Makat Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi

Makat ağrısı, tıbbi literatürde “anorektal ağrı” olarak bilinir ve birçok farklı nedenin sonucu olabilir. Bu tür ağrılar bazen sadece rahatsız edici olsa da, bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Makat bölgesi, sindirim sistemimizin dışarıya açılan son kısmını oluşturan anüsün etrafındaki dokuların bulunduğu hassas bir alandır. Bu bölgeyi etkileyen çeşitli faktörler, insan yaşamını oldukça olumsuz etkileyebilir. Ağrının nedenini anlamak ve uygun tedaviyi uygulamak, kişinin yaşam kalitesini artırmada önemli bir rol oynar.

Makat Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi

Makat ağrısının belirtileri genellikle dışkılama sırasında ya da sonrasında daha belirgin hale gelir. Ancak ağrı sürekli olabileceği gibi, sadece belirli durumlarda da hissedilebilir. Özellikle otururken artan ağrı, kişinin günlük aktivitelerini kısıtlayabilir. Bu durum, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan ciddi bir rahatsızlık yaratabilir. Birçok kişi, bu tür problemleri dile getirmekten çekinir ve tedavi için tıbbi yardım almakta gecikir. Ancak unutulmamalıdır ki, zamanında ve doğru tedavi uygulanmadığında, basit bir makat ağrısı ilerleyen süreçlerde daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Makat ağrısının nedenleri oldukça çeşitlidir ve her yaş grubunda görülebilir. Basit bir kas spazmından kaynaklanan ağrılar olduğu gibi, anüs bölgesindeki enfeksiyonlar, hemoroid, fissür gibi daha ciddi problemler de bu tür ağrılara sebep olabilir. Ayrıca bazı hastalıklar, özellikle sindirim sistemi rahatsızlıkları, makat ağrısının habercisi olabilir. Bu nedenle, makat bölgesinde hissedilen herhangi bir ağrı, ciddiye alınmalı ve mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Makat ağrısı tedavisinde temel amaç, ağrının kaynağını bulmak ve uygun tedavi yöntemini uygulamaktır. Her ağrının tedavisi farklı olabilir. Örneğin, bir kas spazmı için kas gevşeticiler önerilirken, hemoroid gibi durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir. Bu yazımızda, makat ağrısına yol açan en yaygın nedenler ve bu ağrıların nasıl tedavi edilebileceğine dair ayrıntılı bilgiler sunulacaktır.

Makat Ağrısı Nedenleri

Birçok farklı durum makat ağrısına neden olabilir. Semptomların çoğu küçüktür ve tedavi ile hızla gider. Nadir durumlarda, anal ağrı, anal kanser gibi daha ciddi bir durumun belirtisidir.

Anal ağrının yaygın nedenleri şunlardır:

1. Anal apse: Anüsteki bezlerin tıkanmasından kaynaklanan enfekte bir boşluk söz konusudur.
2. Anal fistül: Anüste enfekte bezi anüs çevresindeki derideki bir açıklığa bağlayan küçük bir tünel mevcuttur. Anüs, anal cildi yağlanmış ve sağlıklı tutmak için yağ salgılayan küçük bezlerle çevrilidir. Bu bezlerden biri tıkanırsa, enfekte bir boşluk (apse) oluşabilir. Anüs çevresindeki apselerin neredeyse yarısı fistüllere veya enfekte bezi anüs derisindeki bir açıklığa bağlayan küçük tünellere dönüşür.
   • Makat ağrısına ek olarak, anal fistüller aşağıdakilere neden olabilir:
     • anüs ve anal açılış etrafında şişme
     • zor bağırsak hareketleri
     • bağırsak hareketleri sırasında kan veya irin olması,
     • ateş
3. Anal fissür: Anüsün cildinde, kağıt kesiği gibi küçük çatlaklar görülür.
4. Hemoroid: Rektum veya anüste şişmiş damarlar vardır. Hemoroidler rektal ağrının çok yaygın bir nedenidir. Yaklaşık her 4 yetişkinden 3’ü yaşamlarında hemoroid yaşayacaktır. Yaşadığınız belirtiler hemoroidin nerede olduğuna bağlıdır. İç hemoroidler rektumun içinde gelişebilir, ancak yeterince büyüklerse rektumdan dışarı çıkabilirler.
   • Rektal ağrıya ek olarak, hemoroidler aşağıdakilere neden olabilir:
     • kaşıntı veya tahriş
     • anüs çevresinde şişme
     • zor bağırsak hareketleri
     • anüsün yakınındaki bir yumru veya kist benzeri yapı
5. Perianal Hematom: Perianal hematomlara bazen dış hemoroid denir. Perianal hematom, anal açıklığın etrafındaki dokulara kan akışı olduğunda ortaya çıkar. Kan biriktiğinde, anal açıklıkta bir yumru oluşmasına neden olur.
   • Makat ağrısına ek olarak, perianal hematom aşağıdakilere neden olabilir:
     • anüste bir yumru
     • kağıt mendilde kanama veya lekelenme
     • zor bağırsak hareketleri
     • oturma veya yürüme zorluğu
6. Anal Enfeksiyonlar: Mantar enfeksiyonları ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar dahil bakteri veya virüsler anal enfeksiyonlara neden olabilirler. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar cinsel organlardan rektuma yayılabilir veya enfeksiyon anal seks sırasında bulaşabilir.
   • Rektal ağrıya neden olabilecek cinsel yolla bulaşan hastalıklar şunları içerir:
     • belsoğukluğu
     • klamidya
     • uçuk (herpes)
     • frengi
     • insan papilloma virüsü (HPV)
   • Makat ağrısına ek olarak, anal cinsel yolla bulaşan hastalıklar aşağıdakilere neden olabilir:
     • küçük kanama
     • kaşıntı
     • ağrı
     • akıntı
7. İltihaplı bağırsak hastalığı: Crohn hastalığı (bağırsak iltihaplı ve yaralar ile işaretlenmiş olur) ya da ülseratif kolit (periyodik alevlenmeler, kanlı dışkı ve ishal, kolon ve rektumda minik ülser) gibi durumlar.
8. Levator ani sendromu: Anüs çevresinde kas spazmları ve ağrı.
9. Pelvik taban disfonksiyonu: Pelvik tabanın kasları düzgün rahatlamadığında meydana gelir.
10. Cilt hastalıkları: Sedef hastalığı ve siğiller gibi bozukluklar
11. Soliter rektal ülser sendromu (Solitary rectal ulcer syndrome): Soliter rektal ülser sendromu, rektumda ülserlerin gelişmesine yol açan bir durumdur. Ülserler, kanama ve dışarıya akabilen açık yaralardır. Bu nadir sendroma neyin neden olduğu açık değildir, ancak araştırmacılar bunun kronik kabızlık ile ilişkili olduğuna inanmaktadır.
    • Rektal ağrıya ek olarak, soliter rektal ülser sendromu aşağıdakilere neden olabilir:
      • kabızlık
      • dışkı geçerken ıkınma
      • kanama veya diğer akıntı
      • pelviste dolgunluk veya basınç hissi
      • rektumdaki tüm dışkıyı boşaltamayacakmış gibi hissetmek
      • bağırsak hareketlerini kontrol edememe
12. Tromboze hemoroid: Hemoroid çok yaygındır. Bazen, dış hemoroidde kan pıhtısı gelişebilir. Bu tromboz olarak bilinir. Dış pıhtı, dokunmaya duyarlı sertleştirilmiş bir yumru gibi hissedebilir. Bu pıhtılar tehlikeli olmasa da, son derece acı verici olabilirler.
    • Makat ağrısına ek olarak, tromboze hemoroid aşağıdakilere neden olabilir:
      • anüs çevresinde kaşıntı ve tahriş,
      • anüs çevresinde şişlik veya topaklar
      • dışkı geçerken kanama
13. Tenesmus: Tenesmus kramptan kaynaklanan rektal ağrıdır. Genellikle Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi enflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD’ler) ile ilişkilidir . Bununla birlikte, tanı IBD’si olmayan kişilerde ortaya çıkabilir. Bu durumlarda, GI yolunun spesifik hareket veya hareket bozuklukları suçlanabilir. Yaygın hareketlilik bozuklukları kabızlık ve ishaldir.
    • Rektal ağrıya ek olarak, tenesmus aşağıdakilere neden olabilir:
      • rektum içinde ve yakınında kramp
      • tuvaletini yaptıktan sonra bile bağırsak hareketine ihtiyaç olduğunu hissetmek
      • daha zor ıkınır ancak daha az miktarda dışkı üretir
14. Proktit: Proktit, rektumun astarında iltihaplanmaya neden olur. IBD hastalarında yaygın olmasına rağmen, herkesi etkileyebilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ayrıca proktitlere neden olabilir ve hatta kanser için radyasyon tedavisinin bir sonucu olabilir.
    • Makat ağrısına ek olarak, proktit belirtileri:
      • ishal
      • rektumda dolgunluk veya basınç hissi
      • Sadece bağırsak hareketiniz olsa bile dışkıyı geçmeniz gerekiyormuş gibi hissetmek
      • kanama veya diğer akıntı
15. Dışkı etkisi: Dışkı çarpması makat ağrısına neden olabilen yaygın bir GI problemidir. Kronik kabızlık, rektumda sertleştirilmiş dışkı kütlesi olan etkilenmiş dışkılara yol açabilir. Dışkı etkisi yaşlı erişkinlerde daha yaygın olmasına rağmen, her yaşta ortaya çıkabilir.
    • Rektal ağrıya ek olarak, fekal impaksiyon aşağıdakilere neden olabilir:
      • karın ağrısı
      • karın ve rektumda şişkinlik veya şişkinlik
      • mide bulantısı
      • kusma
16. Rektal prolapsus: Rektal prolapsus, vücudunuz GI kanalınızda rektumu yerinde tutan ekleri kaybettiğinde ortaya çıkar. Bu olduğunda, rektum anüsten dışarı çıkabilir. Rektal prolapsus nadirdir. Yetişkinlerde en yaygın olanıdır ve 50 yaşın üzerindeki kadınların bu durumu erkeklerden altı kat daha fazladır. Bununla birlikte, rektal prolapsuslu bir kadının yaş ortalaması 60, erkekler için 40’tır.
    • Makat ağrısına ek olarak, rektal prolapsus aşağıdakilere neden olabilir:
      • anüsten uzanan bir doku kütlesi
      • anal açıklıktan serbestçe geçen dışkı veya mukus
      • fekal inkontinans
      • kabızlık
      • kanama

Makat Ağrısı Tanısı

Doktorlar anal ağrıyı çeşitli şekillerde teşhis eder:

• Semptomlar dahil hastanın tıbbi öyküsü
• Fizik Muayene
• Rektal muayene: Doktor anormallikleri hissetmek için rektuma parmak sokarak muayene eder (rektal tuşe).
• Endoskopi: Doktor rektumun içine bakmak için kameralı ince, esnek bir tüp kullanır.

Makat Ağrısı Tedavisi

Makat ağrısının tedavisi, ağrının altında yatan nedene bağlı olarak değişir. Basit bir kas spazmından kaynaklanan ağrılar ile enfeksiyonlara bağlı gelişen ağrıların tedavisi birbirinden farklı olacaktır.

1. Konservatif Tedavi

Birçok makat ağrısı vakasında, konservatif tedavi yöntemleri ilk tercih olarak kullanılır. Bu tedavi yöntemleri arasında şunlar bulunur:

• Sıcak Su Banyoları: Makat bölgesindeki kasların gevşemesi için önerilen en yaygın tedavi yöntemlerinden biridir. Günde birkaç kez 10-15 dakika sıcak su banyosu yapmak, ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Diyet Düzenlemesi: Lif açısından zengin gıdalar tüketmek, dışkılamayı kolaylaştırır ve dışkılama sırasında oluşan zorlanmayı önler. Bu da anal fissür ve hemoroid gibi rahatsızlıkların önüne geçebilir.
• Topikal Kremler ve Anestetikler: Anestetik etkili kremler, anal fissür gibi ağrılı durumlarda kullanılabilir. Bu kremler, lokal ağrının hafiflemesine yardımcı olur.

2. İlaç Tedavisi

Ağrının nedeni enfeksiyon ise, antibiyotikler tedavide kullanılabilir. Kas spazmlarından kaynaklanan ağrılarda ise kas gevşetici ilaçlar önerilir. Hemoroid ve anal fissür tedavisinde kortikosteroid içeren kremler de sıklıkla kullanılır.

3. Cerrahi Müdahale

Bazı durumlarda, konservatif tedaviler ve ilaçlar yeterli olmayabilir. Özellikle hemoroid, anal apse veya fistül gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Hemoroid ameliyatları, lazer veya geleneksel yöntemlerle yapılabilir. Anal apselerin tedavisinde ise drenaj işlemi uygulanır.

4. Fizik Tedavi ve Egzersiz

Pelvik taban sendromu gibi rahatsızlıklarda fizik tedavi, ağrıların hafiflemesinde önemli bir rol oynar. Pelvik kasların güçlendirilmesi ve doğru pozisyonda kullanılması, ağrıların tekrarlamasını önleyebilir.

Makat Ağrısı Kanser Midir?

Anal, kolorektal ve kolon kanserleri genellikle başlangıçta ağrısızdır. Aslında, hiçbir belirti vermeyebilirler. Tümörler doku veya organı itecek kadar büyürse, ilk ağrı veya rahatsızlık belirtileri ortaya çıkabilir. En yaygın rektum kanseri belirtileri rektal kanama, kaşıntı ve anal açıklığın yakınında bir yumru veya kitle hissi sayılabilir.

Ancak bu semptomlara daha çok apse ve hemoroid de dahil olmak üzere diğer durumlar neden olur. Herhangi bir endişeniz varsa, doktorunuza danışmak her zaman akıllıca olacaktır. Belirtilerinizi değerlendirebilir ve sonraki adımlarda size tavsiyelerde bulunabilirler.

Anal ağrı için ne zaman doktora başvurmalıyım?

Anal ağrının birçok nedeninin bir doktor tarafından tedavi edilmesi gerekmez.

Anal ağrı hakkında doktorunuza başvurmanızı gerektiren durumlar:

• Bir yumru veya kitleye eşlik ederse.
• Tedavi başlangıcından 3 veya 4 gün sonra daha iyi hissetmezseniz.
• Rektumdan kanama ile ortaya çıkarsa.
• Makat ağrısı günlük aktivitelere müdahale edecek veya sizi gece uyandıracak kadar şiddetliyse.
• İyileştikten sonra tekrar ediyorsa.

Sonuç

Makat ağrısı, birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ancak doğru teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile bu tür ağrılar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Erken dönemde tedaviye başvurmak, hemoroid, anal fissür gibi durumların daha ciddi komplikasyonlara dönüşmesini engeller. Herhangi bir makat ağrısı belirtisi yaşayan bireylerin, bir uzmana başvurmaktan çekinmemeleri gerekir. Bu şekilde, olası ciddi sağlık sorunlarının önüne geçmek mümkün olacaktır.

Referanslar:

• American Society of Colon and Rectal Surgeons. Anal Pain
• International Foundation for Gastrointestinal Disorders. Anal Discomfort and How to Deal with it
• Merck Manual Consumer Version. Anal Fissure
• Makat Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi
• Scholefield, J. H., & Grundy, A. (2015). Management of Hemorrhoids: A Review of Surgical and Non-Surgical Approaches. Journal of Gastrointestinal Surgery.
• Madoff, R. D., & Fleshman, J. W. (2016). Clinical practice. Hemorrhoids. The New England Journal of Medicine.
• Gupta, P. J. (2004). Non-Surgical Treatment of Anal Fissure. Indian Journal of Surgery.
• Lindsey, I., Nugent, K. P., & Dixon, A. (2004). Anorectal abscess and fistula. Gastroenterology Clinics of North America.
• Bhardwaj, R., & Parker, M. C. (2007). Proctalgia fugax and anal pain: A practical approach to assessment and management. British Journal of General Practice.
• Hetzer, F. H., & Bergamaschi, R. (2002). Management of rectal cancer. The Lancet Oncology.
• Abbas, M. A., & Lemus-Rangel, R. (2017). Pelvic floor dysfunction and chronic anorectal pain. Clinics in Colon and Rectal Surgery.
• Shafik, A. (1997). Pelvic floor muscles and sphincteric control of micturition and defecation. Surgical and Radiologic Anatomy.
• Hancock, B. D. (1977). Internal sphincter and anal fissure. Gut.
• Pescatori, M., & Anastasio, G. (1999). Infective complications after hemorrhoid surgery. International Journal of Colorectal Disease.
• Nelson, R. L. (2009). Inflammatory Bowel Disease: A Comprehensive Guide for Patients and Practitioners. Mayo Clinic Proceedings.
• Wong, W. D., & Goldberg, S. M. (2004). Management of Anorectal Abscess and Fistula. Surgical Clinics of North America.
• Whitehead, W. E. (2008). Functional Disorders of the Anorectum. American Journal of Gastroenterology.
• Farouk, R., & Duthie, G. S. (1999). Management of Hemorrhoids and Anal Fissure. Surgical Clinics of North America.
• Pemberton, J. H. (2004). Rectal prolapse: A comprehensive review. Colorectal Disease.
• Gill, H. S., & Morris, A. M. (2015). Current approaches to the management of hemorrhoids. Digestive Diseases and Sciences.
• Steele, S. R., & Hull, T. L. (2011). Complex anal fistula: Principles of management. Colorectal Disease.
• Sultan, A. H., & Thakar, R. (2002). Pelvic floor trauma and anal incontinence. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology
• Anal fissür nedir, makat çatlağı