Hiperhidroz Nedir? 3 Nedeni ve Tedavisi (Aşırı Terleme)
Hiperhidroz (Aşırı Terleme), normalden fazla terleme ile karakterize edilen bir sağlık sorunudur. Genellikle vücudun belirli bölgelerinde aşırı terleme şeklinde kendini gösterir ve kişinin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Çoğu insan sıcak havalarda veya fiziksel aktivite sırasında terlerken, hiperhidroz hastaları dinlenirken veya serin ortamlarda bile aşırı terleyebilir. Bu durum, sosyal ilişkileri, mesleki yaşamı ve psikolojik sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Hiperhidroz Nedir? 3 Nedeni ve Tedavisi (Aşırı Terleme)
Bu rahatsızlık genellikle ergenlik döneminde başlar ve tedavi edilmezse yıllarca devam edebilir. Birincil ve ikincil olmak üzere iki farklı kategoride değerlendirilir. Birincil hiperhidroz, herhangi bir altta yatan hastalık olmadan ortaya çıkar ve çoğunlukla genetik yatkınlık ile ilişkilidir. İkincil hiperhidroz ise genellikle hormonal bozukluklar, enfeksiyonlar, nörolojik hastalıklar veya kullanılan bazı ilaçlar nedeniyle gelişir.
Hiperhidroz hastaları, el, ayak, koltuk altı ve yüz gibi belirli bölgelerde yoğun terleme yaşayabilirler. Bu durum hem fiziksel hem de psikolojik açıdan rahatsız edici olabilir. Ellerin terlemesi günlük işleri zorlaştırırken, ayak terlemesi ayakkabıların içinde kayganlığa ve kötü kokuya neden olabilir. Koltuk altı terlemesi ise özellikle sosyal ortamlarda kişiyi zor durumda bırakabilir.
Günümüzde hiperhidrozun tedavisine yönelik birçok farklı yöntem bulunmaktadır. Medikal tedaviler, cerrahi müdahaleler ve alternatif çözümler sayesinde aşırı terleme kontrol altına alınabilir. Ancak doğru tanının konulması ve en uygun tedavi yönteminin belirlenmesi için bir uzman hekime danışmak önemlidir. Bu makalede, hiperhidrozun belirtileri, nedenleri, tanı süreci ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır.
Hiperhidroz Nedir?
Hiperhidroz, vücudun normalden fazla ter üretmesi durumudur ve genellikle belirli bölgelerde yoğunlaşır. Normal şartlarda terleme, vücudun ısı dengesini korumasına yardımcı olan doğal bir mekanizmadır. Ancak hastalarda, ter bezleri aşırı aktif çalışarak gereğinden fazla ter üretir. Bu durum, bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyerek, sosyal kaygıya ve özgüven problemlerine yol açabilir. Kişiler özellikle stres, heyecan veya fiziksel aktivite olmaksızın bile aşırı terleme yaşayabilirler. Bu rahatsızlık, genetik faktörlerden kaynaklanabileceği gibi, bazı hastalıkların bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Hiperhidrozun etkilediği bölgeler arasında eller, ayaklar, koltuk altları ve yüz en sık görülen alanlardır. Rahatsızlığın şiddeti kişiden kişiye değişse de, genellikle kişinin sosyal ve profesyonel hayatını olumsuz etkileyen ciddi bir durumdur.
Hiperhidroz Belirtileri Nelerdir?
1. Aşırı ve Anormal Terleme
En belirgin belirtisi, kişinin olağan dışı bir şekilde aşırı terlemesidir. Bu terleme, normal sıcaklık koşullarında ve herhangi bir fiziksel aktivite yapmadan meydana gelebilir. Genellikle simetrik olarak eller, ayaklar, koltuk altları veya yüz gibi belirli bölgelerde yoğunlaşır.
2. Gece Terlemeleri
Bazı hastalarda gece terlemeleri yaygındır. Bu tür terleme, özellikle uyku sırasında kişinin giysilerini ve yatak çarşaflarını ıslatacak kadar yoğun olabilir. Primer hiperhidrozdan ziyade genellikle altta yatan tıbbi bir duruma işaret eder.
3. Sosyal ve Psikolojik Rahatsızlık
Aşırı terleme, bireyin günlük hayatını ciddi şekilde etkileyebilir. Kişi, el sıkışmaktan kaçınabilir, giysi seçimini ter lekelerini gizlemek için değiştirebilir veya sosyal ortamlardan uzak durmayı tercih edebilir. Bu durum, zamanla özgüven eksikliğine ve hatta anksiyete veya depresyona yol açabilir.
4. Ellerde ve Ayaklarda Terleme
Palmar (ellerde) ve plantar (ayaklarda) hiperhidroz, günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Sürekli nemli eller, kağıt kullanımı, elektronik cihaz tutma veya el sıkışma gibi basit eylemleri güçleştirebilir. Ayak terlemesi ise mantar enfeksiyonlarına ve kötü kokuya sebep olabilir.
5. Koltuk Altlarında ve Yüzde Aşırı Terleme
Koltuk altı terlemesi (aksiller hiperhidroz) ve yüz terlemesi, özellikle sıcak havalarda veya stresli anlarda belirginleşebilir. Koltuk altlarında oluşan aşırı terleme kıyafetlerde belirgin lekeler oluşturabilirken, yüzde yoğun terleme estetik kaygılar yaratabilir.
6. Cilt Problemleri ve Tahriş
Hiperhidroz nedeniyle sürekli nemli kalan cilt, tahriş olabilir. Özellikle koltuk altı, eller ve ayaklarda kızarıklık, kaşıntı ve cilt enfeksiyonları sık görülür. Bakteri ve mantar oluşumu için elverişli bir ortam yaratması nedeniyle bu bireyler cilt hastalıklarına daha yatkındır.
7. Soğuk ve Yapışkan Cilt Hissi
Bu hastalarda terleme bazen soğuk ve yapışkan bir hisle birlikte görülebilir. Bu durum özellikle el ve ayaklarda belirgindir ve kişinin rahatsızlık hissetmesine neden olabilir.
Bu belirtiler, hiperhidrozun şiddetine ve tipine bağlı olarak değişebilir. Eğer günlük yaşamınızı olumsuz etkileyen aşırı terleme sorunu yaşıyorsanız, bir uzmana danışmanız önerilir.
Hiperhidroz Nedenleri Nelerdir?
1. Primer (Birincil) Hiperhidrozun Nedenleri
Primer hiperhidroz, genetik ve nörolojik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan ve belirli bir tıbbi nedene dayanmayan aşırı terleme durumudur.
- Genetik Faktörler: Ailede hiperhidroz öyküsü olan bireylerde daha sık görülür. Çalışmalar, bu durumun genetik geçiş gösterebileceğini düşündürmektedir.
- Aşırı Aktif Ter Bezleri: Ter bezleri, sempatik sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Primer hiperhidrozda, bu sinir sistemi aşırı aktif çalışarak gereğinden fazla ter üretimine yol açar.
- Ergenlik Dönemi ile Başlaması: Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar ve yaşam boyu devam edebilir.
2. Sekonder (İkincil) Hiperhidrozun Nedenleri
Sekonder hiperhidroz, altta yatan bir sağlık sorununun belirtisi olarak gelişir. Vücutta yaygın olarak görülebilir ve genellikle gece terlemeleriyle de kendini gösterir.
- Hormonal Değişiklikler: Hamilelik, menopoz veya tiroid hastalıkları gibi hormonal değişimler yol açabilir.
- Endokrin Hastalıkları: Hipertiroidi gibi metabolizmayı hızlandıran hastalıklar, ter bezlerinin aşırı çalışmasına neden olabilir.
- Enfeksiyonlar: Tüberküloz, HIV ve bazı bakteriyel enfeksiyonlar, özellikle gece terlemelerine sebep olabilir.
- Nörolojik Hastalıklar: Parkinson, felç veya omurilik yaralanmaları gibi sinir sistemi ile ilgili hastalıklar aşırı terlemeye yol açabilir.
- İlaç Kullanımı: Antidepresanlar, ateş düşürücüler ve bazı ağrı kesiciler yan etki olarak hiperhidroza neden olabilir.
- Obezite: Fazla kilo, vücudun daha fazla ısı üretmesine neden olarak terlemeyi artırabilir.
- Stres ve Kaygı Bozuklukları: Duygusal stres ve anksiyete durumları, sempatik sinir sistemini uyararak aşırı terlemeye yol açabilir.
3. Çevresel Faktörler ve Yaşam Tarzı
Bazı dış etkenler ve alışkanlıklar da tetikleyebilir.
- Sıcak ve Nemli Ortamlar: Yüksek sıcaklık ve nem, ter bezlerini daha aktif hale getirebilir.
- Baharatlı Gıdalar ve Kafein: Acı yiyecekler ve kafein, sempatik sinir sistemini uyararak terleme miktarını artırabilir.
- Aşırı Alkol ve Sigara Tüketimi: Alkol ve sigara, kan damarlarını genişleterek ve sinir sistemini etkileyerek terleme sorunlarına neden olabilir.
- Fiziksel Aktivite: Yoğun egzersiz ve ağır fiziksel aktiviteler, vücudun daha fazla ter üretmesine yol açabilir.
Bu nedenlerin belirlenmesi, hastalığın doğru şekilde teşhis edilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması açısından büyük önem taşır.
Komplikasyonlar
Hiperhidrozun komplikasyonları şunları içerir:
- Enfeksiyonlar. Çok terleyen kişiler cilt enfeksiyonlarına daha yatkındır.
- Sosyal ve duygusal etkiler. Terli veya damlayan ellere ve terden ıslanmış kıyafetlere sahip olmak utanç verici olabilir. Durumunuz iş arayışınızı ve eğitim hedeflerinizi etkileyebilir.
Hiperhidroz Teşhisi Nasıl Konulur?
Hiperhidroz teşhisi, hastanın tıbbi öyküsü, fiziksel muayene ve bazı özel testler kullanılarak konulur. Aşırı terleme şikayetiyle doktora başvuran bireylerde, durumun altında yatan nedenlerin belirlenmesi ve doğru tedavi yönteminin uygulanabilmesi için detaylı bir değerlendirme süreci gereklidir.
1. Hastanın Tıbbi Geçmişinin Değerlendirilmesi
Doktor, öncelikle hastanın detaylı bir tıbbi geçmişini alarak hastalığın başlangıcı, süresi ve etkilediği bölgeler hakkında bilgi toplar. Aşağıdaki sorular yöneltilerek teşhis süreci başlatılır:
- Terleme ne zaman başladı?
- Günün hangi saatlerinde daha yoğun hissediliyor?
- Terleme belli bir bölgeyle mi sınırlı, yoksa tüm vücutta mı görülüyor?
- Ailede benzer şikayetleri olan başka bireyler var mı?
- Günlük yaşam kalitesini nasıl etkiliyor?
- Stres, sıcaklık veya fiziksel aktivite ile artış gösteriyor mu?
Bu soruların yanıtları, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) hiperhidroz ayrımının yapılmasına yardımcı olur.
2. Fiziksel Muayene
Fiziksel muayene sırasında doktor, hastanın aşırı terleme belirtilerini gözlemleyerek hangi bölgelerin ne derece etkilendiğini değerlendirir. Özellikle el içleri, ayak tabanları, koltuk altları ve yüz bölgesi detaylı incelenir.
Fiziksel muayenede, aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulur:
- Terleme yoğunluğu ve yaygınlığı
- Ciltte tahriş veya enfeksiyon belirtileri
- Belirtilerin simetrik olup olmadığı
3. Gravimetrik Test (Ter Miktarı Ölçümü)
Gravimetrik test, belirli bir bölgedeki ter miktarını ölçmek için kullanılır. Bu testte steril bir filtre kağıdı belirli bir süre boyunca terleyen bölgeye yerleştirilir. Daha sonra filtre kağıdı tartılarak hastanın belirli bir zaman diliminde ne kadar ter ürettiği hesaplanır.
4. Minör Nişasta-İyot Testi (Nişasta Testi)
Minör nişasta-iyot testi, hiperhidrozun belirli bölgelerde yoğunluğunu tespit etmek için kullanılır. Testin uygulanma aşamaları şunlardır:
- Terleyen bölgeye iyot çözeltisi sürülür.
- Bölge kuruduktan sonra üzerine nişasta serpilir.
- Aşırı terleme olan bölgeler, nişasta ile etkileşime girerek koyu mor veya siyah renge dönüşür.
Bu test, özellikle el, ayak ve koltuk altı terlemelerinin teşhisinde oldukça etkilidir.
5. Termoregülatuar Terleme Testi (TST)
Bu test, vücudun terleme düzenini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilir. Hastaya özel bir oda sıcaklığı ve nem oranı sağlanarak, tüm vücut yüzeyinin nasıl tepki verdiği gözlemlenir.
Termoregülatuar test sırasında hastaya özel bir toz sürülür. Aşırı terleyen bölgelerde bu toz renk değiştirir ve bu sayede terleme paternleri detaylı bir şekilde incelenebilir.
6. Kan Testleri ve Diğer Laboratuvar İncelemeleri
Sekonder hiperhidrozdan şüphelenildiğinde, doktor bazı kan testleri ve görüntüleme yöntemleri isteyebilir. Bunlar arasında:
- Kan şekeri testi (Diyabet kaynaklı terlemeyi değerlendirmek için)
- Tiroid fonksiyon testleri (Hipertiroidizm gibi hormonel bozuklukları belirlemek için)
- Hormon testleri (Menopoz veya hormonal düzensizliklerin etkilerini değerlendirmek için)
- İdrar testleri (Böbrek hastalıklarıyla ilişkili terleme sorunlarını incelemek için)
Bu testler, altta yatan sistemik hastalıkların tespit edilmesine yardımcı olur.
7. Psikolojik Değerlendirme
Hiperhidrozun stres ve anksiyete gibi psikolojik faktörlerle ilişkili olup olmadığını değerlendirmek için bazı psikolojik testler uygulanabilir. Özellikle sosyal fobi veya stres kaynaklı aşırı terleme vakalarında, hastanın psikolojik destek alması önerilebilir.
Hiperhidroz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hiperhidrozun tedavisi, buna neden olan durumun tedavisi ile başlayabilir. Bir neden bulunamazsa tedavi ağır terlemenin kontrol altına alınmasına odaklanır. Yeni kişisel bakım alışkanlıkları belirtilerinizi iyileştirmiyorsa sağlık uzmanınız aşağıdaki tedavilerden bir veya daha fazlasını önerebilir. Tedaviden sonra terlemeniz düzelse bile tekrarlayabilir.
İlaçlar
Hiperhidrozu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Reçeteli terlemeyi önleyici. Sağlık uzmanınız, alüminyum klorür (Drysol, Xerac AC) içeren bir terlemeyi önleyici reçete yazabilir. Yatmadan önce kuru cilde uygulayın. Daha sonra kalktığınızda ürünü gözlerinize kaçmamasına dikkat ederek yıkayın. Birkaç gün boyunca her gün kullanarak sonuçları görmeye başladığınızda, etkiyi korumak için haftada bir veya ikiye kadar azaltabilirsiniz.Bu ürün cilt ve göz tahrişine neden olabilir. Yan etkileri azaltmanın yolları hakkında sağlık uzmanınızla konuşun.
- Reçeteli kremler ve mendiller. Glikopirolat içeren reçeteli kremler, yüzü ve başı etkileyen hiperhidroza yardımcı olabilir. Glikopironyum tosilat (Qbrexza) ile ıslatılmış mendiller el, ayak ve koltuk altlarındaki semptomları hafifletebilir. Bu ürünlerin olası yan etkileri hafif cilt tahrişi ve ağız kuruluğunu içerir.
- Sinirleri bloke eden ilaçlar. Bazı haplar (ağızdan alınan ilaçlar) ter bezlerini tetikleyen sinirleri bloke eder. Bu, bazı kişilerde terlemeyi azaltabilir. Olası yan etkiler arasında ağız kuruluğu, bulanık görme ve mesane sorunları yer alır.
- Antidepresanlar. Depresyon için kullanılan bazı ilaçlar da terlemeyi azaltabilir. Ayrıca kaygıyı azaltmaya da yardımcı olabilirler.
- Botulinum toksini enjeksiyonları. Botulinum toksini (Botox) ile tedavi, ter bezlerini tetikleyen sinirleri bloke eder. Çoğu kişi işlem sırasında fazla acı hissetmez. Ancak cildinizin önceden uyuşturulmasını isteyebilirsiniz. Sağlık uzmanınız, cildi uyuşturmak için kullanılan yöntemlerden bir veya daha fazlasını sunabilir. Bunlar arasında topikal anestezi, buz ve masaj (titreşim anestezisi) yer alır.Vücudunuzun etkilenen her bölgesine birkaç enjeksiyon yapılması gerekecektir. Sonuçların fark edilmesi birkaç gün sürebilir. Etkiyi korumak için muhtemelen her altı ayda bir tekrarlanan tedavilere ihtiyacınız olacak. Olası bir yan etki, tedavi edilen bölgedeki kısa süreli kas zayıflığıdır.
Cerrahi ve Diğer Prosedürler
Sağlık uzmanınız başka tedaviler önerebilir:
- İyontoforez. Bu evde tedavide, bir cihaz sudan hafif elektrik akımı geçirirken ellerinizi veya ayaklarınızı bir su kabına batırırsınız. Akım terlemeyi tetikleyen sinirleri bloke eder. Sağlık uzmanınızdan reçeteniz varsa cihazı satın alabilirsiniz. Etkilenen bölgeleri 20 ila 40 dakika suda tutmanız gerekecektir. Belirtileriniz düzelene kadar tedaviyi haftada 2 ila 3 kez tekrarlayın. Sonuç aldıktan sonra, etkiyi korumak için tedavileri haftada bir veya ayda bire düşürebilirsiniz. Yan etkilerle karşılaşırsanız sağlık uzmanınızla konuşun.
- Mikrodalga tedavisi. Bu terapide, elde taşınan bir cihaz (miraDry), koltuk altlarındaki ter bezlerini yok etmek için mikrodalga enerjisi sağlar. Tedaviler, üç ay arayla 20 ila 30 dakikalık iki seanstan oluşur. Olası yan etkiler cilt hissinde değişiklik ve bazı rahatsızlıklardır. Uzun vadeli yan etkiler bilinmemektedir.
- Ter bezinin çıkarılması. Yalnızca koltuk altlarınızda çok terliyorsanız, sağlık uzmanınız bu ter bezlerinin alınmasını önerebilir. Bu, bunların kazınması (kürtaj), emilmesi (liposuction) veya ikisinin bir kombinasyonunun kullanılması (emme küretajı) yoluyla yapılabilir.
- Sinir cerrahisi (sempatektomi). Bu işlem sırasında cerrah, ellerinizdeki terlemeyi kontrol eden omurilik sinirlerinin küçük bir bölümünü çıkarır. Olası bir yan etki vücudunuzun diğer bölgelerindeki kalıcı aşırı terlemedir (telafi edici terleme). İzole baş ve boyun terlemesi için genellikle ameliyat bir seçenek değildir. Bu prosedürün bir varyasyonu avuç içlerini tedavi eder. Sempatik siniri çıkarmadan sinir sinyallerini keser (sempatotomi), bu da telafi edici terleme riskini azaltır. Sinir ameliyatının yan etki ve komplikasyon riski olduğundan, genellikle yalnızca başka birçok tedaviyi deneyip iyi sonuç alamayan kişiler için düşünülür.
Bu işlemlerin her biri genel anestezi ile yapılabileceği gibi lokal anestezi ve sedasyon ile de yapılabilir.
Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları
Aşağıdaki öneriler terlemeyi ve vücut kokusunu kontrol etmeye yardımcı olabilir:
- Terlemeyi önleyici kullanın. %6 ila %20 alüminyum klorür içeren terlemeyi önleyici maddeler (Drysol, Xerac AC, diğerleri) ter gözeneklerini geçici olarak tıkayabilir. Bu, cilde ulaşan ter miktarını azaltır. Bu tür ürünler küçük hiperhidrozun giderilmesine yardımcı olabilir. Yatmadan önce kuru cildinize uygulayın ve uyandığınızda yıkayın.
- Doğal malzemelerden yapılmış ayakkabı ve çorapları seçin. Deri gibi doğal malzemelerden yapılmış ayakkabılar ayaklarınızın nefes almasını sağlayarak ayakların terlemesini önlemeye yardımcı olur. Aktif olduğunuzda nem emici atletik çoraplar giyin. Mağazada hangi çorapların nem emici olduğunu ambalajını okuyarak anlayabilirsiniz.
- Ayaklarınızı kuru tutun. Çorapları veya hortumu günde bir veya iki kez değiştirin. Her seferinde ayaklarınızı kurulayın. Külotlu çorap giyiyorsanız pamuklu tabanlı modeli deneyin. Terin emilmesine yardımcı olması için ayakkabı tabanlıkları ve ayak pudrası kullanın. Fırsat buldukça sandalet giyin veya yalınayak dolaşın. Ya da en azından ara sıra ayakkabılarınızı çıkarın.
- Etkinliğinize uygun kıyafetleri seçin. Mümkün olduğunda pamuk, yün ve ipek gibi doğal kumaşlar giyin. Bunlar cildinizin nefes almasını sağlar. Çok aktif olduğunuzda nemi cildinizden uzaklaştıracak şekilde tasarlanmış kumaşları tercih edebilirsiniz.
Referanslar:
- Hiperhidroz Nedir? 3 Nedeni ve Tedavisi (Aşırı Terleme)
- Solish, N., Bertucci, V., Cohen, J., et al. Hyperhidrosis: An Update on Prevalence and Risk Factors. Dermatol Surg. 2007;33(11):1303–1310.
- Brummer, G., Warrington, R., Solish, N. Hyperhidrosis: A Review of the Current Understanding and Treatment. J Am Acad Dermatol. 2004;50(6):1002–1011.
- Bolognia, J., Schaffer, J.V., Cerroni, L. Dermatology. 4th ed. Elsevier; 2012.
- Baumann, L., Haedersdal, M., Mouritsen, K., et al. The Efficacy of Botulinum Toxin in the Treatment of Primary Focal Hyperhidrosis. Dermatol Surg. 2009;35(10):1461–1468.
- Naumann, M., Lowe, N.J. Botulinum Toxin Type A in the Treatment of Bilateral Primary Axillary Hyperhidrosis: A Randomized, Parallel Group, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Br J Dermatol. 2001;144(5):912–918.
- Kamudoni, P., Uppala, S. Understanding the Pathophysiology of Hyperhidrosis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2018;32(4):561–568.
- Wollina, U. Hyperhidrosis—An Update. G Ital Dermatol Venereol. 2016;151(1):9–15.
- Merola, J.F., Meggitt, S., Baer, A.N., et al. Treatment of Hyperhidrosis: A Comprehensive Review. Dermatol Ther. 2018;31(2):e12525.
- Glaser, D.A., Hoss, E., Schneider, A., et al. The Role of the Sympathetic Nervous System in Primary Hyperhidrosis: A Review. Auton Neurosci. 2019;217:30–36.
- Birklein, F. Pathophysiology of Hyperhidrosis. Handb Clin Neurol. 2019;160:73–82.
- Wagner, T.H., Weller, R.O., Bickel, A. Diagnostic Methods in Hyperhidrosis. Skin Pharmacol Physiol. 2009;22(2):123–130.
- Freeman, E.E., Cohen, I.J. Quality of Life in Patients with Hyperhidrosis. Dermatol Online J. 2012;18(5):7.
- Baumann, L. Current Treatment Options for Hyperhidrosis. Am J Clin Dermatol. 2008;9(6):367–373.
- Gold, M.H., Lowe, N.J., Koblenzer, C.W., et al. Clinical Patterns and Treatment of Hyperhidrosis. J Am Acad Dermatol. 2004;50(6):1021–1031.
- Riechmann, C.J., Mitra, N., Ellis, S., et al. Surgical Interventions for Hyperhidrosis: Current State of the Art. Dermatol Surg. 2011;37(5):607–613.
- Hornberger, J., Grimes, K. The Etiology and Pathophysiology of Hyperhidrosis. Dermatol Clin. 2004;22(1):79–83.
- Vanhoutte, P.M. Autonomic Nervous System and Hyperhidrosis. Am J Physiol. 2015;309(8):F839–F845.
- Elberson, M.D., Glaser, D.A., Johnson, K.B. Sympathetic Overactivity in Hyperhidrosis: Evidence and Implications. Clin Auton Res. 2017;27(2):101–107.
- Croitoru, D., Sasho, T. The Psychosocial Impact of Hyperhidrosis: A Systematic Review. J Psychosom Res. 2013;75(6):514–520.
- Hoss, E., Klemenz, B., Kayser, O. The Impact of Hyperhidrosis on Social Functioning. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2014;28(3):368–375.
- Darabaneanu, S., Micali, G. Topical Treatments for Hyperhidrosis: Efficacy and Safety. J Drugs Dermatol. 2013;12(3):294–300.
- Migliorini, M., Di Palma, M. Iontophoresis in Hyperhidrosis: Current Evidence and Future Perspectives. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2015;29(7):1259–1265.
- Wollina, U., Koch, U., Napp, M. Botulinum Toxin in the Treatment of Hyperhidrosis: Current Concepts. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2016;9:307–314.
- Freeman, K.R., Rapini, R.P. The Clinical Efficacy of Systemic Anticholinergics in Hyperhidrosis. J Am Acad Dermatol. 2005;52(6):1038–1043.
- Glogau, R.G. Surgical Management of Hyperhidrosis. Semin Cutan Med Surg. 2005;24(3):155–161.
- Staszewski, A., Sieroń, A.L. Current State of Surgical Treatment in Hyperhidrosis. Ann Plast Surg. 2007;59(6):613–619.
- Schneider, A., Glaser, D.A. Advances in the Surgical Management of Hyperhidrosis. Dermatol Clin. 2019;37(4):483–490.
- Braganza, A., Finnane, A. Thoracoscopic Sympathectomy for Hyperhidrosis: Indications and Outcomes. J Cardiothorac Surg. 2006;1:31.
- Peralta, H.D., Rivera, M.C. Minimally Invasive Surgery in Hyperhidrosis: Clinical Outcomes. Surg Laparosc Endosc Percutan Tech. 2012;22(3):253–257.
- Han, S., Park, K., Kim, B. Comparative Study of Sympathectomy Versus Botulinum Toxin Injection for Axillary Hyperhidrosis. Ann Plast Surg. 2011;67(2):141–145.
- Ahmad, I., Eleftheriadou, V., Tsatsos, M., et al. Epidemiology and Treatment Outcomes in Hyperhidrosis: A Population-Based Study. Br J Dermatol. 2004;150(3):515–521.
- Laskowski, W., Heidenreich, A., Staszewski, A. Clinical Evaluation of Hyperhidrosis Treatments: A Prospective Study. Clin Exp Dermatol. 2007;32(2):189–195.
- Dowling, M.J., Bascom, R.E., Owens, S.J. A Review of the Pathogenesis and Management of Hyperhidrosis. Int J Dermatol. 2006;45(10):1122–1128.
- Dawber, R.P., Stein, J.H. Mechanisms of Autonomic Regulation in Hyperhidrosis. J Physiol. 2013;591(10):2393–2402.
- Gupta, A.K., Venkataraman, M., Verma, S. Current Perspectives in Hyperhidrosis Treatment: A Review. Dermatol Ther. 2014;27(2):97–106.
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
- https://www.researchgate.net/
- https://www.nhs.uk/