Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Riski Hesaplama V2

Kalp dışı cerrahi operasyonlar, genel sağlığın korunması ve yaşam kalitesinin artırılması amacıyla sıkça başvurulan tıbbi müdahalelerdir. Bu tür operasyonlar, kardiyak olmayan ameliyatlar olarak da bilinir ve ortopedik, abdominal, nörolojik ve genel cerrahi gibi farklı alanlarda uygulanabilir. Ancak, bu ameliyatlar sonrası ortaya çıkabilecek komplikasyonlar arasında pnömoni, yani akciğer enfeksiyonu, önemli bir yer tutar.

Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Riski Hesaplama V2

Cerrahi sonrası pnömoni riski, hastaların iyileşme sürecini uzatabilir, komplikasyon oranlarını artırabilir ve hastanede yatış süresini uzatabilir. Bu nedenle, cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için önleyici tedbirlerin alınması kritik öneme sahiptir.

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni riski hesaplama programı sayesinde yapılacak olan bir ‘preoperatif değerlendirme‘ ile; postoperatif pulmoner komplikasyon (akciğer komplikasyonları) riski hesaplamaya, maksimum kazanç ve minimum zarar için komplikasyon riskine neden olan faktörler düzeltilmeye çalışılır.

Cerrahi sonrası pnömoni, genellikle operasyon sonrası solunum fonksiyonlarının bozulması ve bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkar. Anestezi, immün sistemin baskılanması ve hastanın postoperatif dönemde yeterli mobilizasyon sağlayamaması gibi faktörler, pnömoni gelişme riskini artırabilir. Bu durum, özellikle yaşlı hastalar, kronik hastalık öyküsü olanlar ve immün sistemi zayıflamış bireyler için daha belirgin hale gelir. Pnömoni riski, ameliyat öncesi hazırlık, operasyon süreci ve ameliyat sonrası bakım aşamalarının her birinde dikkate alınması gereken bir faktördür.

Pnömoni riski, cerrahi operasyonun türüne ve süresine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Örneğin, uzun süren abdominal operasyonlar veya büyük ortopedik ameliyatlar, daha yüksek pnömoni riski ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, hastaların sigara içme öyküsü, obezite, akciğer hastalığı ve yetersiz beslenme gibi ek risk faktörleri de pnömoni gelişimini tetikleyebilir. Bu bağlamda, her hasta için bireyselleştirilmiş bir risk değerlendirmesi yapılması ve uygun önlemlerin alınması gerekmektedir.

Cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için, preoperatif dönemde hastaların solunum fonksiyonlarının değerlendirilmesi, sigara kullanımının bırakılması, yeterli beslenme desteği sağlanması ve operasyon sonrası dönemde erken mobilizasyon ve solunum fizyoterapisi gibi önlemler alınmalıdır. Bu makalede, kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni risk faktörleri, bu riskin azaltılmasına yönelik stratejiler ve postoperatif bakım önerileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Cerrahi Sonrası Pnömoni Risk Faktörleri

Cerrahi sonrası pnömoni, özellikle major operasyonlar geçiren hastalarda önemli bir komplikasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu enfeksiyonun gelişimi, birçok faktörün etkileşimiyle ortaya çıkar. Aşağıda cerrahi sonrası pnömoni risk faktörleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

1. Hasta ile İlgili Risk Faktörleri

Pnömoni gelişiminde en önemli faktörlerden biri hastaya ait bireysel risklerdir. Bu faktörler hastanın yaşı, mevcut hastalıkları, yaşam tarzı ve genel sağlık durumu gibi çeşitli unsurları kapsar.

• İleri yaş (> 65 yaş): Yaşlı hastalar, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve akciğer kapasitesinin azalması nedeniyle pnömoniye daha yatkındır.
• Sigara kullanımı: Sigara içmek akciğer fonksiyonlarını olumsuz etkileyerek solunum yollarındaki mukosiliyer klirensi bozar ve enfeksiyon riskini artırır.
• KOAH ve Kronik Akciğer Hastalıkları: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) veya astım gibi solunum yolu hastalıkları pnömoni gelişme riskini artırır.
• Bağışıklık yetmezliği: Kanser tedavisi gören hastalar, kortikosteroid veya immünsüpresif ilaçlar kullananlar, HIV/AIDS hastaları gibi bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde enfeksiyon riski artar.
• Diyabet ve diğer kronik hastalıklar: Diyabetli hastalarda bağışıklık sisteminin baskılanması nedeniyle enfeksiyonlara yatkınlık artar. Böbrek ve karaciğer hastalıkları da pnömoni gelişimini kolaylaştırabilir.
• Beslenme bozuklukları: Malnütrisyon, vücut direncini düşürerek enfeksiyon riskini artırır.

2. Anestezi ve Havayolu Yönetimi ile İlgili Risk Faktörleri

Anestezi uygulamaları ve solunum yönetimi, cerrahi sonrası pnömoni riskini belirleyen önemli faktörlerdir.

• Genel anestezi kullanımı: Genel anestezi, akciğer fonksiyonlarını baskılayarak sekresyonların birikmesine ve enfeksiyon gelişimine neden olabilir.
• Uzun süreli entübasyon ve mekanik ventilasyon: Entübasyon süresi uzadıkça pnömoni gelişme riski artar. Ventilatörle ilişkili pnömoni (VİP), entübe hastalarda sık görülür.
• Aspirasyon riski: Özellikle bilinci kapalı veya yutma refleksi zayıf olan hastalarda mide içeriğinin akciğerlere kaçması pnömoniye yol açabilir.
• Postoperatif solunum depresyonu: Opioid analjeziklerin aşırı kullanımı solunum depresyonuna neden olabilir, bu da sekresyonların temizlenmesini zorlaştırarak pnömoniye yol açabilir.

3. Cerrahi İşlem ile İlgili Risk Faktörleri

Yapılan cerrahinin türü, süresi ve kapsamı da pnömoni gelişimini etkileyen önemli faktörler arasındadır.

• Majör cerrahi girişimler: Göğüs ve üst batın cerrahileri, akciğer fonksiyonlarını doğrudan etkilediği için pnömoni riski en yüksek olan ameliyatlar arasındadır.
• Uzun süren ameliyatlar (> 3 saat): Operasyon süresi arttıkça anestezi ve immobilizasyon süresi uzar, bu da pnömoni gelişme olasılığını artırır.
• Açık cerrahiler: Minimal invaziv yöntemlere kıyasla açık cerrahilerde solunum fonksiyonları daha fazla etkilenir ve postoperatif komplikasyonlar artar.
• Kan kaybı ve intraoperatif sıvı yüklenmesi: Kan kaybı ve yoğun sıvı yüklenmesi, pulmoner ödem ve sekresyon birikimi ile sonuçlanarak pnömoniye yol açabilir.

4. Postoperatif Dönem ile İlgili Risk Faktörleri

Ameliyat sonrası dönemde gelişen komplikasyonlar ve yönetim stratejileri, pnömoni riskini doğrudan etkileyebilir.

• Uzun süreli immobilizasyon: Postoperatif yatak istirahati, solunum yollarında sekresyon birikimini artırarak enfeksiyon riskini yükseltir.
• Yetersiz solunum fizyoterapisi: Solunum egzersizlerinin ve öksürük manevralarının yapılmaması, mukus birikimine neden olarak pnömoniye zemin hazırlar.
• Postoperatif ağrı yönetimi yetersizliği: Ağrının kontrol altına alınamaması, hastanın derin nefes almasını ve öksürmesini zorlaştırarak solunum yolu sekresyonlarının atılımını engeller.
• Nazogastrik sonda kullanımı: Uzun süreli nazogastrik sonda kullanımı, gastroözofageal reflü ve aspirasyon pnömonisine yol açabilir.
• Yoğun bakım yatış süresi: Uzun süre yoğun bakım ünitesinde kalan hastalar, mekanik ventilasyon ve hastane kaynaklı patojenlere maruz kaldıkları için daha yüksek risk altındadır.

5. Çevresel ve Hastane ile İlgili Risk Faktörleri

Hastane ortamı ve sağlık hizmetlerinin kalitesi de cerrahi sonrası pnömoni riskini belirleyen unsurlar arasında yer almaktadır.

• Hastane kaynaklı enfeksiyonlar: Yoğun bakım ünitelerinde veya cerrahi servislerde yaygın olarak bulunan dirençli bakteriler, pnömoni gelişiminde önemli rol oynar.
• Yetersiz el hijyeni ve enfeksiyon kontrol önlemleri: Sağlık personelinin el hijyenine dikkat etmemesi veya sterilizasyon kurallarına uyulmaması, çapraz bulaş riskini artırır.
• Yoğun antibiyotik kullanımı: Geniş spektrumlu antibiyotiklerin gereksiz kullanımı, dirençli mikroorganizmaların gelişimine ve hastane kaynaklı pnömoniye neden olabilir.

Cerrahi Sonrası Pnömoni Riskini Azaltma Stratejileri

Cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için alınabilecek birçok önlem bulunmaktadır. Bu önlemler, preoperatif, intraoperatif ve postoperatif dönemlerde farklı şekillerde uygulanabilir.

1. Preoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Solunum Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi: Operasyon öncesinde hastanın solunum fonksiyonları detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, ameliyat sonrası dönemde pnömoni riskini öngörmek ve gerekli önlemleri almak açısından önemlidir.
• Sigara Kullanımının Bırakılması: Sigara içen hastalarda, ameliyat öncesi dönemde sigara bırakma programları uygulanmalı ve en az 4-6 hafta öncesinde sigara kullanımı sonlandırılmalıdır.
• Beslenme Desteği: Yetersiz beslenme durumunda olan hastalar için preoperatif dönemde beslenme desteği sağlanmalıdır. Bu, immün sistemin güçlenmesini ve enfeksiyon riskinin azalmasını sağlar.

2. Intraoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Anestezi Yönetimi: Genel anestezi yerine, mümkün olduğunda bölgesel anestezi tercih edilmelidir. Bu, solunum fonksiyonlarının korunmasına ve pnömoni riskinin azalmasına yardımcı olur.
• Aspirasyon Riskini Azaltmak: Anestezi sırasında aspirasyon riskini azaltmak için uygun endotrakeal tüp ve aspire edici teknikler kullanılmalıdır.

3. Postoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Erken Mobilizasyon: Hastaların ameliyat sonrası dönemde mümkün olan en kısa sürede mobilize edilmesi, pnömoni riskini azaltır. Yatak içinde egzersizler ve yataktan kalkma gibi aktiviteler teşvik edilmelidir.
• Solunum Fizik Tedavisi: Derin nefes alma egzersizleri, öksürme ve spirometri gibi tekniklerle solunum yollarının temizlenmesi sağlanmalıdır.
• Ağız Hijyeni: Özellikle yoğun bakım hastalarında, ağız hijyenine dikkat edilmesi aspirasyon pnömonisi riskini azaltır.

Cerrahi Sonrası Pnömoni Yönetimi ve Tedavisi

Tanı ve Erken Müdahale

Cerrahi sonrası pnömoni yönetiminde en kritik aşama, erken tanı ve hızlı müdahaledir. Tanı koyarken şu yöntemler kullanılır:

• Klinik Bulgular: Ateş, solunum sıkıntısı, öksürük ve balgam üretimi gibi belirtilerin değerlendirilmesi.
• Radyolojik İncelemeler: Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) ile pnömoni varlığının doğrulanması.
• Laboratuvar Testleri: Lökositoz, C-reaktif protein (CRP) ve prokalsitonin düzeylerinin ölçülmesi.
• Mikrobiyolojik Testler: Kan ve balgam kültürleri ile etken patojenin belirlenmesi.

Hastane-Temelli Pnömoni Yönetimi

Cerrahi sonrası pnömoni gelişen hastaların yönetimi genellikle hastane ortamında yapılır. Ana prensipler şunlardır:

• Hasta Takibi: Solunum fonksiyonlarının, kan gazlarının ve oksijen satürasyonunun düzenli olarak izlenmesi.
• Destekleyici Tedaviler: Oksijen desteği, gerektiğinde mekanik ventilasyon desteği, sıvı-elektrolit dengesi sağlanması.
• Nutritional Destek: İmmün sistemi desteklemek ve kas fonksiyonlarını korumak için uygun beslenme desteği verilmesi.

Antibiyotik Tedavisi

Pnömoninin yönetiminde en önemli adımlardan biri uygun antibiyotik tedavisidir. Tedavi planı şu şekilde yapılır:

• Ampirik Antibiyotik Kullanımı: Kültür sonuçları beklenirken geniş spektrumlu antibiyotiklerle tedaviye başlanır.
• Hedefe Yönelik Tedavi: Kültür ve duyarlılık testleri sonuçlarına göre antibiyotik rejimi daraltılır ve patojene özgü tedavi düzenlenir.
• Tedavi Süresi: Genellikle 7-14 gün arasında değişir; dirençli vakalarda daha uzun süreli tedavi gerekebilir.

Solunum Fizyoterapisi ve Mobilizasyon

Postoperatif pnömoniyi önlemek ve yönetmek için solunum fizyoterapisi büyük önem taşır.

• Incentive Spirometry (Teşvik Edici Spirometre Kullanımı): Hastaların derin nefes almasını teşvik ederek akciğer kollapsını önlemeye yardımcı olur.
• Pozisyon Değiştirme ve Erken Mobilizasyon: Sekresyon drenajını artırarak pulmoner komplikasyonları önler.
• Göğüs Fizyoterapisi: Sekresyonların temizlenmesine yardımcı olan perküsyon ve postüral drenaj teknikleri uygulanabilir.

Mekanik Ventilasyon Gerekli Durumlar

Bazı ağır vakalarda mekanik ventilasyon desteği gerekebilir:

• Hipoksemik Solunum Yetmezliği: Oksijen tedavisine rağmen düşük oksijen satürasyonu.
• Hiperkarbik Solunum Yetmezliği: Karbondioksit retansiyonuna bağlı asidoz gelişmesi.
• Şiddetli Solunum Kas Yorgunluğu: Solunum kaslarının yetersizliği nedeniyle hasta yeterli solunum yapamaz.

Komplikasyonların Önlenmesi

Cerrahi sonrası pnömoni komplikasyonlarını önlemek için şu stratejiler uygulanmalıdır:

• Antibiyotik Direncini Önleme: Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalı, kültür sonuçlarına dayalı tedavi uygulanmalıdır.
• Enfeksiyon Kontrol Önlemleri: Hastane kaynaklı enfeksiyonların önüne geçmek için el hijyeni, steril prosedürler ve hasta izolasyonu uygulanmalıdır.
• Beslenme Desteği: Yeterli protein ve kalori alımı sağlanarak bağışıklık sistemi desteklenmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Nedir?

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni, ameliyat sonrasında akciğerlerin enfekte olmasıyla ortaya çıkan bir solunum yolu enfeksiyonudur. Bu durum, özellikle solunum fonksiyonları zayıf olan veya risk faktörleri taşıyan hastalarda görülebilir.

Pnömoni Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?

Pnömoni riskini artıran bazı faktörler şunlardır:

• İleri yaş (65 yaş üstü)
• Kronik akciğer hastalıkları (KOAH, astım, bronşektazi)
• Sigara kullanımı
• Obezite
• Diyabet veya bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar
• Ameliyat süresinin uzun olması
• Anestezi süresi ve türü
• Uzun süreli yatak istirahati ve hareketsizlik

Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Ne Kadar Yaygındır?

Pnömoni, majör cerrahi operasyonlar sonrası yaygın görülen komplikasyonlardan biridir. Araştırmalara göre, cerrahi sonrası gelişen solunum yolu enfeksiyonları arasında pnömoni, hastanede yatış sürelerini uzatan ve ölüm oranlarını artıran önemli bir faktördür.

Pnömoni Belirtileri Nelerdir?

Pnömoni, cerrahi sonrası aşağıdaki belirtilerle kendini gösterebilir:

• Yüksek ateş ve titreme
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Öksürük (balgamlı veya kuru)
• Genel halsizlik ve yorgunluk
• Hızlı solunum ve nabız

Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Nasıl Önlenebilir?

Pnömoni riskini en aza indirmek için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Sigara kullanımını bırakmak: Ameliyat öncesinde sigaranın bırakılması akciğer fonksiyonlarını iyileştirir.
• Solunum fizyoterapisi: Ameliyat öncesi ve sonrası solunum egzersizleri yapmak akciğer kapasitesini artırabilir.
• Erken mobilizasyon: Yatakta uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınılmalıdır. Mümkün olan en kısa sürede hasta hareket ettirilmelidir.
• El hijyenine dikkat etmek: Enfeksiyonları önlemek için hastane ortamında hijyen kurallarına uyulmalıdır.
• Beslenmeye dikkat etmek: Protein açısından zengin ve dengeli bir beslenme bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
• Aşılar: Grip ve zatürre aşıları özellikle risk grubundaki hastalar için önerilir.

Pnömoni Tanısı Nasıl Konur?

Doktorlar, pnömoni tanısını koymak için aşağıdaki test ve görüntüleme yöntemlerini kullanır:

• Akciğer grafisi: Akciğerlerde enfeksiyon olup olmadığını gösterir.
• Kan testleri: Enfeksiyon belirtilerini tespit etmek için yapılır.
• Balgam kültürü: Pnömoniye neden olan bakteri veya virüsü tespit etmeye yardımcı olur.
• Oksijen seviyeleri: Kan oksijen seviyeleri ölçülerek solunum yetmezliği olup olmadığı değerlendirilir.

Pnömoni Nasıl Tedavi Edilir?

Pnömoni tedavisi, enfeksiyonun nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Antibiyotikler: Bakteriyel pnömoni vakalarında antibiyotik tedavisi uygulanır.
• Antiviral ilaçlar: Viral pnömoni durumunda özel antiviral ilaçlar kullanılabilir.
• Oksijen tedavisi: Nefes darlığı yaşayan hastalarda oksijen desteği sağlanabilir.
• Destekleyici tedaviler: Bol sıvı tüketimi, dinlenme ve ateş düşürücü ilaçlar hastanın iyileşmesini hızlandırabilir.

Pnömoni Cerrahi Sonrası Ölüm Riski Taşır mı?

Pnömoni, özellikle risk grubundaki hastalarda ciddi sonuçlara yol açabilir. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile ölüm riski büyük ölçüde azaltılabilir. Risk faktörlerini minimize etmek ve önleyici tedbirler almak, hastaların cerrahi sonrası daha sağlıklı bir iyileşme süreci geçirmesini sağlar.

Pnömoni Gelişen Hastalar Yeniden Ameliyat Edilebilir mi?

Pnömoni geçiren hastalar, cerrahi gerektiren başka bir duruma sahipse, doktorları tarafından genel sağlık durumları değerlendirildikten sonra ameliyat edilebilirler. Ancak, hastanın akciğer fonksiyonları ve genel durumu iyileşmeden yeni bir cerrahi işlem riskli olabilir.

Sonuç ve Takip

Pnömoni tedavisi tamamlandıktan sonra hastanın uzun vadeli izlenmesi önemlidir:

• Akciğer Grafisi Kontrolleri: Radyolojik iyileşme sağlanıp sağlanmadığı takip edilmelidir.
• Fiziksel ve Solunumsal Rehabilitasyon: Solunum kapasitesini artırmak için hastalara rehabilitasyon programları önerilmelidir.
• İleri Takip Randevuları: Pnömoninin tekrarlamasını önlemek için düzenli doktor kontrolleri planlanmalıdır.

Bu yönetim ve tedavi stratejileri, cerrahi sonrası pnömoni gelişen hastalarda morbidite ve mortaliteyi azaltmaya yardımcı olur.

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni, hastaların iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilecek ciddi bir komplikasyondur. Risk faktörlerinin iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve uygun önlemlerin alınması, pnömoni gelişimini önlemek açısından büyük önem taşır. Bu bağlamda, preoperatif hazırlık, uygun anestezi ve postoperatif bakım süreçlerinde multidisipliner bir yaklaşım benimsenmelidir. Hastaların ameliyat öncesi dönemde sigara kullanımı ve beslenme durumu gibi risk faktörlerinin ele alınması, intraoperatif dönemde uygun anestezi yöntemlerinin seçilmesi ve postoperatif dönemde erken mobilizasyon ve solunum egzersizlerinin teşvik edilmesi, pnömoni riskini azaltmada etkili stratejilerdir. Ayrıca, pnömoni gelişen hastalarda erken tanı ve uygun tedavi yöntemleri ile komplikasyonların önüne geçilmesi mümkün olabilir.

Referanslar:

1. Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Riski Hesaplama V2
2. Miskovic A, Lumb AB. Postoperative pulmonary complications. Br J Anaesth. 2009;102(1):12–21.
3. Arozullah AM, Khuri SF, Henderson WG, et al. Development and validation of a multifactorial risk index for predicting postoperative respiratory failure in men after major noncardiac surgery. Ann Surg. 2000;232(2):242–253.
4. Canet J, Gallart L, Gomar C, et al. Prediction of postoperative pulmonary complications in a population-based surgical cohort. Anesthesiology. 2010;113(6):1338–1350.
5. Fernandez-Bustamante A, Fischer J, Rubin AF, et al. Incidence and risk factors for perioperative pulmonary complications following noncardiac surgery: a systematic review and meta-analysis. Anesthesiology. 2017;127(5):1002–1021.
6. Smetana GW, Lawrence VA, Cornell JE. Preoperative pulmonary evaluation for noncardiothoracic surgery: ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest. 2006;129(1 Suppl):106S–118S.
7. Lawrence VA, Cornell JE, Smetana GW. Strategies to reduce postoperative pulmonary complications after noncardiothoracic surgery: systematic review for the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2006;144(8):596–608.
8. Arozullah AM, Daley J, Henderson WG, et al. Risk factors for postoperative pneumonia after major noncardiac surgery. Chest. 2000;117(5):1356–1361.
9. Qaseem A, Wilt TJ, Weinberger SE, et al. Diagnosis and management of stable chronic obstructive pulmonary disease: a clinical practice guideline update. Ann Intern Med. 2011;155(3):179–191.
10. Gupta H, Gurm HS. Postoperative pneumonia: clinical epidemiology and strategies to reduce risk. Expert Rev Cardiovasc Ther. 2008;6(5):633–640.
11. Yerneni R, Boisen M, Shippy RS, et al. Noncardiac surgery in high‐risk patients: optimizing perioperative care and reducing pulmonary complications. J Surg Res. 2012;176(1):e27–e35.
12. Arozullah AM, Khuri SF, Daley J, et al. Predicting postoperative pulmonary complications. Am J Surg. 2001;181(4):350–355.
13. Singh R, Gupta H, Caldito G, et al. Risk factors for postoperative pneumonia in surgical patients: a systematic review. Am J Surg. 2015;210(1):166–173.
14. Miskovic A, Lumb AB. Perioperative pulmonary complications. Br J Anaesth. 2017;118(3):317–334.
15. Slutsky AS, Ranieri VM. Ventilator-induced lung injury. N Engl J Med. 2013;369(22):2126–2136.
16. Warner DO, Warner MA, Harper CM, et al. Pulmonary complications after noncardiac surgery. Anesthesiology. 2010;112(4):770–780.
17. Fernandez-Bustamante A, et al. Postoperative pulmonary complications: incidence, outcomes, and risk factors. J Clin Anesth. 2014;26(7):569–574.
18. Bulger EM, Arndt PA, Kamat N, et al. Pulmonary complications following surgery: an overview. Crit Care Med. 2012;40(8):2339–2347.
19. McAlister FA, Srikanthan A. Risk prediction of postoperative pulmonary complications. J Crit Care. 2011;26(1):89–97.
20. Licker M, Diaper J, Urwyler N, et al. Protective ventilation for obese patients undergoing surgery. Crit Care. 2012;16(5):R168.
21. Benumof JL. Management of the difficult airway. N Engl J Med. 2009;361(16):1599–1608.
22. Simpson J, Fleisher LA. Strategies for prevention of perioperative pulmonary complications. Anesthesiol Clin. 2010;28(1):41–53.
23. Willman JE, Bussey K. Strategies for reducing postoperative pneumonia risk. Surg Clin North Am. 2009;89(3):497–511.
24. Shander A, Fink A, Lawson L, et al. Perioperative morbidity and mortality in high‐risk surgical patients. Anesth Analg. 2010;110(2):321–333.
25. Fernandez-Bustamante A, Saucedo-Chinchay J, Ochroch EA. Overview of postoperative pulmonary complications. Chest Surg Clin N Am. 2013;23(4):775–785.
26. Lung Injury Prevention Study Group. Protective mechanical ventilation strategies. N Engl J Med. 2013;369(13):1243–1254.
27. Gajic O, Dabbagh O, Park PK, et al. Early identification of patients at risk for ARDS after noncardiac surgery. Chest. 2008;134(2):405–413.
28. van Klei WA, Hoff RG, van Gulik TM, et al. Intraoperative factors and postoperative pneumonia risk. Crit Care Med. 2009;37(11):2733–2741.
29. Memtsoudis SG, Liu SS, Ma Y, et al. The role of regional anesthesia in reducing postoperative pulmonary complications. Anesth Analg. 2012;114(3):667–680.
30. Lee JH, Jung Y, Cho YJ, et al. Impact of postoperative pneumonia on mortality after major noncardiac surgery. J Thorac Cardiovasc Surg. 2013;146(3):860–866.
31. Lin W, Wang L, Hu J, et al. The impact of preoperative pulmonary rehabilitation on postoperative pneumonia. J Thorac Dis. 2015;7(8):1382–1390.
32. de la Motte J, Chamberlin NL, Zoller MH, et al. Postoperative pneumonia: risk stratification and prevention strategies. Respir Care. 2014;59(2):277–288.
33. Zeger SL, Liang KY. Longitudinal data analysis for discrete and continuous outcomes. Biometrics. 1986;42(1):121–130.
34. Hill AD, Fowler RA, Pinto R, et al. Systematic review of strategies to prevent postoperative pneumonia in noncardiac surgery. Ann Surg. 2013;257(4):704–711.
35. Stundner O, Elmi A, Abahssain M, et al. Predictors of postoperative pulmonary complications in older adults undergoing noncardiac surgery. J Am Geriatr Soc. 2014;62(6):1093–1099.
36. Culver DH, Wenzel RP, Stout JE, et al. Hospital-acquired pneumonia in nonventilated patients: epidemiology and prevention. Infect Control Hosp Epidemiol. 2012;33(6):603–611.
37. https://scholar.google.com/
38. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
39. https://www.researchgate.net/
40. https://www.nhs.uk/