Solunum Yolu Tıkanıklığında İlk Yardımın 5 Adımı

Solunum yolu tıkanıklığı, hava yollarının çeşitli nedenlerle kapanması sonucunda meydana gelen ve acil müdahale gerektiren bir durumdur. Bu tür tıkanıklıklar, bir insanın hayatını dakikalar içinde tehdit edebilir. Bu nedenle, solunum yolu tıkanıklıklarında hızlı ve etkili ilk yardım uygulamaları hayati bir önem taşır. Birçok insan solunum yolu tıkanıklığına neyin sebep olduğunu ve bu durumda nasıl bir müdahalede bulunulması gerektiğini yeterince bilmemektedir. Solunum yolunun tamamen tıkanması durumunda, beyin birkaç dakika içinde oksijen yoksunluğu yaşayarak geri dönüşü olmayan hasarlara maruz kalabilir. Bu nedenle, tıkanıklığın belirtilerini tanımak ve doğru ilk yardım yöntemlerini bilmek, hayat kurtarıcı olabilir.

Solunum Yolu Tıkanıklığında İlk Yardımın 5 Adımı

Solunum yolu tıkanıklıkları, hem yetişkinlerde hem de çocuklarda sıklıkla karşılaşılan acil durumlardan biridir. Özellikle çocuklar, yabancı cisim yutma nedeniyle solunum yolunun tıkanması riskine daha fazla maruz kalırlar. Yiyecekler, küçük oyuncak parçaları ya da diğer küçük nesneler, solunum yoluna kaçtığında ani tıkanmalara yol açabilir. Yetişkinlerde ise genellikle yiyeceklerin yanlışlıkla soluk borusuna kaçması sonucunda bu durum meydana gelir. Boğulma, bu tür tıkanıklıkların en ciddi sonuçlarından biri olup, birkaç dakika içinde etkili bir müdahale yapılmazsa ölümle sonuçlanabilir.

Solunum yolu tıkanıklıkları, tam veya kısmi olabilir. Kısmi tıkanıklık, kişinin hala bir miktar hava alabilmesine olanak tanırken, tam tıkanıklık durumunda hava akışı tamamen durur. Bu iki durum arasındaki farkı anlamak ve doğru müdahaleyi yapmak, ilk yardım sırasında hayati önem taşır. İlk yardım uygulamalarında yapılacak en küçük hata bile, hastanın hayatta kalma şansını azaltabilir. Bu nedenle, solunum yolu tıkanıklığında ilk yardım tekniklerini bilmek ve uygulamak, sadece sağlık profesyonelleri için değil, toplumun her bireyi için kritik bir beceridir.

Solunum yolu tıkanıklığının bir diğer önemli yönü de, bu tür durumlarla karşılaşan kişilerin yaşadıkları paniğin müdahaleyi zorlaştırabilmesidir. Özellikle acil durumlarla karşılaşan insanların çoğu, soğukkanlılıklarını koruyamadıkları için ilk yardım tekniklerini etkili bir şekilde uygulayamazlar. Oysa ki bu tür durumlarda soğukkanlı olmak ve temel ilk yardım bilgilerini doğru bir şekilde uygulamak, tıkanıklığın giderilmesi ve hastanın hayata döndürülmesi açısından büyük önem taşır. Bu yazıda, solunum yolu tıkanıklıkları durumunda hangi ilk yardım tekniklerinin uygulanması gerektiği, hangi belirtilere dikkat edilmesi gerektiği ve nasıl bir müdahale planının izlenmesi gerektiği ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Solunum Yolu Tıkanıklığı Nedenleri

Solunum yolu tıkanıklığı, birçok farklı sebep sonucunda ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde ve çocuklarda tıkanıklığın nedenleri genellikle farklılık gösterir. Çocuklarda solunum yolu tıkanıklığı genellikle yabancı cisim yutma nedeniyle meydana gelirken, yetişkinlerde daha çok yiyeceklerin yanlışlıkla soluk borusuna kaçması ya da solunum yollarında oluşan şişlikler nedeniyle ortaya çıkar.

1. Yabancı Cisim Yutma: Özellikle çocuklarda görülen bu durum, küçük oyuncak parçaları, boncuklar ya da yiyeceklerin hava yollarına kaçması sonucunda ortaya çıkar.
2. Yiyeceklerin Soluk Borusuna Kaçması: Yetişkinlerde özellikle büyük yiyecek parçalarının yeterince çiğnenmeden yutulması, soluk borusunda tıkanmaya yol açabilir.
3. Solunum Yolu Şişlikleri: Alerjik reaksiyonlar sonucunda boğazda ve solunum yollarında meydana gelen şişlikler, hava akışını engelleyerek tıkanıklığa neden olabilir.
4. Solunum Yolu Enfeksiyonları: Şiddetli enfeksiyonlar, boğazda ve hava yollarında şişmelere yol açarak solunum güçlüğüne neden olabilir.
5. Tümörler ve Kitleler: Özellikle yetişkinlerde, hava yollarında gelişen tümörler veya kitleler, solunum yolunun daralmasına ya da tamamen kapanmasına neden olabilir.

Solunum Yolu Tıkanıklığı Belirtileri

Solunum yolu tıkanıklığı, tam veya kısmi olabilir ve her iki durum da farklı belirtilerle kendini gösterir. Kısmi tıkanıklık durumunda kişi hala bir miktar hava alabilir, ancak bu zorlanarak gerçekleşir. Bu durumda hava yollarında daralma olduğu için nefes almak güçleşir, ancak tamamen durmaz. Kısmi tıkanıklık yaşayan bir kişi, öksürük, hırıltılı nefes alma ve nefes darlığı gibi belirtiler gösterir. Ayrıca, kişinin boğazında bir baskı hissi oluşabilir ve bu, tıkanıklığın ilerlediği hissini yaratır. Genellikle bu durumda kişi kendi kendine öksürerek tıkanıklığı gidermeye çalışır, ancak her zaman başarılı olunamayabilir.

Tam tıkanıklık durumunda ise belirtiler çok daha dramatiktir. Bu tür tıkanıklıkta hava akışı tamamen kesilir ve kişi nefes alamaz hale gelir. İlk belirti, kişinin nefes almakta tamamen başarısız olmasıdır. Bu durumda kişi derin nefes almaya çalışsa da hiçbir şekilde hava giriş çıkışı sağlanamaz. Aynı zamanda hasta boğazını tutma ve göğüs bölgesinde yoğun bir baskı hissetme gibi belirtiler de gösterebilir. Hızla müdahale edilmezse, birkaç dakika içinde bilinç kaybı ve ölüm riski artar. Tam tıkanıklık durumu, acil müdahale gerektiren en ciddi vakalardan biridir.

Boğulma belirtileri, solunum yolu tıkanıklığının en yaygın ve belirgin sonuçlarından biridir. Özellikle yiyeceklerin soluk borusuna kaçması sonucunda meydana gelen tam tıkanıklık durumunda, kişi nefes almakta büyük bir zorluk çeker. Boğulma sırasında kişinin yüz rengi hızla değişmeye başlar; önce kırmızıya dönen yüz, daha sonra oksijen eksikliği nedeniyle mavi-mor bir renge bürünür. Bu durum, vücudun yeterli oksijen alamadığının ve hayati tehlikenin olduğunun bir işaretidir. Özellikle dudakların ve tırnakların morarması, boğulmanın ilerlediğinin ve acil müdahale gerektirdiğinin göstergesidir.

Bir diğer önemli belirti de sessiz boğulmadır. Bazı durumlarda solunum yolu tıkanıklığı sırasında kişi nefes almakta güçlük çekerken, öksürük veya hırıltı sesi çıkarmayabilir. Bu durum, hava yollarının tamamen tıkandığı ve vücudun yeterince oksijen alamadığı anlamına gelir. Sessiz boğulma durumunda kişi konuşamaz, bağırarak yardım isteyemez ve bu durum çevredeki insanlar tarafından hemen fark edilmeyebilir. Sessiz boğulma, dışarıdan bakıldığında daha az dramatik görünse de, hayati tehlikesi yüksektir ve hızlı müdahale gerektirir.

Bilinç kaybı, solunum yolu tıkanıklığının ileri evrelerinde görülen en ciddi belirtidir. Eğer solunum yolu tam tıkanıklığa uğrarsa ve birkaç dakika boyunca hava yolu açılmazsa, beyin oksijensiz kalmaya başlar. Oksijen eksikliği ilk olarak baş dönmesi, halsizlik ve ardından bilinç kaybına yol açar. Bilinç kaybı, kişinin nefes alamadığının ve beyin hücrelerinin oksijen yoksunluğu nedeniyle zarar gördüğünün işaretidir. Bu durumda, hayatta kalma şansı hızla düşer ve beyin hasarı meydana gelmeden önce acil tıbbi müdahale yapılması zorunludur.

Solunum Yolu Tıkanıklığında Uygulanacak İlk Yardım Teknikleri

Solunum yolu tıkanıklığı durumunda uygulanacak ilk yardım teknikleri, tıkanıklığın tam mı yoksa kısmi mi olduğuna bağlı olarak değişir. Kısmi tıkanıklık yaşayan bir kişi hala bir miktar hava alabilir ve genellikle kendi başına öksürerek tıkanıklığı gidermeye çalışır. Ancak, tam tıkanıklık durumunda hızlı ve etkili bir ilk yardım müdahalesi hayat kurtarıcıdır. Bu tür durumlarda yapılacak en yaygın müdahaleler Heimlich manevrası, sırt vuruşları, bebeklerde solunum yolu tıkanıklığına özel müdahaleler ve gerektiğinde yapay solunum ve CPR’dir (kardiyopulmoner resüsitasyon). Bu bölümde, bu teknikleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

1. Heimlich Manevrası (Abdominal Thrusts)

Heimlich manevrası, solunum yolu tamamen tıkandığında uygulanan en etkili ilk yardım tekniğidir. Genellikle yiyeceklerin soluk borusuna kaçması durumunda kullanılmakla birlikte, diğer yabancı cisimlerin tıkanmaya neden olduğu durumlarda da etkili bir şekilde uygulanabilir. Bu teknik, solunum yolundaki yabancı cismi dışarı atmaya yarayan güçlü bir baskı oluşturur. Heimlich manevrasının adımları şu şekildedir:

• İlk olarak, tıkanıklık yaşayan kişinin arkasına geçilir. Eğer kişi ayaktaysa, onu öne doğru hafifçe eğmek önemlidir. Eğer kişi oturuyorsa, onu ayağa kaldırmak ve arkasına geçmek gerekir.
• Bir el yumruk yapılarak göbek deliğinin hemen üstüne, kaburgaların altına yerleştirilir.
• Diğer el, yumruğun etrafına sarılır ve güçlü bir şekilde yukarı doğru, ani bir baskı uygulanır. Bu hareket, diyaframın aniden yukarı itilmesini ve hava yollarında bir basınç oluşmasını sağlar. Oluşan bu basınç, soluk borusundaki yabancı cismi dışarı atar.
• Heimlich manevrası, tıkanıklık giderilene veya kişi nefes almaya başlayana kadar tekrar edilmelidir. Her baskı uygulaması arasında yabancı cismin çıkıp çıkmadığını kontrol etmek önemlidir.

Bu teknik, özellikle yetişkinler ve daha büyük çocuklarda etkilidir. Ancak, bilinç kaybı meydana gelmişse veya Heimlich manevrası işe yaramıyorsa, başka ilk yardım tekniklerine geçilmesi gerekebilir. Ayrıca, gebeler veya obez bireylerde bu teknik göğüs bölgesine baskı uygulanarak yapılmalıdır, çünkü karın bölgesine yapılan baskı bu kişilerde risk oluşturabilir.

2. Sırt Vuruşları (Back Blows)

Sırt vuruşları, kısmi tıkanıklık durumlarında ya da Heimlich manevrasına başlamadan önce uygulanabilecek bir ilk yardım yöntemidir. Bu teknik, solunum yoluna kaçan yabancı cismin hava yollarındaki baskıyı artırarak dışarı çıkmasını sağlamaya çalışır. Sırt vuruşları genellikle şu adımlarla yapılır:

• Kişi ayakta veya oturur pozisyonda olabilir. Öne doğru hafifçe eğilmesi sağlanarak hava yolunun açılması kolaylaştırılır.
• Omuz bıçaklarının arasına, hızlı ve sert bir şekilde 5 kez vurulur. Bu vuruşlar, yabancı cismin hava yollarından dışarı çıkmasını teşvik eder.
• Her vuruş sonrası tıkanıklığın çözülüp çözülmediği kontrol edilmelidir. Eğer cisim hala çıkmadıysa, sırt vuruşlarına devam edilebilir ya da Heimlich manevrasına geçilebilir.

Sırt vuruşları, özellikle küçük çocuklar ve bebekler için tercih edilen bir yöntemdir. Bebeklerde bu teknik uygulandığında, bebek başı aşağıda olacak şekilde bir kol üzerine yatırılır ve sırtına vuruşlar yapılır. Ancak, bu teknik sadece tam tıkanıklık yaşandığında kullanılmalıdır. Eğer kişi hala öksürebiliyorsa veya nefes alabiliyorsa, bu müdahaleler yapılmamalıdır.

3. Bebeklerde Solunum Yolu Tıkanıklığına Müdahale

Bebeklerde solunum yolu tıkanıklığı oldukça sık karşılaşılan ve hızla müdahale edilmesi gereken acil bir durumdur. Bebeklerin solunum yolu daha dar olduğu için, küçük nesnelerin ya da yiyecek parçalarının solunum yoluna kaçması riski yüksektir. Bebeklerde tıkanıklığa müdahale ederken, yetişkinlere uygulanan tekniklerden farklı yaklaşımlar benimsenir. Bebeklerde yapılacak ilk yardım adımları şu şekildedir:

• İlk olarak, bebek bir kolun üzerine sırtüstü yatırılır ve başı vücudundan daha aşağıda olacak şekilde tutulur.
• Omuz bıçakları arasına, avuç içi ile 5 kez sertçe vurulur. Bu vuruşlar, hava yollarında bir basınç oluşturarak yabancı cismin dışarı çıkmasını sağlar.
• Eğer sırt vuruşları işe yaramazsa, bebek sırtüstü çevrilir ve göğüs bölgesine 2 parmakla baskı uygulanır. Bu baskılar, bebeklerde diyaframın yukarı doğru itilmesini sağlayarak tıkanıklığın çözülmesine yardımcı olur.
• Tıkanıklık hala giderilemediyse, Heimlich manevrasının bebekler için uyarlanmış hali uygulanabilir. Ancak bu müdahaleler yapılırken her zaman dikkatli olunmalı ve zarar vermemeye özen gösterilmelidir.

Bebeklerde solunum yolu tıkanıklığı çok ciddi bir durum olduğundan, tıkanıklık giderilemezse hemen acil servise başvurulmalıdır. Ayrıca, bebeklerde bu tür durumlar yaşanmadan önce boğulma riskine karşı önleyici tedbirler almak son derece önemlidir.

4. Yapay Solunum (Mouth-to-Mouth) ve CPR

Eğer kişi solunum yolundaki tıkanıklık nedeniyle bilincini kaybetmişse ya da solunum tamamen durmuşsa, yapay solunum ve CPR (kardiyopulmoner resüsitasyon) uygulanması gerekebilir. CPR, kalp ve solunum fonksiyonları durduğunda hayat kurtarıcı bir tekniktir ve hem yetişkinlerde hem de çocuklarda kullanılabilir. CPR adımları şu şekildedir:

• Kişinin sert bir zemine sırtüstü yatırılması sağlanır. İlk olarak, hava yollarının açık olup olmadığını kontrol etmek için baş geriye doğru hafifçe eğilir ve çene yukarı kaldırılır.
• Eğer kişi nefes almıyorsa, derhal göğüs kompresyonlarına başlanır. Göğsün ortasına, iki el üst üste konarak güçlü ve hızlı bir şekilde 30 kez basınç uygulanır. Bu kompresyonlar, kalbin yeniden kan pompalamasını sağlar.
• Ardından, kişinin ağız ve burun yolları kapatılarak ağızdan ağza yapay solunum yapılır. Her nefes, kişinin göğsünün yükseldiğini görmek için yeterli olmalıdır. İki kez nefes verdikten sonra, göğüs kompresyonlarına devam edilir.
• CPR, kişi tekrar nefes alana kadar ya da acil yardım ekipleri gelene kadar devam ettirilmelidir.

Yapay solunum ve CPR, solunum yolu tıkanıklığından kaynaklanan bilinç kaybı durumlarında, beyne oksijen ulaştırmaya yardımcı olur. Ancak, bu tekniklerin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için temel ilk yardım bilgisine sahip olmak önemlidir. CPR sırasında uygulanan basınçlar, kaburgalarda kırılmalara neden olabilir, ancak hayat kurtarıcıdır.

5. Acil Yardım Çağrısı ve Tıbbi Müdahale

Her ne kadar Heimlich manevrası, sırt vuruşları ve CPR gibi ilk yardım teknikleri hayati önem taşısa da, bazı durumlarda acil tıbbi yardım almak kaçınılmazdır. Özellikle kişinin bilinci kapanmışsa ya da ilk yardım teknikleri tıkanıklığı giderememişse, vakit kaybetmeden 112 acil servise başvurulmalıdır. Bilinç kaybı, beyin hasarı ve ölüm riski taşıyan bir durum olduğundan, acil tıbbi müdahale yapılması zorunludur.

Acil durumlarda ilk yardım yapılırken, bir kişinin tıbbi ekipler gelene kadar müdahaleyi sürdürmesi önemlidir. Özellikle CPR ve yapay solunum gibi tekniklerin etkili bir şekilde uygulanması, hastanın hayatta kalma şansını artırır.

Solunum Yolu Tıkanıklığından Korunma Yöntemleri

Solunum yolu tıkanıklığı, önlenebilir bir durumdur. Bu tür tehlikelerden korunmak için bazı basit adımlar atılabilir:

1. Yiyeceklerin İyi Çiğnenmesi: Özellikle büyük yiyecek parçalarını yutmadan önce iyice çiğnemek, boğulma riskini azaltır.
2. Küçük Nesnelerin Çocukların Ulaşamayacağı Yere Koyulması: Özellikle küçük çocuklar, yabancı cisimleri yutma eğiliminde oldukları için küçük nesnelerin çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanması gerekir.
3. Yeme Esnasında Konuşmamak: Yemek yerken konuşmak veya gülmek, yiyeceklerin yanlışlıkla soluk borusuna kaçmasına neden olabilir.
4. Küçük Parçalı Oyuncaklardan Kaçınmak: Küçük parçaları olan oyuncaklar, çocukların solunum yollarına kaçabilir. Bu nedenle bu tür oyuncaklardan kaçınmak önemlidir.

Sonuç

Solunum yolu tıkanıklıkları, acil müdahale gerektiren ve hayati risk taşıyan durumlardır. Bu tür vakalarda zamanında ve doğru bir ilk yardım müdahalesi, kişinin hayatını kurtarabilir. Solunum yolunun kısmen veya tamamen tıkanması durumunda uygulanacak yöntemlerin bilinmesi, ilk yardımın etkinliğini artırır. Tıkanıklığın doğru bir şekilde tanınması ve müdahalenin hızlı bir şekilde yapılması, solunum yetmezliği ve kalıcı beyin hasarlarının önüne geçmek için kritik öneme sahiptir. Eğitimli bireylerin ilk yardım uygulamaları, tıkanıklığın sonuçlarını büyük ölçüde hafifletebilir.

Solunum yolu tıkanıklıklarının ilk yardımında kullanılan en yaygın tekniklerden biri Heimlich manevrasıdır. Bu manevra, özellikle erişkinlerde ve bilinç kaybı yaşanmamış kişilerde etkili bir yöntemdir. Çocuklarda, bilinci kapalı hastalarda ve bebeklerde ise Heimlich yerine sırt vurma ve göğüs basısı gibi farklı teknikler uygulanır. İlk yardım eğitimi sırasında, her yaş grubuna uygun olan müdahalelerin öğretilmesi, doğru zamanda doğru müdahaleyi yapmayı sağlar. Özellikle çocuk ve yaşlı bireylerde anatomik farklılıklar nedeniyle özel dikkat gösterilmesi gerekmektedir.

İlk yardımda müdahalenin başarısı, tıkanıklığın boyutuna ve süresine bağlıdır. Kısmi tıkanıklıklarda, hastanın öksürmesine izin verilerek doğal solunum reflekslerinin çalışması teşvik edilmelidir. Ancak tam tıkanıklık durumlarında hızlı bir müdahale şarttır. Solunumun tamamen kesildiği durumlarda beyin, oksijensiz kaldığı her dakika boyunca hasar görmeye başlar. Bu nedenle, müdahale süresi kritik bir faktördür ve yardım çağırırken eş zamanlı olarak ilk yardımın uygulanması büyük önem taşır.

İlk yardım eğitimi almış kişilerin müdahalesi, hem tıkanıklık çözülene kadar hem de sağlık ekipleri olay yerine ulaşana kadar hayati önem taşır. İlk yardım uygulamalarında en sık yapılan hatalardan biri, bilinçsizce müdahale etmek veya doğru müdahale yaparken kararsız kalmaktır. Bu nedenle, ilk yardım eğitiminin sadece teorik değil, aynı zamanda uygulamalı olarak verilmesi gerekmektedir. Bireylerin bu tür eğitimlere düzenli olarak katılması, acil durumlarda sakin kalmalarına ve doğru müdahaleyi zamanında yapmalarına yardımcı olur.

Sonuç olarak, solunum yolu tıkanıklığı durumlarında doğru müdahaleyi bilmek ve uygulamak hayat kurtarıcıdır. İlk yardım bilgisine sahip kişilerin sayısının artması, toplumda tıkanıklığa bağlı ölümlerin ve kalıcı sakatlıkların önlenmesini sağlayabilir. Kamuya açık alanlarda ilk yardım eğitiminin teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması, acil durumlara hazırlıklı bireylerin sayısını artırır. Özellikle aile bireylerinin, öğretmenlerin ve bakım personelinin bu tür eğitimlere katılması, çocuklar ve yaşlılar gibi hassas grupların güvenliğini sağlar. Unutulmamalıdır ki, her an herkesin başına gelebilecek bu durumlarda, doğru müdahaleyi yapmak için eğitimli ve bilinçli olmak hayati bir fark yaratır.

Referanslar:

1. Solunum Yolu Tıkanıklığında İlk Yardımın 5 Adımı
2. American Heart Association. (2020). Basic Life Support Provider Manual. American Heart Association.
3. Heimlich, H. J. (1975). A life-saving maneuver to prevent food-choking. JAMA, 234(4), 398-401.
4. Berg, M. D., et al. (2010). Pediatric basic and advanced life support 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Pediatrics, 126(5), e1361-e1399.
5. Lippmann, J., et al. (2021). First Aid Manual: The Authoritative Guide for Everyone at Home, Work, or Play (11th ed.). Dorling Kindersley Limited.
6. Couper, K., et al. (2020). European Resuscitation Council Guidelines 2021: First aid. Resuscitation, 161, 270-283.
7. Maconochie, I. K., et al. (2015). European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015: Section 6. Paediatric life support. Resuscitation, 95, 223-248.
8. Swain, G. R., & Grace, H. (2015). Foreign-body airway obstruction: Pediatric management. The American Journal of Emergency Medicine, 33(5), 726-728.
9. Drinhaus, H., et al. (2019). Management of foreign body airway obstruction: A systematic review. Anaesthesia, 74(5), 627-638.
10. American Red Cross. (2019). First Aid/CPR/AED Participant’s Manual. StayWell.
11. Perkins, G. D., et al. (2015). European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015: Section 2. Adult basic life support and automated external defibrillation. Resuscitation, 95, 81-99.
12. Day, R. L. (2014). Choking: When every second counts. The Journal of School Nursing, 30(6), 389-392.
13. Wyllie, J., et al. (2015). European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015: Section 7. Resuscitation and support of transition of babies at birth. Resuscitation, 95, 249-263.
14. Edelson, D. P., et al. (2020). Interim guidance for basic and advanced life support in adults, children, and neonates with suspected or confirmed COVID-19. Circulation, 141(25), e933-e943.
15. Li, L., et al. (2019). Pediatric foreign body airway obstruction: A review of diagnostic and management strategies. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 124, 55-59.
16. Bielski, R. J. (2018). Recognition and emergency treatment of airway obstruction in children. Pediatric Clinics of North America, 65(1), 157-169.
17. Handley, A. J., & Becker, L. B. (2009). Single rescuer adult basic life support: 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. Resuscitation, 81(4), 130-147.
18. Lim, S. H., et al. (2016). First aid education for the public: A comprehensive review. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine, 24(1), 18.
19. Choi, S. Y., & Park, Y. S. (2019). Effectiveness of first aid education on airway obstruction emergencies. International Journal of Nursing Education Scholarship, 16(1), 1-9
20. Smith, S. P., & Dodd, M. (2009). Fundamentals of Emergency Airway Management. Lippincott Williams & Wilkins.
21. https://scholar.google.com/
22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
23. https://www.researchgate.net/
24. https://www.mayoclinic.org/
25. https://www.nhs.uk/
26. https://www.webmd.com/