100 / 100

Kalp yetmezliği, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ve her yıl yüz binlerce insanın ölümüne neden olan ciddi bir sağlık sorunudur. Kalbin, vücuda yeterli miktarda kan pompalama yeteneğini kaybetmesi durumunda ortaya çıkar. Bu durum, özellikle ileri yaşlarda sık karşılaşılan bir problem olup yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür ve çoğu zaman hastaneye yatış gerektirir. Genellikle başka kalp rahatsızlıklarının bir sonucu olarak gelişir; yüksek tansiyon, koroner arter hastalığı, kalp kapakçığı problemleri ve kardiyomiyopati, bu duruma yol açabilen başlıca etkenler arasında yer alır. İstatistiklere göre, vakalar dünya genelinde artış göstermekte olup, bu durum hem bireyler hem de sağlık sistemleri üzerinde büyük bir yük yaratmaktadır.

Kalp Yetmezliği: 6 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

Kalp yetmezliği, semptomları ile diğer kalp hastalıklarından farklılık gösterebilir. Özellikle nefes darlığı, yorgunluk, bacaklarda şişlik gibi belirtiler hastalığın en sık görülen semptomları arasındadır. Bu belirtiler, kalbin artık yeterince etkin bir şekilde çalışamadığını ve vücuda gerekli kan ve oksijeni sağlayamadığını gösterir. Özellikle ilerleyen evrelerde bu semptomlar daha da şiddetlenir ve hastanın yaşamını büyük ölçüde zorlaştırır. Kalp yetmezliği tedavi edilmediğinde, organ yetmezliği ve diğer ciddi komplikasyonlar da gelişebilir. Ancak, erken teşhis ve tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve hastaların yaşam kalitesi büyük ölçüde iyileştirilebilir.

Kalp yetmezliği tedavisinde, genellikle bir dizi tedavi seçeneği uygulanır. Bu tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavisi, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı durumlarda cerrahi müdahale bulunur. İlaç tedavisi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve semptomları hafifletmeye yardımcı olurken, yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın kontrol altında tutulmasında kritik bir rol oynar. Özellikle düşük tuzlu diyet, düzenli egzersiz ve sigaranın bırakılması, yetmezliği olan hastalar için oldukça önemlidir. İleri vakalarda, cerrahi müdahaleler veya kalp nakli gibi daha invaziv yöntemler de gerekebilir. Bu nedenle kalp yetmezliği olan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolünde olması ve tedavi planlarına sadık kalması, hastalığın yönetimi açısından son derece önemlidir.

Bu yazı boyunca, kalp yetmezliğinin nedenleri, belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri, ayrıca yaşam tarzı değişikliklerinin önemi gibi temel konular detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Kalp yetmezliği ile yaşayan bireylerin, bu hastalıkla nasıl başa çıkabilecekleri ve yaşam kalitelerini nasıl artırabilecekleri konusuna odaklanılacaktır. Ayrıca, yetmezliğin nasıl önlenebileceği ve hastalığın daha geniş kitlelerde farkındalık yaratacak şekilde ele alınması gerektiği de tartışılacaktır.

Kalp Yetmezliği Tanısı Nasıl Konur?

Kalp yetmezliği teşhisi, doktorun dikkatli bir şekilde tıbbi öykü alması, fiziksel muayene yapması ve çeşitli testler kullanarak yapılır.

Tanı sürecinde şunlar yapılabilir:

Tıbbi Öykü (Anamnez): Hastanın semptomları, tıbbi geçmişi, aile öyküsü ve risk faktörleri hakkında detaylı bilgi toplanır.
Fiziksel Muayene: HF belirtileri olan ödem (vücutta sıvı birikimi), nefes darlığı, hızlı kalp atışı gibi bulgular fiziksel muayene sırasında değerlendirilir.
Kan Testleri: Belli kan testleri, yetmezliği tespit etmek için kullanılır. Özellikle B-tipi natriüretik peptid (BNP) testi, kalp yetmezliği olan hastalarda sıkça başvurulan bir testtir.
Elektrokardiyografi (EKG): Kalp ritmini ve elektriksel aktivitesini ölçen bu test, kalp yetmezliği tanısında önemli bir yere sahiptir. Düzensiz kalp ritmi ve kalpteki elektriksel anormallikler tespit edilebilir.
Ekokardiyografi (EKO): Kalbin ultrasonla görüntülenmesini sağlayan bu test, kalbin yapısını ve işlevini değerlendirir. Kalp kasının gücünü ve kapakçıkların durumunu incelemek için en yaygın kullanılan yöntemdir.
Röntgen: Göğüs röntgeni, kalp büyümesi veya akciğerlerde sıvı birikimini tespit etmek için kullanılır. Bu, yetmezliğin erken teşhis edilmesine yardımcı olabilir.
Kalp Kateterizasyonu: Bu invaziv bir testtir ve koroner arterlerdeki tıkanıklıkları ve kalp kapakçıklarındaki sorunları değerlendirmek için kullanılır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kalp kasının ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesi için kullanılır. MR, özellikle kalp kasının hasar görüp görmediğini anlamak için tercih edilir.

Kalp Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?

Kalp yetmezliği, genellikle başka bir kardiyovasküler hastalığın bir sonucu olarak gelişir. Yüksek tansiyon (hipertansiyon), koroner arter hastalığı, kalp kapakçığı hastalıkları ve kardiyomiyopati gibi durumlar, kalp kasının işlevini bozarak yetmezliğe yol açabilir. Ayrıca diyabet, obezite, sigara kullanımı ve aşırı alkol tüketimi de yetmezlik riskini artıran faktörlerdendir. Bunların yanı sıra doğumsal kalp hastalıkları, tiroid problemleri ve bazı viral enfeksiyonlar da yetmezliğe neden olabilir.

Koroner Arter Hastalığı: Koroner arterlerin daralması veya tıkanması sonucu kalbe yeterli kan gitmemesi durumu, yetmezliğin başlıca nedenlerinden biridir. Bu durum, kalp kasının oksijen yetersizliği çekmesine ve zayıflamasına neden olabilir.
Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Uzun süre kontrol altında tutulmayan yüksek tansiyon, kalbin sürekli olarak daha fazla çalışmasına neden olur. Zamanla kalp kası yorulur ve yetmezlik gelişebilir.
Kalp Kapakçığı Hastalıkları: Kalp kapakçıklarında meydana gelen sorunlar, kalbin kan pompalama işlevini olumsuz etkileyebilir. Kapakçıklar düzgün çalışmadığında, kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır, bu da zamanla kalp kasının zayıflamasına neden olabilir.
Kardiyomiyopati: Kalp kası hastalıkları, doğrudan kalp yetmezliği ile ilişkilidir. Genetik faktörler, viral enfeksiyonlar veya kronik alkol kullanımı gibi etkenler kardiyomiyopatiye yol açabilir ve bu da yetmezliğe neden olabilir.

Kalp Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Kalp yetmezliği belirtileri, genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve hastalığın ilerlemesiyle birlikte daha belirgin hale gelir. İlk başta hafif semptomlar gözlenirken, hastalık ilerledikçe semptomlar daha şiddetli bir hale gelir ve günlük yaşam aktivitelerini kısıtlayabilir.

Kalp yetmezliği olan bireylerde en yaygın belirtiler şunlardır:

Nefes Darlığı (Dispne): Özellikle fiziksel aktivite sırasında veya yatar pozisyondayken nefes darlığı yaşanabilir. Kalp, vücuda yeterince oksijenli kan gönderemediğinde, bu durum solunum sorunlarına yol açar.
Yorgunluk ve Zayıflık: Kalp yeterince kan pompalayamadığı için vücuttaki organlara yeterli oksijen ulaşmaz. Bu da kişide sürekli bir yorgunluk ve halsizlik hissine neden olabilir.
Bacaklarda ve Ayaklarda Şişlik (Ödem): Kalp yetmezliği, vücutta sıvı birikmesine neden olabilir. Özellikle bacaklar, ayaklar ve karın bölgesinde şişlikler görülebilir.
Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı: Kalp atış hızı artabilir veya düzensiz olabilir. Kalbin daha fazla çalışması gerektiğinde bu durum daha belirgin hale gelir.
Gece Sık Sık İdrara Çıkma (Nocturia): Vücutta biriken sıvı gece uyurken böbrekler tarafından atılır, bu da geceleri sık sık idrara çıkma ihtiyacına yol açar.
İştahsızlık ve Bulantı: Sindirim sisteminin yeterince kanlanamamasına neden olabilir, bu da iştah kaybına ve mide bulantısına yol açabilir.

Kalp Yetmezliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kalp yetmezliği tedavisi, hastalığın tipine, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak kişiselleştirilir. Tedavinin temel amacı, semptomları hafifletmek, yaşam kalitesini artırmak ve kalbin işlevini iyileştirmektir. Bu süreç; yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavileri, invaziv yöntemler ve cerrahi seçeneklerden oluşan çok yönlü bir yaklaşımı içerir.

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Kalp yetmezliği tedavisinde ilk adım, hastanın günlük yaşamında yapacağı düzenlemelerdir. Bu değişiklikler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve semptomları kontrol altına almak açısından kritik öneme sahiptir:

Düşük Sodyumlu Beslenme: Fazla tuz tüketimi, sıvı tutulmasına neden olarak kalp üzerindeki yükü artırabilir. Günde 2 gramdan az sodyum tüketilmesi önerilir.
Sıvı Alımının Kontrolü: Günlük sıvı tüketimi, ödem riskini azaltmak için sınırlandırılabilir.
Kilo Kontrolü: Aşırı kilo, kalbin iş yükünü artırır. Düzenli egzersiz ve dengeli bir diyet bu süreçte destekleyicidir.
Egzersiz: Hafif ve orta şiddette fiziksel aktiviteler, dayanıklılığı artırabilir. Ancak egzersiz planı, bir doktor veya fizyoterapist tarafından düzenlenmelidir.
Sigara ve Alkolün Bırakılması: Sigara, kalp damarlarını daraltarak durumu kötüleştirir; alkol tüketimi ise kalp kası fonksiyonlarını bozabilir.

2. Kalp Yetmezliğinde İlaç Tedavisi

Kalp yetmezliğinde ilaçlar, semptomları yönetmek ve kalp üzerindeki baskıyı azaltmak için yaygın şekilde kullanılır. Bu ilaçlar şunları içerir:

ACE İnhibitörleri ve ARB’ler: Kan damarlarını genişleterek kan basıncını düşürür ve kalp işlevlerini iyileştirir.
Beta Blokerler: Kalp hızını ve kan basıncını düşürerek kalbin daha verimli çalışmasını sağlar.
Diüretikler: Vücuttaki fazla sıvıyı atarak ödem ve nefes darlığını hafifletir.
Aldosteron Antagonistleri: Hormon dengesini sağlayarak kalp üzerindeki stresi azaltır.
Digoksin: Kalbin kasılma gücünü artırır ve kalp ritmini düzenler.
Yeni Nesil İlaçlar (ARNI): Özellikle ileri düzey kalp yetmezliği hastalarında etkili sonuçlar sağlayabilir.

3. Cihaz Tedavileri

Bazı durumlarda ilaçlar yetersiz kaldığında, kalp fonksiyonlarını desteklemek için cihazlar kullanılır:

Kalp Pili (CRT): Kalp kasılmalarını senkronize ederek kan dolaşımını iyileştirir.
İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör (ICD): Tehlikeli kalp ritim bozukluklarını önler.
Ventriküler Destek Cihazları (VAD): Kalbin pompalama yetisini destekleyen mekanik cihazlardır. Genellikle ileri evre kalp yetmezliğinde uygulanır.

4. Cerrahi Müdahaleler

Cerrahi tedavi, diğer yöntemlerin etkisiz kaldığı veya altta yatan bir sorunun düzeltilebildiği durumlarda gündeme gelir:

Koroner Arter Bypass Grefti (CABG): Kalp damarlarında tıkanıklık varsa, kan akışını yeniden sağlamak için uygulanır.
Kalp Kapak Ameliyatları: Hasar gören kalp kapakçıklarının onarılması veya değiştirilmesi gerekebilir.
Kalp Nakli: Diğer tedavilerin başarısız olduğu ileri evre kalp yetmezliği vakalarında, kalp nakli hayat kurtarıcı olabilir.

5. Psikososyal Destek

Kronik bir hastalıktır ve psikolojik etkileri de olabilir. Tedavi sürecinde, hastanın moralini yüksek tutmak ve stresini azaltmak önemlidir. Psikolojik danışmanlık ve destek grupları bu süreçte yardımcı olabilir.

6. Palyatif Bakım

Hastalığın ileri evrelerinde, palyatif bakım ile hastanın semptomlarının kontrolü sağlanabilir. Bu yaklaşım, yaşam kalitesini artırmayı hedefler ve hastaya bütüncül bir destek sağlar.

Kalp yetmezliği tedavisinde erken tanı ve düzenli takip, tedavi başarısını artırmada hayati bir rol oynar. Tedavi süreci, doktor, hasta ve aile arasında güçlü bir iş birliği gerektirir.

Kalp Yetmezliği Önleme Yöntemleri

Kalp yetmezliği, tedavi edilebilir bir durum olmasına rağmen, önlenmesi en etkili stratejilerden biridir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve risk faktörlerini yönetmek, yetmezlik riskini önemli ölçüde azaltabilir. Bu bölümde, kalp yetmezliğini önleme yöntemlerini detaylı şekilde ele alacağız.

1. Sağlıklı Beslenme

Sağlıklı bir diyet, kalp sağlığını korumanın temel taşlarından biridir. Düşük tuzlu, az yağlı ve dengeli bir beslenme planı, kalp yetmezliği riskini azaltmada önemli rol oynar.

Tuz Tüketimini Azaltın: Aşırı tuz tüketimi, yüksek tansiyona neden olarak kalp yetmezliği riskini artırabilir. Günlük tuz alımını 5 gramın altında tutmaya özen gösterin.
Trans Yağlardan Kaçının: Trans yağlar, kötü kolesterol (LDL) seviyesini artırarak kalp sağlığını olumsuz etkiler. Paketli gıdalar ve hazır yiyeceklerden kaçının.
Taze ve Lifli Gıdalar Tüketin: Sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve baklagiller gibi lif açısından zengin besinler tüketmek kalp sağlığını destekler.

2. Düzenli Fiziksel Aktivite

Egzersiz, kalbin daha güçlü ve sağlıklı çalışmasını sağlar. Düzenli fiziksel aktivite, kan dolaşımını artırarak kalbin iş yükünü azaltır.

Aerobik Egzersizler: Yürüyüş, koşu, yüzme ve bisiklet gibi aerobik aktiviteler, kardiyovasküler sistemi güçlendirir.
Düzenli Egzersiz Programı: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta veya 75 dakika yüksek yoğunlukta egzersiz yapmayı hedefleyin.
Hareketsizlikten Kaçının: Uzun süre hareketsiz kalmak, kalp hastalığı riskini artırır. Ofiste çalışıyorsanız sık sık ayağa kalkarak hareket edin.

3. Tütün ve Alkol Kullanımını Bırakma

Tütün ve alkol kullanımı, yetmezlik dahil birçok kronik hastalığın önemli risk faktörlerindendir.

Sigara İçmeyi Bırakın: Sigara, damar sertliğine ve kalp kasının zayıflamasına yol açabilir. Profesyonel destek alarak sigarayı bırakın.
Alkolü Sınırlayın: Aşırı alkol tüketimi, kalbin yapısını ve işlevini olumsuz etkiler. Kadınlar için günde bir, erkekler için günde iki standart içkiden fazlasını tüketmekten kaçının.

4. Stres Yönetimi

Kronik stres, kan basıncını yükselterek kalp sağlığını tehdit edebilir. Stresle başa çıkma yöntemlerini öğrenmek, kalp yetmezliğini önlemede etkili olabilir.

Meditasyon ve Yoga: Bu aktiviteler zihni rahatlatır ve stres seviyelerini azaltır.
Hobi Edinin: Sevdiğiniz bir uğraşa vakit ayırmak, stresin olumsuz etkilerini hafifletebilir.
Sosyal Destek Alın: Aile ve arkadaşlarla vakit geçirmek, stresle başa çıkmada önemli bir destektir.

5. Düzenli Sağlık Kontrolleri

Kalp sağlığını korumak için düzenli olarak doktor kontrolünden geçmek ve belirli sağlık göstergelerini takip etmek gerekir.

Kan Basıncını Takip Edin: Yüksek tansiyon, yetmezliğin en yaygın nedenlerinden biridir. Kan basıncınızı düzenli olarak ölçtürün ve kontrol altında tutun.
Kolesterol Seviyelerini İzleyin: Yüksek LDL kolesterol, damar tıkanıklığına yol açabilir. Kan testleriyle kolesterol seviyelerinizi düzenli olarak kontrol ettirin.
Kan Şekeri Seviyesini Yönetin: Diyabet, kalp hastalıkları için bir risk faktörüdür. Kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutarak riski azaltabilirsiniz.

6. Kilo Kontrolü

Aşırı kilo, kalbin daha fazla çalışmasına neden olarak yetmezlik riskini artırır. Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, kalbin iş yükünü azaltır.

Vücut Kitle İndeksinizi (VKİ) İzleyin: VKİ’nizi 18.5-24.9 aralığında tutmayı hedefleyin.
Düşük Kalorili Diyet: Gerekirse bir diyetisyen yardımıyla düşük kalorili bir diyet planı uygulayın.
Düzenli Tartılın: Kilonuzu düzenli olarak takip ederek olası artışları önceden fark edin.

7. Risk Faktörlerini Yönetme

Bazı hastalıklar ve durumlar, yetmezlik riskini artırabilir. Bunları etkili bir şekilde yönetmek, kalbin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.

Hipertansiyon ve Diyabet Kontrolü: Gerekli durumlarda ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile bu durumları yönetebilirsiniz.
Uyku Apnesini Tedavi Edin: Uyku apnesi, kalp üzerindeki baskıyı artırabilir. Tedavi yöntemleri için bir uzmanla görüşün.

8. Eğitim ve Bilinçlendirme

Kalp sağlığı hakkında bilgi sahibi olmak, daha bilinçli kararlar almanızı sağlar.

Seminerlere Katılın: Kalp sağlığıyla ilgili toplumsal eğitim programlarına katılın.
Kaynaklardan Faydalanın: Sağlık kuruluşlarının önerdiği kaynaklardan bilgi edinin.

Kalp yetmezliğini önlemek, düzenli ve sürdürülebilir bir yaşam tarzını benimsemekle mümkündür. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, stres yönetimi ve tıbbi kontroller, kalp sağlığını korumanın en etkili yollarıdır. Küçük ama sürekli adımlar atarak riski önemli ölçüde azaltabilir ve daha sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.

Sonuç

Tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlar doğurabilecek bir hastalıktır. Ancak, erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile bu hastalık kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Kalp yetmezliğini önlemek için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve risk faktörlerini azaltmak büyük önem taşır. Hastalığın farkında olmak ve gerektiğinde tıbbi yardım almak, kalp yetmezliği ile başa çıkmanın en etkili yollarıdır.

Referanslar:

Kalp Yetmezliği: 6 Belirtisi, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi
McMurray, J. J. V., et al. (2014). “Angiotensin-neprilysin inhibition versus enalapril in heart failure.” New England Journal of Medicine, 371(11), 993–1004.
Yancy, C. W., et al. (2013). “2013 ACCF/AHA guideline for the management of heart failure.” Journal of the American College of Cardiology, 62(16), e147–e239.
Ponikowski, P., et al. (2016). “2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure.” European Heart Journal, 37(27), 2129–2200.
Packer, M., et al. (1996). “The effect of carvedilol on morbidity and mortality in patients with chronic heart failure.” New England Journal of Medicine, 334(21), 1349–1355.
Desai, A. S., et al. (2017). “Sacubitril–valsartan in heart failure with preserved ejection fraction.” New England Journal of Medicine, 377(15), 1413–1424.
Gheorghiade, M., et al. (2006). “Rehospitalization for heart failure: problems and perspectives.” Journal of the American College of Cardiology, 48(4), 716–719.
Felker, G. M., & Adams, K. F. (2016). “Biomarkers and heart failure: 10 years of progress.” Heart Failure Clinics, 12(2), 395–407.
Bozkurt, B., et al. (2021). “Universal definition and classification of heart failure.” Journal of Cardiac Failure, 27(4), 387–413.
Hunt, S. A., et al. (2005). “ACC/AHA 2005 guideline update for the diagnosis and management of chronic heart failure in the adult.” Circulation, 112(12), e154–e235.
Heidenreich, P. A., et al. (2013). “Forecasting the impact of heart failure in the United States.” Circulation: Heart Failure, 6(3), 606–619.
Solomon, S. D., et al. (2005). “Effect of candesartan on cause-specific mortality in heart failure patients.” Circulation, 110(18), 2301–2307.
Jessup, M., & Brozena, S. (2003). “Heart failure.” New England Journal of Medicine, 348(20), 2007–2018.
Zannad, F., et al. (2011). “Eplerenone in patients with systolic heart failure and mild symptoms.” New England Journal of Medicine, 364(1), 11–21.
Swedberg, K., et al. (2010). “Ivabradine and outcomes in chronic heart failure.” Lancet, 376(9744), 875–885.
Fonarow, G. C., et al. (2005). “ADHERE registry: Insights into heart failure outcomes.” JAMA, 293(5), 572–580.
Curtis, J. P., et al. (2008). “Outcomes of hospitalized heart failure patients with preserved vs reduced ejection fraction.” JAMA, 299(18), 2180–2188.
Ziaeian, B., & Fonarow, G. C. (2016). “Epidemiology and aetiology of heart failure.” Nature Reviews Cardiology, 13(6), 368–378.
Shah, S. J., et al. (2016). “Heart failure with preserved ejection fraction.” JACC: Heart Failure, 4(6), 394–403.
Givertz, M. M. (2013). “Heart failure: classification and pathophysiology.” Heart Failure Clinics, 9(3), 343–351.
Cleland, J. G. F., et al. (2005). “The CARE-HF trial: Long-term effects of cardiac resynchronization therapy in heart failure.” Lancet, 366(9501), 2005–2011.
Packer, M., et al. (1987). “The neurohormonal hypothesis: A framework for understanding heart failure progression.” Journal of the American College of Cardiology, 10(3), 52A–56A.
Anker, S. D., et al. (2003). “Wasting as an independent risk factor for mortality in chronic heart failure.” Lancet, 361(9363), 1077–1083.
Dickstein, K., et al. (2008). “ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008.” European Journal of Heart Failure, 10(10), 933–989.
Bhatt, D. L., et al. (2008). “Role of inflammation in heart failure.” Journal of the American College of Cardiology, 52(25), 2005–2015.
Paulus, W. J., & Tschöpe, C. (2013). “A novel paradigm for heart failure with preserved ejection fraction.” Journal of the American College of Cardiology, 62(4), 263–271.
Lee, D. S., et al. (2009). “Predicting heart failure outcomes with biomarker strategies.” JAMA, 302(7), 792–799.
Kitzman, D. W., & Little, W. C. (2012). “Heart failure with preserved ejection fraction: Challenges and opportunities.” Circulation, 126(1), 75–78.
Braunwald, E. (2013). “The war against heart failure: The Lancet Lecture.” Lancet, 382(9901), 703–712.
Teerlink, J. R. (2005). “Ivabradine in heart failure: Mechanistic insights.” Heart Failure Reviews, 10(2), 123–130.
Tang, W. H. W., et al. (2007). “Role of biomarkers in heart failure.” Circulation: Heart Failure, 1(1), 10–21.
Taylor, C. J., et al. (2017). “Heart failure epidemiology in older adults.” British Journal of General Practice, 67(663), e350–e357.
Ho, K. K. L., et al. (1993). “Survival after the onset of congestive heart failure in Framingham Heart Study subjects.” Circulation, 88(1), 107–115.
Voors, A. A., et al. (2014). “Biomarkers in heart failure.” European Journal of Heart Failure, 16(1), 6–16.
Levy, D., et al. (1996). “Long-term trends in the incidence of heart failure.” New England Journal of Medicine, 347(18), 1397–1402.
Cleland, J. G., et al. (2013). “Heart failure prevention in high-risk patients.” European Heart Journal Supplements, 15(suppl B), B9–B14.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !