100 / 100

Zehirlenmeler, günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz ciddi sağlık sorunlarından biridir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Zehirlenme, vücuda zararlı maddelerin girmesi sonucu yaşanan toksik bir durumu ifade eder. Bu durum, solunum, sindirim veya deri yoluyla gerçekleşebilir ve etkileri maddenin türüne, miktarına ve kişinin vücut direncine göre değişiklik gösterebilir. Zehirlenme, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde çeşitli kaynaklardan meydana gelebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Evde bulunan temizlik malzemeleri, ilaçlar, yiyecekler, böcek ilaçları ve hatta bazı bitkiler bile zehirlenmeye neden olabilir. Bu nedenle, zehirlenme vakalarına karşı dikkatli olmak ve hızlı bir şekilde tedavi etmek önemlidir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Zehirlenmelerin Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi

Zehirlenme vakaları, özellikle küçük çocuklar ve yaşlılar gibi savunmasız gruplarda daha sık görülmektedir. Küçük çocuklar çevrelerindeki nesneleri keşfetme eğilimindedir ve çoğu zaman zararlı maddeleri bilmeden ağızlarına alabilirler. Benzer şekilde, yaşlılar da yanlış ilaç dozajı veya yanlış ilaç kullanımı nedeniyle zehirlenmeye maruz kalabilirler. Ancak zehirlenme, sadece ev içi kazalarla sınırlı değildir. Sanayi ortamlarında çalışanlar, kimyasal maddelere maruz kalma riski taşır ve bu tür zehirlenme sonuçları bazen ölümcül olabilir. Bu nedenle, hem bireylerin hem de işverenlerin bu risklere karşı bilinçli olması ve gerekli önlemleri alması büyük önem taşır.

Zehirlenme vakalarının tedavisi, genellikle hızlı ve etkili bir müdahale gerektirir. Zehirlenmeye neden olan madde belirlendikten sonra uygun tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Tedavi süreci, zehirlenmenin ciddiyetine bağlı olarak değişir. Hafif zehirlenme vakalarında evde basit müdahaleler yeterli olabilirken, daha ciddi vakalarda hastaneye başvurulması ve profesyonel tıbbi yardım alınması şarttır. Zehirlenme tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biri, zehirlenmeye neden olan maddenin vücuttan atılmasını sağlamaktır. Bu amaçla, mide yıkama, aktif kömür uygulaması gibi yöntemler kullanılabilir. Ancak bu yöntemler, her durumda etkili olmayabilir ve hastanın genel durumu göz önünde bulundurularak tedavi süreci planlanmalıdır.

Zehirlenmeye karşı en etkili çözüm, her zaman korunma yöntemlerine dikkat etmektir. Zehirli maddelerle temas eden herkes, bu maddeleri kullanırken gerekli önlemleri almalı ve zehirlenme riski taşıyan durumlarda hemen tıbbi yardım aramalıdır. Bilinçli olmak, evde veya iş yerinde doğru güvenlik prosedürlerini izlemek, zehirlenme vakalarının önlenmesinde kilit rol oynar. Ancak her şeye rağmen bir zehirlenme durumu yaşanırsa, tedaviye hızlı bir şekilde başlanması hayat kurtarıcı olabilir.

Zehirlenme Türleri Nelerdir?

Zehirlenme türleri, zehrin kaynağına ve vücuda nasıl girdiğine bağlı olarak farklılık gösterir. Bu durum, tedavi yöntemlerinin de farklı olmasını gerektirir.

En yaygın görülen zehirlenme türleri şu şekilde sıralanabilir:

Kimyasal Zehirlenmeler: Evde kullanılan temizlik malzemeleri, deterjanlar, böcek ilaçları gibi kimyasal maddeler, vücuda yanlışlıkla alındığında ciddi zehirlenmelere neden olabilir. Belirtiler genellikle hızla ortaya çıkar ve kusma, baş dönmesi, nefes darlığı gibi etkiler görülebilir.
Gıda Zehirlenmeleri: Bozulmuş veya kontamine olmuş yiyeceklerin tüketilmesi sonucunda meydana gelir. Genellikle mide bulantısı, kusma, ishal ve karın ağrısı ile kendini gösterir. Salmonella, E.coli gibi bakteriler yol açabilir.
İlaç Zehirlenmeleri: Yanlış ilaç kullanımı, aşırı dozda ilaç alımı veya yanlış ilaç kombinasyonları ilaç zehirlenmesine neden olabilir. Özellikle çocuklar ve yaşlılar, daha hassastır. Bu tür durumlarda acil tıbbi müdahale gereklidir.
Karbonmonoksit Zehirlenmeleri: Renksiz, kokusuz bir gaz olan karbonmonoksit, özellikle kapalı alanlarda biriktiğinde ciddi zehirlenmelere ve ölümlere yol açabilir. Karbonmonoksit zehirlenmesi baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik gibi belirtilerle ortaya çıkar ve fark edilmesi zordur.
Biyolojik Zehirlenmeler: Zehirli hayvanların (yılan, akrep vb.) ısırması veya sokması sonucunda meydana gelir. Zehrin etkisini hızlı bir şekilde gösterebilmesi nedeniyle vakit kaybetmeden tıbbi müdahale şarttır.
Alkol Zehirlenmeleri: Aşırı alkol tüketimi sonucunda meydana gelen bu tür zehirlenme, bilinç kaybı, solunum problemleri ve hatta ölümle sonuçlanabilir. Alkol zehirlenmesi acil müdahale gerektiren bir durumdur.

Zehirlenmelerin Belirtileri Nelerdir?

Zehirlenmelerin belirtileri, maruz kalınan maddeye ve kişinin fiziksel özelliklerine göre farklılık gösterebilir.

Ancak genel olarak zehirlenme vakalarında şu belirtiler yaygındır:

Mide Bulantısı ve Kusma: Vücut, zararlı maddeleri dışarı atmaya çalışır ve bu süreçte mide bulantısı ile kusma sıkça görülür.
Karın Ağrısı: Zehirlenme, sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratarak şiddetli karın ağrısına neden olabilir.
Baş Dönmesi ve Halsizlik: Zehirlenme durumlarında baş dönmesi, halsizlik ve bilinç bulanıklığı yaygın belirtiler arasındadır.
Nefes Darlığı: Özellikle kimyasal zehirlenmede, zehrin akciğerlere zarar vermesi nedeniyle nefes darlığı yaşanabilir.
Ciltte Tahriş: Zehirli maddelerle temas eden bölgelerde kızarıklık, kaşıntı ve tahriş görülebilir.
Bilincin Kapanması: Ciddi zehirlenmede kişi bilinç kaybı yaşayabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Zehirlenmelerin Tedavisi ve Zehirlenmelerde İlk Yardım

Zehirlenmelerin tedavisi ve ilk yardım müdahaleleri hayati önem taşır. Zehirlenme belirtileri fark edildiği anda aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

Zehirlenmenin Kaynağını Belirlemek: İlk olarak, zehirlenmeye neden olan maddenin ne olduğunu anlamak gereklidir. Bu bilgi, uygulanacak tedavi yöntemini belirlemek için kritik önem taşır.
Hastanın Güvenli Bir Yere Alınması: Zehirlenme durumu kimyasal bir madde ile gerçekleşmişse, kişi derhal o ortamdan uzaklaştırılmalı ve temiz hava alması sağlanmalıdır. Kapalı alandaki karbonmonoksit zehirlenmelerinde, hastayı temiz havaya çıkarmak hayat kurtarıcı olabilir.
Zehirlenme Türüne Göre Müdahale: Zehirlenmenin türüne göre uygulanacak ilk yardım yöntemleri farklılık gösterir. Örneğin, kimyasal madde yutulmuşsa kusturmak zararlı olabilir. Ancak gıda zehirlenmelerinde kusma genellikle doğal bir savunma mekanizmasıdır.
Aktif Kömür Kullanımı: Aktif kömür, vücuda alınan bazı zararlı maddelerin emilimini engelleyebilir ve zehrin etkisini azaltabilir. Ancak aktif kömür kullanımı her zehirlenme vakasında uygun değildir ve bir sağlık profesyoneli tarafından tavsiye edilmelidir.
Mide Yıkama: Ciddi zehirlenme vakalarında, hastanede mide yıkama işlemi yapılabilir. Bu işlem, zehrin sindirim sistemine yayılmasını önlemek için midenin boşaltılmasını sağlar.
Antidot Kullanımı: Bazı zehirlenmelerde, zehre karşı etkili olan bir antidot kullanılabilir. Örneğin, yılan sokmalarında veya belirli ilaç zehirlenmelerinde antidot uygulaması hastanın hayatta kalma şansını artırabilir.

Zehirlenmelerden Korunma Yöntemleri

Zehirlenme vakalarını en aza indirmek için bireysel olarak alınabilecek önlemler oldukça etkilidir. Özellikle çocuklu evlerde zehirlenme riskini azaltmak için aşağıdaki tedbirler alınabilir:

Kimyasal Maddeleri Güvenli Bir Yerde Saklama: Temizlik malzemeleri, ilaçlar ve diğer zararlı maddeler, çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır. Ayrıca, bu tür maddeler etiketlenmeli ve kullanmadan önce talimatlar dikkatlice okunmalıdır.
Gıdaların Saklama Koşullarına Dikkat Etme: Bozulma riski taşıyan yiyecekler, buzdolabında saklanmalı ve son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir. Ayrıca, pişirme ve hazırlama süreçlerinde hijyen kurallarına uyulmalıdır.
İlaçların Doğru Kullanımı: İlaçlar doktor talimatlarına uygun şekilde kullanılmalı ve reçetesiz ilaçların aşırı dozda alınmasından kaçınılmalıdır.
Dış Ortamlarda Karbonmonoksit Riskine Dikkat Etme: Karbonmonoksit dedektörleri evlerde bulundurulmalı ve özellikle ısıtma sistemleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular

İlaç zehirlenmesi nedir?

İlaç zehirlenmesi, bir ilacın yanlış dozda, bilinçsizce veya kasıtlı olarak aşırı miktarda alınması sonucunda vücutta toksik etkilerin ortaya çıkmasıdır. Bu durum, yanlış ilaç kullanımı, doz aşımı veya ilaç etkileşimleri nedeniyle meydana gelebilir.

İlaç zehirlenmesi nasıl meydana gelir?

İlaç zehirlenmesi genellikle aşağıdaki durumlarda ortaya çıkar:

Yanlış dozda ilaç alınması (fazla veya az kullanım)
Farklı ilaçların birbiriyle etkileşime girmesi
Çocukların veya yaşlı bireylerin ilaçları bilinçsizce tüketmesi
Kasıtlı veya kazara aşırı doz alınması
Karışım halinde ilaç ve alkol tüketimi

İlaç zehirlenmesi belirtileri nelerdir?

İlaç zehirlenmesi belirtileri alınan ilaca ve vücudun tepkisine bağlı olarak değişebilir. Genel belirtiler şunlardır:

Bulantı ve kusma
Baş dönmesi ve bilinç bulanıklığı
Solunum güçlüğü
Kalp atışında düzensizlik
Şiddetli karın ağrısı
Halüsinasyonlar ve bilinç kaybı
Ciltte solukluk, terleme veya morarma

İlaç zehirlenmesi durumunda ne yapılmalıdır?

İlaç zehirlenmesi durumunda yapılması gerekenler şunlardır:

Acil Yardım Çağrısı: 112 Acil Servis aranmalı ve zehirlenme şüphesi bildirilmelidir.
Zehirlenme Nedeni Belirlenmeli: Hangi ilacın, ne miktarda ve ne zaman alındığı belirlenmelidir.
Hastanın Durumu Gözlemlenmeli: Bilinç kaybı, nefes darlığı veya nöbet geçirme gibi ciddi belirtiler varsa hastaya müdahale edilmeden uzman yardımı beklenmelidir.
Kusmaya Zorlamayın: Bazı durumlarda kusma daha fazla zarar verebilir. Bu nedenle, sağlık personelinin talimatları doğrultusunda hareket edilmelidir.
Süt veya Su İçirmeyin: Zehirlenmenin türüne bağlı olarak sıvılar toksik maddelerin emilimini artırabilir veya zararlı etkileri yayabilir.

İlaç zehirlenmesinden nasıl korunulur?

İlaç zehirlenmesini önlemek için alınabilecek önlemler şunlardır:

İlaçlar doktor ve eczacı talimatlarına uygun şekilde kullanılmalıdır.
Çocukların erişemeyeceği güvenli yerlerde saklanmalıdır.
Kullanım süresi dolmuş veya gereksiz ilaçlar atılmalıdır.
İlaçlar alkol veya başka ilaçlarla birlikte kullanılmadan önce doktora danışılmalıdır.
İlaç kutuları ve prospektüsler dikkatlice okunmalı, yanlış doz alınmamasına özen gösterilmelidir.

İlaç zehirlenmesi ölümcül olabilir mi?

Evet, bazı ilaçlar yüksek dozda alındığında ciddi organ hasarlarına, solunum veya kalp durmasına neden olabilir. Özellikle bilinç kaybı, solunum sıkıntısı veya kalp ritim bozukluğu olan durumlarda, tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

İlaç zehirlenmesinde hangi tıbbi tedaviler uygulanır?

Hastanın durumuna ve alınan ilaca bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir:

Mide Yıkama: Zehirlenmenin erken aşamalarında midenin temizlenmesi için uygulanabilir.
Aktif Kömür Kullanımı: Zehirlenmeyi önlemek için toksinlerin emilimini azaltan aktif kömür verilebilir.
Serum Tedavisi: Vücuttaki toksinlerin atılımını hızlandırmak için damar yolu ile sıvı verilebilir.
Antidot (Panzehir) Uygulaması: Bazı ilaç zehirlenmelerinde spesifik panzehirler kullanılır.
Solunum ve Kalp Desteği: Ciddi vakalarda hastaya solunum cihazı veya kalp destekleyici ilaçlar uygulanabilir.

İlaç zehirlenmelerinde en sık görülen ilaçlar hangileridir?

İlaç zehirlenmelerinde en sık karşılaşılan ilaçlar şunlardır:

Parasetamol: Ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak yaygın kullanılır. Aşırı dozda karaciğer hasarına yol açabilir.
Antidepresanlar: Duygudurum düzenleyici ilaçlar yüksek dozda alındığında ciddi sinir sistemi bozukluklarına neden olabilir.
Ağrı Kesiciler (NSAID): Mide kanaması, böbrek yetmezliği ve solunum depresyonu riski taşır.
Uyku ve Sakinleştirici İlaçlar: Solunum depresyonu ve bilinç kaybına sebep olabilir.
Kalp ve Tansiyon İlaçları: Kan basıncında ciddi düşüşler, kalp ritminde bozulmalar meydana getirebilir.

Çocuklarda ilaç zehirlenmesi riski nasıl azaltılabilir?

Çocuklarda ilaç zehirlenmesini önlemek için şunlara dikkat edilmelidir:

İlaçlar çocukların erişemeyeceği yerlerde, kilitli dolaplarda saklanmalıdır.
Şeker veya şurup formundaki ilaçlar cazip görünmemesi için çocuklardan uzak tutulmalıdır.
Çocuklara ilaçları şeker veya oyun gibi sunmaktan kaçınılmalıdır.
Evde gereksiz ilaç bulundurulmamalıdır.
Tıbbi acil durumlar için Zehir Danışma Merkezi’nin numarası kaydedilmelidir.

İlaç zehirlenmesi sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Hastanın iyileşme süreci, alınan ilacın türüne, dozuna ve tedaviye verilen yanıta bağlıdır. Hafif vakalarda birkaç saat içinde toparlanma sağlanırken, ağır vakalarda günler veya haftalar sürebilen bir tedavi gerekebilir. Karaciğer veya böbrek hasarı gibi uzun vadeli komplikasyonlar gelişebilir, bu yüzden doktor kontrolü ihmal edilmemelidir.

Zehirlenme durumunda hangi numaralar aranmalıdır?

Türkiye’de ilaç zehirlenmesi durumunda aşağıdaki acil numaralar aranmalıdır:

112 Acil Servis
Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM): 114
Bu numaralara ulaşarak en hızlı ve doğru tıbbi yönlendirme alınabilir.

Evde ilaç zehirlenmesi tedavi edilebilir mi?

Hafif vakalarda doktor önerisiyle bazı önlemler alınabilir, ancak ilaç zehirlenmesi ciddi sonuçlara yol açabileceği için mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Evde yapılan yanlış müdahaleler (kusmaya zorlamak, sıvı içirmek gibi) hastanın durumunu daha da kötüleştirebilir.

Hangi durumlarda zehirlenme şüphesiyle hastaneye gidilmelidir?

Aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçı varsa hastaneye gitmek zorunludur:

Bilinç kaybı veya aşırı uyku hali
Şiddetli mide bulantısı ve kusma
Nefes almada zorluk
Kalp çarpıntısı veya düzensiz kalp atışları
Kasılmalar veya nöbet geçirme
Şiddetli baş dönmesi ve bayılma
Ciltte solukluk, morarma veya terleme

İlaç zehirlenmesi sonrası hangi testler yapılır?

Doktorlar, ilaç zehirlenmesini teşhis etmek ve tedavi sürecini belirlemek için şu testleri yapabilir:

Kan Testleri: Kanda ilaç miktarını ve organ fonksiyonlarını değerlendirir.
İdrar Testleri: Alınan ilacın vücuttan ne kadar sürede atıldığını belirler.
Elektrokardiyografi (EKG): Kalp ritmini kontrol eder.
Beyin ve Solunum Fonksiyon Testleri: Beyin aktivitelerini ve oksijen seviyelerini inceler.

İlaç zehirlenmelerinde aktif kömür ne zaman kullanılır?

Aktif kömür, zehirlenmenin erken aşamalarında mideye ulaşan ilacın emilimini engellemek için kullanılır. Ancak her ilaç için uygun değildir. Özellikle aşındırıcı (asit/baz içerikli) maddeler veya alkol gibi maddelerde etkili değildir. Aktif kömürün kullanımı için doktor onayı gereklidir.

İlaç zehirlenmesi sonrası organ hasarı oluşur mu?

Evet, bazı ilaçlar özellikle karaciğer, böbrek ve sinir sistemi üzerinde uzun vadeli hasarlara yol açabilir. Özellikle parasetamol gibi ağrı kesiciler yüksek dozda alındığında karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Antibiyotikler ve bazı tansiyon ilaçları ise böbrek fonksiyonlarını bozabilir.

İlaç zehirlenmesi sonrası psikolojik etkiler nelerdir?

Özellikle intihar amaçlı alınan yüksek doz ilaç vakalarında psikolojik destek gereklidir. Kişi travma sonrası depresyon, anksiyete veya panik atak gibi durumlarla karşılaşabilir. Bu nedenle, psikolojik danışmanlık ve destek tedavileri önerilir.

Zehirlenmeye neden olabilecek tehlikeli ilaç kombinasyonları nelerdir?

Bazı ilaçlar birlikte alındığında toksik etki gösterebilir. En riskli kombinasyonlar şunlardır:

Ağrı kesiciler + Alkol: Karaciğer ve mide üzerinde ciddi tahribata yol açabilir.
Kan sulandırıcılar + Aspirin: Kanama riskini artırır.
Antidepresanlar + Uyku ilaçları: Solunum durmasına neden olabilir.
Tansiyon ilaçları + İdrar söktürücüler: Kan basıncında aşırı düşüşe neden olabilir.
Antibiyotikler + Süt veya Antiasitler: İlacın emilimini engelleyebilir.

Hamileler ve emziren anneler ilaç zehirlenmesi yaşarsa ne yapmalıdır?

Hamilelik veya emzirme döneminde ilaç zehirlenmesi yaşanırsa derhal doktora başvurulmalıdır. Anneye veya bebeğe zarar verebilecek toksik etkiler değerlendirilmeli, gerekirse hastane ortamında tedavi edilmelidir. Özellikle ağır metal içeren ilaçlar veya yüksek dozda ağrı kesiciler bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Yaşlılarda ilaç zehirlenmesi daha mı risklidir?

Evet, yaşlı bireylerde metabolizma yavaşladığı için ilaçların vücutta daha uzun süre kalma riski vardır. Ayrıca, çoklu ilaç kullanımı nedeniyle ilaç etkileşimleri daha sık görülür. Yaşlılarda ilaç zehirlenmesi böbrek yetmezliği, kalp hastalıkları ve bilinç kaybı gibi daha ağır sonuçlara yol açabilir.

İlaç zehirlenmeleri en çok kimlerde görülür?

İlaç zehirlenmeleri en çok şu gruplarda görülür:

Küçük çocuklar (merak ve yanlışlıkla ilaç alımı nedeniyle)
Yaşlı bireyler (çoklu ilaç kullanımı ve unutkanlık nedeniyle)
Psikiyatrik hastalar (intihar girişimi veya yanlış doz kullanımı nedeniyle)
Kronik hastalar (yanlış ilaç etkileşimleri nedeniyle)
Alkol ve madde bağımlıları (uyarıcı veya depresan ilaçlarla aşırı doz alma riski nedeniyle)

İlaçların güvenli saklanması için nelere dikkat edilmelidir?

Tüm ilaçlar çocukların ulaşamayacağı, kilitli dolaplarda muhafaza edilmelidir.
İlaç ambalajları ve prospektüsleri saklanmalı, dozaj bilgileri not edilmelidir.
Son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar güvenli şekilde imha edilmelidir.
İlaçlar, aşırı sıcak, nemli veya güneş ışığına maruz kalan yerlerde saklanmamalıdır.
İlaçlar, orijinal ambalajlarında saklanmalı, başka şişelere veya kutulara aktarılmamalıdır.

Zehirlenmelerde yanlış bilinen uygulamalar nelerdir?

Kusmaya zorlamak: Bazı kimyasal maddeler yemek borusuna ve mideye daha fazla zarar verebilir.
Süt içirmek: Her durumda etkili olmayabilir ve bazı ilaçlarla etkileşime girerek daha fazla toksisite oluşturabilir.
Bitkisel çözümler kullanmak: Bitkisel çaylar veya doğal yöntemler bilinçsizce uygulandığında toksik etkiyi artırabilir.
Hastayı uyutmak: Zehirlenme belirtileri ciddileşebilir ve bilinç kaybına neden olabilir.
Beklemek: “Belirtiler geçer” düşüncesiyle tıbbi müdahale almamak, geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına yol açabilir.

Sonuç olarak ilaç zehirlenmelerine karşı ne yapmalıyız?

İlaç zehirlenmelerinden korunmak için bilinçli ilaç kullanımı sağlanmalı, ilaçlar güvenli şekilde saklanmalı ve acil durumlar için Zehir Danışma Merkezi gibi sağlık kuruluşlarının numaraları erişilebilir olmalıdır. Zehirlenme şüphesi olan her durumda vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.

Sonuç

Zehirlenmeler, hem günlük yaşamda hem de iş ortamlarında karşılaşılan ciddi sağlık sorunlarıdır. Farklı zehirlenme türleri farklı belirtiler gösterir ve tedavi yöntemleri de buna göre değişir. Zehirlenmelere karşı alınacak önlemler, bu tür vakaların önlenmesinde kritik rol oynar. Ancak zehirlenme meydana geldiğinde, hızlı ve doğru müdahale hayat kurtarıcı olabilir.

Referanslar:

Zehirlenmelerin Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi
Brent J, Wallace K, Heard K, et al. Goldfrank’s Toxicologic Emergencies. 11th ed. New York: McGraw-Hill; 2019.
Olson KR, Nelson LS, Goldfrank LR, et al. Poisoning & Drug Overdose. 9th ed. New York: McGraw-Hill; 2017.
Heard K. Principles and Practice of Toxicology in Public Health. Boca Raton: CRC Press; 2013.
Eddleston M, Buckley NA, Eyer P, Dawson AH. Management of acute organophosphorus pesticide poisoning. Lancet. 2008;371(9612):597–607.
Casarett LJ, Doull J, Klaassen CD. Casarett & Doull’s Toxicology: The Basic Science of Poisons. 7th ed. New York: McGraw-Hill; 2012.
Barceloux DG. Medical Toxicology of Natural Substances: Foods, Fungi, Medicinal Herbs, Plants, and Venomous Animals. 2nd ed. New York: Wiley; 2008.
Hampson NB. Methylmercury: Its toxicology and risks. Crit Rev Toxicol. 2007;37(1):13–57.
Nelson LS, Lewin NA, Howland MA, Hoffman RS, Goldfrank LR, Flomenbaum NE. Goldfrank’s Toxicologic Emergencies. 11th ed. New York: McGraw-Hill; 2019.
Barceloux DG, Krenzelok EP, Olson KR, Watson WA. Medical Toxicology. 3rd ed. New York: Wiley; 2012.
Levy B, Wax PM. Poisoning: An update on management and prevention. JAMA. 2018;320(9):953–961.
Brent J. Acetaminophen hepatotoxicity: the first 35 years. J Toxicol Clin Toxicol. 2006;44(4):415–420.
Gunnell D, Eddleston M, Phillips MR, Konradsen F. The global burden of suicide: Prevention and policy implications. Lancet. 2007;369(9574):1688–1697.
Spiller HA, Sawyer D, Ryan K, et al. Epidemiology and management of acute poisonings in emergency departments. Emerg Med J. 2006;23(7):516–520.
Tenenbein M. Management of poisoning. Emerg Med Clin North Am. 2001;19(1):131–158.
Eddleston M, Senarathna L, Buckley NA. The toxicology of pesticide poisoning. Clin Toxicol. 2008;46(2):113–122.
Krenzelok EP. Poisoning severity score: A proposed scale to standardize clinical toxicity. J Med Toxicol. 2010;6(4):270–273.
Mowry JB, Spyker DA, Cantilena LR, Bailey B, Ford M. 2000 Annual Report of the American Association of Poison Control Centers’ National Poison Data System (NPDS): 20 Years of Poisoning Surveillance. Clin Toxicol. 2001;39(2):149–155.
Hoffman RS, Howland MA, Goldfrank LR, et al. The management of poisoned patients. Emerg Med Clin North Am. 1997;15(4):1045–1073.
Olson KR. Medical Aspects of Chemical and Biological Warfare. 4th ed. Baltimore: Williams & Wilkins; 2004.
Knudsen TB, Olsen L, Hvidberg MF, et al. Epidemiology of poisoning in Europe. Eur J Emerg Med. 2006;13(2):71–77.
Balali-Mood M, Balali-Mood K, Nasiri MJ. Occupational poisoning: Clinical manifestations and treatment. Hum Exp Toxicol. 2012;31(8):763–769.
Tseng HM. Poisoning from organophosphates: Clinical manifestations and therapeutic strategies. J Chin Med Assoc. 2002;65(12):550–555.
Bogdan G, Mischler R, Chalasani N. Drug-induced liver injury in the setting of poisoning. Clin Liver Dis. 2009;13(4):637–650.
Hattis D, Lidsky TI, Andersen ME, et al. Risk assessment for chemical exposures: A toxicokinetic and toxicodynamic approach. Environ Health Perspect. 2002;110(10):1011–1022.
Lee WL, Chang S, Chang CW. Mechanisms of toxicity: Understanding the pathophysiology of poisoning. Toxicol Sci. 2013;125(1):1–8.
Schenk E, Röllig C, Müller MR. Management of industrial poisoning. Occup Med. 2005;55(3):157–165.
Lambert S, Hays G, Wheeler M. Antidotes in clinical toxicology. J Toxicol Clin Toxicol. 2001;39(3):209–214.
U.S. Environmental Protection Agency. Guidelines for Risk Assessment. Washington, DC: EPA; 2001.
Chyka PA, Seger D, Krenzelok EP, Vale JA. ACLS update: Poisoning and overdose management. Resuscitation. 2011;82(8):1027–1031.
Santella RM, Carter BS, Altman RB. Pathophysiology of cyanide poisoning and its treatment. J Emerg Med. 2008;35(2):123–130.
Boelsterli UA, Abuirqeba AA, Green J, et al. Toxicodynamics of carbon monoxide poisoning. Toxicol Lett. 2007;172(2):97–104.
Baumann M, Schweigert FJ, Braubach M, et al. Recognition and treatment of poisoning in the prehospital setting. Prehosp Emerg Care. 2010;14(4):487–495.
Berman H, Barron F, Carter BL. Pharmacotherapy in poisoning management. Clin Pharmacokinet. 2006;45(9):837–848.
Nelson SD. Evaluation of acute poisonings in the emergency department. Emerg Med Clin North Am. 2002;20(4):1127–1141.
Barr D, Kosny A, Dennehy C, et al. Poison control centers: Their role in public health and poisoning management. J Public Health Policy. 2003;24(2):147–160.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

Zehirlenme Türleri, Zehirlenmelerin Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi.