Hashimoto Tiroiditi Belirtileri, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

95 / 100

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. İlk olarak 1912 yılında Japon cerrah Hakaru Hashimoto tarafından tanımlanan bu hastalık, tüm dünyada en sık görülen tiroid hastalıklarından biridir. Otoimmün bir süreç sonucunda gelişen Hashimoto tiroiditi, tiroid bezinde kronik iltihaplanmaya ve zamanla tiroid fonksiyonlarının azalmasına neden olur. Özellikle kadınlarda daha yaygın görülen bu durum, yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve çoğunlukla uzun süreli takip ve tedavi gerektirir. Hashimoto tiroiditinin gelişiminde genetik faktörler, çevresel etkenler ve hormonal değişiklikler önemli rol oynar.

Hashimoto Tiroiditi

Hashimoto tiroiditi, başlangıçta belirgin belirtiler göstermeyebilir ve bu nedenle çoğu kişi hastalığın farkına varmaz. Ancak zamanla, tiroid bezinin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan hipotiroidizm belirtileri kendini gösterebilir. Yorgunluk, kilo alma, soğuk intoleransı ve depresyon gibi belirtiler, hastalığın seyrinde sıkça karşılaşılan durumlardır. Bu belirtiler, genellikle günlük yaşamı olumsuz etkiler ve tanı konulana kadar uzun bir süre geçebilir. Hashimoto tiroiditinin tanısı, klinik muayene, laboratuvar testleri ve tiroid ultrasonografisi gibi yöntemlerle konur. Tedavi sürecinde ise genellikle levotiroksin adı verilen tiroid hormonu replasman tedavisi kullanılır.

Hashimoto tiroiditinin tedavi edilmemesi durumunda, hastalar ciddi sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabilir. Kalp hastalıkları, myxedema koma ve doğurganlık sorunları gibi komplikasyonlar, tedavisiz kalmış Hashimoto tiroiditinde görülebilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi, hastalığın seyrini ve yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirir. Bununla birlikte, tiroid fonksiyonlarının düzenli olarak izlenmesi ve uygun tedavi planlarının uygulanması, hastaların sağlık durumunu kontrol altında tutmak için oldukça önemlidir. Bu makalede, Hashimoto tiroiditinin sebepleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri detaylı olarak ele alınacaktır.

Hashimoto tiroiditi, birçok faktörün bir araya gelmesi sonucu gelişen karmaşık bir hastalıktır. Genetik yatkınlık, çevresel maruziyetler ve enfeksiyonlar gibi faktörler hastalığın ortaya çıkışında etkili olabilir. Ayrıca, hormon seviyelerindeki dalgalanmalar ve bağışıklık sisteminin düzenleyici mekanizmalarındaki bozukluklar da hastalığın gelişimine katkıda bulunur. Bu faktörlerin etkisiyle bağışıklık sistemi, tiroid bezini yabancı bir doku olarak algılar ve ona karşı antikorlar üretir. Zamanla bu saldırı, tiroid bezinin iltihaplanmasına ve fonksiyon kaybına yol açar. Bu süreç, yavaş ve sessiz bir şekilde ilerlediği için genellikle yıllar sonra fark edilir.

Hashimoto tiroiditi, modern yaşamın getirdiği stres, beslenme alışkanlıkları ve çevresel toksinlere maruziyet gibi faktörlerden de etkilenebilir. Özellikle gluten intoleransı, iyot eksikliği veya fazlalığı ve bazı kimyasal maddeler, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etki yaparak tiroidit riskini artırabilir. Bunun yanı sıra, sigara kullanımı ve aşırı alkol tüketimi de hastalığın seyrini kötüleştirebilir. Bu nedenle, Hashimoto tiroiditine karşı korunma ve hastalığın yönetimi için yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme düzenine dikkat etmek önemlidir. Makalemizin devamında, bu hastalığın nedenleri, belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Hashimoto Tiroiditi Nedenleri

Hashimoto tiroiditi, bir dizi karmaşık etkileşim sonucunda ortaya çıkar ve bu etkileşimler genellikle genetik, çevresel ve bağışıklık sistemi faktörlerini içerir. Hastalığın nedenleri ve gelişim mekanizmaları aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir:

Genetik Faktörler

Hashimoto tiroiditinin genetik bir temeli olduğu düşünülmektedir. Aile öyküsünde tiroid hastalıkları bulunan kişilerde bu hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir. Özellikle HLA-DR5 ve HLA-DR3 genlerinin bu hastalıkla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, genetik yatkınlık, sadece hastalığın ortaya çıkma riskini değil, aynı zamanda hastalığın seyrini de etkileyebilir. Aile bireylerinde tiroid veya diğer otoimmün hastalık öyküsü olan kişilerde, Hashimoto tiroiditi daha sık görülmektedir.

Çevresel Faktörler

Çevresel faktörler, Hashimoto tiroiditinin ortaya çıkışında önemli bir rol oynar. İyot tüketimi, bu faktörlerden biridir. Hem iyot eksikliği hem de aşırı iyot alımı, tiroid bezini olumsuz etkileyebilir. Özellikle iyot açısından zengin bölgelerde, Hashimoto tiroiditi daha sık görülmektedir. Ayrıca, sigara kullanımı, radyasyona maruz kalma ve bazı kimyasal maddelere (örneğin PCB’ler) maruziyet de hastalığın gelişimini tetikleyebilir. Çevresel toksinler ve ağır metaller, bağışıklık sistemini zayıflatarak otoimmün tepkilerin artmasına neden olabilir.

Enfeksiyonlar

Bazı viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, Hashimoto tiroiditinin tetikleyicisi olabilir. Özellikle Epstein-Barr virüsü (EBV), hepatit C ve Helicobacter pylori gibi patojenlerin tiroid bezi üzerinde olumsuz etkiler yapabileceği düşünülmektedir. Bu enfeksiyonlar, bağışıklık sistemini etkileyerek otoimmün tepkilere yol açabilir ve bu da Hashimoto tiroiditinin gelişimine katkıda bulunabilir.

Hormon Dengesizlikleri

Özellikle kadınlarda görülen hormonal dalgalanmalar, Hashimoto tiroiditi riskini artırabilir. Hamilelik, doğum sonrası dönem ve menopoz gibi hormon seviyelerinde büyük değişikliklerin olduğu dönemlerde hastalığın ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Hormon dengesizlikleri, bağışıklık sisteminin işleyişini etkileyerek otoimmün reaksiyonlara yol açabilir.

Hashimoto Tiroiditi Belirtileri

Hashimoto tiroiditi genellikle yavaş ilerler ve başlangıçta belirgin semptomlar göstermeyebilir. Ancak zamanla tiroid bezinin fonksiyonlarındaki azalma, çeşitli belirtilere yol açar. Bu belirtiler hipotiroidizm belirtileri ile örtüşebilir ve aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Erken Dönem Belirtileri

Yorgunluk ve Halsizlik: Günlük aktivitelerde bile çabuk yorulma ve sürekli halsizlik hissi.
Konsantrasyon Zorluğu: Dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve odaklanma sorunları.
Kilo Alma: Diyet ve egzersize rağmen kilo artışı ve metabolik hızda azalma.
Soğuk Hassasiyeti: Soğuk havalara karşı aşırı duyarlılık ve üşüme hissi.

İleri Dönem Belirtileri

Cilt Problemleri: Kuru, kalın ve soluk cilt; saç dökülmesi ve tırnaklarda kırılganlık.
Sindirim Sorunları: Kabızlık ve sindirim sistemi fonksiyonlarında yavaşlama.
Ruhsal Değişiklikler: Depresyon, anksiyete ve ruh hali dalgalanmaları.
Adet Düzensizlikleri: Kadınlarda adet düzensizlikleri ve doğurganlık sorunları.

Şiddetli Durumlarda Görülebilecek Belirtiler

Myxedema: Ciltte şişlik, kabalaşma ve cilt altı dokularda mukopolisakkarit birikimi.
Kalp Problemleri: Yavaş kalp atışı, düşük tansiyon ve kalp yetmezliği riskinde artış.
Nörolojik Belirtiler: Parestezi, kas zayıflığı ve reflekslerde azalma.

Hashimoto Tiroiditinin Teşhisi

Hashimoto tiroiditinin teşhisi, klinik muayene ve çeşitli testlerle konulur. Erken teşhis, hastalığın yönetimi açısından büyük önem taşır. Teşhis süreci genellikle aşağıdaki adımlardan oluşur:

Klinik Muayene ve Hasta Öyküsü

Hastanın tıbbi geçmişi, aile öyküsü ve mevcut semptomları değerlendirilir. Fiziksel muayenede, tiroid bezinde büyüme veya hassasiyet olup olmadığı kontrol edilir. Özellikle boyunda belirgin bir şişlik veya nodül varsa, bu durum dikkatle incelenir.

Laboratuvar Testleri

TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): Tiroid fonksiyonlarını değerlendiren temel testtir. TSH seviyesinin yüksek olması, hipotiroidizm belirtisi olabilir.
Serbest T4 ve Serbest T3: Tiroid hormonlarının seviyesini ölçmek için kullanılır. Hashimoto tiroiditinde genellikle serbest T4 seviyeleri düşüktür.
Anti-TPO ve Anti-TG Antikorları: Hashimoto tiroiditi olan hastalarda bu antikor seviyeleri genellikle yüksektir. Anti-TPO, tiroid peroksidaz enzimine karşı gelişen antikorlardır ve hastalığın tanısında önemli bir göstergedir.

Tiroid Ultrasonografisi

Tiroid bezinin yapısal özelliklerini değerlendirmek için kullanılır. Ultrason, tiroid bezindeki nodülleri, büyümeyi ve doku homojenliğini inceler. Hashimoto tiroiditinde tiroid bezi genellikle heterojen bir görünüme sahiptir ve ekojenitesi azalmıştır.

İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi

Tiroid nodüllerinin malignite riskini değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Şüpheli nodüllerde kanser riskini dışlamak amacıyla yapılabilir. Bu yöntemle alınan hücreler, patolojik olarak incelenir.

Hashimoto Tiroiditi Tedavisi

Hashimoto tiroiditi, tamamen tedavi edilemeyen ancak kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Tedavi, genellikle tiroid hormon replasmanı ve semptom yönetimini içerir. Tedavi yöntemleri şu şekilde özetlenebilir:

İlaç Tedavisi

Levotiroksin: Tiroid hormon replasman tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçtır. Eksik olan tiroid hormonunu yerine koyar ve TSH seviyelerini normale döndürür. Dozaj, hastanın ihtiyacına göre ayarlanır ve düzenli olarak kan testleri ile izlenir.
Liyotironin: Nadiren kullanılır ve genellikle levotiroksine ek olarak verilir. T3 hormonunun yerine konmasını sağlar ve özellikle psikolojik semptomların yönetiminde yardımcı olabilir.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hashimoto tiroiditi olan hastaların beslenme ve yaşam tarzına dikkat etmeleri önemlidir. Bazı besinler ve takviyeler, hastalığın seyrini olumlu etkileyebilir.

Glutensiz Diyet: Gluten, bazı hastalarda otoimmün tepkileri artırabilir. Glutensiz diyetin, antikor seviyelerini azaltabileceği ve semptomları hafifletebileceği düşünülmektedir.
Selenyum ve Çinko: Bu mineraller, tiroid fonksiyonları üzerinde olumlu etkiler yapabilir ve antikor seviyelerini düşürebilir.
D Vitamini: Otoimmün hastalıkların yönetiminde önemli bir rol oynar. D vitamini eksikliğinin giderilmesi, bağışıklık sisteminin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
Omega-3 Yağ Asitleri: Anti-inflamatuar etkileri ile tiroid iltihabını azaltabilir.

Düzenli Takip ve İzlem

Hashimoto tiroiditi, kronik bir hastalık olduğu için düzenli takip ve izlem gerektirir. Tiroid fonksiyon testleri, antikor seviyeleri ve genel sağlık durumu düzenli olarak kontrol edilmelidir. Tedavi planı, hastanın ihtiyaçlarına ve hastalığın seyrine göre düzenlenir.

Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri

Bazı hastalar, geleneksel tedavi yöntemlerine ek olarak tamamlayıcı tıp yöntemlerinden faydalanmak isteyebilir. Akupunktur, bitkisel tedaviler ve stres yönetimi teknikleri gibi yöntemler, semptomların yönetiminde destekleyici olabilir. Ancak bu tür yöntemlerin kullanılmadan önce mutlaka doktora danışılması gerekmektedir.

Hashimoto Tiroiditinin Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hashimoto tiroiditi olan hastalar, yaşam tarzı ve beslenme düzenine dikkat ederek hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilirler. Dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:

Stres Yönetimi: Stres, otoimmün tepkileri artırabilir. Yoga, meditasyon ve nefes egzersizleri gibi yöntemlerle stresin kontrol altına alınması önemlidir.
Düzenli Egzersiz: Hafif ve orta şiddette egzersizler, genel sağlık durumu üzerinde olumlu etki yapar ve enerji seviyesini artırabilir.
İlaç Kullanımının Düzenli Takibi: İlaçların doğru dozda ve düzenli olarak alınması, tedavi başarısı için kritik öneme sahiptir.
Diyet ve Takviye Kullanımı: Beslenme düzeni, tiroid sağlığını doğrudan etkiler. Özellikle selenyum, çinko ve D vitamini gibi takviyelerin kullanımı, doktor gözetiminde yapılmalıdır.

Sonuç

Hashimoto tiroiditi, genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle gelişen, tiroid bezinin iltihaplanması ve fonksiyon kaybıyla karakterize bir otoimmün hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastalığın kontrol altına alınmasında büyük önem taşır. Tiroid hormon replasman tedavisi, beslenme düzeni ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomlar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Bununla birlikte, düzenli takip ve izlem, tedavi sürecinin başarılı bir şekilde ilerlemesi için gereklidir.

Referanslar:

Hashimoto Tiroiditi
Brent, G. A. (2008). Clinical practice. Hashimoto’s thyroiditis. The New England Journal of Medicine, 358(24), 2594-2601.
Burek, C. L., & Rose, N. R. (2008). Autoimmune thyroiditis and ROS. Autoimmunity, 41(3), 327-333.
Caturegli, P., De Remigis, A., & Rose, N. R. (2014). Hashimoto thyroiditis: clinical and diagnostic criteria. Autoimmunity Reviews, 13(4-5), 391-397.
Chistiakov, D. A. (2005). Immunogenetics of Hashimoto’s thyroiditis. Journal of Autoimmune Diseases, 2, 1-10.
Duntas, L. H. (2015). Environmental factors and autoimmune thyroiditis. Nature Reviews Endocrinology, 11(11), 658-670.
Effraimidis, G., & Wiersinga, W. M. (2014). Mechanisms in endocrinology: autoimmune thyroid disease. European Journal of Endocrinology, 170(6), R241-R252.
Fröhlich, E., & Wahl, R. (2017). Thyroid autoimmunity: role of anti-thyroid antibodies in thyroid and extra-thyroidal diseases. Frontiers in Immunology, 8, 521.
Hiromatsu, Y., Satoh, H., & Amino, N. (2013). Hashimoto’s thyroiditis: history and future outlook. Hormones, 12(1), 12-18.
Kahaly, G. J., & Riedl, M. (2019). Recent developments in the understanding and management of Hashimoto thyroiditis. F1000Research, 8, F1000 Faculty Rev-1403.
Marzullo, R., & Cristofano, A. (2016). Thyroid autoimmunity: role of vitamin D. Italian Journal of Pediatrics, 42, 1-5.
McLeod, D. S. A., & Cooper, D. S. (2012). The incidence and prevalence of thyroid autoimmunity. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America, 41(4), 849-869.
Mikulska, D., & Winiarska, M. (2019). Hashimoto’s thyroiditis: an update on pathogenesis and management. Advances in Clinical and Experimental Medicine, 28(3), 371-378.
Pearce, S. H. S., & Leech, N. J. (2004). Toward precise forecasting of autoimmune thyroid disease. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 89(8), 3684-3690.
Ralli, M., Angeletti, D., & Fiore, M. (2018). Hashimoto’s thyroiditis: an update on pathogenic mechanisms, diagnostic protocols, therapeutic strategies, and potential malignant transformation. Autoimmunity Reviews, 17(12), 1149-1155.
Rayman, M. P. (2000). The importance of selenium to human health. Lancet, 356(9225), 233-241.
Ruggeri, R. M., & Giovinazzo, S. (2020). Autoimmune thyroiditis and vitamin D deficiency. Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders, 21(3), 379-390.
Vanderpump, M. P. J. (2011). The epidemiology of thyroid disease. British Medical Bulletin, 99(1), 39-51.
Weetman, A. P. (2011). An update on the pathogenesis of Hashimoto’s thyroiditis. Journal of Endocrinological Investigation, 34(1), 96-97
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Sağlık Bilgisi Paylaş !