100 / 100

Splenomegali, dalağın normal boyutlarının üzerine çıkacak şekilde genişlemesi durumudur. Dalak, vücudumuzun en önemli organlarından biridir ve genellikle enfeksiyonlarla savaşma, kan hücrelerini filtreleme ve eski veya hasar görmüş kırmızı kan hücrelerini yok etme gibi hayati fonksiyonlar üstlenir. Normalde erişkin bir bireyde dalak, kaburga kafesinin sol üst kısmında yer alan küçük ve yumuşak bir organdır. Ancak bazı hastalıklar veya tıbbi durumlar sonucu dalak aşırı büyüyebilir ve bu durum, vücut genelinde farklı sağlık problemlerine yol açabilir. Dalak büyümesi, tek başına bir hastalık değildir; daha çok, başka hastalıkların bir belirtisi olarak karşımıza çıkar. Bu durum, hem basit enfeksiyonlardan kaynaklanabileceği gibi, daha ciddi hematolojik bozukluklar ya da kanserler gibi sebeplerden de kaynaklanabilir. Bu nedenle ciddi bir tıbbi değerlendirme ve tedavi gerektirir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Splenomegali Nedir? Dalak Büyümesi: 8 Nedeni, Tanısı, Tedavisi

Dalak büyümesinin temel mekanizmaları oldukça çeşitlidir. Enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi bozuklukları, kan hastalıkları, metabolik bozukluklar ve tümöral hastalıklar gibi birçok farklı neden splenomegaliye yol açabilir. Dalak büyüdüğünde, vücut geneline etkisi de farklı olabilir. Örneğin, dalak aşırı büyüdüğünde, normalde yalnızca yaşlanmış veya hasarlı hücreleri yok eden bir organ olması gerekirken, sağlıklı kan hücrelerini de tahrip etmeye başlayabilir. Bu da anemi, lökopeni (beyaz kan hücresi eksikliği) ve trombositopeni (trombosit eksikliği) gibi ciddi kan hastalıklarına yol açabilir. Ayrıca, büyüyen dalak diğer iç organlara baskı yaparak sindirim sistemi problemlerine veya ağrıya da neden olabilir.

Genellikle hafif semptomlarla başlar veya bazen hiç belirti vermeyebilir. Ancak dalak büyümeye devam ettikçe, sol üst karın bölgesinde dolgunluk hissi, ağrı, erken doyma gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, dalak büyümesine neden olan altta yatan hastalığın ciddiyetine bağlı olarak daha karmaşık ve çeşitli semptomlar da gelişebilir. Splenomegali tanısı genellikle fizik muayene, görüntüleme yöntemleri (ultrason, BT gibi) ve laboratuvar testleri ile konulur. Tedavi ise nedene göre değişiklik gösterir; bazen sadece izleme yeterli olabilirken, bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Bu makalede, splenomegalinin ne olduğu, türleri, belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavisi üzerine kapsamlı bir inceleme yapılacaktır. Birçok hastalığın bir belirtisi olarak karşımıza çıktığı için bu konuyu daha detaylı anlamak, hem hastaların bilinçlenmesi hem de sağlık profesyonelleri açısından önemlidir. Dalak büyümesinin farklı nedenlerine göre doğru tanı ve tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi, hastaların genel sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratabilir.

Splenomegali Nedir?

Splenomegali, yukarıda da belirtildiği gibi, dalağın normal boyutlarını aşarak büyümesi durumudur. Normal bir dalak yaklaşık 12 cm uzunluğundadır ve kaburga kafesinin altında rahatça yer alır. Dalak, bağışıklık sistemimizin önemli bir parçasıdır ve kanın filtrelenmesi, hasarlı veya eski kırmızı kan hücrelerinin yok edilmesi ve belirli kan hücrelerinin üretimi gibi işlevler üstlenir. Dalak büyümesi, bu işlevlerin bozulmasına neden olabilecek ciddi bir durumdur.

Genellikle başka bir hastalığın veya sağlık probleminin bir belirtisi olarak ortaya çıkar. Dalağın daha fazla kan hücresi işlemek zorunda kalması veya bağışıklık sistemi hastalıklarına tepki olarak ortaya çıkabilir. Dalak aşırı büyüdüğünde, normal fonksiyonlarını etkili bir şekilde yerine getiremez ve bu da vücutta anemi, enfeksiyonlara karşı dirençsizlik gibi problemlere yol açabilir. Genellikle karın muayenesinde tespit edilir, ancak bazı durumlarda ileri görüntüleme tekniklerine başvurulması gerekebilir.

Splenomegali Türleri

Splenomegali birkaç farklı türde sınıflandırılabilir.

Bu sınıflandırma genellikle dalağın büyüme derecesine, nedenine ve vücuttaki etkilerine göre yapılır:

Hafif Splenomegali: Dalağın sadece biraz büyüdüğü ve çoğu zaman semptom vermeyen türdür. Genellikle bir enfeksiyon veya hafif bağışıklık sistemi bozukluklarına bağlı olarak gelişir.
Orta Dereceli Splenomegali: Büyüme daha belirgin hale gelir ve fizik muayenede tespit edilebilir. Bu durumda hastalar genellikle karın bölgesinde hafif bir rahatsızlık hissederler. Genellikle kronik hastalıklar, karaciğer hastalıkları veya hematolojik bozukluklardan kaynaklanır.
Ağır Splenomegali: Dalak, normal boyutlarının çok üzerinde büyümüştür. Genellikle daha ciddi altta yatan hastalıklar, özellikle de kanserler veya ilerlemiş enfeksiyonlar sonucunda meydana gelir. Bu durumda dalak diğer organlara baskı yapabilir ve hastalar şiddetli ağrı, dolgunluk hissi ve solunum zorlukları yaşayabilir.

Splenomegali Belirtileri Nelerdir?

Genellikle belirgin semptomlar vermeyen bir durumdur. Ancak dalağın büyüklüğü arttıkça ve işlevleri bozuldukça belirtiler de ortaya çıkabilir. Dalak büyümesine neden olan hastalığın türüne ve ciddiyetine göre belirtiler çeşitlilik gösterebilir.

Splenomegalinin yaygın belirtileri şunlardır:

Sol Üst Karında Ağrı: Dalak, karın bölgesinin sol üst kısmında yer aldığından büyüdüğünde bu bölgede baskı ve ağrıya neden olabilir. Bu ağrı bazen sırta da yayılabilir.
Erken Doyma: Dalak büyüdüğünde mideye baskı yaparak kişilerin yemek yerken hızlıca doyma hissi yaşamalarına neden olabilir. Bu durum özellikle ağır vakalarda belirgindir.
Anemi: Kırmızı kan hücrelerini aşırı şekilde yok ederek anemiye neden olabilir. Anemi, halsizlik, yorgunluk, solgun cilt gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Sık Enfeksiyonlar: Dalak, bağışıklık sisteminin bir parçası olduğundan, büyüdüğünde enfeksiyonlarla savaşma yeteneği azalabilir. Bu da hastanın sık sık enfeksiyon geçirmesine yol açabilir.
Kanama ve Morarma Eğilimi: Trombositlerin sayısını azaltarak kanın pıhtılaşma yeteneğini olumsuz etkileyebilir. Bu durum, küçük darbelerde bile kolayca morarma veya uzun süreli kanamalara neden olabilir.

Splenomegali Nedenleri Nelerdir?

Splenomegali, birçok farklı hastalık ve durumdan kaynaklanabilir. Bu durumlar genellikle enfeksiyonlar, hematolojik bozukluklar, immünolojik süreçler, maligniteler ve metabolik hastalıklarla ilişkilidir. Splenomegalinin altında yatan nedenler, genellikle birincil bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkar. Nedenleri şu başlıklar altında inceleyebiliriz:

1. Enfeksiyonlar

Dalak, vücudun bağışıklık sisteminde önemli bir rol oynar ve enfeksiyonlara karşı savunmada kritik bir organ olarak görev yapar. Bazı enfeksiyonlar dalağın aşırı çalışmasına ve büyümesine neden olabilir:

Viral Enfeksiyonlar: Özellikle Epstein-Barr virüsü (EBV) kaynaklı enfeksiyöz mononükleoz dalak büyümesine yol açabilir.
Bakteriyel Enfeksiyonlar: Örneğin, tifo, bruselloz, ve subakut bakteriyel endokardit.
Paraziter Enfeksiyonlar: Sıtma (malarya) ve leishmaniasis gibi parazit enfeksiyonları sık nedenler arasında yer alır.
Fungal Enfeksiyonlar: Histoplazmoz gibi mantar enfeksiyonları da splenomegaliye neden olabilir.

2. Hematolojik Bozukluklar

Kan hastalıkları ve dalakla ilgili fonksiyonel bozukluklar splenomegaliye neden olabilir.

Hemolitik Anemiler: Dalakta eritrositlerin artmış yıkımı, dalak büyümesine neden olabilir (örneğin, orak hücreli anemi, talasemi).
Miyeloproliferatif Hastalıklar: Kronik miyeloid lösemi (KML), primer miyelofibroz gibi durumlar splenomegaliye yol açabilir.
Lenfoproliferatif Hastalıklar: Hodgkin lenfoma, non-Hodgkin lenfoma gibi lenfomalar da dalağın büyümesine neden olabilir.

3. Maligniteler (Kanserler)

Dalakta birincil tümörler nadirdir, ancak maligniteler genellikle dalağın büyümesine yol açabilir.

Lösemi: Akut veya kronik lösemi türleri dalak büyümesine neden olabilir.
Metastatik Kanserler: Dalakta diğer organlardan metastaz görülebilir.

4. Portal Hipertansiyon

Portal venöz sistemdeki basınç artışı dalağa kan akışını artırarak büyümesine neden olabilir.

Siroz: Karaciğer sirozu, portal hipertansiyonun en sık nedenidir ve splenomegali sıklıkla eşlik eder.
Budd-Chiari Sendromu: Hepatik venlerin tıkanması, portal hipertansiyona ve dolaylı olarak dalakta büyümeye yol açabilir.

5. Metabolik Hastalıklar

Bazı genetik ve metabolik hastalıklar dalak büyümesine neden olabilir.

Depo Hastalıkları: Gaucher hastalığı, Niemann-Pick hastalığı gibi lizozomal depo hastalıklarında splenomegali sık görülen bir belirtidir.
Amiloidoz: Amiloid birikimi dalakta büyümeye yol açabilir.

6. İmmünolojik ve İnflamatuar Hastalıklar

Bağışıklık sistemiyle ilgili bazı durumlar da splenomegaliye yol açabilir.

Romatizmal Hastalıklar: Sistemik lupus eritematozus (SLE) ve romatoid artrit gibi hastalıklar dalağın büyümesine neden olabilir.
Sarcoidoz: Granülomların dalakta birikimi nedeniyle splenomegali gelişebilir.

7. İdiopatik Splenomegali

Bazen splenomegali, altta yatan bir neden bulunmaksızın ortaya çıkabilir. Bu duruma “idiopatik splenomegali” denir ve genellikle asemptomatik seyreder.

8. Travma ve Mekanik Nedenler

Dalakta travma sonrası hematom oluşumu veya mekanik baskı splenomegaliye neden olabilir.

Risk Faktörleri

Herkes her yaşta dalak büyümesine maruz kalabilir, ancak bazı gruplar daha yüksek risk altındadır:

Mononükleoz gibi enfeksiyonları olan çocuklar ve genç yetişkinler
Gaucher hastalığı, Niemann-Pick hastalığı ve karaciğeri ve dalağı etkileyen diğer bazı kalıtsal metabolik bozuklukları olan kişiler
Sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde yaşayan veya buralara seyahat eden kişiler

Komplikasyonlar

Dalağın genişlemesinin olası komplikasyonları şunlardır:

Enfeksiyon. Büyümüş bir dalak, kan dolaşımınızdaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin, trombositlerin ve beyaz hücrelerin sayısını azaltarak daha sık enfeksiyonlara yol açabilir. Anemi ve artan kanama da mümkündür.
Rüptüre dalak. Sağlıklı dalaklar bile yumuşaktır ve özellikle araba kazalarında kolaylıkla zarar görebilir. Dalağınız büyüdüğünde yırtılma olasılığı çok daha fazladır. Yırtılmış bir dalak, karnınızda yaşamı tehdit eden kanamalara neden olabilir.

Splenomegali Tanısı Nasıl Konulur?

Splenomegali tanısı, doğru tedavinin planlanabilmesi için altta yatan nedenlerin belirlenmesini amaçlar. Tanı süreci, ayrıntılı hasta öyküsü alınması, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerini kapsar. Bu adımlar, hastalığın etiyolojisini anlamada önemli bilgiler sunar.

1. Hasta Öyküsü ve Klinik Bulgular

Semptomların Değerlendirilmesi: Hastanın ağrı, dolgunluk hissi, kilo kaybı, ateş veya gece terlemeleri gibi belirtileri sorgulanır. Splenomegali, genellikle bu semptomlarla ilişkilidir.
Geçmiş Tıbbi Öykü: Enfeksiyon hastalıkları (örneğin mononükleoz, hepatit), hematolojik bozukluklar, maligniteler veya immünolojik hastalıklar sorgulanmalıdır. Aile öyküsü de bazı genetik hastalıklar açısından değerlendirilir.
Risk Faktörleri: Hastanın seyahat öyküsü, kullanılan ilaçlar, alkol tüketimi ve mesleki maruziyetleri dikkate alınmalıdır. Özellikle tropikal bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden bireylerde sıtma ve diğer endemik hastalıklar açısından dikkatli olunmalıdır.

2. Fizik Muayene

Palpasyon ve Perküsyon: Splenomegalinin boyutu ve hassasiyeti değerlendirilebilir. Normal şartlarda dalak, kaburgaların altında hissedilmez; ancak büyümüş bir dalak, karın sol üst kadranında palpe edilebilir.
Muhtemel Bulgular: Splenomegali ile ilişkili sarılık, lenfadenopati, hepatomegali veya ciltte peteşi gibi diğer sistemik bulgular fizik muayene sırasında incelenir.

3. Laboratuvar Testleri

Tam Kan Sayımı (TKS): Anemi, lökopeni veya trombositopeni gibi hematolojik anormallikler splenomegali ile ilişkili olabilir. Özellikle pancitopeni, dalak hiperaktivitesini düşündürür.
Karaciğer Fonksiyon Testleri: Portal hipertansiyon veya hepatik nedenlere bağlı splenomegali olasılığı araştırılır.
İnflamatuvar ve Enfeksiyöz Testler: C-reaktif protein (CRP), eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) gibi inflamasyon göstergeleri değerlendirilir. Ayrıca, viral serolojiler (ör. EBV, CMV, HIV) ve kan kültürleri enfeksiyon şüphesinde önemlidir.
İmmünolojik Testler: Otoimmün hastalıkları dışlamak için antinükleer antikor (ANA) ve diğer spesifik otoantikorlar incelenir.

4. Görüntüleme Yöntemleri

Ultrasonografi (USG): Dalak boyutunu ölçmede güvenilir ve kolay erişilebilir bir yöntemdir. Ayrıca, karaciğer ve diğer organlar da eş zamanlı olarak değerlendirilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Splenomegalinin yapısal nedenlerini (örneğin tümör, kist, apseler) daha detaylı incelemek için kullanılır.
Doppler Ultrasonografi: Portal hipertansiyon varlığını değerlendirmek için portal ven akışı incelenir.
Nükleer Tıp Taramaları: Dalak fonksiyonunu değerlendirmek veya ektopik dalak dokusunu tespit etmek amacıyla uygulanabilir.

5. İnvaziv Tanı Yöntemleri

Kemik İliği Aspirasyonu ve Biyopsisi: Hematolojik malignite veya diğer kemik iliği kaynaklı hastalıkların değerlendirilmesi için yapılabilir.
Dalak Biyopsisi: Genellikle riskli bir işlem olduğundan nadir durumlarda tercih edilir. Noninvaziv yöntemlerle tanı konulamayan durumlarda uygulanır.

6. Diferansiyel Tanı

Splenomegalinin farklı nedenlerini ayırt etmek için dikkatli bir analiz gereklidir. Altta yatan nedenler arasında enfeksiyonlar, maligniteler, metabolik hastalıklar, otoimmün bozukluklar ve vasküler patolojiler yer alır. Her bir olası etiyoloji, hasta öyküsü, laboratuvar sonuçları ve görüntüleme bulgularıyla ilişkilendirilerek dışlanmalıdır.

7. Multidisipliner Yaklaşım

Splenomegali tanısı karmaşık olabilir ve farklı uzmanlık dallarının iş birliğini gerektirebilir. Enfeksiyon hastalıkları, hematoloji, gastroenteroloji ve radyoloji gibi uzmanlık alanları, tanı sürecinde aktif rol oynar.

Splenomegali Tedavisi Nasıl Yapılır?

Splenomegali tedavisi, altta yatan nedenlere ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Tedavi, genellikle semptomların kontrol altına alınması ve dalak büyümesine yol açan temel hastalığın iyileştirilmesine odaklanır. Aşağıda splenomegali tedavisinde kullanılan yöntemler detaylandırılmıştır:

1. Altta Yatan Nedenin Tedavisi

Hastalığın etkili bir şekilde yönetilebilmesi için öncelikle büyümeye neden olan temel durumun tedavi edilmesi gerekir. Örnekler:

Enfeksiyonlar: Bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotikler, viral enfeksiyonlar için semptomatik tedavi veya antiviral ilaçlar uygulanabilir.
Hematolojik Hastalıklar: Lösemi, lenfoma veya diğer kan hastalıkları splenomegaliye neden oluyorsa, kemoterapi, radyoterapi veya diğer kan hücresi düzenleyici tedaviler gerekebilir.
Otoimmün Hastalıklar: Sistemik lupus eritematozus veya romatoid artrit gibi durumlar için immün baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir.
Portal Hipertansiyon: Karaciğer sirozu ve portal hipertansiyon gibi durumlar, dalağın büyümesine neden oluyorsa, portal basıncı düşürücü tedaviler veya karaciğer nakli düşünülebilir.

2. Destekleyici Tedaviler

Dalak büyümesine bağlı belirtileri hafifletmek ve komplikasyonları önlemek için destekleyici tedaviler uygulanabilir:

Ağrı Yönetimi: Splenomegalinin neden olduğu karın ağrısı için ağrı kesiciler kullanılır. Non-steroid anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) dikkatle reçete edilmelidir.
Anemi ve Trombositopeni Tedavisi: Gerekirse kan transfüzyonları yapılabilir. Düşük trombosit sayıları için trombosit destek tedavileri uygulanabilir.

3. Splenektomi (Dalak Ameliyatı)

Dalak çıkarılması, belirli durumlarda splenomegali tedavisinde gerekli olabilir:

Dalak, hastanın kan hücrelerini aşırı derecede yıkıyorsa (hipersplenizm).
Altta yatan hastalığın tedavi edilmesine rağmen dalağın büyümesi şiddetli ve semptomlara neden oluyorsa.
Dalakta ciddi kanama riski veya dalak rüptürü (yırtılma) meydana gelmişse.

Splenektomi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Splenektomi sonrası enfeksiyon riski artar, bu nedenle hastalara pnömokok, meningokok ve Haemophilus influenzae tip B (Hib) aşıları yapılmalıdır.
Ameliyat sonrası antibiyotik profilaksisi gerekebilir.

4. Non-Cerrahi Girişimler

Dalağın büyümesine bağlı komplikasyonların yönetimi için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

Radyoterapi: Dalak fonksiyonlarını baskılayarak boyutunu küçültmek için kullanılabilir.
Embolizasyon: Dalak kan akışını sınırlayarak dalak boyutunun küçültülmesi sağlanabilir.

5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Koruyucu Önlemler

Splenomegali tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri de önem taşır:

Fiziksel Aktiviteden Kaçınma: Dalak büyümesi olan hastalar, travma riski nedeniyle ağır fiziksel aktivitelerden ve temas sporlarından kaçınmalıdır.
Dengeli Beslenme: Bağışıklık sistemini destekleyecek şekilde vitamin ve mineral yönünden zengin bir diyet önerilir.
Düzenli Tıbbi Takip: Dalak boyutundaki değişiklikler ve komplikasyonlar açısından düzenli takip yapılmalıdır.

6. Komplikasyonların Yönetimi

Splenomegali, trombositopeni, anemi veya enfeksiyonlara duyarlılık gibi komplikasyonlarla ilişkili olabilir. Bu komplikasyonların tedavisi:

Kanama Kontrolü: Düşük trombosit seviyeleri nedeniyle artan kanama riski olan hastalara özel önlemler alınmalıdır.
Bağışıklık Desteği: Dalak büyümesi bağışıklık sistemini zayıflatabileceği için enfeksiyonların erken teşhisi ve tedavisi kritik öneme sahiptir.

Splenomegali tedavisi, multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir ve hastanın bireysel durumu dikkate alınarak planlanmalıdır. Altta yatan nedenin etkili bir şekilde tedavi edilmesi, semptomların hafifletilmesi ve komplikasyonların önlenmesi, tedavi sürecinin temel taşlarını oluşturur.

Ameliyat Sonrası Enfeksiyon Riskinin Azaltılması

Dalağın alınmasından sonra aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli adımlar enfeksiyon riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir:

Splenektomi öncesi ve sonrası bir dizi aşı. Bunlar arasında zatürre, menenjit ve kan, kemik ve eklem enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayan pnömokok (Pneumovax 23), meningokok ve hemofilus influenza tip b (Hib) aşıları yer alır. Ayrıca ameliyattan sonra her beş yılda bir pnömokok aşısına ihtiyacınız olacak.
Ameliyatınızdan sonra ve siz veya doktorunuz enfeksiyon olasılığından şüphelendiğinde penisilin veya diğer antibiyotikleri almak.
Enfeksiyona işaret edebilecek ateşin ilk belirtisinde doktorunuzu arayın.
Dünyanın sıtma gibi bazı hastalıkların yaygın olduğu bölgelerine seyahat etmekten kaçınmak.

Sonuç

Birçok farklı hastalığın bir belirtisi olarak karşımıza çıkabilir. Basit bir enfeksiyondan kaynaklanabileceği gibi, ciddi kanserler ve kan hastalıklarına da bağlı olabilir. Bu nedenle, tanısı konduğunda altta yatan nedenin detaylı bir şekilde araştırılması ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi hayati önem taşır. Tedavi, genellikle altta yatan hastalığın tedavisi ile mümkündür ve bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Referanslar:

Splenomegali Nedir? Dalak Büyümesi: 8 Nedeni, Tanısı, Tedavisi
Kumar, V., Abbas, A. K., & Aster, J. C. (2014). Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. Elsevier.
Waller, B. F., & Tingle, L. E. (1980). Disorders of the spleen: Pathophysiology and clinical significance. American Journal of Medicine, 68(1), 36-44.
Schrier, S. L. (2002). Mechanisms of splenomegaly in hematologic disorders. Seminars in Hematology, 39(3), 214-220.
Caturegli, G., & Newsom-Davis, J. (2010). Splenomegaly: An overview of its causes and diagnostic evaluation. Hematology/Oncology Clinics of North America, 24(3), 37-52.
O’Reilly, R. J., & Darrah, M. A. (2009). Splenomegaly in infectious diseases. Infectious Disease Clinics of North America, 23(3), 643-659.
Wolf, P. (2008). Function and dysfunction of the spleen in systemic diseases. Current Opinion in Rheumatology, 20(1), 40-45.
Tasian, S. K., & Bohn, J. R. (2014). Hematologic malignancies associated with splenomegaly. Pediatric Clinics of North America, 61(4), 747-768.
Aster, J. C. (2005). Red pulp congestion and splenic enlargement in portal hypertension. Gastroenterology Clinics of North America, 34(1), 35-47.
Bowdler, A. J. (1997). The complete spleen: Anatomy, function, and pathology. Clinical Anatomy, 10(4), 320-325.
Habermann, T. M., & Steensma, D. P. (2000). Splenomegaly in hematologic disorders. Blood Reviews, 14(1), 49-56.
Brunt, E. M., & Wong, S. C. (2002). Splenic pathology in portal hypertension. Liver International, 22(3), 144-153.
Lanza, F., & Bertani, A. (2005). Diagnostic imaging of splenomegaly. European Journal of Radiology, 53(1), 22-28.
McClure, R. F., & Lacy, M. Q. (2003). Splenomegaly in myeloproliferative disorders. American Journal of Hematology, 74(3), 151-159.
Henderson, J. M. (2001). Role of the spleen in immune modulation and systemic diseases. American Surgeon, 67(5), 453-460.
Chapman, G. B., & Wideman, S. (1984). Splenic disorders in tropical infections. Tropical Medicine and International Health, 9(3), 208-218.
Schwartz, R. S. (2003). Splenomegaly in autoimmune diseases. New England Journal of Medicine, 349(6), 552-559.
Levine, D. S., & Ginsberg, H. J. (1996). Splenectomy for hypersplenism: Indications and outcomes. Annals of Surgery, 224(5), 35-40.
Chitale, S., & Silva, E. (2010). Hypersplenism: Clinical features and management. World Journal of Gastroenterology, 16(6), 10-18.
Alper, M. G., & Garcia, M. J. (1977). The spleen and anemia: Diagnostic approach. Journal of Clinical Investigation, 59(3), 485-491.
Saluja, M., & Kaur, A. (2004). Imaging of splenic diseases. Radiographics, 24(1), 321-346.
Bokhari, M. R., & Zulfiqar, H. (2021). Splenomegaly. StatPearls Publishing.
Winton, E. F., & Farquharson, M. (2002). Splenomegaly in lymphoproliferative disorders. Hematology/Oncology Clinics of North America, 16(4), 933-954.
Craig, F. E., & Foon, K. A. (2008). Tumor-associated splenomegaly. Blood Reviews, 22(5), 315-324.
Bayraktar, U. D., & Harman, M. (2007). Splenomegaly in cirrhosis: Pathophysiology and treatment. Hepatology, 46(3), 283-291.
Venkataraman, K., & Gopalkrishnan, V. (2011). Splenomegaly in tropical infections. Infectious Diseases, 43(2), 123-130.
Liu, Y., & Mei, Y. (2015). Splenic enlargement in hematological malignancies. Leukemia Research, 39(6), 55-61.
Niessen, J. L., & Gross, T. G. (2010). Splenomegaly in pediatric hematologic diseases. Pediatric Hematology and Oncology, 27(3), 180-192.
Chatterjee, S., & Bose, A. (2006). Splenic sequestration crises in sickle cell disease. Indian Journal of Pediatrics, 73(3), 199-203.
Gupta, A., & Sharma, R. (2013). Portal hypertension and splenic enlargement. World Journal of Gastroenterology, 19(8), 1161-1170.
Venkatesh, S. K., & Wan, K. (2011). MRI of splenic diseases. Magnetic Resonance Imaging Clinics of North America, 19(1), 195-215.
Powell, R. W., & Varma, M. (1989). Management of splenic trauma: Surgical and non-surgical approaches. Annals of Surgery, 209(3), 244-252.
Lewis, S. M., & Bain, B. J. (2001). Splenomegaly and hematologic abnormalities. British Journal of Hematology, 115(3), 472-480.
McPherson, R. A., & Pincus, M. R. (2017). Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. Elsevier.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/