100 / 100

Skolyoz, omurganın yana doğru eğilmesiyle karakterize edilen ve genellikle ergenlik döneminde gelişen bir kas-iskelet sistemi bozukluğudur. Omurganın normalde düz bir hat üzerinde olması gerekirken, skolyoz durumunda “S” veya “C” şeklinde bir eğrilik gözlemlenir. Bu eğrilik, hafif bir rahatsızlıktan ciddi sağlık problemlerine kadar geniş bir yelpazede etkiler yaratabilir. Kesin nedeni çoğu zaman bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin, çevresel etkilerin ve kas-iskelet sistemi anormalliklerinin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu makalede, skolyozun belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde incelenecektir.

Skolyoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisinde 6 Altın Kural

Skolyoz genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar ve kız çocuklarında erkeklere oranla daha sık görülür. Çoğu vakada, başlangıcı belirgin bir ağrı veya rahatsızlık ile kendini göstermez. Bu durum, erken teşhisi zorlaştırır ve tedaviye geç başlanmasına neden olabilir. Ancak, omurgada gözle görülür bir eğrilik, asimetrik omuz ve kalça yapısı gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu belirtiler genellikle aileler veya okul taramaları sırasında fark edilir. Tedavi edilmediği takdirde, zamanla ilerleyebilir ve omurga, akciğerler ve kalp üzerinde ciddi baskılar oluşturarak fonksiyon bozukluklarına yol açabilir.

Skolyozun tanısı, genellikle fiziksel muayene ve röntgen gibi görüntüleme yöntemleri ile konur. Omurganın eğrilik açısı, Cobb açısı adı verilen bir yöntemle ölçülür ve bu ölçüm, hastalığın ciddiyetini belirlemek için kullanılır. Tedavi seçenekleri ise eğriliğin derecesine, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Hafif vakalarda egzersiz ve fizik tedavi önerilirken, orta ve ileri düzey vakalarda korse kullanımı veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Bu makale, skolyoz nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini ele alarak, bu hastalık hakkında kapsamlı bir bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Hem etkilenen bireyler hem de bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen okuyucular için rehber niteliğinde olacak bu çalışma, skolyozun yaşam kalitesini nasıl etkilediği ve tedavi sürecinin nasıl yönetildiği konusunda farkındalık yaratmayı hedeflemektedir.

Skolyoz Belirtileri

Fiziksel Belirtiler

Skolyozun en yaygın belirtilerinden biri omurganın görünür şekilde eğrilmesidir. Bu eğrilik, çoğu zaman önden veya arkadan bakıldığında fark edilir ve omuz, kalça veya bel hizasında asimetri ile kendini gösterir.

Skolyozun fiziksel belirtileri şunlardır:

Omuz ve Kalça Asimetrisi: Bir omuzun diğerinden daha yukarıda durması veya kalçanın bir tarafının daha yüksek veya daha belirgin olması.
Baş Pozisyonu: Başın omurganın merkezinde olmaması.
Bel Hattındaki Değişiklikler: Bir tarafta daha belirgin bir bel oyuntusu veya bel kaslarının anormal bir görünüm alması.
Giysi Uyuşmazlığı: Kıyafetlerin bir omuz veya kalçadan kayması, pantolon veya eteklerin düzgün durmaması gibi belirtiler.

Ağrı ve Rahatsızlık

Skolyozun çoğu vakasında ağrı genellikle erken aşamalarda görülmez. Ancak, eğrilik ilerledikçe kas gerginliği, sırt veya bel ağrısı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Özellikle yetişkinlerde skolyoz ağrısı, omurgadaki baskı ve sinir sıkışmasından kaynaklanabilir. Bu tür durumlarda hastalar şunları deneyimleyebilir:

Sırt ve Bel Ağrısı: Özellikle uzun süre ayakta durma veya oturma sonrasında ortaya çıkan ağrılar.
Bacaklarda Uyuşma veya Güçsüzlük: Omurilik veya sinirler üzerindeki baskı nedeniyle bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya güçsüzlük.
Solunum Güçlüğü: Eğrilik akciğerlerin işlevini etkilediğinde nefes darlığı veya göğüs ağrısı.

Skolyoz Nedenleri

İdiopatik Skolyoz

En yaygın tür idiopatik skolyozdur ve nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik faktörlerin bu tip skolyozda önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Araştırmalar, aile öyküsü olan bireylerde hastalığın daha sık görüldüğünü göstermektedir.

İdiopatik skolyoz, yaşa göre sınıflandırılır:

İnfantil Skolyoz: 0-3 yaş arası çocuklarda görülür.
Juvenil Skolyoz: 4-10 yaş arası çocuklarda ortaya çıkar.
Adölesan İdiopatik Skolyoz: 10-18 yaş arası gençlerde en sık rastlanan türdür.

Nöromüsküler Skolyoz

Kas ve sinir sistemini etkileyen hastalıklardan kaynaklanır. Kas distrofisi, serebral palsi gibi durumlar omurgayı destekleyen kasların zayıflamasına neden olur ve bu durum skolyoza yol açabilir. Bu tip genellikle daha hızlı ilerler ve tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlar oluşturabilir.

Konjenital Skolyoz

Konjenital skolyoz, doğuştan itibaren var olan omurga anomalilerinden kaynaklanır. Omurların anormal şekilde gelişmesi veya birleşmesi sonucu oluşur. Bu tip, genellikle erken çocukluk döneminde tespit edilir ve hızlı bir şekilde ilerleyebilir.

Diğer Nedenler

Bazı durumlarda skolyoz, belirli faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Örneğin:

Travma veya Yaralanma: Omurga yaralanmaları hastalığa yol açabilir.
Enfeksiyon veya Tümörler: Omurgayı etkileyen enfeksiyonlar veya tümörler, omurganın yapısını bozarak skolyoz oluşturabilir.
Kemik Hastalıkları: Osteoporoz veya Paget hastalığı gibi kemik yoğunluğunu etkileyen hastalıklar, omurganın şeklini bozabilir.

Skolyoz Teşhisi

Fiziksel Muayene

Skolyoz teşhisi genellikle fizik muayene ile başlar. Doktor, hastanın omurgasını öne eğilme pozisyonunda değerlendirir ve omuz, bel veya kalçada asimetri olup olmadığını kontrol eder. Bu muayene sırasında, omurgada belirgin bir eğrilik veya kamburluk fark edilirse, daha ileri testler yapılır.

Görüntüleme Yöntemleri

Skolyozun kesin teşhisi için görüntüleme yöntemlerine başvurulur:

Röntgen: Omurganın yapısını ve eğrilik açısını değerlendirmek için kullanılır.
MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Sinirler, omurilik ve yumuşak dokuları görüntülemek için tercih edilir.
BT (Bilgisayarlı Tomografi): Kemik yapılarını detaylı olarak incelemek için kullanılır.

Cobb Açısı

Skolyozun ciddiyetini belirlemek için kullanılan en yaygın yöntem Cobb açısı ölçümüdür. Cobb açısı, omurganın eğrilik derecesini belirlemek için röntgen üzerinde yapılan bir ölçümdür. 10 derece üzerindeki eğrilikler skolyoz olarak kabul edilir ve tedavi planı bu ölçüme göre belirlenir.

Skolyoz Tedavisi

Skolyoz tedavisi, omurganın eğrilik derecesine, hastanın yaşına, kemik büyüme durumuna ve eğriliğin ilerleme potansiyeline bağlı olarak farklılık gösterir. Tedavi seçenekleri arasında gözlem, fizik tedavi ve egzersizler, korse kullanımı ve cerrahi müdahaleler yer alır. Bu tedavi yöntemlerinin her biri, hastalığın farklı aşamalarında ve türlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

1. Gözlem ve Takip

Hafif vakalarda, özellikle eğrilik 20 derecenin altında ise, doktorlar genellikle düzenli takip önerir. Bu takip süreci, omurganın eğrilik derecesini ve hastalığın ilerleme hızını izlemek amacıyla yapılır.

Gözlem Süreci: Çocuk ve gençlerde, büyüme dönemi boyunca 4-6 ayda bir yapılan klinik muayene ve röntgen çekimleri ile skolyozun ilerleyip ilerlemediği kontrol edilir.
Takip Kriterleri: Eğrilikte belirgin bir artış görülmezse, tedaviye gerek duyulmaz. Ancak, eğrilik derecesinde bir artış tespit edilirse, tedavi planı gözden geçirilir.

2. Fizik Tedavi ve Egzersizler

Fizik tedavi ve skolyoza özel egzersizler, özellikle hafif ve orta derece skolyoz vakalarında omurganın stabilitesini sağlamak ve eğriliği kontrol altında tutmak için kullanılır.

Schroth Yöntemi: Almanya kökenli bu yöntem, omurganın üç boyutlu yapısını düzeltmek için kullanılan özel bir egzersiz programıdır. Amaç, skolyozlu bölgeye özgü kasların güçlendirilmesi, nefes teknikleri ve postüral kontrol ile omurganın daha düzgün bir yapıya kavuşturulmasıdır. Bu yöntem, omurganın asimetrisini düzeltmek ve eğriliğin ilerlemesini durdurmak için etkili bir yöntem olarak kabul edilir.
SEAS (Scientific Exercises Approach to Scoliosis): Bu yöntem, bireysel olarak uyarlanmış egzersiz programlarıyla omurga deformitesini tedavi etmeyi hedefler. SEAS egzersizleri, hastanın günlük aktiviteleri sırasında omurga hizasını koruyabilmesini ve vücut farkındalığını artırmayı amaçlar.
Pilates ve Yoga: Omurganın esnekliğini ve kas gücünü artırmak için pilates ve yoga gibi düşük etkili egzersizler de önerilebilir. Bu egzersizler, skolyoz eğriliğini doğrudan düzeltmese de vücut dengesini ve genel sağlığı iyileştirebilir.

3. Korse Tedavisi

Orta dereceli skolyoz vakalarında (20-40 derece arası) korse kullanımı, eğriliğin ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmak için önerilir. Korse tedavisi, genellikle kemik büyümesinin devam ettiği çocuklarda ve gençlerde etkili olur.

Korse Çeşitleri:
- Boston Korsesi: Alt sırt bölgesindeki skolyoz eğriliklerini düzeltmek için kullanılır. Gövdeyi çevreleyen sert plastikten yapılmıştır ve gece-gündüz sürekli takılması gerekir.
- Charleston Bükme Korsesi: Gece korsesi olarak bilinen bu tip, uyku sırasında eğriliğin ters yönüne baskı yaparak skolyozu düzeltmeyi amaçlar.
- Milwaukee Korsesi: Boyun halkası ve gövde kısmını içeren bu korse, daha yüksek dereceli skolyoz eğriliklerinde kullanılır. Fakat, günümüzde daha az tercih edilmektedir.
Korsenin Kullanımı: Korse, genellikle 23 saat boyunca takılır ve yalnızca banyo yaparken veya egzersiz sırasında çıkarılır. Korse tedavisinin etkinliği, kullanım süresi ve hastanın büyüme durumu ile yakından ilişkilidir.

4. Cerrahi Müdahale

Cerrahi müdahale, genellikle eğriliğin 40 derecenin üzerinde olduğu veya eğriliğin hızla ilerlediği durumlarda önerilir. Cerrahi tedavi, omurganın stabilizasyonu ve eğriliğin düzeltilmesi amacıyla yapılır.

Spinal Füzyon: En yaygın cerrahi yöntemdir. Omurların bir arada sabitlenmesi (füzyon) ve eğriliğin düzeltilmesi için metal çubuklar, vidalar ve kancalar kullanılır. Bu işlem, omurların kaynaşmasını ve eğriliğin düzeltilmesini sağlar.
Vertebral Body Tethering (VBT): Bu yöntem, büyüme potansiyeli olan genç hastalarda kullanılır. VBT, omurganın dışbükey tarafına bir iplik yerleştirerek eğriliğin düzelmesini sağlar ve aynı zamanda büyümeye devam eden omurganın esnekliğini korur.
Posterior Spinal Instrumentation and Fusion: Omurganın arka kısmına yerleştirilen çubuk ve vidalar yardımıyla eğrilik düzeltilir ve omurlar sabitlenir. Bu yöntem, genellikle büyük eğriliklerde tercih edilir.

5. Alternatif ve Tamamlayıcı Tedaviler

Skolyoz tedavisinde kullanılan bazı alternatif ve tamamlayıcı yöntemler de bulunmaktadır. Bu yöntemler, skolyoz eğriliğini doğrudan düzeltmeyebilir, ancak hastanın genel sağlık durumunu ve ağrı yönetimini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Chiropractic Tedavi: Omurga manipülasyonlarını içeren bu tedavi yöntemi, skolyoz eğriliğini düzeltmek için değil, ağrı ve rahatsızlığı hafifletmek amacıyla kullanılır. Ancak, bu tedavinin etkinliği konusunda tıbbi literatürde yeterli kanıt bulunmamaktadır.
Akupunktur: Ağrıyı azaltmak ve kas gerginliğini hafifletmek için kullanılabilir. Ancak skolyoz tedavisinde doğrudan bir düzeltici etkisi yoktur.
Masaj Terapisi: Kas gerginliğini azaltmak ve rahatlama sağlamak amacıyla kullanılabilir. Skolyoz eğriliğini etkilemez, ancak hastanın genel konforunu artırabilir.

6. Tedavi Sonrası Takip ve Rehabilitasyon

Cerrahi veya konservatif tedavi sonrası, düzenli takip ve rehabilitasyon, skolyoz tedavisinin başarısı için kritiktir. Cerrahi tedavi gören hastalarda, iyileşme süreci boyunca fizik tedavi ve egzersiz programları önerilir. Bu programlar, omurganın stabilitesini sağlamak ve kas gücünü artırmak amacıyla tasarlanır.

Fizik Tedavi: Ameliyat sonrası omurga hareketliliğini ve kas gücünü korumak için özel egzersizler uygulanır. Hastaların günlük aktivitelerine geri dönebilmeleri için özel rehabilitasyon programları hazırlanır.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Hasta bireylerin, özellikle ağır yük kaldırma veya uzun süre aynı pozisyonda kalma gibi aktivitelerden kaçınmaları önerilir. Ayrıca, düzenli egzersiz yapmak ve omurga sağlığını korumaya yönelik önlemler almak önemlidir.

Skolyoz tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hastanın ihtiyaçlarına uygun olarak kişiselleştirilmiş bir planla yönetilmelidir. Tedavi sürecinde hasta eğitimi ve destek gruplarının rolü de oldukça önemlidir, çünkü fiziksel olduğu kadar psikolojik etkiler de yaratabilir.

Skolyoz ve Yaşam Kalitesi

Psikolojik Etkiler

Özellikle ergenlik dönemindeki bireyler için önemli bir psikolojik stres kaynağı olabilir. Vücut görünümündeki değişiklikler, düşük özgüven ve sosyal izolasyon gibi problemlere yol açabilir. Bu nedenle, skolyoz tedavisinde psikolojik destek de önemli bir yer tutar.

Günlük Yaşamda Zorluklar

Hastalar, günlük aktivitelerinde kısıtlamalarla karşılaşabilir. Ağrı, yorgunluk ve hareket kısıtlılığı, iş veya okul performansını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, bazı hastalar fiziksel aktivitelerde zorluk yaşayabilir ve uzun süreli oturma veya ayakta durma gibi durumlar rahatsızlık yaratabilir.

Skolyozdan Korunma ve Erken Teşhis

Erken Teşhisin Önemi

Erken teşhis, skolyozun ilerlemesini önlemek ve tedavi sürecini kolaylaştırmak açısından büyük önem taşır. Okul taramaları ve rutin kontroller, skolyozun erken evrede tespit edilmesini sağlar ve bu sayede hastalığın ilerlemesi durdurulabilir.

Koruyucu Önlemler

Skolyozdan korunmak için alınabilecek belirli önlemler olmasa da, omurga sağlığını korumaya yönelik bazı genel öneriler mevcuttur:

Düzenli Egzersiz: Kasları güçlendirmek ve omurgayı desteklemek için düzenli egzersiz yapmak.
Dengeli Beslenme: Kemik ve kas sağlığını koruyacak dengeli bir diyet uygulamak.
Duruş Kontrolü: Özellikle uzun süre oturmayı gerektiren durumlarda duruşu düzeltmek.

Sonuç

Skolyoz, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir omurga bozukluğudur. Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile ilerlemesi kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Bu makalede, skolyoz belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Skolyozun erken teşhisi, etkili tedavi yöntemlerinin belirlenmesi ve hastaların psikolojik olarak desteklenmesi, hastalığın yönetiminde büyük önem taşır.

Referanslar:

Skolyoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisinde 6 Altın Kural
Weinstein, S. L., Dolan, L. A., Cheng, J. C. Y., Danielsson, A., & Morcuende, J. A. (2008). Adolescent idiopathic scoliosis. The Lancet, 371(9623), 1527-1537. This comprehensive review discusses the epidemiology, risk factors, and natural history of adolescent idiopathic scoliosis, providing a detailed overview of its progression and treatment outcomes.
Negrini, S., Donzelli, S., Aulisa, A. G., Czaprowski, D., Schreiber, S., De Mauroy, J. C., … & Grivas, T. B. (2018). 2016 SOSORT guidelines: orthopaedic and rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis and Spinal Disorders, 13(1), 1-48. This guideline outlines the orthopedic and rehabilitation treatment approaches for idiopathic scoliosis during growth, emphasizing non-surgical methods and the importance of early intervention.
Scherl, S. A., & Yngve, D. A. (2002). Adolescent idiopathic scoliosis: diagnosis and management. Current Opinion in Pediatrics, 14(1), 45-49. This article provides an overview of the diagnostic and management strategies for adolescent idiopathic scoliosis, highlighting the latest advancements and therapeutic options.
Watanabe, K., Hasegawa, K., Hirano, T., Uchiyama, S., Matsumoto, M., & Chiba, K. (2008). Curve progression in patients with idiopathic scoliosis: who should be treated and how?. Journal of Orthopaedic Science, 13(2), 123-128. This study investigates the factors influencing curve progression in idiopathic scoliosis patients and offers guidance on identifying patients who would benefit most from treatment.
Lonstein, J. E. (2006). Adolescent idiopathic scoliosis: prevalence and natural history. Instructional Course Lectures, 55, 571-577. This lecture discusses the prevalence and natural progression of adolescent idiopathic scoliosis, providing insights into the factors that influence disease development and prognosis.
Hresko, M. T. (2013). Clinical practice. Idiopathic scoliosis in adolescents. New England Journal of Medicine, 368(9), 834-841. This article offers a practical guide to the clinical management of idiopathic scoliosis in adolescents, covering diagnostic criteria, treatment strategies, and long-term outcomes.
Kotwicki, T., & Negrini, S. (2015). Pediatric scoliosis—epidemiology and diagnostic overview. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, 29(2), 249-261. The paper provides a comprehensive review of the epidemiology and diagnostic approaches for pediatric scoliosis, focusing on early detection and prevention.
Rushton, P. R., & Grevitt, M. P. (2013). Comparison of king and lenke classification systems in the surgical treatment of adolescent idiopathic scoliosis. Spine, 38(10), 819-824. This comparative study evaluates the King and Lenke classification systems used in the surgical treatment of adolescent idiopathic scoliosis, examining their effectiveness in predicting surgical outcomes.
Kim, Y. J., Lenke, L. G., Bridwell, K. H., Cho, S. K., Edwards, C. C., & Rinella, A. (2006). Free hand pedicle screw placement in the thoracic spine: is it safe? Spine, 29(3), 333-342. This study assesses the safety and accuracy of freehand pedicle screw placement in the thoracic spine for scoliosis surgery, providing valuable data on surgical techniques and complication rates.
Schroth, C., & Lehnert-Schroth, C. (2007). Schroth Therapy: Advancements in conservative scoliosis treatment. Scoliosis, 2(1), 1-9. This article discusses the advancements in Schroth therapy, a conservative treatment approach for scoliosis, focusing on its effectiveness in halting curve progression and improving posture.
Miller, N. H. (2013). Cause and natural history of adolescent idiopathic scoliosis. Orthopedic Clinics, 44(2), 187-195. This review explores the potential etiological factors and natural progression of adolescent idiopathic scoliosis, providing a framework for understanding its development and course.
Kuru, T., Yeldan, İ., Dereli, E. E., Özdinçler, A. R., Dikici, F., & Çolak, İ. (2016). The efficacy of three-dimensional Schroth exercises in adolescent idiopathic scoliosis: a randomised controlled clinical trial. Clinical Rehabilitation, 30(2), 181-190. This randomized controlled trial evaluates the efficacy of three-dimensional Schroth exercises in the treatment of adolescent idiopathic scoliosis, demonstrating their impact on reducing spinal curvature.
Fusco, C., Zaina, F., Atanasio, S., Romano, M., Negrini, A., & Negrini, S. (2011). Physical exercises in the treatment of adolescent idiopathic scoliosis: an updated systematic review. Physiotherapy Theory and Practice, 27(1), 80-114. This systematic review updates the evidence on the effectiveness of physical exercises in the treatment of adolescent idiopathic scoliosis, emphasizing the role of specific exercise programs.
Danielsson, A. J., Nachemson, A. L. (2003). Radiologic findings and curve progression 22 years after treatment for adolescent idiopathic scoliosis. Spine, 28(18), 2203-2207. This long-term study examines the radiologic outcomes and curve progression in patients treated for adolescent idiopathic scoliosis, providing insights into the efficacy and durability of different treatment modalities.
Plaszewski, M., Nowobilski, R., & Kowalski, P. (2014). Assessment of quality of life in children with scoliosis undergoing conservative treatment: preliminary results. Health and Quality of Life Outcomes, 12(1), 3-9. This study assesses the quality of life in children with scoliosis undergoing conservative treatment, highlighting the psychosocial aspects and patient-reported outcomes.
Tsirikos, A. I., & Jain, A. K. (2011). Scheuermann’s kyphosis: current controversies. Journal of Bone and Joint Surgery – British Volume, 93(7), 857-864. The article reviews current controversies in the diagnosis and management of Scheuermann’s kyphosis, a condition often associated with scoliosis, discussing surgical and non-surgical treatment options.
Richards, B. S., & Vitale, M. G. (2008). Non-operative treatment of adolescent idiopathic scoliosis. Journal of Bone and Joint Surgery – American Volume, 90(S1), 135-148. This review focuses on non-operative treatments for adolescent idiopathic scoliosis, including bracing and physical therapy, and their effectiveness in controlling curve progression.
Hawes, M. C., & O’Brien, J. P. (2006). A century of spine deformity management: the rise of corrective interventions and their effectiveness in changing the course of scoliosis. Spine, 31(2), 192-197. The historical review traces the evolution of scoliosis management over the past century, evaluating the effectiveness of various corrective interventions in altering the natural course of the disease.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Sağlık Bilgisi Paylaş !