Kronik Ağrı Nedir?

Kronik ağrı aylar veya yıllar sürer ve vücudun her yerinde olur. Günlük yaşama müdahale eder, depresyon veya kaygıya yol açar.  Bu nedenle tedavide ilk adım nedeni bulmak ve tedavi etmektir. Bu mümkün olmadığında, en etkili yaklaşım ilaçlar, terapiler ve yaşam tarzı değişikliklerinin bir kombinasyonudur.

Kronik Ağrı Nedir?

Kronik ağrı, üç aydan fazla süren ağrıdır. Ağrı her zaman orada olur veya gelip gider. Vücudunuzun herhangi bir yerinde hissedersiniz. Çalışmak, sosyal bir yaşam sürmek, kendinize veya başkalarına bakmak gibi günlük aktivitelerinizi etkiler. Ağrınızı daha da kötüleştirebilecek depresyon, endişe ve uyku sorunlarına yol açar. Bu yanıt, kırılması zor bir döngü yaratır.

Kronik ağrı ile Akut ağrı arasındaki fark nedir?

Akut ağrı adı verilen başka bir ağrı türünden farklıdır. Akut ağrı, cildinizde basit bir kesik veya kırık bir kemik gibi, incindiğinizde meydana gelir. Uzun sürmez ve vücudunuzda ağrıya neden olan şey iyileştikten sonra geçer. Buna karşılık, kronik ağrı, bir yaralanma veya hastalıktan kurtulduktan sonra uzun süre devam eder. Bazen bariz bir sebep olmadan bile olur. Kronik ağrı birçok farklı biçimde vücudunuzda görünür.

Yaygın Kronik Ağrı Türleri

• Artrit veya eklem ağrısı.
• Sırt ağrısı.
• Boyun ağrısı.
• Bir tümörün yakınında kanser ağrısı.
• Baş ağrısı da dahil olmak üzere, migren.
• Testis ağrısı (orşialji).
• Skar dokusunda kalıcı ağrı.
• Her yerde kas ağrısı (fibromiyalji gibi).
• Sinirlere veya sinir sisteminin diğer bölümlerine verilen hasardan kaynaklanan nörojenik ağrı.

Çok yaygın bir durumdur. İnsanların tıbbi bakım aramasının en yaygın nedenlerinden biridir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yetişkinlerin yaklaşık %25’i kronik ağrı yaşar.

Kronik Ağrı Nedenleri

Bazen kronik ağrının bariz bir nedeni vardır. Artrit veya kanser gibi devam eden ağrıya neden olabilecek uzun süreli bir hastalığınız sorgulanmalıdır. Yaralanmalar ve hastalıklar da vücudunuzda sizi acıya karşı daha duyarlı hale getiren değişikliklere neden olur. Bu değişikliklerin, orijinal yaralanma veya hastalıktan iyileştikten sonra bile yerinde kalma ihtimali vardır. Burkulma, kırık kemik veya kısa süreli bir enfeksiyon gibi bir şey kronik ağrıya neden olur.

Bazı insanlar ayrıca bir yaralanma veya fiziksel hastalığa bağlı olmayan kronik ağrıya sahiptir. Doktorlar bu yanıtı psikojenik ağrı veya psikosomatik ağrı olarak adlandırır. Stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik faktörlerden kaynaklanır. Birçok bilim insanı bu bağlantının kandaki düşük endorfin seviyelerinden geldiğine inanıyor. Endorfinler, olumlu duyguları tetikleyen doğal kimyasallardır. Ağrının birkaç nedeninin örtüşmesi mümkündür. Örneğin iki farklı hastalığınız vardır. Veya birlikte migren ve psikojenik ağrı gibi bir şey olur.

Kronik Ağrı Nasıl Bir Duygudur?

Kişiler, ağrılarını aşağıdaki gibi birçok farklı şekilde tanımlarlar:

• Ağrıyor
• Yanıyor
• Çekim hissi
• Sıkışma – sıkma hissi
• Sertlik hissi
• Batma
• Zonklama

Genellikle aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer semptomlara ve koşullara yol açar:

• Kaygı
• Depresyon
• Yorgunluk veya çoğu zaman aşırı yorgun hissetmek
• Uykusuzluk veya uykuya dalma güçlüğü
• Ruh hali değişiklikleri

Kronik Ağrı Tanısı

Ağrı üç aydan uzun sürerse veya gelip giderse (tekrar ederse) kronik olarak kabul ederiz. Ağrınız genellikle bir semptomdur. Bu nedenle doktorunuzun mümkünse ağrınıza neyin neden olduğunu belirlemesi gerekir. Ağrı özneldir – yalnızca onu deneyimleyen kişi onu tanımlar – bu nedenle hekimlerin ağrının nedenini belirlemesi zor olabilir. Uzun süreli ağrınız varsa, sağlık uzmanınıza görünün.

Doktorunuz şunları bilmek isteyecektir:

• Ağrın nerede?
• 0’dan 10’a kadar bir ölçekte ne kadar yoğun?
• Ne sıklıkla oluşur?
• Hayatınızı ve işinizi ne kadar etkiliyor?
• Onu daha kötü veya daha iyi yapan şey var mı?
• Hayatınızda çok fazla stres veya endişe olup olmadığı.
• Herhangi bir hastalık veya ameliyat geçirdiniz mi?

Teşhis etmek için hangi testler kullanılır?

Aşağıdaki testlerden geçmenizi isterler:

• Kan testleri.
• Kas aktivitesini test etmek için elektromiyografi.
• X-ışınları ve MRI gibi görüntüleme testleri.
• Sinirlerinizin düzgün tepki verip vermediğini görmek için sinir iletim çalışmaları.
• Refleks ve denge testleri.
• Spinal sıvı testleri.
• İdrar testleri.

Kronik Ağrı Tedavisi

Ağrıyı hafifletmek için doktorunuz önce nedeni belirlemeye ve tedavi etmeye çalışır. Ama bazen kaynağı bulamıyorlar. Eğer öyleyse, ağrıyı tedavi etmeye veya yönetmeye yönelirler.

Doktorlar, ağrıyı birçok farklı şekilde tedavi eder.

Yaklaşım, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır:

• Sahip olduğunuz ağrı türü.
• Biliniyorsa ağrınızın nedeni.
• Yaşınız ve genel sağlığınız.

En iyi tedavi planları, ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve terapiler dahil olmak üzere çeşitli stratejiler kullanır.

Kronik ağrınız ve depresyonunuz ve/veya kaygınız varsa, zihinsel sağlık durumunuz/durumlarınız için de tedavi aramanız önemlidir. Depresyon veya kaygıya sahip olmak, ağrınızı daha da kötüleştirebilir. Örneğin, depresyonunuz varsa, yorgunluk, uyku değişiklikleri ve bunun neden olabileceği aktivite azalması kronik ağrınızı daha da kötüleştirebilir.

Hangi ilaçlar kronik ağrıyı tedavi edebilir?

Doktorunuz, ağrıyı hafifletmek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı ilaçlar önerebilir:

• Sinir ağrısı için antikonvülsanlar (nöbetleri önleyen ilaçlar).
• Trisiklik antidepresanlar gibi antidepresanlar.
• Kortikosteroid.
• Kas gevşeticiler.
• Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) veya asetaminofen.
• Ağrı kesiciler veya yatıştırıcı sıcak veya soğuk oluşturan bileşenler içeren topikal ürünler (cilde uygulanan).
• Opioidler (narkotikler). Opioidler bağımlılık yapabilir ve zamanla onlara karşı bir tolerans oluşturabilirsiniz. Bu nedenle, doktorlar, opioidleri reçete etmeden önce genellikle diğer ağrı tedavisi seçeneklerini dener.
• Anksiyete veya uykusuzluğa yardımcı olmak için sakinleştiriciler.
• Tıbbi esrar.

Doktorunuzun denemenizi isteyebileceği diğer tıbbi tedaviler şunları içerir:

• Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS) :
  • Bu prosedür, cildinizdeki yamalar yoluyla küçük şoklar verir. Elektriksel darbeler ağrıyı hafifletebilir.
• Sinir blokları :
  • Bu tedavi için, doktorunuz bölgedeki hissi azaltmak için ağrınızın bulunduğu yere bir anestezi enjekte eder. Sinir blokları bazen tanısal bilgi sağlar ve ağrınızın kaynağını bulur.
• Epidural steroid enjeksiyonları :
  • Bu prosedür, spinal sinir köklerinin tahriş ve iltihaplanmasının neden olduğu ağrıyı tedavi etmek için epidural boşluk olarak bilinen spinal sinirlerinizin etrafındaki boşluğa bir steroid veya kortikosteroid anti-inflamatuar ilaç enjeksiyonudur.

Tedavinin Yan Etkileri

Her ilacın yan etki potansiyeli vardır – bazıları diğerlerinden daha ciddidir. Kronik ağrı kesici ilaçlarınızın olası yan etkilerini doktorunuza danıştığınızdan emin olun.

Kronik ağrı için tıbbi tedavilerden kaynaklanan komplikasyonlar şunları içerebilir:

• Asetaminofen tedavisinden kaynaklanan akut karaciğer yetmezliği.
• Opioid bağımlılığı ve/veya aşırı doz.
• Sinir ağrısı ilaçlarından ruh hali değişiklikleri, kafa karışıklığı ve solunum sorunları.
• Omurilik uyarıcılarından kaynaklanan omurilik hasarı veya enfeksiyonu.

Yaşam tarzı değişiklikleri kronik ağrıyı tedavi edebilir mi?

Dört ana yaşam tarzı faktörü, ağrınızı etkiler ve en aza indirmeye yardımcı olur.

Doktorlar bazen onlara kronik ağrının dört direği derler:

• Stres :
  • Stres, ağrıda önemli bir rol oynar. Bu nedenle stresinizi mümkün olduğunca azaltmaya çalışmak önemlidir. Herkesin stresini yönetmek için farklı teknikleri vardır. Ancak bazı teknikler meditasyon, dikkat ve derin nefes almayı içerir. Sizin için en uygun olanı bulana kadar farklı seçenekleri deneyin.

• Egzersiz :
  • Her gün 30 dakika yürüyüş veya hafif yüzme gibi düşük yoğunluklu egzersizler ağrınızın azalmasına yardımcı olur. Egzersiz ayrıca bazı insanlar için stres giderici olur. Bu da ağrınız olduğunda kontrol altına alınması önemlidir.

• Diyet :
  • Genel sağlığınızı artırmak için sağlıklı bir diyet yemek önemlidir. Doktorunuz, kırmızı et ve rafine karbonhidratlar gibi iltihaplanmaya neden olan gıdaları ortadan kaldırarak iltihap önleyici bir diyet denemenizi önerir.

• Uyku :
  • Yeterince kaliteli uyku almak genel sağlığınız için önemlidir. Uykusuzluk kilo almanıza neden olur. Bu da ağrınızı daha da kötüleştirir. Kaliteli uyku almak da stres yönetimi için önemlidir.

Her birinin ağrı türünüze nasıl uygulanacağını ve değişiklikleri günlük yaşamınıza nasıl dahil edebileceğinizi belirlemek için bu dört yaşam tarzı sütununu doktorunuzla konuştuğunuzdan emin olun.

Terapi kronik ağrıyı tedavi edebilir mi?

Bazı terapiler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ağrıyı yönetmenize yardımcı olur:

• Bilişsel-davranışçı terapi (CBT) :
  • Bu danışmanlık yöntemi, ağrı hakkında farklı düşünmenize yardımcı olur ve size başa çıkmanın yollarını öğretir.
• Danışmanlık :
  • Konuşma terapisi, ağrıyı, özellikle psikojenik ağrıyı yönetmenize yardımcı olur.
• Mesleki terapi :
  • Mesleki terapi, ağrıyı azaltmak veya yaralanmayı önlemek için günlük görevleri nasıl farklı şekilde yapacağınızı öğretir.
• Fizik tedavi :
  • Fizik tedavi, vücudunuzu esneten ve güçlendiren, ağrınızı azaltmaya yardımcı olabilecek egzersizleri içerir.

Kronik ağrı için hangi alternatif tedaviler mevcuttur?

Zamanla ağrıyı hafiflettiği gösterilen alternatif tedaviler şunları içerir:

• Akupunktur, vücudun içine yerleştirilen küçük iğneleri kullanan.
• Aromatik bitkiler ve uçucu yağlar kullanan aromaterapi.
• Kalp atış hızı, nefes alma ve kas gerginliği gibi şeyleri etkileyerek vücudunuzun çalışma şeklini nasıl değiştireceğinizi öğreten Biofeedback.
• Hipnoterapi veya hipnoz.
• Size kendinizi nasıl sakinleştireceğinizi öğreten farkındalık eğitimi.
• Müzik, sanat veya evcil hayvan terapisi.
• Vücudunuzdaki enerji alanlarını değiştirmek için dokunmayı kullanan bir terapistle Reiki veya Healing Touch™.
• Masaj, meditasyon ve rehberli imgeleme gibi rahatlama teknikleri.

Kronik ağrının tedavisi var mıdır?

Şu anda, ağrının nedenini belirlemek ve tedavi etmekten başka bir tedavisi yoktur. Örneğin, artrit tedavisi bazen eklem ağrısını durdurabilir. Kronik ağrısı olan birçok kişi sebebini bilmiyor ve tedavi bulamıyor. Ağrıyı azaltmak için ilaçlar, terapiler ve yaşam tarzı değişikliklerinin bir kombinasyonunu kullanırlar.

Risk Faktörleri

Birçok durum veya yaralanma ağrıya neden olabileceğinden, onu deneyimlemek için çeşitli risk faktörleri vardır.

Bazı risk faktörleri şunları içerir:

• Genetiğiniz :
  • Migren gibi bazı ağrı nedenleri ailede bulunur (genetiktir).
• Obeziteye sahip olmak :
  • Obeziteye sahip olmak, eklemlerinizde fazladan baskı olduğu için artrit gibi ağrıya neden olan belirli sağlık koşullarını kötüleştirebilir.
• Yaşınız :
  • Yaşlı insanların artrit ve nöropatiden kaynaklanan ağrı yaşama olasılığı daha yüksektir.
• Daha önce bir yaralanma geçirmiş olmak:
  • Travmatik bir yaralanma geçirdiyseniz, gelecekte ağrı geliştirme olasılığınız daha yüksektir.
• Yorucu bir işe sahip olmak:
  • Fiziksel olarak yorucu bir işiniz varsa, ağrı geliştirme riskiniz daha yüksektir.
• Stres yaşamak :
  • Araştırmalar, kronik ağrının hem sık görülen stres hem de travma sonrası stres bozukluğu ile bağlantılı olduğunu göstermiştir.
• Sigara :
  • Sigara içiyorsanız, kronik ağrı tedavisine ihtiyaç duyan tıbbi durumlar geliştirme riskiniz daha yüksektir.

Önleme

Ne yazık ki, genel olarak kronik ağrıyı önlemek için hiçbir şey kanıtlanmamıştır. Ağrıya neden olan belirli durumları önleyebilirsiniz. Örneğin, akciğer kanseri riskinizi azaltmak için sigarayı bırakabilirsiniz.

Prognoz

Genellikle kaybolmaz. Ancak sizin için işe yarayan bir strateji kombinasyonu ile bunu yönetirsiniz. Mevcut ağrı tedavileri, kişinin ağrı skorunu yaklaşık %30 oranında azaltır.

Araştırmacılar ağrı bozukluklarını incelemeye devam ediyor. Nörobilimdeki ilerlemeler ve insan vücudunun daha iyi anlaşılması, daha etkili tedavilere yol açmalıdır.

Kronik ağrınız ve depresyonunuz ve/veya kaygınız varsa, akıl sağlığınız için tedavi aramanız önemlidir. Tedavi edilmeyen depresyon ve anksiyete, ağrınızı daha da kötüleştirir ve yaşam kalitenizi daha da düşürür.

Kronik Ağrının Komplikasyonları

Kronik ağrının komplikasyonları şunları içerebilir:

• Azalmış yaşam kalitesi.
• Depresyon.
• Endişe.
• Madde kötüye kullanımı bozuklukları.
• Mevcut kronik hastalığın kötüleşmesi.
• İntihar düşüncesi ve/veya intihar riskinde artış.

Kronik ağrının komplikasyonları ciddidir. Bu nedenle, ağrı yaşıyorsanız tıbbi yardım almanız çok önemlidir. Ağrı tedavisi ve yönetimi için birçok seçenek vardır. Sizin için işe yarayan doğru tedavi kombinasyonunu bulmak biraz zaman alsa da, denemeye değer.

Kronik ağrıyla nasıl başa çıkabilirim?

İlaç almanın, terapi almanın ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmanın yanı sıra kendinize iyi bakın.

Aşağıdaki eylemler, kronik ağrınızla başa çıkmanıza ve genel sağlığınızı iyileştirmenize yardımcı olur:

• Sigara içmekten kaçının.
• Çok fazla şey yapmaya çalışmayın. Dinlenme ve kişisel bakım için öncelik ve zaman içeren günlük bir program oluşturun.
• Sağlıklı diyetle beslen.
• Düzenli egzersiz.
• Yeterli uyku.
• Stresinizi yönetin.
• Benzer koşullara sahip diğer insanlardan öğrenmek için kronik ağrı için bir destek grubuna katılın.
• Uyku ve ağrı ile daha fazla soruna neden olabilecek alkolü sınırlayın.
• Olumlu düşünmeye çalışın.

Doktoruma hangi soruları sormalıyım?

Kronik ağrınız varsa, sağlık uzmanınıza aşağıdaki soruları sormanız yararlı olabilir:

• Ağrıma ne sebep oluyor?
• Ağrım gidecek mi? Hayır ise, neden olmasın?
• Ne tür ilaçlar alacağım? Yan etkileri nelerdir?
• Fiziksel veya psikolojik tedaviyi denemeli miyim?
• Egzersiz yapmak güvenli midir?
• Kronik ağrımı hafifletmek için başka ne yapmalıyım?
• Kötüleşirse ne yapmalıyım?

NOT: Kronik ağrı aylar veya yıllar sürer, aktivitelerden zevk alma ve kendinize veya başkalarına bakma yeteneğinizi etkileyebilir. Kronik ağrınız varsa, lütfen bir sağlık kuruluşu veya ağrı uzmanıyla konuşun. Daha rahat bir yaşam sürmenize yardımcı olmak için acınızı yönetmenin yolları vardır.

Referanslar:

1. Kronik Ağrı Nedir?
2. Dydyk AM, Yarrarapu SNS, Conermann T. Chronic Pain. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553030/) StatPearls [Internet]. Treasure Island, FL: StatPearls Publishing; 2021.
3. Treede RD, Rief W, Barke A. Qasim A. A Classification of Chronic Pain for ICD-11. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4450869/) PAIN. 2015; 156(6): 1003-1007
4. https://scholar.google.com/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
6. https://www.researchgate.net/
7. https://www.mayoclinic.org/
8. https://www.nhs.uk/
9. https://www.webmd.com/