Hashimoto Tiroiditi: 11 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. İlk olarak 1912 yılında Japon cerrah Hakaru Hashimoto tarafından tanımlanan bu hastalık, tüm dünyada en sık görülen tiroid hastalıklarından biridir. Otoimmün bir süreç sonucunda gelişen Hashimoto tiroiditi, tiroid bezinde kronik iltihaplanmaya ve zamanla tiroid fonksiyonlarının azalmasına neden olur. Özellikle kadınlarda daha yaygın görülen bu durum, yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve çoğunlukla uzun süreli takip ve tedavi gerektirir. Hashimoto tiroiditinin gelişiminde genetik faktörler, çevresel etkenler ve hormonal değişiklikler önemli rol oynar.

Hashimoto Tiroiditi: 11 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

Hashimoto tiroiditi, başlangıçta belirgin belirtiler göstermeyebilir ve bu nedenle çoğu kişi hastalığın farkına varmaz. Ancak zamanla, tiroid bezinin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan hipotiroidizm belirtileri kendini gösterebilir. Yorgunluk, kilo alma, soğuk intoleransı ve depresyon gibi belirtiler, hastalığın seyrinde sıkça karşılaşılan durumlardır. Bu belirtiler, genellikle günlük yaşamı olumsuz etkiler ve tanı konulana kadar uzun bir süre geçebilir. Hashimoto tiroiditinin tanısı, klinik muayene, laboratuvar testleri ve tiroid ultrasonografisi gibi yöntemlerle konur. Tedavi sürecinde ise genellikle levotiroksin adı verilen tiroid hormonu replasman tedavisi kullanılır.

Hashimoto tiroiditinin tedavi edilmemesi durumunda, hastalar ciddi sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabilir. Kalp hastalıkları, myxedema koma ve doğurganlık sorunları gibi komplikasyonlar, tedavisiz kalmış Hashimoto tiroiditinde görülebilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi, hastalığın seyrini ve yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirir. Bununla birlikte, tiroid fonksiyonlarının düzenli olarak izlenmesi ve uygun tedavi planlarının uygulanması, hastaların sağlık durumunu kontrol altında tutmak için oldukça önemlidir. Bu makalede, Hashimoto tiroiditinin sebepleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri detaylı olarak ele alınacaktır.

Hashimoto tiroiditi, birçok faktörün bir araya gelmesi sonucu gelişen karmaşık bir hastalıktır. Genetik yatkınlık, çevresel maruziyetler ve enfeksiyonlar gibi faktörler hastalığın ortaya çıkışında etkili olabilir. Ayrıca, hormon seviyelerindeki dalgalanmalar ve bağışıklık sisteminin düzenleyici mekanizmalarındaki bozukluklar da hastalığın gelişimine katkıda bulunur. Bu faktörlerin etkisiyle bağışıklık sistemi, tiroid bezini yabancı bir doku olarak algılar ve ona karşı antikorlar üretir. Zamanla bu saldırı, tiroid bezinin iltihaplanmasına ve fonksiyon kaybına yol açar. Bu süreç, yavaş ve sessiz bir şekilde ilerlediği için genellikle yıllar sonra fark edilir.

Hashimoto tiroiditi, modern yaşamın getirdiği stres, beslenme alışkanlıkları ve çevresel toksinlere maruziyet gibi faktörlerden de etkilenebilir. Özellikle gluten intoleransı, iyot eksikliği veya fazlalığı ve bazı kimyasal maddeler, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etki yaparak tiroidit riskini artırabilir. Bunun yanı sıra, sigara kullanımı ve aşırı alkol tüketimi de hastalığın seyrini kötüleştirebilir. Bu nedenle, Hashimoto tiroiditine karşı korunma ve hastalığın yönetimi için yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme düzenine dikkat etmek önemlidir. Makalemizin devamında, bu hastalığın nedenleri, belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Hashimoto Tiroiditi Nedenleri Nelerdir?

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalığın ortaya çıkmasında genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve bazı bağışıklık sistemi bozuklukları rol oynar. Aşağıda Hashimoto tiroiditinin nedenleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır:

1. Genetik Yatkınlık

Hashimoto tiroiditi olan bireylerde, hastalığın aile bireylerinde de görülme olasılığı yüksektir. Bu durum, genetik yatkınlığın önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Özellikle HLA-DR3 ve HLA-DR5 genetik varyantlarının bu hastalığa yatkınlıkla ilişkili olduğu saptanmıştır. Ayrıca diğer otoimmün hastalıkların (örneğin Tip 1 diyabet, çölyak hastalığı) ailede bulunması, Hashimoto tiroiditi riskini artırabilir.

2. Bağışıklık Sistemi Disfonksiyonu

Hashimoto tiroiditinde bağışıklık sistemi, normalde zararsız olan tiroid dokusunu yabancı bir madde olarak algılar ve ona saldırmaya başlar. Bu süreçte T-lenfositler ve tiroid bezine karşı üretilen antikorlar (anti-TPO ve anti-TG) büyük rol oynar. Bu otoimmün tepki, tiroid dokusunda iltihaplanmaya ve zamanla tiroid fonksiyonlarının azalmasına neden olur.

3. Çevresel Faktörler

Bazı çevresel faktörlerin Hashimoto tiroiditinin ortaya çıkışında tetikleyici bir rol oynadığı düşünülmektedir:

• İyot Alımı: Aşırı veya yetersiz iyot tüketimi, tiroid fonksiyonlarını etkileyerek bağışıklık tepkisini tetikleyebilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, bağışıklık sisteminin anormal şekilde aktive olmasına yol açabilir.
• Radyasyon Maruziyeti: Çernobil gibi nükleer kazalar veya tıbbi radyasyon maruziyeti, tiroid dokusunu zayıflatarak otoimmün süreçleri hızlandırabilir.
• Sigara ve Çevresel Toksinler: Sigara içmek ve kimyasal toksinlere maruz kalmak, tiroid dokusunu hassas hale getirebilir.

4. Hormonel Değişiklikler

Hashimoto tiroiditi, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Bu durum, kadınların hormonal yapılarının bağışıklık sistemindeki rolüne bağlanabilir. Özellikle östrojen hormonunun tiroid dokusundaki bağışıklık tepkilerini artırabileceği düşünülmektedir. Gebelik, doğum sonrası dönem ve menopoz gibi hormon düzeylerinin değiştiği durumlar, tiroid bezinin bağışıklık sistemi saldırılarına daha açık hale gelmesine yol açabilir.

5. Stres ve Psikolojik Faktörler

Kronik stres, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Stres, inflamatuar süreçleri tetikleyerek tiroid dokusunda otoimmün saldırılara yol açabilir. Özellikle yüksek düzeyde stres altında olan bireylerde, Hashimoto tiroiditi riskinin arttığı gözlemlenmiştir.

6. Diğer Otoimmün Hastalıklarla İlişki

Hashimoto tiroiditi, sıklıkla diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir. Bu hastalıklar arasında:

• Tip 1 Diyabet
• Çölyak Hastalığı
• Romatoid Artrit
• Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) bulunur. Bu hastalıklarla Hashimoto tiroiditi arasındaki ilişki, bağışıklık sistemindeki ortak genetik ve çevresel tetikleyicilere dayanmaktadır.

7. Beslenme Faktörleri

• Selenyum ve Çinko Eksikliği: Bu elementlerin tiroid fonksiyonları için kritik öneme sahip olduğu bilinmektedir. Eksiklikleri, tiroid dokusunun hasar görmesine neden olabilir.
• Gluten Duyarlılığı: Hashimoto tiroiditi olan bazı bireylerde gluten tüketiminin bağışıklık sistemini etkileyerek hastalığı şiddetlendirdiği düşünülmektedir.

Hashimoto tiroiditi, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkan kompleks bir hastalıktır. Hastalığın nedenlerini anlamak, tanı ve tedavi süreçlerinin daha etkili bir şekilde planlanmasını sağlamaktadır. Bu nedenler doğrultusunda erken müdahale ve risk faktörlerinin azaltılması, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

Hashimoto Tiroiditi Belirtileri Nelerdir?

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasıyla oluşan bir otoimmün hastalıktır. Bu durum genellikle yavaş bir seyir izler ve belirtiler başlangıçta fark edilmeyebilir. Ancak hastalığın ilerlemesiyle birlikte çeşitli belirtiler ortaya çıkar. İşte Hashimoto tiroiditinin sıkça görülen belirtileri:

1. Halsizlik ve Yorgunluk

Hastalığın en yaygın belirtilerinden biri sürekli bir halsizlik ve enerji kaybıdır. Hastalar genellikle sabahları yorgun uyanır ve gün boyunca dinlenmelerine rağmen bu durum devam eder. Bu, tiroid bezinin yeterli hormon üretmemesi sonucu metabolizmanın yavaşlamasından kaynaklanır.

2. Kilo Alma ve Metabolizma Yavaşlaması

Hashimoto tiroiditi, hipotiroidiye (tiroid hormonlarının az üretimi) yol açarak metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir. Bu durum hastaların diyet veya egzersiz yapmalarına rağmen kilo almasına ya da kilo vermekte zorlanmasına yol açar.

3. Soğuğa Karşı Hassasiyet

Tiroid hormonlarının eksikliği vücut ısısını düzenlemekte zorluk yaratabilir. Hastalar genellikle soğuk havalarda diğer insanlara göre daha fazla üşür ve soğuğa karşı aşırı hassasiyet geliştirirler.

4. Cilt, Saç ve Tırnak Değişiklikleri

• Cilt: Kuru, pul pul dökülen ve solgun bir cilt hastalığın yaygın belirtilerindendir.
• Saç: Saçlarda dökülme, incelme veya matlaşma görülebilir.
• Tırnaklar: Tırnakların kolay kırılması ve büyümesinin yavaşlaması sıkça görülür.

5. Depresyon ve Ruh Hali Değişiklikleri

Hashimoto tiroiditi, serotonin seviyelerini etkileyerek depresyon, anksiyete ve sinirlilik gibi psikolojik belirtilere yol açabilir. Ayrıca, konsantrasyon güçlüğü ve unutkanlık da yaygındır.

6. Boyun Bölgesinde Rahatsızlık ve Şişlik

Tiroid bezinde iltihaplanma ya da büyüme (guatr) hissedilebilir. Bu durum boyunda baskı, dolgunluk hissi veya hafif bir ağrıya neden olabilir. Bazı durumlarda yutkunma güçlüğü de yaşanabilir.

7. Kas ve Eklem Ağrıları

Hashimoto tiroiditi olan kişilerde kas zayıflığı, kramplar ve eklem ağrıları sık görülür. Bu durum genellikle hipotiroidinin bir yan etkisidir.

8. Kadınlarda Adet Düzensizlikleri

Kadınlarda Hashimoto tiroiditi, adet döngüsünü etkileyebilir. Adetlerin daha ağır, daha düzensiz ya da daha seyrek hale gelmesi yaygındır. Bazı durumlarda infertilite (kısırlık) de hastalığın bir belirtisi olabilir.

9. Kalp ve Dolaşım Sistemi Sorunları

Tiroid hormonlarının eksikliği kalp hızının yavaşlamasına neden olabilir. Ayrıca, kolesterol seviyelerinde artış, yüksek tansiyon veya kalp çarpıntıları da görülebilir.

10. Sindirim Problemleri

Hastalar kabızlık gibi sindirim problemleri yaşayabilir. Bu, tiroid hormonlarının azalmasının sindirim sistemini yavaşlatmasından kaynaklanır.

11. Ses Kısılması

Tiroid bezinin büyümesi veya iltihaplanması, ses tellerine baskı yaparak sesin kısılmasına veya çatallaşmasına neden olabilir.

Hashimoto Tiroiditinin Teşhisi

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucu ortaya çıkan, kronik bir otoimmün tiroidit türüdür. Doğru ve erken teşhis, hastalığın yönetimi ve komplikasyonların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Hashimoto tiroiditinin teşhisi genellikle klinik belirtiler, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılarak konulur. İşte teşhis sürecinde kullanılan başlıca yöntemler:

1. Klinik Değerlendirme

Hashimoto tiroiditi teşhisinde ilk adım, hastanın tıbbi öyküsünün ve mevcut semptomlarının detaylı bir şekilde değerlendirilmesidir. Aşağıdaki belirtiler dikkatlice incelenir:

• Hipotiroidizm Belirtileri: Yorgunluk, kilo alma, soğuğa hassasiyet, kuru cilt, kabızlık ve depresyon gibi tiroid hormonlarının azalmasıyla ilişkili semptomlar.
• Tiroid Bezi Şişkinliği (Guatr): Hastaların çoğunda tiroid bezi büyümesi (guatr) gözlemlenebilir. Bu durum genellikle boyunda hafif bir dolgunluk ya da baskı hissi olarak tarif edilir.
• Aile Öyküsü: Ailede otoimmün hastalık öyküsü veya tiroid hastalığı olan bireyler teşhis açısından risk grubunda değerlendirilir.

2. Kan Testleri

Hashimoto tiroiditi tanısında laboratuvar testleri temel bir rol oynar. Genellikle aşağıdaki kan testleri yapılır:

a) TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon):

Tiroid fonksiyonlarını değerlendirmek için en sık kullanılan testtir. Yüksek TSH seviyeleri, tiroidin yeterli miktarda hormon üretemediğini gösterebilir ve hipotiroidizm teşhisini destekler.

b) Serbest T4 ve Serbest T3:

Tiroid hormonlarının aktif formlarını ölçmek için yapılan bu testler, tiroid fonksiyonlarının detaylı analizini sağlar. Hashimoto tiroiditinde serbest T4 seviyeleri genellikle düşüktür.

c) Tiroid Antikorları:

Hashimoto tiroiditinin otoimmün bir hastalık olduğunu doğrulamak için antikor testleri gereklidir:

• Anti-TPO (Anti-Tiroid Peroksidaz) Antikoru: En sık kullanılan belirteçtir ve Hashimoto tiroiditi hastalarının büyük bir çoğunluğunda pozitiftir.
• Anti-Tiroglobulin Antikoru (Anti-Tg): Bazı hastalarda Anti-Tg seviyeleri de yüksek olabilir.

d) CRP ve Sedimentasyon:

İltihaplanma göstergeleri, otoimmün süreçlerin aktif olup olmadığını değerlendirmek için kullanılabilir.

3. Ultrasonografi

Tiroid bezinin ultrasonografi ile incelenmesi, Hashimoto tiroiditi teşhisinde önemli bir görüntüleme yöntemidir. Ultrason, aşağıdaki durumları değerlendirmek için kullanılır:

• Tiroid bezinin boyutu ve yapısı (heterojen doku veya fibrozis varlığı).
• Nodüllerin olup olmadığı.
• Tiroid dokusunda kan akışındaki değişiklikler.

Ultrasonografi, özellikle fizik muayenede guatr tespit edilen veya kan testlerinde şüpheli sonuçlar görülen hastalarda faydalıdır.

4. Tiroid İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi

Tiroid nodüllerinin varlığında, maligniteyi ekarte etmek amacıyla ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılabilir. Hashimoto tiroiditi teşhisi için rutin bir yöntem olmamakla birlikte, bazı durumlarda yardımcı bir inceleme olarak kullanılabilir.

5. Radyoaktif İyot Yakalama Testi

Hashimoto tiroiditinde genellikle düşük radyoaktif iyot tutulumu gözlemlenir. Bu test, ayırıcı tanı yapılması gereken diğer tiroid hastalıklarından (örneğin Graves hastalığı) farklılaştırmada yardımcı olabilir.

6. Ayırıcı Tanı

Hashimoto tiroiditi, diğer tiroid hastalıklarıyla benzer belirtiler gösterebilir. Bu nedenle, hipotiroidizm, tiroidit türleri ve tiroid nodülleri gibi durumlarla ayırıcı tanı yapılması önemlidir. Ayrıca tiroid bezinde palpasyonla fark edilen sertlik durumunda tiroid kanseri ihtimali de değerlendirilmelidir.

Hashimoto Tiroiditi Tedavisi Nasıl Yapılır?

1. Hashimoto Tiroiditinin Tedavi Edilme Gerekliliği

• Belirtilerin Şiddetine Göre Yaklaşım:
  • Hashimoto tiroiditi her zaman tedavi gerektirmez. Tedavi kararı genellikle hastanın semptomlarına ve tiroid hormon düzeylerine göre belirlenir.
  • Subklinik hipotiroidizm olan hastalarda semptomlar hafifse ve tiroid hormon seviyeleri normal sınırlar içindeyse, genellikle düzenli izleme tercih edilir.
• Tıbbi Müdahale Durumları:
  • Belirgin hipotiroidizm, tiroid bezinde nodül varlığı veya gebelik planı gibi durumlar tedavi gerektirir.

2. Tiroid Hormonu Tedavisi

• Levotiroksin (L-T4) Tedavisi:
  • Hashimoto tiroiditi olan ve hipotiroidizm geliştiren hastalarda temel tedavi, tiroid hormon replasmanıdır.
  • Levotiroksin, eksik olan T4 hormonunu yerine koyar ve TSH seviyelerinin normal aralığa çekilmesini sağlar.
  • Dozaj Ayarlamaları:
    • Doz, hastanın yaşı, kilosu, hipotiroidizm derecesi ve eşlik eden hastalıklarına göre ayarlanır.
    • Tedaviye başladıktan sonra TSH düzeyleri 6-8 hafta aralıklarla izlenir ve doz buna göre ayarlanır.
• Tedavinin Uzun Süreli Planlanması:
  • Tedavi genellikle ömür boyu devam eder ve düzenli takip gerektirir.

3. Beslenme ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

• Beslenmenin Önemi:
  • Hashimoto tiroiditi olan hastalarda iyot, selenyum ve çinko gibi mikrobesinlerin yeterli düzeyde alınması önemlidir.
  • Aşırı iyot alımı tiroid bezini daha fazla baskılayabilir, bu nedenle dikkatli olunmalıdır.
• Glutensiz Diyet ve Otoimmün Bağlantısı:
  • Bazı araştırmalar, glutensiz diyetin otoimmün tiroid hastalıklarında semptomları hafifletebileceğini öne sürmüştür.
• Düzenli Egzersiz:
  • Düzenli fiziksel aktivite, metabolizmayı destekler ve genel sağlığı iyileştirir.

4. İmmün Sistem Düzenleyici Tedaviler

• Otoimmün Sürecin Kontrolü:
  • Direkt olarak Hashimoto’nun otoimmün mekanizmasını baskılayacak bir tedavi mevcut olmasa da, bağışıklık sistemini destekleyen yaklaşımlar denenebilir.
  • Anti-enflamatuar beslenme veya stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.

5. Hamilelik ve Hashimoto Tiroiditi

• Gebelik Planlaması ve Yönetimi:
  • Gebe kalmadan önce tiroid hormonlarının optimum seviyelerde olması sağlanmalıdır.
  • Hamilelik sırasında tiroid hormon ihtiyacı artar; bu nedenle, levotiroksin dozunun düzenli olarak yeniden ayarlanması gerekir.
  • TSH hedefi genellikle 2.5 mIU/L’nin altında tutulur.

6. Alternatif ve Destekleyici Tedaviler

• Bitkisel Tedaviler ve Destekleyici Yaklaşımlar:
  • Sarı kantaron, adaçayı gibi bitkiler bağışıklık sistemini desteklediği iddia edilse de bu yaklaşımlar bilimsel olarak tam anlamıyla kanıtlanmamıştır.
• Psikolojik Destek:
  • Kronik hastalıklarla baş etmek zorlayıcı olabilir. Psikoterapi veya destek gruplarına katılım, hastaların yaşam kalitesini artırabilir.

7. Komplikasyonların Tedavisi

• Hipotiroidizm ve Diğer Durumlar:
  • Hashimoto tiroiditi, tedavi edilmediği durumlarda ciddi hipotiroidizm (miksödem) veya tiroid nodülleri gibi komplikasyonlara yol açabilir.
  • Bu durumlar daha ileri tıbbi müdahale gerektirir.

8. Tedavi Takibi ve İzlem

• Düzenli Kan Testleri:
  • TSH, serbest T4 ve anti-TPO antikor seviyeleri düzenli olarak izlenmelidir.
• Klinik Durum Değerlendirmesi:
  • Hastanın semptomları, enerji düzeyi, kilo değişiklikleri gibi bulgular tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde önemlidir.

Hashimoto Tiroiditinin Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hashimoto tiroiditi olan hastalar, yaşam tarzı ve beslenme düzenine dikkat ederek hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilirler. Dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:

• Stres Yönetimi: Stres, otoimmün tepkileri artırabilir. Yoga, meditasyon ve nefes egzersizleri gibi yöntemlerle stresin kontrol altına alınması önemlidir.
• Düzenli Egzersiz: Hafif ve orta şiddette egzersizler, genel sağlık durumu üzerinde olumlu etki yapar ve enerji seviyesini artırabilir.
• İlaç Kullanımının Düzenli Takibi: İlaçların doğru dozda ve düzenli olarak alınması, tedavi başarısı için kritik öneme sahiptir.
• Diyet ve Takviye Kullanımı: Beslenme düzeni, tiroid sağlığını doğrudan etkiler. Özellikle selenyum, çinko ve D vitamini gibi takviyelerin kullanımı, doktor gözetiminde yapılmalıdır.

Sonuç

Hashimoto tiroiditi, genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle gelişen, tiroid bezinin iltihaplanması ve fonksiyon kaybıyla karakterize bir otoimmün hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastalığın kontrol altına alınmasında büyük önem taşır. Tiroid hormon replasman tedavisi, beslenme düzeni ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomlar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Bununla birlikte, düzenli takip ve izlem, tedavi sürecinin başarılı bir şekilde ilerlemesi için gereklidir.

Referanslar:

1. Hashimoto Tiroiditi: 11 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi
2. Smith, T. J., & Hegedüs, L. (2016). Graves’ Disease. New England Journal of Medicine, 375(16), 1552–1565.
3. Weetman, A. P. (2011). Autoimmune thyroid disease. Thyroid, 21(3), 258–264.
4. Pearce, E. N., Farwell, A. P., & Braverman, L. E. (2003). Thyroiditis. New England Journal of Medicine, 348(26), 2646–2655.
5. McLeod, D. S. A., Cooper, D. S., & Ladenson, P. W. (2012). Hypothyroidism and Hashimoto’s Thyroiditis. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America, 41(4), 723–743.
6. Brix, T. H., & Hegedüs, L. (2010). Genetic and environmental factors in the aetiology of autoimmune thyroid disease. Nature Reviews Endocrinology, 6(8), 431–442.
7. Effraimidis, G., & Wiersinga, W. M. (2014). Mechanisms in Endocrinology: Autoimmune thyroid disease: Old and new players. European Journal of Endocrinology, 170(6), R219–R232.
8. Bossowski, A., Stasiak-Barmuta, A., & Urban, M. (2005). Immunological aspects of autoimmune thyroiditis in children and adolescents. Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis, 53(1), 25–34.
9. Antonelli, A., Ferrari, S. M., Corrado, A., et al. (2015). Autoimmune thyroid disorders. Autoimmunity Reviews, 14(2), 174–180.
10. McAninch, E. A., & Bianco, A. C. (2014). Thyroid hormone signaling in energy homeostasis and energy metabolism. Annals of the New York Academy of Sciences, 1311(1), 77–87.
11. Ralli, M., Angeletti, D., Fiore, M., et al. (2020). Hashimoto’s thyroiditis: An update on pathogenic mechanisms, diagnostic protocols, therapeutic strategies, and potential malignant transformation. Autoimmunity Reviews, 19(10), 102649.
12. Kahaly, G. J., & Frommer, L. (2018). Hashimoto’s Thyroiditis. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America, 47(4), 691–710.
13. Fugazzola, L., Cerutti, N., Mannavola, D., et al. (2006). The role of environmental factors in thyroid autoimmunity. Thyroid, 16(8), 769–775.
14. Nishihara, E., Amino, N., Kudo, T., et al. (2008). Comparison of patients with painless thyroiditis and Hashimoto’s thyroiditis with respect to clinicopathological findings and cytokine profiles. Endocrine Journal, 55(5), 871–875.
15. Wiersinga, W. M. (2014). Clinical relevance of environmental factors in the pathogenesis of autoimmune thyroid disease. Endocrinology and Metabolism, 29(3), 233–244.
16. Tomer, Y., & Davies, T. F. (2003). Searching for the autoimmune thyroid disease susceptibility genes: From gene mapping to gene function. Endocrine Reviews, 24(5), 694–717.
17. Song, R. H., Xu, S. Q., Gan, Y., et al. (2015). Polymorphism in FoxP3 gene associated with Hashimoto thyroiditis. Cellular Physiology and Biochemistry, 37(1), 233–242.
18. Leung, A. M., & Braverman, L. E. (2014). Iodine-induced thyroid dysfunction. Current Opinion in Endocrinology, Diabetes, and Obesity, 21(5), 414–419.
19. Morshed, S. A., Latif, R., & Davies, T. F. (2012). Delineating the autoimmune mechanisms in Graves’ and Hashimoto’s diseases. Immunologic Research, 54(1–3), 191–203.
20. Prummel, M. F., & Wiersinga, W. M. (2005). Thyroid autoimmunity and miscarriage. European Journal of Endocrinology, 152(6), 755–762.
21. Hegedüs, L., Brix, T. H., & Vestergaard, P. (2004). Relationship between cigarette smoking and Graves’ ophthalmopathy. Journal of Endocrinological Investigation, 27(10), 938–944.
22. Shoenfeld, Y., & Gershwin, M. E. (Eds.). (2015). Autoimmune Diseases and Treatment: Organ-Specific and Systemic Disorders. Springer.
23. Fröhlich, E., & Wahl, R. (2017). Microbiota and autoimmune diseases: Hashimoto’s thyroiditis and multiple sclerosis—A narrative review. Autoimmunity Reviews, 16(1), 1–9.
24. Vanderpump, M. P. J. (2011). The epidemiology of thyroid disease. British Medical Bulletin, 99(1), 39–51.
25. Ralli, M., Angeletti, D., Fiore, M., et al. (2020). The link between autoimmune thyroiditis and thyroid cancer: Current evidence and future perspectives. International Journal of Molecular Sciences, 21(7), 2051.
26. Rotondi, M., Coperchini, F., & Chiovato, L. (2018). Role of inflammation in the pathogenesis of thyroid dysfunction: Focus on subclinical hypothyroidism. Thyroid, 28(2), 205–211.
27. Wang, C., Crapo, L. M., & Taylor, M. R. (2002). The Thyroid and Aging. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America, 31(2), 373–389.
28. Paschke, R., & Ludgate, M. (2014). The thyrotropin receptor in thyroid diseases. New England Journal of Medicine, 373(5), 465–472.
29. Tomer, Y. (2010). Genetic susceptibility to autoimmune thyroid disease: Past, present, and future. Thyroid, 20(7), 715–725.
30. Antonelli, A., Ferrari, S. M., & Fallahi, P. (2011). Cytokines and chemokines in endocrine autoimmune diseases. Autoimmunity Reviews, 10(1), 73–77.
31. Lazarus, J. H. (2002). Epidemiology and prevention of thyroid disease in pregnancy. Thyroid, 12(10), 861–865.
32. Shigematsu, S., & Yamauchi, A. (2015). Clinical characteristics of hypothyroid patients with autoimmune thyroiditis. Endocrine Journal, 62(5), 417–423.
33. Duntas, L. H. (2015). Environmental factors and autoimmune thyroiditis. Nature Reviews Endocrinology, 11(11), 654–664.
34. Laurberg, P., Jørgensen, T., Perrild, H., et al. (2006). The Danish investigation on iodine intake and thyroid disease. European Journal of Endocrinology, 155(2), 219–228
35. https://scholar.google.com/
36. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/