulgur pilavı.
4. Ara Öğün: Havuç, salatalık, humus veya yoğurt.
5. Akşam Yemeği: Fırında somon, ıspanak salatası, esmer pirinç veya kinoa.
6. Gece Atıştırması: Taze meyve ve fındık.

Bu diyet planı, hamilelikte enerji ihtiyacınızı karşılayacak, aynı zamanda bebeğinizin gelişimi için gerekli olan tüm vitamin ve mineralleri sağlayacaktır. Doktorunuzun ve diyetisyeninizin önerilerine göre bu planı kişiselleştirebilirsiniz.

Hamilelikte Beslenme Önerileri, Gebelik Diyetinin 6 Adımı

Hamilelikte beslenme planında, aşağıdaki temel besin gruplarının dengeli bir şekilde tüketilmesi önerilir:

• Protein Kaynakları:
  • Et, tavuk, balık, yumurta, baklagiller gibi yüksek kaliteli protein kaynakları bebeğinizin dokularının gelişmesine yardımcı olur.
• Tam Tahıllar:
  • Tam tahıl ürünleri, lif, folik asit ve diğer önemli besin maddeleri açısından zengindir. Ekmek, makarna, pirinç gibi tam tahıllı seçeneklere yönelin.
• Süt ve Süt Ürünleri:
  • Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri, kalsiyum ve protein sağlar. Bebeğinizin kemiklerinin ve dişlerinin gelişimine katkıda bulunur.
• Meyve ve Sebzeler:
  • Renkli meyve ve sebzeler, vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından zengindir. Günlük olarak tüketmeye özen gösterin.
• Sağlıklı Yağlar:
  • Avokado, zeytinyağı, fındık ve tohumlar gibi sağlıklı yağlar, bebeğinizin beyin gelişimi için önemlidir.
• Demir İçeren Gıdalar:
  • Kırmızı et, kuru meyveler, ıspanak gibi demir açısından zengin gıdalar, anemi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Hamilelikte Beslenme Listesi, Gebelik Diyeti

Hamilelikte beslenme listesi, hem annenin hem de bebeklerinin ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olur.

• Protein Kaynakları:
  • Hamilelikte protein alımı önemlidir, çünkü bebeklerin büyümesi ve gelişmesi için gereklidir. İyi protein kaynakları arasında tavuk, hindi, balık, yumurta, kırmızı et, süt ürünleri, tofu ve baklagiller bulunur.
• Folik Asit:
  • Folik asit, bebeğinizin nöral tüp gelişimi için kritik bir öneme sahiptir. Yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller, tam tahıllar ve folik asit takviyeleri bu minerali sağlar.
• Kalsiyum:
  • Bebeğinizin kemik ve diş gelişimi için kalsiyum önemlidir. Süt, yoğurt, peynir, koyu yeşil sebzeler ve badem sütü gibi gıdalardan kalsiyum alabilirsiniz.
• Demir:
  • Hamilelik sırasında vücudunuz daha fazla demire ihtiyaç duyar, çünkü bebeğinizin kan dolaşımı gelişir. Kırmızı et, tavuk, kuru meyveler, ıspanak ve demir takviyeleri demir alımını artırabilir.
• Lif:
  • Lifli gıdalar sindirim sorunlarını önlemeye yardımcı olabilir. Tam tahıllar, sebzeler, meyveler ve baklagiller lif açısından zengindir.
• Omega-3 Yağ Asitleri:
  • Omega-3 yağ asitleri bebeğinizin beyin gelişimi için önemlidir. Somon, ton balığı, keten tohumu ve ceviz gibi kaynaklardan alabilirsiniz.
• C Vitamini:
  • C vitamini, bağışıklık sistemi sağlığı için önemlidir. Portakal, greyfurt, çilek ve yeşil biber gibi gıdalardan alabilirsiniz.
• Sıvı Alımı:
  • Hamilelik sırasında daha fazla sıvıya ihtiyaç duyarsınız. Su, süt, taze sıkılmış meyve suları ve bitki çayları iyi seçeneklerdir.
• Tuz:
  • Tuz alımınızı sınırlamak önemlidir çünkü yüksek tuz tüketimi ödem riskini artırabilir. İşlenmiş gıdalardan uzak durun ve tuz kullanımınızı azaltın.
• Kafein ve Alkol: Hamilelik sırasında kafein ve alkol tüketimini sınırlamak veya mümkünse tamamen kaçınmak en iyisidir.
• Doğru Porsiyonlar: Porsiyon kontrolüne dikkat edin ve gerektiğinde sağlık profesyoneli ile porsiyon boyutları hakkında konuşun.
• Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Doktorunuzun önerdiği vitamin ve mineral takviyelerini almayı unutmayın, özellikle demir, folik asit ve kalsiyum takviyeleri.

Sonuç

Hamilelik döneminde doğru beslenme, hem anne hem de bebeğin sağlıklı bir gebelik süreci geçirmesi için hayati öneme sahiptir. Gebelik diyeti, sadece anne adayının günlük enerji ihtiyacını karşılamaktan ibaret değildir; aynı zamanda bebeğin optimal gelişimi için gerekli tüm vitamin, mineral ve diğer besin maddelerini sağlamayı hedefler. Dengeli bir beslenme planı, gebelikte sık görülen komplikasyonları önlemeye yardımcı olurken, anne adayının kendini fiziksel ve zihinsel olarak daha iyi hissetmesini sağlar. Gebelik diyeti süresince doğru bir şekilde planlanan folik asit, demir, kalsiyum, protein ve omega-3 yağ asitleri gibi besin öğelerinin alımı, bebeğin sinir sistemi, kemik yapısı ve genel gelişimi üzerinde kalıcı ve olumlu etkiler yaratır.

Bununla birlikte, her kadının hamilelik süreci farklıdır ve beslenme ihtiyaçları bireysel faktörlere göre değişebilir. Bu nedenle, kişiselleştirilmiş bir yaklaşım benimsemek ve beslenme planını sağlık profesyonellerinin rehberliğinde hazırlamak en doğru yöntemdir. Hamilelik sırasında mide bulantısı, iştah değişiklikleri veya gıda intoleransları gibi sorunlar yaşanabilir; ancak bu gibi durumlar, doğru stratejilerle yönetilebilir. Anne adaylarının sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmesi, yalnızca gebelik süresince değil, aynı zamanda doğum sonrası dönemde de fayda sağlar. Ayrıca, bu dönemde edinilen sağlıklı beslenme alışkanlıkları, bebeğin doğum sonrası sağlığını ve gelecekteki yaşam kalitesini de olumlu etkiler.

Sonuç olarak, hamilelikte sağlıklı beslenme, sadece bireysel bir seçim değil, anne ve bebeğin sağlığı için ortak bir sorumluluktur. Gebelik diyeti, hem anne adayının bedenini destekler hem de bebeğin hayata en iyi şekilde başlamasını sağlar. Bu süreci daha bilinçli bir şekilde yönetmek için dengeli bir beslenme planı oluşturmak, bilimsel bilgilere dayalı kararlar almak ve gerektiğinde uzmanlardan yardım almak kritik öneme sahiptir. Hamilelikte doğru beslenme alışkanlıkları geliştiren anne adayları, hem gebelik sürecinde hem de doğum sonrasında daha sağlıklı bir yaşam kalitesine ulaşabilir. Unutulmamalıdır ki, hamilelik sırasında gösterilen özen ve dikkat, bebeğinizin hayat boyu sürecek sağlık ve mutluluk temelini oluşturur.

Referanslar:

1. Hamilelik Beslenme Planı: Gebelik Diyetinin 6 Adımı
2. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). (2020). Nutrition During Pregnancy. Obstetrics & Gynecology, 136(1), 234–245.
3. Barker, D. J. P. (1995). Fetal origins of coronary heart disease. BMJ, 311(6998), 171–174.
4. Black, R. E., Allen, L. H., Bhutta, Z. A., et al. (2008). Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. The Lancet, 371(9608), 243–260.
5. Blumfield, M. L., Hure, A. J., MacDonald-Wicks, L., et al. (2013). A systematic review and meta-analysis of micronutrient intakes during pregnancy in developed countries. Nutrition Reviews, 71(2), 118–132.
6. Butte, N. F., King, J. C. (2005). Energy requirements during pregnancy and lactation. Public Health Nutrition, 8(7a), 1010–1027.
7. Callaway, L. K., Prins, J. B., Chang, A. M., McIntyre, H. D. (2006). The prevalence and impact of overweight and obesity in an Australian obstetric population. Medical Journal of Australia, 184(2), 56–59.
8. Cedergren, M. I. (2007). Optimal gestational weight gain for body mass index categories. Obstetrics & Gynecology, 110(4), 759–764.
9. Christian, P., Stewart, C. P., LeClerq, S. C., et al. (2009). Antenatal supplementation with micronutrients and biochemical indicators of status and subclinical infection in rural Nepal. American Journal of Clinical Nutrition, 89(3), 862–871.
10. Cogswell, M. E., Parvanta, I., Ickes, L., et al. (2003). Iron supplementation during pregnancy, anemia, and birth weight: a randomized controlled trial. American Journal of Clinical Nutrition, 78(4), 773–781.
11. Conde-Agudelo, A., Rosas-Bermudez, A., Kafury-Goeta, A. C. (2006). Birth spacing and risk of adverse perinatal outcomes: A meta-analysis. JAMA, 295(15), 1809–1823.
12. de Onis, M., Blössner, M., Villar, J. (1998). Levels and patterns of intrauterine growth retardation in developing countries. European Journal of Clinical Nutrition, 52(Suppl 1), S5–S15.
13. Dwarkanath, P., Muthayya, S., Vaz, M., Thomas, T., et al. (2007). Low maternal vitamin B12 status is associated with intrauterine growth retardation in urban South Indians. European Journal of Clinical Nutrition, 61(7), 791–801.
14. Fall, C. H., Yajnik, C. S., Rao, S., et al. (2003). Micronutrients and fetal growth. Journal of Nutrition, 133(5), 1747S–1756S.
15. Fowles, E. R. (2004). Prenatal nutrition and birth outcomes. Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, 33(6), 809–820.
16. Gernand, A. D., Schulze, K. J., Stewart, C. P., et al. (2016). Micronutrient deficiencies in pregnancy worldwide: health effects and prevention. Nature Reviews Endocrinology, 12(5), 274–289.
17. Girard, A. W., Olude, O. (2012). Nutrition education and counselling provided during pregnancy: effects on maternal, neonatal, and child health outcomes. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 26(Suppl 1), 191–204.
18. Gluckman, P. D., Hanson, M. A., Cooper, C., Thornburg, K. L. (2008). Mechanisms of disease: Effect of in utero and early-life conditions on adult health and disease. New England Journal of Medicine, 359(1), 61–73.
19. Han, Z., Mulla, S., Beyene, J., Liao, G., McDonald, S. D. (2011). Maternal underweight and the risk of preterm birth and low birth weight: A systematic review and meta-analyses. International Journal of Epidemiology, 40(1), 65–101.
20. Huybregts, L., Roberfroid, D., Lanou, H., et al. (2009). Prenatal food supplementation fortified with multiple micronutrients increases birth length: a randomized controlled trial in rural Burkina Faso. American Journal of Clinical Nutrition, 90(6), 1593–1600.
21. Institute of Medicine (IOM). (2009). Weight Gain During Pregnancy: Reexamining the Guidelines. National Academies Press.
22. Jaddoe, V. W., de Jonge, L. L., Hofman, A., et al. (2014). First trimester fetal growth restriction and cardiovascular risk factors in school age children: population based cohort study. BMJ, 348, g14.
23. Kaiser, L., Allen, L. H. (2008). Position of the American Dietetic Association: Nutrition and lifestyle for a healthy pregnancy outcome. Journal of the American Dietetic Association, 108(3), 553–561.
24. Kramer, M. S., Kakuma, R. (2010). Energy and protein intake in pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews, (2), CD000032.
25. Lindsay, K. L., Buss, C., Wadhwa, P. D., et al. (2019). The interplay between maternal nutrition and stress during pregnancy: Issues and considerations. Annals of Nutrition and Metabolism, 74(3), 191–200.
26. McAuliffe, F. M., Kelleher, C. C., McCarthy, F. P. (2020). Nutrition and pregnancy outcomes: current evidence and future research directions. BMJ Nutrition, Prevention & Health, 3(1), 29–35.
27. Ota, E., Hori, H., Mori, R., Tobe-Gai, R., Farrar, D. (2015). Antenatal dietary education and supplementation to increase energy and protein intake. Cochrane Database of Systematic Reviews, (6), CD000274.
28. Parisi, F., Laoreti, A., Cetin, I. (2017). Micronutrient supplementation in pregnancy: evidence and controversies. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 20(3), 220–225.
29. Rasmussen, K. M., Yaktine, A. L. (2009). Weight Gain During Pregnancy: Reexamining the Guidelines. National Academies Press.
30. Ramakrishnan, U., Grant, F. K., Goldenberg, T., et al. (2012). Effect of women’s nutrition before and during early pregnancy on maternal and infant outcomes: a systematic review. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 26(Suppl 1), 285–301.
31. Roberfroid, D., Huybregts, L., Lanou, H., et al. (2008). Effects of maternal multiple micronutrient supplements on fetal growth: a double-blind, randomized controlled trial in rural Burkina Faso. American Journal of Clinical Nutrition, 88(5), 1330–1340.
32. Rosenberg, M. J., Garbers, S. (2000). Choline in pregnancy and development. Neurotoxicology and Teratology, 22(6), 731–735.
33. Saccone, G., Berghella, V. (2016). Omega-3 long-chain polyunsaturated fatty acids and fish oil supplementation during pregnancy: Which evidence? Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 29(15), 2389–2397.
34. Stephenson, J., Heslehurst, N., Hall, J., Schoenaker, D. A., et al. (2018). Before the beginning: Nutrition and lifestyle in the preconception period and its importance for future health. The Lancet, 391(10132), 1830–1841.
35. Villar, J., Merialdi, M., Gulmezoglu, A. M., et al. (2003). Nutritional interventions during pregnancy for the prevention or treatment of impaired fetal growth: an overview of randomized controlled trials. Journal of Nutrition, 133(5), 1606S–1625S.
36. Yajnik, C. S., Deshmukh, U. S. (2012). Fetal programming: Maternal nutrition and role of one-carbon metabolism. Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders, 13(2), 121–127
37. https://scholar.google.com/
38. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
39. https://www.researchgate.net/
40. https://www.nhs.uk/