100 / 100

Pirinç, dünya genelinde en çok tüketilen tahıl ürünlerinden biridir. Özellikle Asya, Afrika ve Güney Amerika başta olmak üzere birçok kültürde temel besin kaynağı olarak tüketilmektedir. Uygun iklim koşullarında yetiştirilmesi ve verimli bir karbonhidrat kaynağı olması, pirinci küresel gıda sisteminin vazgeçilmez bir parçası haline getirmiştir. Tarih boyunca tarımın en önemli unsurlarından biri olmuş ve milyonlarca insanın temel besin ihtiyacını karşılamıştır. Hem ekonomik hem de besinsel açıdan büyük bir öneme sahip olup, günümüzde de dünya nüfusunun büyük bir kısmının beslenme düzeninde kritik bir yer tutmaktadır.

Pirinç Çeşitleri ve 11 Çeşit Pirincin Sağlığa Faydaları

Yetiştirildiği bölgeye, türüne ve işlenme şekline bağlı olarak birçok farklı çeşide ayrılmaktadır. En yaygın pirinç türleri arasında beyaz pirinç, esmer pirinç, basmati, jasmine, kırmızı pirinç ve siyah pirinç yer almaktadır. Beyaz pirinç, rafine edilerek dış kabuğundan ve kepeğinden arındırıldığı için daha uzun raf ömrüne sahipken, esmer pirinç ve diğer tam tahıllı pirinç çeşitleri daha fazla lif ve besin öğesi içermektedir. Öte yandan, basmati ve jasmine pirinci gibi aromatik türler, hem lezzet hem de düşük glisemik indeksi ile dikkat çeker. Pirinç türleri arasındaki bu farklılıklar, beslenme tercihleri ve sağlık açısından önemli etkiler yaratmaktadır.

Temel olarak karbonhidrat açısından zengin bir besin olsa da, içerdiği vitaminler, mineraller ve lif miktarı türüne göre değişiklik göstermektedir. Esmer pirinç ve diğer tam tahıllı pirinç çeşitleri, yüksek lif içeriği sayesinde sindirim sistemini desteklerken, kan şekerini dengelemeye de yardımcı olur. Beyaz pirinç ise daha hızlı sindirildiği için enerji ihtiyacını karşılamak adına önemli bir kaynak olabilir. Ayrıca, magnezyum, fosfor ve B vitaminleri açısından da zengin bir besindir. Düzenli olarak tüketildiğinde, bağışıklık sistemini güçlendirebilir, kalp sağlığını koruyabilir ve bağırsak sağlığına olumlu katkılar sağlayabilir.

Her ne kadar besleyici bir gıda olsa da, tüketim miktarına ve türüne dikkat etmek önemlidir. Beyaz pirincin aşırı tüketimi, yüksek glisemik indeksi nedeniyle kan şekerinde dalgalanmalara yol açabilir ve diyabet riskini artırabilir. Bu nedenle, daha sağlıklı bir alternatif olarak esmer pirinç veya düşük glisemik indeksli pirinç türlerinin tercih edilmesi önerilmektedir. Ayrıca, pirinci doğru şekilde pişirmek ve fazla nişastasını arındırmak, sindirimi kolaylaştırarak daha sağlıklı bir tüketim imkanı sunar. Dengeli bir beslenme düzeni içerisinde pirinç tüketimini planlamak, sağlıklı yaşam için önemli bir adımdır.

Pirinç Çeşitleri

1. Esmer pirinç (Tam tahıllı – kahverengi)

Kabuğu veya dış koruyucu tabakası çıkarılmışsa kahverengi olarak sınıflandırılır. Beyaz türün aksine, besin açısından zengin olan kepek tabakasına ve tohuma sahiptir. Örneğin apigenin, quercetin ve luteolin kahverengi pirinç kepeğinde bulunan flavonoid antioksidanlardır. Bu maddeler hastalıkların önlenmesinde çok önemlidir. Flavonoid açısından zengin gıdalar, çeşitli kronik hastalık ve malignite riskinin azalmasıyla ilişkilendirilmiştir.

Kalori ve karbonhidrat açısından, kepeği ve tohumu alınmış beyaz türle karşılaştırılabilir. Kahverengi varyant biraz daha yüksek lif ve protein içeriğine sahiptir.

2. Beyaz pirinç

En sağlıklı tür olmasa da son derece popülerdir. Tüm çeşitler arasında genellikle en ucuz seçenektir, harika bir dokuya sahiptir ve harika bir tada sahiptir. Ayrıca köri başta olmak üzere çeşitli yiyeceklerle iyi gider. Raf ömrünü uzatmaya yardımcı olmak için kabuk, kepek ve tohumun tümü çıkarılır; ancak işlenme şekli nedeniyle besin değeri üzerinde zararlı bir etkisi vardır.

Öte yandan, sıklıkla demir ve B vitamini ile zenginleştirilir. Sonuç olarak, bazı beyaz varyant türleri bu mikro besin maddelerini kahverengi pirinçten daha fazla içerebilir. Ek olarak kahverengi, siyah, kırmızı veya vahşi formlara göre önemli ölçüde daha az antioksidan içeriğine sahiptir. Diğer türlere göre lif ve protein açısından daha düşük olan ve daha az tatmin edici olan beyaz varyant, bu nedenle en sağlıklı tür değildir. Bu, gece geç saatlerde yemek yemeyi teşvik edebilir.

3. Siyah pirinç

Pişirildiğinde sıklıkla mora dönüşen zengin bir siyah renge sahiptir ve bu da onun kraliyetle olan güçlü bağını açıklamaktadır. Bu çeşide genellikle “yasak pirinç” adı veriliyor çünkü iddiaya göre geçmişte yalnızca Çinli telif haklarına sahip kişilere teklif ediliyordu. Tüm çeşitler arasında en fazla antioksidan aktiviteye sahiptir ve bu da onu sağlıklı bir seçenek haline getirir.

Antioksidanlar, hücreleri serbest radikal adı verilen moleküllerin fazlalığının neden olduğu oksidatif strese karşı koruyan maddelerdir. Kalp hastalığı, çeşitli maligniteler ve bilişsel gerileme gibi kronik hastalıkların tümü oksidatif stresle ilişkilendirilmiştir. Antiinflamatuar özelliğin sağlanmasında da etkilidir.

Güçlü antioksidan ve antiinflamatuar aktivitelere sahip flavonoid bitki pigmentlerinin bir sınıfı olan antosiyaninler özellikle siyah türde bol miktarda bulunur. Ek olarak antosiyaninlerin güçlü anti-kanser aktiviteleri de gösterilmiştir. Araştırmalara göre antosiyanin açısından zengin gıdaları daha fazla tüketmek kolorektal kansere yakalanma riskinizi azaltabilir.

4. Yarı haşlanmış pirinç

Dönüştürülmüş pirinç olarak da adlandırılan, bir süredir Asya ve Afrika ülkelerinde yaygın olarak tüketilen bir türdür. Yenmeyen dış kabuğuyla kaplı ürünü ıslattığınızda, buharda pişirdiğinizde ve kurutduğunuzda, onu yarı kaynatıyorsunuz demektir. Sonuç olarak hafif sarı bir renk alır. Ürün yarı kaynatıldığında, yemeden önce kabuğunun çıkarılması daha kolaydır. Geleneksel beyaz varyantla karşılaştırıldığında, işlem sırasında pirincin dokusu da geliştirilerek daha yumuşak ve daha az yapışkan hale gelir.

Beyaz türden daha fazla lif, daha fazla protein ve daha az kalori sunar. Ayrıca daha az karbonhidrat var. Bu onu geleneksel beyaz varyantın daha sağlıklı bir alternatifine dönüştürür.

Bir prebiyotik olarak, bu türdeki nişasta, bağırsaklarınızda probiyotiklerin veya iyi bakterilerin gelişimini teşvik eden bir tür gübre işlevi görür. Prebiyotik içeren yiyecekler yemek genel sağlığınız için çok iyi olabilir çünkü bağırsaklarınızdaki mikropların dengesi sağlığınızdan duygularınıza kadar her şeyi etkileyebilir.

Şeker hastaları için diğer türlere göre daha iyi bir seçenektir çünkü kan şekeri düzeyleri üzerinde hem beyaz hem de kahverengi türden daha az etkiye sahiptir. Bu, özellikle arta kalan yarı haşlanmış pirinci yemeden önce buzdolabında saklıyorsanız doğru olabilir, çünkü bunu yapmak ürünün kan şekeri seviyeniz üzerindeki etkisini azaltabilir.

5. Arborio pirinç

İtalya’nın yerlisidir ve Avrupa mutfağında, özellikle de risottoda kullanılması nedeniyle son zamanlarda Hindistan’da popülerlik kazanmıştır. Yüksek yağ içeriğine sahip olmasına rağmen harika bir protein kaynağıdır ve A ve C vitaminlerini içerir. Ancak glisemik indeksi daha yüksek olduğundan kan şekeri seviyenize dikkat etmelisiniz.

6. Kırmızı pirinç

Bir tarife çok fazla parıltı getirebilecek güzel bir renktir. Himalaya ve Tayland varyantı gibi çeşitleri oldukça pigmentlidir ve vitaminler, mineraller ve sağlığı teşvik eden bitki bileşenleriyle doludur.

Diğer beyaz varyant türleri ile karşılaştırıldığında bu tür, protein ve lif açısından daha yüksektir, ancak antioksidan konsantrasyonu gerçekten onu diğerlerinden ayıran şeydir. Antosiyaninler apigenin, mirisetin ve kersetin, siyah türde olduğu gibi bol miktarda bulunan flavonoid antioksidanlar arasındadır. Çalışmalar, siyah varyant karşılaştırıldığında, serbest radikallerle mücadelede çok daha fazla yeteneğe sahip olduğunu ve daha yüksek düzeyde flavonoid antioksidan içerdiğini ortaya koyuyor. Bu tür lezzetlidir ancak en büyük dezavantajı diğer çeşitlere göre daha az yaygın olmasıdır.

7. Yabani pirinç

Aslında suda yaşayan otların tohumlarıdır; mutfakta sıklıkla klasik türle aynı şekilde kullanılır. Tam tahıl olarak kabul edilir ve beyaz türden biraz daha fazla protein ve lif içerir, bu da onu daha tatmin edici bir seçenek haline getirir. B vitaminleri, magnezyum ve manganez bu türde bulunan vitamin ve minerallerden sadece birkaçıdır. Tüm türler arasında en fazla kalori ve karbonhidratı içerir.

İnsülin direncini düşürmenin yanı sıra, çalışmalar kolesterolü ve oksidatif stresi düşürmede de oldukça iyi olduğunu göstermiştir. Ayrıca antioksidanlarla yüklüdür.

8. Basmati pirinç

Pişirildiğinde patlamış mısırla karşılaştırılabilecek güçlü bir aroma yayar. Aslında Hintçe “basmati” kelimesi “aromalı” veya “kokulu” anlamına gelir. Bazen parfümlü pirincin kraliçesi olarak anılır. Pakistan ve Hindistan’a özgüdür ve Hindistan dünya arzının üçte ikisini üretmektedir. Antik çağlardan beri, Himalaya eteklerinde yetiştirilmektedir. Artık birçok Hint tarifinde ortak bir içeriktir ve dünyanın her yerindeki insanlar tarafından sevilmektedir.

Beyaz ve kahverengi basmati türünün her ikisi de gerekli besinleri sağlar, ancak kahverengi basmati pirinci lif, fosfor, çinko ve B vitaminleri bakımından daha yüksektir. Ayrıca kahverengi basmati pirincinin glisemik indeksi daha düşüktür. Ancak beyaz varyantın sindirimi daha kolaydır.

9. Jasmin Pirinç (Yasemin)

Çeşitli renkleri mevcuttur. Özellikle beyaz jasmin yoğun şekilde işlenir ve kahverengi jasmin pirincine göre daha fazla besin özelliği içerir. Ek olarak, hepsi biraz farklı besin profilleri içeren mor, kırmızı ve siyah türleri de vardır. Kahverengi yasemin pirinci, tam tahıllı çeşitlerin çoğunda olduğu gibi B1 vitamini, B6 vitamini, magnezyum, fosfor, selenyum ve manganez gibi minerallerle yüklüdür.

İçinde bulunan bitkisel besinler vücudunuzdaki hücreleri koruyarak bağışıklık sisteminizi ve genel sağlığınızı güçlendirir. Folik asitle doludur ve hamilelik sırasında ve ilk üç aylık dönemde alındığında sağlıklı hamileliği destekler. Beyaz türle karşılaştırıldığında kahverengi varyant daha fazla lif içerir. Kahverengi varyant daha az işlendiğinden lif ve mineraller hala mevcuttur. Düzenli bağırsak hareketleri ve sindirim sağlığı, diyet lifi sayesinde korunur.

10. Bomba pirinci

İspanya’nın Valensiya bölgesinden gelen kısa taneli çeşide, genellikle Valensiya pirinci olarak anılan otantik bomba pirinci denir. Yavaş büyümesinin bir sonucu olarak alışılmadık şekilde kurutulmuş bir tahıl üretir, bu da onu pişirme sırasında nemi emmek için ideal kılar.

Porsiyon başına diğer tam tahıllara göre daha fazla protein, karbonhidrat ve lif sağlayabilir. Bir fincan pişmiş üründe 10 gram karbonhidrat ve 16 gram protein bulunur. Ymuşak hale gelmesi için uzun süre pişirilmesi gereken kinoa ve kahverengi pirincin aksine, servis edildiğinde kurudur. Bu, kolesterol seviyelerini düşüren önemli miktarda lif sunar.

11. Paketlenmiş karışımlar

Bazı ticari karışımlar sağlıklı olmasına rağmen, birçoğunun sodyum ve kalorisi aşırıdır. Yüksek tuzlu bir diyet, kalp hastalığı da dahil olmak üzere önemli hastalıklara yakalanma riskinizi artırabilir. Ayrıca işlenmiş gıdalarda sağlıklı beslenmenin bir parçası olarak en aza indirilmesi gereken ilave şeker bulunabilir.

Pirincin Sağlığa Faydaları Nelerdir?

1. Enerji Kaynağıdır

Kompleks karbonhidratlar açısından zengin bir besindir. Vücutta yavaş sindirilerek enerjiye dönüşür ve uzun süre tok kalmayı sağlar. Özellikle sporcular ve yoğun fiziksel aktivite yapan kişiler için mükemmel bir enerji kaynağıdır.

2. Sindirim Sistemini Destekler

Lif bakımından zengin olan kahverengi pirinç ve kepekli pirinç çeşitleri bağırsak hareketlerini düzenleyerek sindirimi kolaylaştırır. Kabızlık gibi sindirim problemlerini önlemeye yardımcı olur. Ayrıca, gluten içermediği için çölyak hastaları ve gluten intoleransı olan bireyler tarafından güvenle tüketilebilir.

3. Kalp Sağlığını Korur

Tam tahıllı pirinç türleri (kahverengi pirinç, siyah pirinç, kırmızı pirinç) kötü kolesterolü (LDL) düşürmeye yardımcı olur. Aynı zamanda içerdiği magnezyum ve lif sayesinde kalp hastalıkları riskini azaltabilir. Düzenli tüketildiğinde kan basıncını dengeler ve damar sağlığını korur.

4. Kan Şekerini Dengeler

Düşük glisemik indekse sahip olan tam tahıllı pirinç çeşitleri, kan şekerinin ani yükselmesini önler. Diyabet hastaları için beyaz pirince kıyasla daha sağlıklı bir seçenektir. Özellikle lif açısından zengin olan kahverengi pirinç, insülin direncini azaltmaya yardımcı olabilir.

5. Kas ve Kemik Sağlığını Destekler

Magnezyum ve fosfor gibi mineraller bakımından zengin olup, kasların sağlıklı çalışmasına destek olur. Kemik yoğunluğunu artırarak osteoporoz riskini azaltabilir. Özellikle yaşlı bireyler için düzenli tüketimi kemik sağlığını korumaya yardımcı olabilir.

6. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Bağışıklık sistemini destekleyen antioksidanlar ve B vitaminleri içerir. Siyah pirinç gibi antioksidan bakımından zengin çeşitler, vücudu serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı koruyarak hastalıklara karşı direnç kazandırabilir.

7. Zihinsel Fonksiyonları Güçlendirir

B vitaminleri, magnezyum ve antioksidanlar açısından zengin olup, beyin fonksiyonlarını destekler. Hafızayı güçlendirir, öğrenme kapasitesini artırır ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunur. Bu nedenle, bilişsel gerilemeyi önlemeye yardımcı olabilir.

8. Kilo Kontrolüne Katkı Sağlar

Düşük yağ içeriğine sahip olup, dengeli tüketildiğinde kilo kontrolüne yardımcı olabilir. Özellikle kahverengi pirinç gibi lif açısından zengin türleri uzun süre tokluk hissi sağlayarak aşırı yemeyi önler ve sağlıklı kilo yönetimini destekler.

9. Cilt Sağlığını Destekler

Pirincin içerdiği antioksidanlar ve B vitaminleri, cildi serbest radikallerin zararlarından koruyarak yaşlanma belirtilerini geciktirebilir. Pirinç suyu, cilt bakımında da sıkça kullanılarak cildi yatıştırır, lekeleri azaltır ve daha sağlıklı bir görünüm kazandırır.

10. Stres ve Depresyonu Azaltabilir

Pirincin içerdiği B vitaminleri ve magnezyum, stres seviyelerini düşürerek sinir sistemini rahatlatır. Özellikle tam tahıllı pirinç tüketimi, serotonin üretimini destekleyerek ruh halini iyileştirebilir ve depresyon riskini azaltabilir.

Bu nedenlerle, dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni içinde önemli bir yere sahiptir. Ancak, aşırı tüketiminden kaçınılmalı ve işlenmiş beyaz pirinç yerine tam tahıllı pirinç çeşitleri tercih edilmelidir.

Referanslar:

Pirinç Çeşitleri ve Sağlığa Faydaları
Juliano, B. O. (1985). Rice Chemistry and Technology. American Association of Cereal Chemists.
Fitzgerald, M. A., McCouch, S. R., & Hall, R. D. (2009). Not just a grain of rice: the quest for quality. Trends in Plant Science, 14(3), 133–139.
Bouis, H. E., & Saltzman, A. (2017). Improving nutrition through biofortification: A review of evidence from HarvestPlus, 2003 through 2016. Global Food Security, 12, 49–58.
Khush, G. S. (1997). Origin, dispersal, cultivation and variation of rice. Plant Molecular Biology, 35(1–2), 25–34.
Fitzgerald, M. A. (2006). Progress in achieving rice grain quality. Trends in Plant Science, 11(8), 394–399.
Arifin, H., Nawi, A., & Nabawi, N. (2005). Rice (Oryza sativa L.) varieties in Indonesia: Morphological and genetic diversity. Plant Genetic Resources, 3(2), 108–116.
Sepulveda, B., & Kumar, P. (2005). Rice quality and its importance in consumer acceptance. Food Research International, 38(1), 91–98.
Shah, A. A., & Aftab, Q. (2018). Antioxidant properties of rice bran and their impact on human health. Journal of Functional Foods, 43, 139–147.
Swamy, B. P. M., & Shenoy, R. (2009). Rice bran: A potent nutraceutical. Food Science and Nutrition, 47(3), 212–218.
Chen, X., & Zhang, L. (2012). Bioactive compounds in rice and their health benefits. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 60(8), 2218–2224.
Rauf, A., Imran, M., & Siddiqui, R. (2015). Rice consumption and risk of type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. European Journal of Clinical Nutrition, 69(8), 856–863.
Liao, H., & Li, X. (2013). Nutritional composition and health benefits of pigmented rice. Food Chemistry, 141(3), 1231–1237.
Panlasigui, L. F., & Montealegre, E. J. (2017). Rice phytochemicals and their antioxidant properties. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 57(6), 1024–1034.
Gibbon, S., & Purgatto, E. (2004). Rice: The roles of post-harvest management on nutrient retention and health benefits. Food Control, 15(4), 355–361.
Purcell, S. (2010). The role of rice in global nutrition. Advances in Agronomy, 105, 1–38.
Seneviratne, R., & Tillett, W. (2011). The genetic basis of rice grain quality: A review. Rice Science, 18(4), 209–219.
Smith, J. D., & Roberts, E. (2014). Whole grain rice: Benefits and potential risks. Nutrition Reviews, 72(9), 625–634.
Jones, D. A., & Price, A. H. (2009). Rice bran oil: A functional ingredient in healthy diets. Journal of Lipid Research, 50(6), 1100–1108.
Islam, M. N., & Uddin, M. S. (2012). Rice starch: Structure and functionality in food systems. Carbohydrate Polymers, 89(1), 14–23.
Dutta, S., & Biswas, S. (2016). Comparative evaluation of rice varieties for nutraceutical properties. Journal of Food Science and Technology, 53(2), 823–830.
Das, P. K., & Ghosh, S. (2009). Anthocyanins in black rice: Health implications and molecular biology. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 57(5), 1873–1879.
Zhang, Y., & Li, Q. (2018). Bioavailability of rice-derived phenolic compounds and their effects on human health. Food & Function, 9(4), 1901–1910.
Nguyen, T. T., & Do, M. N. (2013). Variations in micronutrient content among rice cultivars. Plant and Soil, 366(1–2), 17–27.
Ramos, M. R., & Ribeiro, P. (2011). Rice glycemic index and its relation to type 2 diabetes. Clinical Nutrition, 30(5), 688–692.
Chandra, S., & Kaur, R. (2015). Prebiotic effects of rice oligosaccharides: A review. Journal of Functional Foods, 17, 224–232.
Lee, H., & Park, J. (2016). Effects of processing on the nutritional value of rice. Journal of Food Processing and Preservation, 40(6), 1407–1415.
Tan, M., & Chen, X. (2017). Dietary fiber from rice bran and its role in health promotion. Food Research International, 95, 123–129.
Bhattacharya, A., & Gupta, R. (2018). Rice-based fermented foods: Health benefits and challenges. Food Microbiology, 75, 113–121.
Carter, R., & Mendez, F. (2014). Effects of rice consumption on cardiovascular risk factors. Journal of Nutrition, 144(7), 1153–1158.
Reed, S. C., & Shi, Y. (2019). Rice and its bioactive components in cancer prevention. Nutrients, 11(5), 1114.
Sun, Y., & Liu, D. (2013). Rice proteins: Nutritional and functional properties. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 53(6), 587–599.
Omar, F., & Hassan, M. (2017). Impact of rice variety on antioxidant activity: A comparative study. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 68(3), 275–281.
Wang, Y., & Zhao, J. (2010). The role of selenium-enriched rice in oxidative stress mitigation. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 24(4), 263–269.
Hossain, M. B., & Begum, S. (2018). Traditional rice varieties and their significance in modern diets. Journal of Ethnic Foods, 5(3), 152–159.
Patel, V., & Shah, M. (2020). Comparative study on the nutritional properties of aromatic and non-aromatic rice varieties. Food Chemistry, 315, 126235.
Zhao, J., & Wang, M. (2021). The impact of rice consumption on blood pressure regulation: A systematic review. Journal of Hypertension, 39(5), 945–952.
Park, S., & Kim, J. (2019). Nutrient composition and antioxidant capacity of red rice compared to white rice. Food Chemistry, 283, 308–314.
Gonzalez, M. A., & Fernandez, A. (2020). Effects of dietary rice bran on inflammation and immune function. Journal of Functional Foods, 65, 103–110.
Ibrahim, A., & Othman, N. (2021). Comparative study on the glycemic index of various rice cultivars. Clinical Nutrition, 40(3), 1185–1192.
Li, Y., & Chen, F. (2022). Rice-derived peptides and their potential antihypertensive effects. Journal of Food Science, 87(4), 1478–1486.
Malik, N., & Rahman, M. (2020). Dietary diversity and the role of rice in metabolic syndrome prevention. Nutrients, 12(10), 3051.
Singh, D., & Verma, R. (2021). Evaluation of rice cultivars for micronutrient biofortification: A review. Plant Foods for Human Nutrition, 76(1), 12–21.
Lee, K., & Ryu, D. (2021). Antidiabetic effects of rice bran: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Medicinal Food, 24(7), 715–723.
Martin, C., & Lopez, R. (2019). A comparative analysis of rice protein isolates and their functional properties. Journal of Food Engineering, 258, 43–51.
Chang, H., & Wu, T. (2022). The role of traditional rice varieties in promoting sustainable diets. Sustainability, 14(2), 789–798.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !